Pag-alagad sa Idalom sang Mahigugmaon nga Kamot ni Jehova

PANUGIRON NI LAMBROS ZOUMBOS

NAG-ATUBANG ako sa isa ka importante nga pililian: batunon ang tanyag sang akon manggaranon nga tiyo nga mangin manedyer sang iya daku nga ­real-estate nga mga propriedad​—⁠sa amo malubad ang pinansial nga mga problema sang akon pamilya​—⁠ukon mangin bug-os tion nga ministro ni Jehova nga Dios. Tuguti ako sa pagpaathag kon ano nga mga butang ang nag-impluwensia sa desisyon nga akon ginhimo.

NATAWO ako sa banwa sang Volos, Gresya, sang 1919. Ang akon amay manugbaligya sing panglalaki nga mga panapton, kag bugana kami sa materyal. Apang subong resulta sang pagkalusod sang ekonomiya sang naulihi nga bahin sang dekada 1920, naputo si Tatay kag nadula niya ang iya negosyo. Nasubuan ako sa kada tion nga makita ko ang walay paglaum nga nawong sang akon amay.

Sa sulod sang pila ka tion, ang akon pamilya nagkabuhi sa daku nga kaimulon. Kada adlaw nagabiya ako sa eskwelahan sing isa ka oras nga mas temprano agod maglinya para sa rasyon nga pagkaon. Sa gihapon, walay sapayan sang amon kaimulon malinong ang amon kabuhi sa pamilya. Handum ko nga mangin isa ka doktor, apang sa tungatunga sang akon pagkatin-edyer nag-untat ako sa pag-eskwela kag nagtrabaho agod mabuligan ang akon pamilya nga mabuhi.

Nian, sang Inaway Kalibutanon II, ginsakop sang mga Aleman kag mga Italyano ang Gresya, kag may tuman nga tiggulutom. Masami ko nga makita ang mga abyan kag mga kakilala nga nagakapatay sa mga kalye bangod sang gutom​—⁠isa ka makakulugmat nga talan-awon nga indi ko gid malipatan! Isa ka bes, ang amon pamilya nakatibawas sa sulod sang 40 ka adlaw nga wala sing tinapay, isa ka panguna nga kalan-on sa Gresya. Agod mabuhi, kami sang akon magulang nga lalaki nagkadto sa kaingod nga mga minuro kag nangayo sing mga patatas gikan sa mga abyan kag mga paryente.

Ang Isa ka Balatian Nangin Isa ka Pagpakamaayo

Sang maaga nga bahin sang 1944, nagbalatian ako sing pleu­ri­sy. Sa sulod sang tatlo ka bulan nga pagtener sa ospital, gindal-an ako sang akon pakaisa sing duha ka pulyeto kag nagsiling: “Basaha ini; napat-od ko nga maluyagan mo ini.” Ang mga pulyeto nga Who is God? kag Protection, ginbalhag sang ­Watch Tow­er Bi­ble and ­Tract So­ciety. Sa tapos mabasa ini, ginpaambit ko ang kaundan sini sa pareho ko nga mga pasyente.

Sang pagguwa ko sa ospital, nagpakig-upod ako sa Kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa Volos. Apang, sa sulod sang isa ka bulan, ginpatener ako sa balay subong isa ka pasyente, kag halin sa anom tubtob walo ka oras sa isa ka adlaw, ginbasa ko ang daan nga mga isyu sang The Watchtower, subong man ang iban pa nga publikasyon nga ginbalhag sang Watch Tower Society. Subong resulta, nagdasig ang akon pagtubo sa espirituwal.

Mga Tion sang Iguigo nga Pagkaluwas

Sang isa ka adlaw sa tungatunga nga bahin sang 1944, nagapungko ako sa bangko sang parke sa Volos. Sing hinali ginlibutan sang isa ka para­militar nga grupo nga nagsakdag sa nagapanakop nga mga soldado sang Aleman ang duog kag ginpangdakop ang tanan nga yadto didto. Mga duha ka dosena sa amon ang ginpalakat sa kalye padulong sa talatapan sang Gestapo, nga nahamtang sa bodega sang tabako.

