Si Jehova Makahimo sa Imo nga Gamhanan

“Sia nagahatag sing gahom sa ginakapoy; kag sa wala sing kusog nagapabugana sang bug-os nga kusog.”​—⁠ISAIAS 40:⁠29.

1, 2. Ano ang pila ka pamatuod sang bugana nga gahom ni Jehova?

SI Jehova isa ka Dios nga “bugana sa gahom.” Makita naton ang pamatuod sang iya “walay katapusan nga gahom kag pagka-Dios” sa katahom sang iya pisikal nga tinuga. Yadtong nagadumili sa pagkilala sina nga pamatuod sang iya pagka-Manunuga indi mapasaylo.​—⁠Salmo 147:5; Roma 1:​19, 20.

² Ang gahom ni Jehova labi nga napamatud-an samtang ginausisa sing maayo sang mga sientipiko ang uniberso, lakip ang dimaisip nga mga galaksiya sini nga nagalawig sing ginatos ka milyon ka light-year. Sa madulom apang maaliwanay nga kagab-ihon, magtangla sa mga langit kag mahimo gid nga mabatyagan mo ang nabatyagan sang salmista: “Kon pamalandungan ko ang imo kalangitan, ang binuhatan sang imo mga tudlo, ang bulan kag ang kabituunan nga imo ginpatok, ano bala ang mamalatyon nga tawo nga ginasapak mo sia, kag ang anak sang tawo nga ginaatipan mo sia?” (Salmo 8:​3, 4) Kag daw ano kaayo nga gin-atipan ni Jehova ang tawo, kita! Gin-amanan niya ang unang mag-asawa sing matahom nga puluy-an sa duta. Bisan ang duta sini may gahom​—⁠sa pagpatubo sang tanom, nga nagapatubas sing masustansia kag wala sing dagta nga pagkaon. Ang tawo kag kasapatan nakatigayon sing pisikal nga gahom gikan sa sining pagpakita sang gahom sang Dios.​—⁠Genesis 1:12; 4:12; 1 Samuel 28:⁠22.

3. Luwas sa pisikal nga mga butang sa uniberso, ano pa ang nagapadayag sang gahom sang Dios?

³ Luwas sa pagkamakawiwili sang mga langit kag sa pagkatahom sang kabulakan kag kasapatan, ginapakita sini sa aton ang gahom sang Dios. Si apostol Pablo nagsulat: “Ang dikitaon nga mga kinaiya niya maathag nga makita kutob sa pagtuga sang kalibutan, bangod nahantop ini paagi sa mga butang nga nahimo, bisan ang iya walay katapusan nga gahom kag pagka-Dios.” (Roma 1:20) Apang may isa pa ka pamatuod sang iya gahom nga nagakabagay nga talupangdon kag apresyahon naton. ‘Ano,’ mahimo nga ipamangkot mo, ‘ang nagapasundayag sang gahom sang Dios nga nagalabaw pa sa uniberso?’ Ang sabat amo si Jesucristo. Sa katunayan, sa idalom sang inspirasyon si apostol Pablo nagsiling nga ang ginlansang nga si Cristo amo “ang gahom sang Dios kag ang kaalam sang Dios.” (1 Corinto 1:24) ‘Ngaa amo sina?’ mahimo nga ipamangkot mo, ‘Kag ano ang kahilabtanan sini sa akon kabuhi karon?’

Ang Gahom nga Ginpadayag Paagi sa Iya Anak

4. Paano ang gahom sang Dios ginpakita may kaangtanan sa iya Anak?

⁴ Ang gahom sang Dios una nga ginpakita sang gintuga niya ang iya bugtong nga Anak, nga ginhimo sa larawan niya. Ining espiritu nga Anak nag-alagad subong “agalon nga manugpangabudlay” ni Jehova paagi sa paggamit sang bugana nga gahom sang Dios sa pagtuga sang tanan iban pa nga butang. (Hulubaton 8:​22, 30) Si Pablo nagsulat sa iya Cristianong mga kauturan sa Colosas: “Paagi sa iya gintuga ang tanan iban pa nga mga butang sa langit kag sa duta, ang butang nga makita kag ang butang nga dimakita . . . Ang tanan iban pa nga butang natuga paagi sa iya kag tungod sa iya.”​—⁠Colosas 1:​15, 16.

