Sa Sidlangan kag sa Katundan, si Jehova Nagapabakod sang Iya Katawhan
SA MGA teritoryo diin ang pagbantala nga hilikuton ginadumilian, sa mga kadutaan nga ginatublag sang kagamo, kag sa mga pungsod diin ginkuha sining karon lang ang mga pagdumili—sa pagkamatuod, sa bug-os nga kalibutan nga latagon—si Jehova padayon nga nagahatag sa iya mga Saksi sing “gahom nga labaw sa kinaandan.”—2 Corinto 4:7.
Kabuganaan sa Idalom sang Pagdumili
Sa isa ka arkipelago sa Malayong Sidlangan, ang pagbantala nga hilikuton ginadumilian sa 17 ka tuig na karon. Nagluya bala ang mga Saksi? Wala gid! Sining nagligad nga Mayo, nalab-ot nila ang bag-ong kataason nga 10,756 ka manugbantala, 1,297 sini ang nagaalagad subong bug-os tion nga mga ministro. Samtang nagalala ang mga kahimtangan sa kalibutan, ang mga tagapulo labi pa gid nga nahuyog sa pagpamati sa kamatuoran. Gani nagareport sila sing 15,654 ka pagtuon sa Biblia nga ginahiwat sa mga puluy-an sang mga interesado. Antes sini, 25,397 ang nagtambong sa mga miting nga ginhiwat sing malinong sa pagdumdom sa kamatayon ni Jesus.
Sang ginhiwat ang “Balaan nga Panudlo” nga Distrito nga mga Kombension—sa liwat sing mainandamon suno sa lokal nga mga kahimtangan—ang mga kauturan nalipay sa pagbaton, sa lokal nga hambal, sang ila mga kopya sang mga publikasyon nga ginpaguwa man sa Estados Unidos. Ang mga manugbadbad, mga manugbasa, kag iban pa nagboluntaryo sa pagpangabudlay sing dugang pa nga inoras agod mahanda nila ang pangunang publikasyon, upod ang ginatos ka pahina sini, suno sa iskedyul. Kag ang mabinuligon nga imprintahan sang tagaguwa nalipay sa paghimo sang matahom nga trabaho sang pag-imprinta kag pag-bind. Ang mga kombensionista nalipay sa pagbaton sa publikasyon, upod ang maduagon nga pagkasunodsunod sang kapin sa isa ka libo ka laragway. Madamong mga opisyales sang gobierno ang nagatahod sa mga Saksi ni Jehova, kag ang pagpamatok nagahalin lamang sa mga klero sang Cristiandad. Ginalauman nga sa dili madugay ang pagdumili pagatapuson.
Kamusta ang mga Amerika?
Ang mga Saksi ni Jehova sa sining Nakatundan nga mga kapungsuran nahiusa sa ila mga kauturan sa Sidlangan sa maisugon nga pag-atubang sa ila mga problema, kag ang balaan nga espiritu ni Jehova nagabulig sa ila sa paglandas sa mabudlay nga mga kahimtangan. Binagbinaga, halimbawa, ang isa ka report halin sa isa ka pungsod sa Latin-Amerika diin ang mga grupo nga nagakontrol sang produksion kag pagbaligya sang ilegal nga mga droga nagalakbay sing regular sa mga kagulangan.
Ang isa ka grupo sang mga Saksi nagsakay sa bus pakadto sa isa ka nabaw-ing nga teritoryo. Pagpanaug nila sa bus, nakita nila ang isa ka diutay nga banas halin sa minuro. Gani gin-usoy sang lima ka utod nga lalaki kon diin nagapadulong ang diutay nga disementado nga banas, nagtangdo sa mga kauturan nga babayi kag sa mga kabataan sa pagbantala sa minuro. Ang isa sa mga utod nga lalaki nagapanaysayon:
“Sa duha ka oras nga paglakat pila lamang ang kabalayan sa alagyan. Nian, walo ka armado nga kalalakin-an nga may tabon sa ulo ang hinali nga nagguwa gikan sa mga kakahuyan. Ang iban may mga machine gun, kag ang iban may mga ispading. Ano ang nasumalang namon? Namangkot kami kon ano ang luyag nila, apang ginsilingan nila kami nga maghipos kag indi maghambal—basta maglakat lamang. Amo sini ang ginhimo namon! Ang duha pa ka oras nga paglakat sa madabong nga mga kakahuyan sa kagulangan nagdala sa amon sa isa ka kaingin nga maathag gid nga isa ka armado nga kampo. Ang armado nga mga guwardiya yara bisan diin. Sa sentro amo ang isa ka napatindog sing maayo nga balay nga sa sini gindala kami.