Pagkatapos sang pila ka minuto, nabatian ko nga may nagtawag sang akon ngalan kag sang tawo nga naestorya ko sa parke. Ginpatawag kami sang isa ka opisyal sang Griegong hangaway kag ginsilingan kami nga sang nakita kami sang isa sang akon mga paryente nga gindala sang mga soldado, ginsilingan niya sia nga mga Saksi ni Jehova kami. Nian nagsiling ang Griegong opisyal nga hilway kami sa pagpauli, kag ginhatag niya sa amon ang iya opisyal nga kard agod gamiton sa tion nga dakpon kami liwat.

Sang masunod nga adlaw nahibal-an namon nga ginpatay sang mga Aleman ang kalabanan sadtong gindakop bilang pagtimalos sa duha ka Aleman nga soldado nga ginpatay sang Griego nga mga gerilya. Ayhan luwas sa pagkaluwas gikan sa kamatayon, natun-an ko gikan sa sadtong hitabo ang pagkaimportante sang Cristianong neutralidad.

Sang tigragas sang 1944, ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova paagi sa bawtismo sa tubig. Sang masunod nga tig-ilinit, ginhimos sang mga Saksi nga magpakig-upod ako sa Kongregasyon sang Skli­thro sa ibabaw sang kabukiran, diin makapaayo ako sing bug-os. Ang inaway sibil nga resulta sang pagpanakop sang Aleman nagasilabo pa sa Gresya. Natabuan nga ang minuro nga akon ginaistaran nangin kampo sang mga puwersa sang gerilya. Ginpasibangdan ako sang lokal nga pari kag sang isa pa ka mabangis nga tawo nga espiya ako sang puwersa sang gobierno kag ginpaimbestigar ako sa himu-himo nga korte-militar sang gerilya.

Nagtambong sa una nga bista ang lider sang gerilya sa sinang duog. Pagkatapos ko mapaathag ang rason kon ngaa nagtener ako sa minuro kag mapakita nga subong isa ka Cristiano neutral ako sing bug-os sa sibil nga inaway, ginsilingan sang lider ang iban pa: “Kon may magtandog sini nga tawo, manabat sia sa akon!”

Sang ulihi nagbalik ako sa akon natawhan nga banwa sa Volos nga mas mabaskog sa akon pagtuo sangsa akon pisikal nga panglawas.

Pag-uswag sa Espirituwal

Wala madugay sang ulihi gintangdo ako nga manugtatap sa kwenta sa lokal nga kongregasyon. Walay sapayan sang mga kabudlayan nga gintuga sang inaway sibil​—⁠lakip ang madamo nga pagdakop bangod sang pagpangumbirtir nga mga panumbungon nga ginsugyot sang klero​—⁠ang pagpakigbahin sa Cristianong ministeryo naghatag sa akon kag sa iban pa sa amon kongregasyon sing daku nga kalipay.

Nian, sang maaga nga bahin sang 1947, ginduaw kami sang nagalakbay nga manugtatap sang mga Saksi ni Jehova. Amo ini ang una nga pagduaw pagkatapos sang Inaway Kalibutanon II. Sadtong tion ang amon mauswagon nga kongregasyon sa Volos gintunga sa duha, kag gintangdo ako nga nagadumala nga manugtatap sang isa sang mga kongregasyon. Ang paramilitar kag nasyonalistiko nga mga organisasyon nagapahadlok sadto sa mga tawo. Ginhingalitan sang klero yadto nga kahimtangan. Ginpaakig nila ang mga awtoridad batok sa mga Saksi ni Jehova paagi sa pagpalapta sing butig nga hinuringhuring nga mga Komunista kami ukon mga sumalakdag sang radikal nga mga grupo.