5-7. (a) Sang nagligad, paano nadalahig ang mga tawo sa mga pagpakita sang gahom sang Dios? (b) Ano ang rason agod magpati nga ang gahom sang Dios sarang mapadayag sa bahin sang mga Cristiano karon?

⁵ Bahin kita sang ‘mga butang nga gintuga sa duta.’ Gani mahimo bala mapalab-ot ang gahom sang Dios sa aton nga mga tawo? Ti, sa bug-os nga pagpakig-angot sang Dios sa dihimpit nga mga tawo, si Jehova naghatag sa tion kag tion sing dugang nga gahom sa iya mga alagad agod matuman nila ang iya mga katuyuan. Nahibal-an ni Moises nga, sa kinaandan, ang dihimpit nga mga tawo nagakabuhi sing 70 ukon 80 ka tuig. (Salmo 90:10) Ano ang natabo kay Moises? Nagkabuhi sia sing 120 ka tuig, apang “ang iya mata wala magdulom, kag ang iya kinaugali nga kusog wala magbuhin.” (Deuteronomio 34:⁠7) Bisan pa nga wala ina nagakahulugan nga sarang mapalawig sang Dios ang kabuhi sang iya tagsa ka alagad ukon mahuptan ina nga kusog, nagapamatuod ini nga sarang mahatagan sing gahom ni Jehova ang mga tawo.

⁶ Ang dugang nga nagapakita sa ikasarang sang Dios sa paghatag sing gahom sa mga lalaki kag mga babayi amo ang ginhimo niya sa asawa ni Abraham. “Si Sara gid nakabaton sing gahom sa pagpanamkon, bisan sang nagtaliwan na sia sa panuigon, sanglit gin-isip niya nga matutom ang nagsaad.” Ukon binagbinaga kon paano ginhatagan sing gahom sang Dios ang mga hukom kag ang iban pa sa Israel: “Nahanungod kay Gideon, kay Barac, kay Samson, kay Jefte, kay David kag kay Samuel kag sang iban nga mga manalagna, nga . . . gikan sa maluya nga kahimtangan ginhimo nga gamhanan.”​—⁠Hebreo 11:​11, 32-34.

⁷ Ina nga gahom mahimo man nga magapanghikot sa aton bahin. Ti, indi kita karon makapaabot sing anak paagi sa isa ka milagro, ukon indi kita makapakita sing kusog kaangay ni Samson. Apang mahimo kita mangin gamhanan, subong sang ginsambit ni Pablo sa kinaandan nga mga tawo sa Colosas. Huo, si Pablo nagsulat sa mga lalaki, mga babayi, kag mga kabataan, subong sang makita naton karon sa mga kongregasyon, kag nagsiling sia nga sila “ginhimo nga gamhanan upod ang bug-os nga gahom.”​—⁠Colosas 1:⁠11.

8, 9. Sang unang siglo, paano ginpamatud-an ang gahom sang Dios may kaangtanan sa mga tawo kaangay naton?

⁸ Sadtong panahon sang ministeryo ni Jesus sa duta, gin-athag ni Jehova nga ang iya gahom nagapanghikot paagi sa iya Anak. Halimbawa, sadtong isa ka tion nga ang kadam-an nagdugok kay Jesus sa Capernaum, “ang gahom ni Jehova yara sa iya sa pagpang-ayo.”​—⁠Lucas 5:⁠17.

⁹ Pagkatapos sia ginbanhaw, ginpasalig ni Jesus ang iya mga sumulunod nga ‘makabaton [sila] sing gahom kon ang balaan nga espiritu mag-abot sa ila.’ (Binuhatan 1:⁠8) Matuod gid! Ginasugid sang isa ka istoryador ang mga natabo pila ka adlaw pagligad sang Pentecostes sang 33 C.E.: “Sa daku nga gahom ang mga apostoles padayon nga nagpanaksi nahanungod sa pagkabanhaw ni Ginuong Jesus.” (Binuhatan 4:33) Si Pablo mismo isa nga ginhimo nga gamhanan para sa hilikuton nga ginsugo sang Dios sa iya. Sa tapos sia nakombertir kag nabalik ang iya panulok, sia “padayon nga nakatigayon sing gahom sing labaw pa kag ginpalibog niya ang mga Judiyo nga nagapuyo sa Damasco paagi sa pagpamatuod sing lohiko nga amo ini ang Cristo.”​—⁠Binuhatan 9:⁠22.