“Pagpungko namon ginsugilanon kami sang isa nga ayhan amo ang lider sang kampo. Mahipid ang iya pamayo, may tinun-an, kag daw talahuron. Gintudlo niya ang isa sa amon grupo sang mga utod nga lalaki kag ginpatindog sia. Nian pinamangkot niya sia: ‘Ano ang opinyon mo sa [amon] grupo?’ Bug-os nga nakahangop kon diin kami, ang utod nagsabat: ‘Ti, nahibaluan namon ang nahanungod sa inyo grupo, apang indi kami interesado sa sini ukon sa bisan ano iban pa nga politikal nga grupo. Ang lamang nga rason nga yari kami diri amo ang ibantala ang nahanungod sa Ginharian ni Jehova nga Dios paagi kay Cristo Jesus. Pagalaglagon sini sa dili madugay ang tanan nga politikal nga mga gobierno sining sistema sang mga butang kag pagadalhon ang makalilipay nga mga pagpakamaayo sa katawhan sa sining duta sa idalom sang Paraiso nga mga kahimtangan—butang nga wala sing tawo ukon grupo sang mga tawo ang sarang makahimo.’
“Ang panimuot sang lalaki nagbalhin. Nagsugod sia sa pagpamangkot. ‘Sa diin ninyo natun-an ini nga tanan? Paano kamo nakahanda sa paghambal sing subong sina?’ Sa isa ka oras kag tunga, nakahatag kami sing maayong panaksi nahanungod sa mga kahimtangan sa kalibutan kag napakita nga ginasugid sang Biblia ang lamang nga paglaum para sa katawhan. Ginpaathag man namon ang Roma kapitulo 13—nga ginatuman namon ang nagagahom nga awtoridad, apang kon may pagsumpakil sa Pulong ni Jehova kag sa ila, ginatuman namon una ang amon Dios, nga si Jehova. Sa paghingapos, gintanyagan namon sia sang mga libro nga dala namon. Nagkuha sia sing tatlo ka libro kag isa ka Biblia kag, sa daku nga kakibot namon, naghatag sa amon sing amot para sa sini. Nagsiling sia nga basahon niya ini.
“Dayon, ginsinyasan sang lider ang isa sang mga lalaki nga dalhon kami paguwa sa kampo. Wala magdugay nagpauli kami, nagapasalamat kay Jehova tungod sa kadalag-an nga natigayon namon sa isa pa ka latagon sang pagpanaksi.”
Sa Nagabinangig nga Aprika
Sa ulot sang Malayong Sidlangan kag sang malayong Katundan nahamtang ang kontinente sang Aprika. Ang inaway sa mga tribo naghimo sa pila ka pungsod didto nga mangin pugaran sang kasingki. Sa Liberia, ang katawhan ni Jehova liwat nga naapektuhan sang paglala sang inaway sibil. Una may inaway sa sulod kag sa palibot sang kapital nga siudad sadtong Oktubre kag Nobiembre 1992. Nian, sang ang inaway naglapnag sa iban pa nga mga lugar, ang bug-os nga mga kongregasyon nag-alaplaag samtang ang mga kauturan nagpinalagyo sa mga katamnan upod sa iban pa nga pumuluyo. Apang, ang ila kakugi nagpabilin nga wala mabuhini. Sa pagpalagyo nila, nagpanaksi sila, kag nagresulta ini sa isa ka daku nga pagpanaksi sa pinakanabaw-ing nga mga bahin sang interyor.
Ang isa ka kongregasyon sang nagpinalagyo nga mga kauturan nagpatindog sing temporaryo nga Kingdom Hall sa tunga sang plantasyon sang rubber. Sa isa ka banwa malapit sa lugar nga ginaawayan, kon adlaw ang sibilyan nga populasyon nagapinalagyo pakadto sa palibot nga plantasyon sang rubber agod makalikaw sa pagpamomba halin sa ibabaw. Ang lokal nga mga kauturan (lakip ang madamong nagpinalagyo nga mga manugbantala halin sa kapital, ang Monrovia) nag-organisar sing pag-alagad sa latagon kag regular nga makita nga nagabantala sa linibolibo nga nagapasilong sa idalom sang mga kahoy nga rubber! Kon maglabay ang eroplano, ang mga kauturan nga lalaki kag babayi nagalumpat sa kaingod nga kalog kag nian, kon wala na sing katalagman, nagapadayon sa ila pagpanaksi.
