“Isa ka Balay nga Palangamuyuan Para sa Tanan nga Kapungsuran”
“Wala bala masulat, ‘Ang akon balay pagatawgon nga isa ka balay nga palangamuyuan para sa tanan nga kapungsuran’?”—MARCOS 11:17.
1. Anong sahi sang kaangtanan ang natigayon anay nanday Adan kag Eva upod sa Dios?
SANG gintuga sanday Adan kag Eva, nakatigayon sila sing suod nga kaangtanan upod sa ila langitnon nga Amay. Nakig-angot sa ila si Jehova nga Dios kag ginsugid sa ila ang iya makadalayaw nga katuyuan para sa tawhanon nga rasa. Sa pagkamatuod, masami sila napahulag sa pagdayaw kay Jehova bangod sang iya makadalayaw nga mga buhat sang pagpanuga. Kon kinahanglan nanday Adan kag Eva ang panuytoy samtang ginabinagbinag nila ang ila papel subong palaabuton nga amay kag iloy sang tawhanon nga pamilya, sarang nila mapalapitan ang Dios gikan sa bisan diin nga duog sa ila Paraiso nga puluy-an. Indi nila kinahanglan ang pag-alagad sang isa ka saserdote sa templo.—Genesis 1:28.
2. Anong pagbag-o ang natabo sang magpakasala sanday Adan kag Eva?
2 Nagbag-o ang kahimtangan sang ang isa ka rebelyuso nga anghel nagsulay kay Eva sa paghunahuna nga ang iya kahimtangan sa kabuhi magauswag pa kon sikwayon niya ang pagkasoberano ni Jehova, nagasiling nga ‘mangin kaangay sia sang Dios.’ Sing nahisuno, nagkaon si Eva sing bunga sang kahoy nga gindumilian sang Dios. Nian gingamit ni Satanas si Eva sa pagsulay sa iya bana. Sing makapasubo, ginpamatian ni Adan ang iya makasasala nga asawa, nagapakita nga ginpasulabi niya ang iya kaangtanan sa iya sangsa iya kaangtanan sa Dios. (Genesis 3:4-7) Subong resulta, ginpili nanday Adan kag Eva si Satanas subong ila dios.—Ipaanggid ang 2 Corinto 4:4.
3. Ano ang malain nga mga resulta sang pagrebelde nanday Adan kag Eva?
3 Bangod sini, nawasi sang unang tawhanon nga magtiayon indi lamang ang ila hamili nga kaangtanan sa Dios kundi pati ang paglaum nga mabuhi sing dayon sa isa ka paraiso nga duta. (Genesis 2:16, 17) Sang ulihi ang ila makasasala nga lawas nagluya tubtob nga napatay sila. Napanubli sang ila mga anak ining makasasala nga kahimtangan. “Busa,” ang Biblia nagapaathag, “ang kamatayon naglaton sa tanan nga katawhan.”—Roma 5:12.
4. Anong paglaum ang gin-aman sang Dios sa makasasala nga mga tawo?
4 Kinahanglanon ang isa ka butang agod mapasag-uli ang makasasala nga katawhan sa ila balaan nga Manunuga. Sang ginpamatbatan sanday Adan kag Eva, ginhatagan sang Dios sing paglaum ang ila palaabuton nga kaanakan paagi sa pagsaad sing isa ka “binhi” nga magaluwas sa katawhan gikan sa mga epekto sang pagrebelde ni Satanas. (Genesis 3:15) Sang ulihi, ginpahibalo sang Dios nga ang Binhi sang pagpakamaayo magaabot paagi kay Abraham. (Genesis 22:18) Ginahunahuna ining mahigugmaon nga katuyuan, ginpili sang Dios ang mga kaanakan ni Abraham, ang mga Israelinhon, nga mangin iya pinili nga pungsod.
5. Ngaa mangin interesado kita sa mga detalye sang Kasuguan nga katipan sang Dios sa Israel?
5 Sang 1513 B.C.E., ang mga Israelinhon nagsulod sa isa ka katipan nga kaangtanan upod sa Dios kag nag-ugyon nga tumanon ang iya mga kasuguan. Inang Kasuguan nga katipan dapat gid talupangdon sang tanan nga luyag magsimba sa Dios sa karon bangod ginatudlo sini ang ginsaad nga Binhi. Si Pablo nagsiling nga nagaunod ini sang “landong sang maayong mga butang nga palaabuton.” (Hebreo 10:1) Sang ginhambal ini ni Pablo, ginapatuhuyan niya ang pag-alagad sang mga saserdote sang Israel sa mabulubalhin nga tabernakulo, ukon kayangkayang sang pagsimba. Gintawag anay ini nga “templo ni Jehova” ukon “balay ni Jehova.” (1 Samuel 1:9, 24) Paagi sa pag-usisa sa balaan nga pag-alagad nga ginhimo sa dutan-on nga balay ni Jehova, maapresyar naton sing labi ang maluluy-on nga kahimusan nga paagi sini ang makasasala nga katawhan sa karon sarang makapasag-uli sa Dios.