10. Paano ang gahom halin sa Dios nakabulig sa bahin ni Pablo?

¹⁰ Si Pablo nagkinahanglan gid sing dugang nga gahom, kon binagbinagon naton ang kinahanglanon nga kusog sa espirituwal kag sa hunahuna agod mahimo ang tatlo ka misyonero nga paglakbay nga nagatuptop sang linibo ka milya. Ginbatas man niya ang tanan nga sahi sang mga kabudlayan, nag-antos sing pagkabilanggo kag nag-atubang sing pagkamartir. Paano niya ini nahimo? Sia nagsabat: “Ang Ginuo nagtindog malapit sa akon kag naghatag sing gahom sa akon, agod nga paagi sa akon mahimo sing bug-os ang pagbantala.”​—⁠2 Timoteo 4:​6-8, 17; 2 Corinto 11:​23-27.

11. Nahanungod sa gahom sang Dios, anong paglaum ang ginpatuhuyan ni Pablo para sa iya mga masigka-alagad sa Colosas?

¹¹ Indi makapakibot, nian, nga si Pablo, sang nagsulat sa iya “mga kauturan nga nahiusa kay Cristo” sa Colosas, nagpasalig sa ila nga mahimo sila “himuon nga gamhanan upod ang bug-os nga gahom suno sa mahimayaon nga kusog [ni Jehova] agod makaantos sing bug-os kag makabatas nga may kalipay.” (Colosas 1:​2, 11) Bisan pa nga yadtong mga tinuga ginpatuhoy una sa hinaplas nga mga Cristiano, ang tanan nga nagasunod sang tikang ni Cristo mahimo nga makabenepisyo sing daku gikan sa ginsulat ni Pablo.

Ginhimo nga Gamhanan sa Colosas

12, 13. Ano ang impormasyon sa likod sang sulat sa mga taga-Colosas, kag ano ang mahimo nga sabat sa sini?

¹² Ang kongregasyon sang Colosas, nga nahamtang sa probinsia sang Asia sa Roma, mahimo nga natukod paagi sa pagbantala sang matutom nga Cristiano nga si Epafras. Mahimo nga sang nabalitaan niya ang nahanungod sa pagkabilanggo ni Pablo sa Roma sang 58 C.E., si Epafras determinado sa pagduaw sa apostol kag sa pagpabakod sa iya paagi sa maayo nga balita tuhoy sa gugma kag kapisan sang iya mga kauturan sa Colosas. Mahimo nga ginsugid man ni Epafras ang matuod nga report nahanungod sa pila ka problema sa kongregasyon sang Colosas nga nagkinahanglan sing pagtadlong. Busa, napahulag si Pablo sa pagsulat sa kongregasyon sing pangpalig-on kag paandam. Mapalig-on man ikaw sing daku gikan sa kapitulo 1 sina nga sulat, kay ginapakita sini kon paano ginahimo nga gamhanan ni Jehova ang iya mga alagad.

¹³ Mahanduraw mo kon ano ang ginbatyag sang mga kauturan nga lalaki kag babayi sa Colosas sang ginlaragway sila ni Pablo subong “matutom nga mga kauturan nga nahiusa kay Cristo.” Takus sila dayawon tungod sang ila ‘gugma para sa tanan nga mga balaan’ kag tungod sang ‘pagpamunga sa maayong balita’ sugod sang nangin mga Cristiano sila! Masiling man bala ini sa aton kongregasyon, sa aton sing indibiduwal?​—⁠Colosas 1:​2-8.

14. Ano ang handum ni Pablo nahanungod sa mga taga-Colosas?

¹⁴ Napahulag gid si Pablo sa report nga nabaton niya nga ginsilingan niya ang mga taga-Colosas nga wala sia nag-untat sa pagpangamuyo tungod sa ila kag sa pagpangabay nga “mapun-an [sila] sing sibu nga ihibalo sang kabubut-on [sang Dios] sa bug-os nga kaalam kag espirituwal nga paghantop, agod makalakat sing takus kay Jehova.” Nangamuyo sia nga sila “padayon nga magapamunga sa tagsa ka maayong buhat kag magatubo sa sibu nga ihibalo sang Dios, nga ginhimo nga gamhanan upod ang bug-os nga gahom suno sa mahimayaon nga kusog agod makabatas sing bug-os kag makaantos nga may kalipay.”​—⁠Colosas 1:​9-11.