Sing makatilingala, ang kapin sa isa ka libo ka manugbantala sang kongregasyon nga nakapadala sing report sa Sosiedad nagpromedyo, walay sapayan sining inaway sibil nga mga kahimtangan, sing 18.1 ka oras sa ministeryo sa latagon kag nagadumala sing 3,111 ka pagtuon sa Biblia kada bulan.
Sa Aprika sang nagligad nga apat ka tuig, ang mga pagdumili sa hilikuton sang mga Saksi ni Jehova gintapos sa 18 ka pungsod. Kag makalilipay gid! Sadtong katapusan nga semana sang Septiembre, ang pagdumili sa mga Saksi sa Malawi nga ginpatuman sang Agosto 12, 1967, gintapos. Ang likom nga pagbantala sang maayong balita pirme na nga nag-uswag, apang karon ang mga Saksi nagauswag nga may kahilwayan, bisan pa nga magahulat pa sila sang pagkabanhaw agod maabiabi liwat ang ila madamong pinalangga nga mga kaupdanan nga ginpatay sang mga manugpigos.
Sa Mozambique, ang kasugtanan sa paghidait ginpatuman sang Oktubre 4, 1992. Ang mga teritoryo nga indi anay makadtuan bangod sang makahalapay nga inaway sang nagligad nga 16 ka tuig nalab-ot na. Sa lugar sang Carioco, ang komunikasyon liwat nga napasag-uli upod sa 375 ka kauturan nga lalaki kag babayi nga wala gid makapakig-angot sa organisasyon sa nagligad nga pito ka tuig. Ang pinasahi nga isa ka adlaw nga asambleya ginhiwat sa Milange, kapital sang distrito nga kilala anay subong ang lugar sang isa ka kampo konsentrasyon kag sentro para sa “pagtudlo liwat” sa mga Saksi ni Jehova, madamo sa ila mga refugee halin sa Malawi. Isa ka makakilibot nga kabug-usan nga 2,915 ka tawo ang nagtambong, lakip ang administrador sang siudad, nga nag-abiabi sa mga Saksi ni Jehova. Gani ang anay sentro para sa “pagtudlo liwat” nangin sentro sang balaan nga pagpanudlo sa isa ka adlaw.
Ang misyonero nagasulat: “Nahanungod sa amon mga kauturan sa mga refugee camp sa Probinsia sang Tete, ang tiglawas sang UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees) may makawiwili nga obserbasyon. Nagsiling sia nga gin-organisar sang mga Saksi ni Jehova ang ila kaugalingon nga mga kampo, nga tuhay sa iban nga mga grupo. ‘Ang ila kampo,’ siling niya, ‘amo lamang ang isa nga napalakat sing maayo,’ nga nagadugang, ‘ang mga Saksi ni Jehova matinlo, organisado, kag edukado.’ Nian gintanyagan niya ako nga magsakay sa eroplano tabok sa mga katamnan agod makita ko ini mismo. Gikan sa ibabaw, gintudlo sang piloto ang duha ka kampo. Ang isa rabot-rabot kag mahigko, kag ang mga kabalayan nga human sa lunang gintukod sing inguray nga wala gid sing plano. Ang pihak naplano sing maayo, kag ang mga kabalayan nagaidas nga may mga dalan sa ulot sini. Ang mga kabalayan mahipid tan-awon, kag ang mga ugsaran nasilhigan. Ginpinturahan pa gani ang iban sing hinimo-sa-balay nga pintura. ‘Pakta kon diin kamo?’ siling sang piloto. Daku gid nga kalipay para sa akon nga makita ang mga kauturan sa sining kampo. Walo na karon ang kongregasyon sa sining minuro sang mga Saksi.”