Ang Labing Balaan
6. Ano ang nahamtang sa Labing Balaan, kag paano ginarepresentar didto ang presensia sang Dios?
6 “Ang Labing Mataas wala nagapuyo sa mga balay nga ginhimo sang mga kamot,” siling sang Biblia. (Binuhatan 7:48) Apang, ang presensia sang Dios sa iya dutan-on nga balay ginrepresentar sang isa ka panganod sa pinakasulod nga bahin nga gintawag ang Labing Balaan. (Levitico 16:2) Sing maathag, ining panganod nagasiga sing masanag, nagahatag sing kapawa sa Labing Balaan. Nahamtang ini sa ibabaw sang sagrado nga baul nga gintawag “ang kaban sang pagpamatuod,” nga nagaunod sang mga tapi-tapi nga bato nga nasulatan sing pila ka kasuguan nga ginhatag sang Dios sa Israel. Sa takop sang Kaban may duha ka bulawan nga querubin nga may nagahumlad nga mga pakpak, nga nagalaragway sa espiritu nga mga tinuga nga may mataas nga posisyon sa langitnon nga organisasyon sang Dios. Ang milagruso nga panganod sang kapawa yara sa ibabaw sang takop sang kaban kag sa tunga sang mga querubin. (Exodo 25:22) Nagalaragway ini sa Labing Gamhanan nga Dios nga nagalingkod sa langitnon nga kangga nga ginasakdag sang buhi nga mga querubin. (1 Cronica 28:18) Amo ini ang rason kon ngaa nangamuyo anay si Hari Ezequias: “O Jehova sang mga kasuldadusan, ang Dios sang Israel, nga nagalingkod sa ibabaw sang mga querubin.”—Isaias 37:16.
Ang Balaan
7. Anong mga kagamitan ang yara sa Balaan?
7 Ang ikaduha nga hulot sang tabernakulo gintawag ang Balaan. Sa sulod sini, sa nawala nga ganhaan nagatindog ang matahom pito-sing-sanga nga kandelero, kag sa tuo amo ang latok sang tinapay sang pahayag. Sa unhan amo ang halaran nga ginahalinan sang amyon sang sinunog nga incienso. Nahamtang ini sa atubangan sang kumbong nga nagapain sa Balaan kag sa Labing Balaan.
8. Anong mga katungdanan ang regular nga ginahimo sang mga saserdote sa Balaan?
8 Kada aga kag kada gab-i, ang saserdote dapat magsulod sa tabernakulo kag magsunog sing incienso sa ibabaw sang halaran sang incienso. (Exodo 30:7, 8) Sa aga, samtang nagasiga ang incienso, ang pito ka suga nga nagatungtong sa bulawan nga kandelero dapat ilisan sing lana. Sa gab-i ang mga suga ginapasiga agod maghatag sing kapawa sa Balaan. Sa kada Adlaw nga Inugpahuway dapat butangan sang saserdote sing 12 ka bag-o nga tinapay ang latok sang tinapay sang pahayag.—Levitico 24:4-8.
Ang Luwang
9. Ano ang katuyuan sang batya sang tubig, kag anong leksion ang makuha naton sa sini?
9 Ang tabernakulo may yara man luwang, nga ginapalibutan sang kudal nga tela sang kayangkayang. Sa sini nga luwang yara ang isa ka daku nga batya sang tubig nga ginapanghinawan sang mga saserdote sang ila mga kamot kag tiil antes magsulod sa Balaan. Dapat man sila manghinaw antes magdulot sing mga halad sa halaran nga yara sa luwang. (Exodo 30:18-21) Ining sugo tuhoy sa katinlo isa ka mabaskog nga pahanumdom sa mga alagad sang Dios sa karon nga dapat sila magmatinlo sa pisikal, moral, mental, kag sa espirituwal kon luyag nila nga mahamut-an sang Dios ang ila pagsimba. (2 Corinto 7:1) Sang ulihi ang inuggatong para sa kalayo sa halaran kag ang tubig para sa batya gin-aman sang di-Israelinhon nga mga ulipon sa templo.—Josue 9:27.
10. Ano ang pila ka mga halad nga ginhimo sa halaran?
10 Kada aga kag kada gab-i, isa ka inughalad nga tinday nga kordero ang ginasunog sa halaran upod ang halad nga kalan-on kag ilimnon. (Exodo 29:38-41) May iban pa nga mga halad nga ginahimo sa pinasahi nga mga adlaw. Kon kaisa ginahimo ang isa ka paghalad bangod sang isa ka espesipiko personal nga kasal-anan. (Levitico 5:5, 6) Sa iban nga tion ang isa ka Israelinhon mahimo makahatag sing boluntaryo nga halad sa sala nga ang mga bahin sini ginakaon sang mga saserdote kag sang isa nga naghalad. Ginapakita sini nga ang makasasala nga tawo mahimo makapakighidait sa Dios, makakaon upod sa iya, kon sa aton pa. Bisan ang dumuluong nga pumuluyo mahimo mangin sumilimba ni Jehova kag sarang makahatag sing boluntaryo nga mga dulot sa Iya balay. Apang agod ipakita ang nagakaigo nga pagpadungog kay Jehova, ang maayo sing kalidad lamang nga mga dulot ang ginabaton sang saserdote. Ang harina sang halad nga kalan-on dapat nga mapino, kag ang ginahalad nga mga sapat dapat nga wala sing bisan anong kasamaran.—Levitico 2:1; 22:18-20; Malaquias 1:6-8.