Pagdakop kag Pagkabilanggo

Sang 1947, gindakop ako sing mga napulo ka beses kag tatlo ka beses nga ginkasaba sa korte. Sa tagsa sini ginhilway ako sa sala. Sang tigpamulak sang 1948, ginpamatbatan ako sing apat ka bulan nga pagkabilanggo bangod sang pagpangumbirtir. Nabilanggo ako sa bilangguan sa Volos. Sadto nga tion nagdoble ang kadamuon sang manugbantala sang Ginharian sa amon kongregasyon, kag ang kasadya kag kalipay nagpuno sa tagipusuon sang mga kauturan.

Sang Oktubre 1948, samtang nagamiting ako upod sa anom ka iban pa nga nagapanguna sa amon kongregasyon, ginsulod sang lima ka pulis ang balay kag gindakop kami nga ginatayaan sing pusil. Gindala nila kami sa estasyunan sang pulis nga wala ginpaathag ang kabangdanan sang pagdakop, kag didto ginkastigo kami. Gintapungol ako sa guya sang isa ka pulis nga isa anay ka boksingero. Dayon ginlupot kami sa selda.

Sa tapos sadto ginpatawag ako sang nagadumala nga opisyal sa iya talatapan. Pagbukas ko sing puwertahan, ginpungkoy niya ako sing botelya sang tinta, apang wala ako maigo kag nabuka ang botelya sa dingding. Ginhimo niya ini agod pahugon ako. Nian ginhatagan niya ako sing isa ka panid nga papel kag inugsulat kag nagsugo: “Isulat ang mga ngalan sang tanan nga mga Saksi ni Jehova sa Volos, kag dalhon mo ang listahan sa akon pagkaaga. Kon indi, nahibaluan mo na kon ano ang matabo sa imo!”

Wala ako magsabat, apang sang pagbalik ko sa selda, nagpangamuyo kami sang iban pa nga kauturan kay Jehova. Akon lamang ngalan ang ginsulat ko sa papel kag naghulat nga ipatawag. Apang wala na ako sing nabatian pa gikan sa opisyal. Pagkagab-i, ang kaaway nga puwersa-militar nagsalakay, kag ginpangunahan niya ang iya mga tinawo batok sa ila. Sa pag-inaway, nahalitan sia sing daku, kag kinahanglan nga utdon ang isa sang iya mga tiil. Sang ulihi, ginkasaba ang amon kaso, kag ginsumbong kami nga nagamiting sing ilegal. Ginpamatbatan kami tanan nga pito sing lima ka tuig nga pagkabilanggo.

Bangod namalibad ako sa pagtambong sa Domingo nga Misa sa bilangguan, ginbilanggo ako nga nagaisahanon. Sang ikatlo nga adlaw, nangabay ako nga makighambal sa direktor sang bilangguan. “Palihug tuguti ako sa paghambal,” siling ko sa iya, “daw indi makatarunganon nga silutan ang isa nga handa maghinguyang sing lima ka tuig sa bilangguan bangod sang iya pagtuo.” Ginhunahuna niya ini sing maayo, kag sang ulihi nagsiling sia: “Sugod buwas, magaobra ka diri upod sa akon sa akon talatapan.”

Sang ulihi, nakabaton ako sing obra subong isa ka kabulig sang doktor sa bilangguan. Subong resulta, nakatuon ako sing madamo nahanungod sa pag-atipan sang panglawas, isa ka butang nga napamatud-an nga mapuslanon gid sang ulihi nga mga tinuig. Samtang sa bilangguan, madamo ako sing kahigayunan sa pagbantala, kag tatlo ka tawo ang nagbaton kag nangin mga Saksi ni Jehova.