Sa “Duta sang Agila”
Indi, indi ini ang agila sang Estados Unidos! Sa ulot sang Sidlangan kag sang Katundan nahamtang ang isa ka Europeanhon nga pungsod, ang Albania, ang ngalan sini sa opisyal nga hambal, Shqipëria, nagakahulugan sing “Ang Duta sang Agila.” Sining ulihi lang, gintapos ang mapintas nga 50-ka-tuig nga pagdumili sa mga Saksi ni Jehova sa sining pungsod, kag nakahiusa na sila sa ila mga kauturan gikan sa Sidlangan kag gikan sa Katundan sa pag-agom nila sing kahilwayan sa pagsimba. ‘Ginahimuslan [gid nila] ang tion.’ (Efeso 5:16) Ang nahaunang asambleya sa maragtas sang Albania, isa ka adlaw nga asambleya, ginhiwat sa National Theater, sa kapital, ang Tiranë, sang Domingo, Marso 21. Sang Sabado sang hapon ginhimo sang isa ka grupo sang 75 ka Saksi nga mga boluntaryo ang gubaon nga duog tilipunan nga isa ka matin-aw, matinlo nga assembly hall. Ang tagdumalahan nakibot. Kag talalupangdon nga sa 75 ka boluntaryo, mga 20 lamang ang bawtismado!
Maayo ang paniempo. Samtang nagainabot ang mga delegado halin sa iban nga mga pungsod, ang mga panamyaw—ang kalabanan paagi sa kumpas kag hakos—naghimo sadtong pinasahi nga adlaw sang asambleya nga pinasahi gid. Nabayaw ang mga kamot, si Brother Nasho Dori ang naghatag sang nagabukas nga pangamuyo. Ginbawtismuhan sia sang 1930 kag halos bulag na karon. Ang programa ginhatag sa Albaniano, ang daku nga bahin ginhatag sang dumuluong nga mga espesyal payunir. Ang 585 nga nagtambong nag-amba sang ambahanon nga “Christian Dedication”—isa sang anom ka ambahanon nga ginbadbad sa Albaniano para sa asambleya—samtang ang 41 ka bag-ong kauturan nga lalaki kag babayi nagmartsa pakadto sa pool nga malulo nga ginpatindog sa lokal nga Kingdom Hall sang dumuluaw nga Griegong mga kauturan. Daw ano nga pagbalhin! Sadto anay, ang pagpanag-iya sing Biblia nagkahulugan sang pagkabilanggo sa mga kampo nga palangabudlayan, kag ang mga miting limitado sa grupo nga duha ukon tatlo ka tawo.
Isa ka adlaw sa tapos sang asambleya, ang talatapan sang Watch Tower nakabaton sing tawag sa telepono halin sa direktor sang teatro. Kinaandan na nga indi sia masyado interesado kon sin-o ang nagagamit sa teatro. Trabaho ina sang kabulig nga direktor. Apang nagsiling sia: “Nagtawag ako agod pasalamatan kamo. Wala ko pa nakita ini nga lugar nga tuman katinlo. Kon ipalaragway ini sa akon, makasiling ako nga ang dupuy-dupuy sang hangin halin sa langit nanaug sa amon teatro kahapon. Bisan san-o nga luyag ninyo gamiton ang amon mga pasilidad, palihug magbalik kamo, kag unahon namon kamo. Bal-an ninyo, dapat gid namon kamo pakarihon kada tatlo ka bulan nga wala sing bayad.”
Ang mga Saksi nagpalauli sa ila mga banwa nga napabakod kag mapinasalamaton kag nagsugod sa paghanda para sa Memoryal sang kamatayon ni Jesus. Pagligad lamang sang 15 ka adlaw, sang Martes, Abril 6, ang nahaunang hayag nga Memoryal ginhiwat sa pito ka lugar.
Sa banwa sang Berat, ang tumalambong sa miting nagdamo tubtob sa mga 170, kag naakig ang lokal nga pari. Sa 33 ka manugbantala sang Ginharian sa Berat, 21 ang ginbawtismuhan sa asambleya. Ang Berat nagreport sing 472 nga nagtambong sa Memoryal. Ang iban pa nga mga tumalambong sa Memoryal tumalagsahon man, ini subong resulta sang maayo nga pagpanguna sang mga espesyal payunir.
Sa pinaka-Katoliko gid nga banwa sang Albania, ang Shkodër, diin may isa ka basilica, ang simbahan nagsugod sa pag-imprinta sing binulan nga newsletter, kag ang tagsa ka guwa nagahinun-anon tuhoy sa “Kon Paano Malikawan ang mga Saksi ni Jehova.” Ang ulihi nga guwa nagsiling: “Gin-agaw sang mga Saksi ni Jehova ang Shkodër”! Ang daku nga hangaway sang duha ka Saksi didto nakatipon sing 74 ka mabuot kag hanuot nga mga tawo sa Memoryal. Pagkatapos makabati sang pamulongpulong sa Memoryal, 15 ka pamilya ang nangabay sing pagtuon sa Biblia sa puluy-an. Sa isa pa ka banwa, sa Durres, diin may isa ka hangaway sang apat ka Saksi, ang tumalambong makadalayaw nga 79.