Ginhatagan Man sing Gahom Karon

15. Paano naton mapakita ang panimuot kaangay sang ginpakita sa ginsulat ni Pablo sa mga taga-Colosas?

¹⁵ Daw ano kaayo nga halimbawa ang ginhatag ni Pablo para sa aton! Ang aton mga kauturan sa bug-os nga duta nagakinahanglan sang aton mga pangamuyo agod mabatas kag mahuptan nila ang ila kalipay walay sapayan sang ila mga pag-antos. Kaangay ni Pablo, dapat kita mangin espesipiko sa aton mga pangamuyo kon makabaton kita sing balita nga ang mga kauturan sa iban nga kongregasyon, ukon sa iban nga pungsod, nagaagom sing mga kabudlayan. Mahimo nga ang kaingod nga kongregasyon naapektuhan sang isa ka kinaugali nga kalamidad ukon sang pila ka palaligban sa espirituwal. Ukon mahimo nga ang mga Cristiano nagaantos bangod sang inaway sibil ukon sang pagpinatyanay sang nagkalainlain nga mga tribo. Sa pangamuyo dapat kita mangabay sa Dios nga buligan ang aton mga kauturan nga ‘makalakat sing takus kay Jehova,’ makapadayon sa pagpamunga sa Ginharian samtang sila nagabatas, kag magtubo sa ihibalo. Sa sining paagi ang mga alagad sang Dios makabaton sing gahom sang iya espiritu, “ginhimo nga gamhanan upod ang bug-os nga gahom.” Makapat-od ka nga ang imo Amay magapamati kag magasabat.​—⁠1 Juan 5:​14, 15.

16, 17. (a) Subong sang ginsulat ni Pablo, tungod sa ano kita dapat magpasalamat? (b) Sa anong kahulugan nga ang katawhan sang Dios ginhilway kag ginpatawad?

¹⁶ Nagsulat si Pablo nga ang mga taga-Colosas dapat ‘magpasalamat sa Amay nga nagpakatakus sa ila sa pag-ambit sang panublion sang mga balaan sa kapawa.’ Pasalamatan man naton ang aton langitnon nga Amay bangod sang aton duog sa iya kahimusan, sa langitnon ukon sa dutan-on man nga bahin sang iya Ginharian. Paano ginhimo sang Dios ang dihimpit nga mga tawo nga nagakabagay sa iya itololok? Si Pablo nagsulat sa iya hinaplas nga mga kauturan: “Sia nagluwas sa aton gikan sa awtoridad sang kadudulman kag nagpaliton sa aton sa ginharian sang Anak sang iya gugma, nga paagi sa iya naagom naton ang aton kahilwayan paagi sa gawad, ang kapatawaran sang aton mga sala.”​—⁠Colosas 1:​12-14.

¹⁷ Ano man ang aton paglaum, langitnon ukon dutan-on, ginapasalamatan naton ang Dios adlaw-adlaw tungod sang pagluwas sa aton gikan sa sining malaut nga sistema sang kadudulman, nga nahimo bangod sang aton pagtuo sa hamili nga aman sang halad gawad sang pinalangga nga Anak ni Jehova. (Mateo 20:28) Ang mga Cristiano nga ginhaplas sang espiritu nakabenepisyo gikan sa gawad nga ginpadapat sa ila sa pinasahi nga paagi agod ‘maliton sila sa ginharian sang Anak sang gugma sang Dios.’ (Lucas 22:​20, 29, 30) Apang ang “iban nga mga karnero” nakabenepisyo man gikan sa gawad bisan sa karon. (Juan 10:16) Mabaton nila ang kapatawaran sang Dios agod matigayon ang matarong nga tindog sa atubangan niya subong mga abyan niya. May daku sila nga bahin sa pagbantala ‘sining maayong balita sang ginharian’ sa sining tion sang katapusan. (Mateo 24:14) Dugang sa sina, may matahom sila nga paglaum nga mangin matarong sing bug-os kag mahimpit sa lawas, sa katapusan sang Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo. Samtang ginabasa mo ang paglaragway sa Bugna 7:​13-17, tan-awa kon wala ka nagaugyon nga mangin pamatuod ini sang pagluwas kag pagpakamaa⁠yo.