Pagkatapos mabilanggo sing halos apat ka tuig, ginhilway ako sang ulihi paagi sa probasyon sang 1952. Sang ulihi, nag-atubang ako sa korte sa Corinto bangod sang hulusayon sa neutralidad. (Isaias 2:⁠4) Ginhunong ako didto sa malip-ot nga tion sa isa ka bilangguan sang militar, kag nagsugod ang isa pa ka hugna sang pag-abuso. Ang pila ka mga opisyales may bag-o nga estilo sa ila pagpamahog, nga nagasiling: “Hatuk-hatukon ko sang kutsilyo ang imo tagipusuon,” ukon, “Indi paghunahunaa nga patyon ikaw sing hinali bangod amat-amaton ko ikaw.”

Tuhay nga Sahi sang Pagtilaw

Apang, wala madugay, nakapauli ako, nga nangalagad liwat sa Kongregasyon sang Volos kag nag-obra sing part-time. Sang isa ka adlaw, nakabaton ako sing sulat gikan sa sanga talatapan sang ­Watch Tow­er So­ciety sa Atenas, nagaagda sa akon nga maghanas sa sulod sang duha ka semana kag nian magduaw sa mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova subong isa ka manugtatap sa sirkito. Sa amo man nga tion, ginpangabay ako sang akon tiyo nga wala sing anak kag may daku nga real-estate nga propiedad sa pagdumala sang iya mga pagkabutang. Pigado gihapon ang akon pamilya, kag ining palamugnan mahimo maglubad sang ila mga problema sa kaimulon.

Ginduaw ko ang akon tiyo agod magpasalamat sa iya tanyag, apang ginpahibalo ko sia nga nakapamat-od na ako sa pagbaton sing isa ka pinasahi nga asaynment sa Cristianong ministeryo. Sa amo nagtindog sia, gintulok ako sing serioso, kag hinali nga nagguwa sa kuwarto. Nagbalik sia nga may daku nga kantidad sang kuwarta nga makasakdag sa akon pamilya sa sulod sang pila ka bulan. Nagsiling sia: “Kuhaa ini, kag pagusto ka kon ano ang himuon mo sa sini.” Tubtob karon, indi ko mapaathag ang akon ginbatyag sadtong tion. Daw kasubong bala nga nabatian ko ang tingog ni Jehova nga nagasiling sa akon, ‘Ginhimo mo ang husto nga pagpili. Kaupod mo ako.’

Upod ang pagpakamaayo sang akon pamilya, nagpadulong ako sa Atenas sang Disiembre 1953. Bisan pa ang akon iloy lamang ang nangin Saksi, wala magpamatok ang iban nga katapo sang akon pamilya sa akon Cristianong hilikuton. Sang nagkadto ako sa sanga talatapan sa Atenas, isa pa ka sorpresa ang nagahulat sa akon. May telegrama halin sa akon manghod nga babayi, nagapahibalo nga ang duha ka tuig nga panikasog ni Tatay sa pagkuha sing bulig nga pension nagmadinalag-on sadtong adlaw. Ano pa ang akon pangayuon? Nabatyagan ko nga daw may mga pakpak ako, handa sa paglupad sing mataas sa pag-alagad kay ­Jehova!

Paghalong

Sa akon una nga mga tinuig sa sirkito nga hilikuton, dapat nga maghalong gid ako bangod mabaskog nga ginhingabot sang mga relihioso kag politikal nga mga awtoridad ang mga Saksi ni Jehova. Sa pagduaw sa amon Cristianong kauturan, labi na yadtong nagapuyo sa magagmay nga mga banwa kag mga minuro, naglakat ako sa sulod sang madamong oras sa kagab-ihon. Ang kauturan nga may katalagman nga madakpan, nagtipon kag mapailubon nga naghulat sang akon pag-abot sa balay. Daw ano kaayo nga pagpalig-unay ang gin-aman sadtong mga pagduaw para sa amon tanan!​—⁠Roma 1:​11, 12.