Bangod sang pagpamatok sang Katolikong mga pamatan-on, nga namahog nga batuhon ang mga Saksi, ang pagtipon para sa Memoryal sa minuro sang Kalmeti i Vogel ginsaylo sa balay sang lokal nga utod, diin 22 ang nagtambong sing mahidaiton. Lima ang manugbantala sa sining grupo, tatlo sa ila ang ginbawtismuhan sa asambleya sa Tiranë.
Sa Vlorë ang duha ka pamatan-on nga lalaki nakabaton sing isa ka kopya sang Ang Lalantawan, ginbasa ini, kag nagsulat sa Sosiedad: “Ginatawag namon karon ang amon mga kaugalingon nga Mga Saksi ni Jehova bangod sang kamatuoran nga natun-an namon sa Ang Lalantawan. Palihug padalhi kami sing bulig.” Duha ka espesyal payunir ang gintangdo didto, kag ang isa sining mga pamatan-on madasig nga nangin kalipikado subong manugbantala. Nalipay sia nga nakaupod sa 64 nga nagtambong sang Memoryal sa Vlorë.
Ang isa ka taga-Albania nga utod nga lalaki nga nakatuon sang kamatuoran sa Estados Unidos nagpauli sang katuigan 1950 sa iya tumandok nga banwa sang Gjirokastër, diin nag-alagad sia sa masarangan niya tubtob nga napatay sia. Ginsab-ug niya ang mga binhi sang kamatuoran sa tagipusuon sang iya anak nga lalaki. Sang ginkuha ang pagdumili, ining anak nangayo sing bulig sa Watch Tower Society. Ang isa pa ka interesado nga nagaistar sa isa ka minuro sa aminhan lang ayon nangayo man sing bulig, gani apat ka espesyal payunir ang ginpadala didto. Sang Mierkoles sang aga pagkatapos sang Memoryal, ang isa sa ila nagtelepono sa sanga sang Sosiedad sa Tiranë: “Indi ko mapunggan nga isugid sa inyo kon daw ano ang nahimo sang espiritu ni Jehova. Daku gid ang amon kalipay. Ang Memoryal madinalag-on.” Ang nagtambong 106, lakip ang ila grupo sang pito ka manugbantala sang Ginharian.
Kamusta ang kabilugan nga tumalambong sa Memoryal? Sang 1992, sang 30 lamang ang manugbantala sang Ginharian, ang nagtambong 325. Sang 1993, ang 131 ka manugbantala nakatipon sing 1,318 ka tumalambong. Sa duha ka tuig, ang tumalambong napulo ka pilo sang kadamuon sang mga manugbantala. Daw ano nga kalipay makita nga ang diutay . . . ‘nangin isa ka libo’ sa amo sina kalip-ot nga panag-on sang tion!—Isaias 60:22.
“Palabaa ang Imo mga Banting”
Samtang ang pagbantala nga hilikuton sang mga Saksi ni Jehova nagasangkad sa tanan nga bahin sang globo, ang panawagan ginahimo: “Palapara ang duog sang imo layanglayang. Kag ipahitad sa ila ang mga kumbong sang imo daku nga tabernakulo. Dili pagpunggi. Palabaa ang imo mga banting, kag palig-una ang imo mga palpal. Kay magasangkad ka sa tuo kag sa wala.” (Isaias 54:2, 3) Ining pagsangkad sang “daku nga tabernakulo” sang Dios—nga ginatiglawas sa bug-os kalibutan nga kongregasyon sang iya mga sumilimba—nangin maathag gid sa Sidlangan nga Europa, ilabi na sa mga kadutaan sa anay Unyon Sobyet. Sa tapos masakdag ang iya mga alagad sadtong mga dekada sang pagdumili, si Jehova nagaaman karon sa iya mga Saksi sing dinamiko nga kusog nga ginakinahanglan sa pagpasangkad kag sa pagpabakod sa organisasyon.