18. Anong pagpasag-uli nga ginsambit sa Colosas ang ginahimo gihapon sang Dios?

¹⁸ Ang sulat ni Pablo nagabulig sa aton sa paghangop kon daw ano ka daku ang aton utang sa pinakabantog nga tawo nga nagkabuhi. Ano ang nahimo sang Dios paagi kay Cristo? “[Ini amo ang] pagpasag-uli liwat sang iya kaugalingon sa tanan iban pa nga butang nga nagapakighidait paagi sa dugo nga ginpatulo niya sa usok sang pag-antos, bisan kon ini mga butang sa duta ukon mga butang sa mga langit.” Ang katuyuan sang Dios amo ang pagpasag-uli sang tanan nga tinuga nga nahiusa sing bug-os sa iya, kaangay sadtong wala pa ang pagrebelde sa Eden. Ang Isa nga gingamit sa pagtuga sang tanan nga butang amo man ang Isa nga ginagamit karon sa paghimo sini nga pagpasag-uli.​—⁠Colosas 1:⁠20.

Ginhatagan sing Kusog Para sa Anong Katuyuan?

19, 20. Sa ano nasandig ang aton pagkabalaan kag walay kasawayan?

¹⁹ Ang mga napasag-uli sa Dios may mga responsabilidad. Mga makasasala anay kita kag nahamulag sa Dios. Apang karon, bangod nagtuo kita sa halad ni Jesus kag ang aton mga hunahuna wala na sa mga buhat nga malaut, sing sadsaran nagatindog kita sa “balaan kag walay kasawayan” nga kahimtangan, “hilway sa bisan anong akusasyon sa atubangan [sang Dios].” (Colosas 1:​21, 22) Ti, kon wala ginkahuya sang Dios yadtong matutom nga mga saksi sang una, indi man niya kita ikahuya, nga pagatawgon naton sia nga Dios naton. (Hebreo 11:16) Karon, wala sing isa ang makasumbong sa aton nga gindala naton sing sayop ang iya bantog nga ngalan, ukon mahadlok kita nga ipahayag ina nga ngalan tubtob sa mga kaukbungan sang duta!

²⁰ Apang talupangda ang paandam nga gindugang ni Pablo sa Colosas 1:23: “Sa pagkamatuod, kon nagapadayon kamo sa pagtuo, nga nagatindog sa sadsaran kag malig-on kag indi magihit sa paglaum sa maayong balita nga inyo nabatian, kag nga ginwali sa bug-os nga tinuga sa idalom sang langit.” Daku katama ang nasandig sa aton pagpabilin nga matutom kay Jehova, nagasunod sang mga tikang sang iya pinalangga nga Anak. Daku gid ang nahimo para sa aton ni Jehova kag ni Jesus! Kabay nga ipakita naton ang aton gugma sa ila paagi sa pagsunod sa laygay ni Pablo.

21. Ngaa may daku kita nga rason para makunyag karon?

²¹ Ang mga Cristiano sa Colosas mahimo nga nakunyag sa pagpamati nga ‘ang maayong balita nga ila nabatian’ “ginwali na sa bug-os nga tinuga sa idalom sang langit.” Karon labi pa gid ka makakulunyag ang mabatian kon tubtob diin na ginabantala ang maayong balita sang Ginharian sang kapin sa apat kag tunga ka milyon ka Saksi sa kapin sa 230 ka kadutaan. Ti, kada tuig, halos 300,000 gikan sa tanan nga kapungsuran ang napasag-uli sa Dios!​—⁠Mateo 24:14; 28:​19, 20.

22. Bisan pa nga nagaantos kita, ano ang sarang mahimo sang Dios para sa aton?

²² Bisan pa nga si Pablo yadto sa bilangguan sang nagsulat sia sa mga taga-Colosas, wala niya ginkalisdan ang iya nadangtan. Sa baylo, sia nagsiling: “Karon nagakalipay ako sa akon mga pag-antos tungod sa inyo.” Nakahibalo si Pablo ‘mag-antos sing bug-os kag magbatas nga may kalipay.’ (Colosas 1:​11, 24) Apang nahibal-an niya nga wala niya ini ginhimo sa iya kaugalingon nga kusog. Ginhimo sia ni Jehova nga gamhanan! Amo man sa karon. Linibo ka Saksi nga ginbilanggo kag ginhingabot ang wala nadulaan sang ila kalipay sa pag-alagad kay Jehova. Sa baylo, gin-apresyar nila ang kamatuoran sang pinamulong sang Dios subong sang makita sa Isaias 40:​29-31: “Sia nagahatag sing gahom sa ginakapoy . . . Yadtong mga nagahulat kay Jehova makatigayon liwat sing gahom.”