Agod indi makilala, kon kaisa nagapakunokuno ako. Isa ka bes, nagpamustura ako kaangay sa isa ka manugbantay sang karnero agod makalabay sa barakada sa karsada para makaabot sa isa ka pagtilipon sang kauturan nga nagakinahanglan gid sing espirituwal nga pagbantay. Sa isa pa ka hitabo, sang 1955, kami sang isa ka kaupod nga Saksi nagpakunukuno nga manugbaligya sang ahos agod indi maduhaduhaan sang pulis. Ang amon asaynment amo ang magpakigkita sa pila sang Cristianong kauturan nga nangin diaktibo sa magamay nga banwa sang Ár­gos Orestikón.

Ginladlad namon ang amon balaligya sa publiko nga tiendahan sang banwa. Apang, nangin maduhaduhaon ang isa ka lamharon nga pulis nga nagapatrolya sa amo nga duog, kag kada labay niya, mausisaon sia nga nagatulok sa amon. Sang ulihi, nagsiling sia sa akon: “Daw indi ikaw manugbaligya sang ahos.” Sa sadtong tion, nagpalapit ang tatlo ka lamharon nga babayi kag nagpakita sing interes sa pagbakal sing ahos. Nagatudlo sa akon mga produkto, nagtuaw ako: “Ining lamharon nga pulis nagakaon sing ahos kaangay sini, kag tuluka kon daw ano sia kabukod kag kaguwapo!” Nagtulok ang mga babayi sa pulis kag nagkadlaw. Nagyuhom man sia kag naglakat.

Sang maghalin sia ginhingalitan ko ang kahigayunan sa pagkadto sa tiangge diin nagtrabaho ang amon espirituwal nga kauturan subong mga manugtahi. Ginpangabay ko ang isa sa ila sa pagtahi sing butones nga ginhukas ko sa akon jack­et. Samtang ginahimo niya ini, naglingig ako sa iya kag naghutik: “Nagkari ako gikan sa sanga talatapan sa pagpakigkita sa inyo.” Sang primero, hinadlukan ang kauturan, sanglit wala gid sila sing pagpakig-angot sa kaupod nga mga Saksi sa sulod sang mga tinuig. Ginpalig-on ko sila sa akon masarangan kag naghimo sing mga kahimusan sa pagpakigkita sa ila sa ulihi sa patyo sang banwa agod makapakighambal sing dugang. Sing makalilipay, ang pagduaw nakapalig-on, kag nangin makugi sila liwat sa Cristianong ministeryo.

Pagtigayon sing Isa ka Matutom nga Kaupod

Sang 1956, tatlo ka tuig pagkatapos nga ginsugdan ang paglakbay nga hilikuton, nakilala ko si Niki, isa ka lamharon nga Cristianong babayi nga may daku nga gugma sa pagbantala nga hilikuton kag naghandum sa paghinguyang sang iya kabuhi sa bug-os tion nga ministeryo. Naghigugmaanay kami kag ginkasal sang Hunyo 1957. Nabalaka ako kon bala masarangan ni Niki ang paglakbay nga hilikuton sa idalom sang mabudlay nga mga kahimtangan sang mga Saksi ni Jehova sadto sa Gresya. Paagi sa bulig ni Jehova nasarangan niya ini, sa amo nangin una sia nga babayi nga nagaupod sa iya bana sa sirkito nga hilikuton sa Gresya.

Nagpadayon kami nga magkaupod sa nagalakbay nga hilikuton sa sulod sang napulo ka tuig, nagaalagad sa madamo nga kongregasyon sa Gresya. Sa masami nagapakunokuno kami kag, nagabitbit sang amon dala nagpanglakaton kami sa kagab-ihon sa sulod sang mga inoras sa pagkadto sa isa ka kongregasyon. Walay sapayan sang daku nga pagpamatok nga amon gin-atubang, nalipay kami nga makita sing aktuwal ang makadalayaw nga pag-uswag sa kadamuon sang mga Saksi.