Sa Moscow, Rusya, sa Locomotive Stadium, sang Hulyo 22-25, ang kataason nga 23,743 nagtambong sa maragtason nga internasyonal nga kombension sang nagligad nga tuig nga mga serye sang “Balaan nga Panudlo.” Sin-o ang naghunahuna nga matabo ini, bisan sang nagligad nga duha ka tuig? Apang natabo ini! Kapin sa 1,000 ang naghalin sa Japan kag Korea, halos 4,000 ang naghalin sa Estados Unidos kag Canada, kag linibo pa ang naghalin sa kapin sa 30 ka kadutaan sa South Pacific, Aprika, Europa, kag iban pa nga mga lugar—pagtabuay gid sang Sidlangan kag Katundan. Daw ano gid ka makapalig-on para sa tanan sa ila ang makig-upod sing hilway sa kapin sa 15,000 sang ila Ruso nga mga kauturan nga lalaki kag babayi! Ang kalipay nagaawas.
Isa ka makakilibot nga kabug-usan nga 1,489 ka bag-ong mga Saksi ang ginbawtismuhan. Ang bawtismo ginhatagan sing daku nga publisidad sang media sa palibot sang kalibutan, lakip ang isa ka matahom nga laragway sa una nga pahina sang The New York Times. Bisan pa nagadaguob ang palakpak sa tion sang bawtismo, ginlabawan pa ini sa tion sang katapusan nga pamulongpulong sang, pagkatapos nga mapasalamatan sang humalambal ang 4,752 ka boluntaryo kag opisyales nga nagbulig nga magmadinalag-on ang kombension, sia nagsiling: “Labaw sa tanan, ginapasalamatan naton si Jehova!” Huo, ginpunggan sang espiritu ni Jehova ang makusog nga pamatok sang Ortodokso nga mga relihionista kag naghatag sing kinahanglanon nga kusog nga naghimo sa kombension nga isa ka makakulunyag nga katunayan.
Apang, labi pa ang natabo sa siudad sang Kiev sa Ukraine, sang Agosto 5-8. Sa liwat, ginkaayo sing bug-os sang kinabubut-on nga mga boluntaryo ang istadyum, kag ining daku nga Kingdom Hall nakapaigo sang 64,714 subong ang pinakamataas nga tumalambong. Sa liwat, ang mga Saksi naghalin sa Sidlangan kag sa Katundan kag sa tanan nga bahin sang kalibutan. Ang pangunang mga pamulongpulong ginpatpat sa 12 ka hambal. Mga 53,000 ka delegado, nga nag-inabot sakay sang eroplano, tren, ukon bus, ang ginsugat sa mga estasyonan sang tren kag mga erport kag gindala sa ila mga dalayunan sa mga otel, mga eskwelahan, kag mga pribado nga puluy-an, subong man sa mga barko. Ini tanan ginhimo sa pinakamanubo nga gasto nga may mahim-ong kag maayo nga pag-organisar nga nagresulta sa mga pagpabutyag sing katingala kag pagdayaw gikan sa pulisiya sang siudad.
Ang mataas nga punto sang makalilipay nga programa sang kombension amo ang bawtismo, nga naggamit sang bug-os nga duha ka oras kag tunga. Ang kabug-usan nga 7,402 ka bag-ong utod nga mga lalaki kag mga babayi nagsimbulo sang ila dedikasyon kay Jehova, samtang ang palakpak naglanog kag liwat nga naglanog sa palibot sang daku nga istadyum. Labaw pa ini sa nagligad nga pinakamataas nga kadamuon sang nabawtismuhan nga 7,136 nga narekord sang ang 253,922 ka kombensionista nagtipon sa New York City sang 1958.
Samtang ining panag-on sang paghukom manughingapos na, ang mga katulad-karnero nga katawhan gikan sa Sidlangan, Katundan, kag bisan sa “ukbong sang duta” ginatipon sa isa ka paghiusa nga dimatupungan sa bug-os nga tawhanon nga maragtas. Sa pagkamatuod, ang “dakung kadam-an . . . gikan sa tanan nga pungsod kag kabikahan kag katawhan kag hambal” nagabuylog sa espirituwal nga Israel sa pagpahayag sang ila pagtuo sa bilidhon nga halad gawad ni Jesus, ang sadsaran sang tanan nga ginahimo sa pagbindikar sa soberanong paggahom ni Jehova.—Binuhatan 1:8; Bugna 7:4, 9, 10.
[Mga piktyur sa pahina 8, 9]
Ang Sidlangan kag ang Katundan nagatabuay sa Moscow kag Kiev