23, 24. Ano ang balaan nga tinago nga ginsambit sa Colosas 1:⁠26?

²³ Ang ministeryo sang maayong balita nga nasentro kay Cristo importante katama kay Pablo. Luyag niya nga maapresyar sang iban ang kabilihanan sang papel ni Cristo sa katuyuan sang Dios, gani ginlaragway niya ini subong “ang balaan nga tinago nga ginhinago gikan sa nagligad nga sistema sang mga butang kag gikan sa nagligad nga mga kaliwatan.” Apang, wala ini nagpabilin nga tinago. Si Pablo nagdugang: “Karon ginhimo ini nga hayag sa iya mga balaan.” (Colosas 1:26) Sang natabo ang pagrebelde sa Eden, si Jehova nagsaad sing maayo pa nga mga butang nga magaabot, nagtagna nga ‘dugmukon sang binhi sang babayi ang ulo sang man-ug.’ (Genesis 3:15) Ano ang buot silingon sini? Sa sulod sang mga kaliwatan kag sang mga siglo, nagpabilin ini nga isa ka tanhaga. Nian nag-abot si Jesus, kag sia “naghatag sing kapawa sa kabuhi kag sing pagkadimadinulunton paagi sa maayong balita.”​—⁠2 Timoteo 1:⁠10.

²⁴ Huo, ang “balaan nga tinago” nasentro kay Cristo kag sa Mesianikong Ginharian. Ginsambit ni Pablo ang “mga butang sa mga langit,” nga nagapatuhoy sa sadtong magapakigbahin sa paggahom sa Ginharian kaupod ni Cristo. Mangin instrumento sila sa pagdala sing madamong kabulahanan sa tanan nga “mga butang sa duta,” yadtong magaagom sing walay katapusan nga paraiso diri. Nian, makita mo kon daw ano ka nagakaigo para kay Pablo nga tawgon ini nga “mahimayaon nga kamanggaran sining balaan nga tinago.”​—⁠Colosas 1:​20, 27.

25. Subong sang ginapakita sa Colosas 1:​29, ano ang dapat nga mangin panimuot naton karon?

²⁵ Malangkagon nga ginhulat ni Pablo ang iya duog sa Ginharian. Apang narealisar niya nga indi ini isa ka butang nga mahimo niya lauman nga wala sing ginahimo nga bisan ano. “Nagapangabudlay ako sing lakas, nga nagapanikasog suno sa iya pagpalakat kag nga nagapanghikot sa akon nga may gahom.” (Colosas 1:29) Talupangda nga si Jehova, paagi kay Cristo, naghimo kay Pablo nga gamhanan agod mahimo niya ang nagaluwas-kabuhi nga ministeryo. Sarang man ini mahimo ni Jehova para sa aton karon. Apang dapat naton pamangkuton ang aton kaugalingon, ‘May espiritu bala ako sang pag-ebanghelyo kaangay sang una ko nga natun-an ang kamatuoran?’ Ano ang imo sabat? Ano ang makabulig sa tagsa sa aton nga magpadayon nga ‘nagapangabudlay sing lakas kag nagapanikasog suno sa pagpalakat sang gahom ni Jehova’? Ipaathag ini sang masunod nga artikulo.

Natalupangdan Mo Bala?

◻ Ngaa makapat-od kita nga sarang mapakita ni Jehova ang iya gahom tungod sa mga tawo?

◻ Ano ang impormasyon sa likod sang pinamulong ni Pablo sa Colosas kapitulo 1?

◻ Paano ginahimo sang Dios ang pagpasag-uli nga ginsambit sa Colosas 1:⁠20?

◻ Paagi sa iya gahom, ano ang sarang mahimo ni Jehova paagi sa aton?

[Mapa/Piktyur sa pahina 8]

COLOSAS