Pag-alagad sa Bethel

Sang Enero 1967, gin-agda kami ni Niki sa pag-alagad sa Bethel, subong amo ang pagtawag sa sanga talatapan sang mga Saksi ni Jehova. Nakibot kami sa pangagda, apang ginbaton namon ini, nagasalig nga si Jehova nagatuytoy sa mga butang. Samtang nagaligad ang panahon, nahangpan namon kon daw ano ka daku nga pribilehiyo ang pag-alagad sa sining sentro sang teokratiko nga hilikuton.

Tatlo ka bulan pagkatapos nga nag-alagad kami sa Bethel, isa ka junta-militar ang nagbulos sa paggahom, kag nagpadayon ang mga Saksi ni Jehova sa ila hilikuton sing patago. Ginsugdan namon ang pagtinipon sa magamay nga mga grupo, naghiwat sang amon mga asambleya sa kagulangan, nagbantala sing mahalungon, kag sekreto nga nag-imprinta kag nagpanagtag sing literatura sa Biblia. Indi mabudlay ang magpasibu sa sining mga kahimtangan, sanglit ginbalik lang namon ang mga pamaagi sa paghimo sang amon mga hilikuton nga gingamit namon sang nagligad nga mga tinuig. Walay sapayan sang mga pagdumili, ang kadamuon sang mga Saksi nagdugang halin sa kubos sa 11,000 sang 1967 tubtob sa kapin sa 17,000 sang 1974.

Sa tapos sang halos 30 ka tuig nga pag-alagad sa Bethel, padayon nga natigayon namon ni Niki ang amon espirituwal nga mga pagpakamayo, walay sapayan sang mga limitasyon sa kapagros kag sa pangidaron. Sa sulod sang kapin sa napulo ka tuig, nagpuyo kami sa sulod sang sanga nga nahamtang sa Kar­ta­li Street sa Atenas. Sang 1979 gindedikar ang isa ka bag-o nga sanga sa Ma­rou­si, malapit sa siudad sang Atenas. Apang kutob sang 1991 natigayon namon ang masangkad bag-o nga mga pasilidad sang sanga sa Eleo­na, mga 60 kilometros naaminhan sang Atenas. Diri nagaalagad ako sa amon bululngan sang Bethel, diin ang paghanas nga akon nabaton subong isa ka kabulig sang doktor sang bilangguan nangin mapuslanon gid.

Sa sulod sang akon kapin sa apat ka dekada nga bug-os tion nga ministeryo, kaangay ni Jeremias, napamatud-an ko ang kamatuoran sang saad ni Jehova: “Magapakig-away sila sa imo, apang indi sila makadaug sa imo, kay ‘ako nagaupod sa imo,’ nagasiling si Jehova, ‘sa pagluwas sa imo.’ ” (Jeremias 1:19) Huo, kami ni Niki nakatigayon sing isa ka tagayan nga nagaawas sing mga pagpakamaayo gikan kay Jehova. Pirme kami nagakalipay sa iya bugana mahigugmaon nga pag-ulikid kag dibagay nga kaluoy.

Ginapalig-on ko ang mga lamharon sa organisasyon ni Jehova sa pagsulod sa bug-os tion nga ministeryo. Sa sining paagi mabaton nila ang pangagda ni Jehova sa pagtilaw kon bala mangin maminatud-on sia sa iya saad ‘sa pagbukas sa mga talambuan sang langit kag iula ang pagpakamaayo sa bagay nga wala na sing masudlan.’ (Malaquias 3:10) Gikan sa akon kaugalingon nga eksperiensia, makapasalig ako sa inyo nga mga lamharon nga pakamaayuhon gid ni Jehova kamo tanan nga nagasalig sing bug-os sa iya.

[Retrato sa pahina 26]

Si Lambros Zoumbos kag ang iya asawa, si Niki