11. (a) Ano ang ginhimo sa dugo sang mga halad nga sapat, kag ano ang ginatudlo sini? (b) Ano ang pagtamod sang Dios sa dugo sang tawo kag sapat?
11 Ang dugo sining mga halad gindala sa halaran. Nagaserbe ini subong adlaw-adlaw nga pahanumdom sa pungsod nga sila mga makasasala nga nagakinahanglan sing manunubos nga ang iya ginpatulo nga dugo makatubos sang ila mga sala sing dayon kag makaluwas sa ila sa kamatayon. (Roma 7:24, 25; Galacia 3:24; ipaanggid ang Hebreo 10:3.) Ining sagrado nga paggamit sang dugo nagpahanumdom man sa mga Israelinhon nga ang dugo nagarepresentar sa kabuhi kag ang kabuhi iya sang Dios. Ang bisan anong iban pa nga paggamit sang tawo sa dugo ginadumilian sang Dios.—Genesis 9:4; Levitico 17:10-12; Binuhatan 15:28, 29.
Ang Adlaw sang Katumbasan
12, 13. (a) Ano ang Adlaw sang Katumbasan? (b) Antes magsulod sa Labing Balaan ang mataas nga saserdote, ano ang iya ginahimo?
12 Makaisa kada tuig sa gintawag nga Adlaw sang Katumbasan, ang bug-os nga pungsod sang Israel, lakip ang dumuluong nga mga pumuluyo nga nagsimba kay Jehova, dapat mag-untat sa tanan nga hilikuton kag magpuasa. (Levitico 16:29, 30) Sa sining importante nga adlaw, ang pungsod gintinluan gikan sa kasal-anan sa malaragwayon nga paagi agod makatigayon sing mahidaiton nga kaangtanan upod sa Dios sa masunod nga tuig. Handurawon naton ang danyag kag binagbinagon ang pila ka importante nga mga hitabo.
13 Ang mataas nga saserdote yara sa luwang sang tabernakulo. Pagkatapos makapanghinaw sa batya sang tubig, ginaihaw niya ang isa ka baka agod ihalad. Ang dugo sang baka ginabubo sa yahong; gamiton ini sa isa ka pinasahi nga paagi sa pagtubos sa mga sala sang saserdotenhon nga tribo ni Levi. (Levitico 16:4, 6, 11) Apang antes ihanda ang halad, may pila ka butang nga dapat himuon ang mataas nga saserdote. Ginadala niya ang maamyon nga inciensio (mahimo gid nabutang sa luwag) kag ang nagakalayo nga mga baga halin sa halaran sa bulutangan sing kalayo. Nagasulod sia sa Balaan kag nagapadulong sa kumbong sang Labing Balaan. Mahinay sia nga nagaagi sa kumbong kag nagatindog sa atubangan sang kaban sang katipan. Masunod, lipod sa panulok sang bisan sin-o iban nga tawo, ginabubuan niya sing incienso ang kalayo, kag ang Labing Balaan napuno sing maamyon nga panganod.—Levitico 16:12, 13.
14. Ngaa kinahanglan magsulod ang mataas nga saserdote sa Labing Balaan upod ang dugo sang duha ka magkatuhay nga sapat?
14 Karon ang Dios handa na sa pagpakita sing kaluoy kag sing pagtubos sa malaragwayon nga paagi. Bangod sini ang tabon sang Kaban gintawag nga “lingkuranan nga pakiluuyan” ukon “tabon sang katumbasan.” (Hebreo 9:5, footnote) Ang mataas nga saserdote nagaguwa sa Balaan sang mga Balaan, dala ang dugo sang baka, kag nagasulod liwat sa Labing Balaan. Suno sa ginsugo sang Kasuguan, ginatusmaw niya ang iya tudlo sa dugo kag ginawisik ini sing pito ka beses sa atubangan sang tabon sang Kaban. (Levitico 16:14) Masunod nagabalik sia sa luwang kag ginaihaw ang kanding, nga amo ang halad sa sala “para sa katawhan.” Nagadala sia sing pila ka dugo sang kanding sa Labing Balaan kag ginahimo ang kasubong sang ginhimo niya sa dugo sang baka. (Levitico 16:15) May iban pa importante nga mga serbisyo nga ginahimo sa Adlaw sang Katumbasan. Halimbawa, ginabutang sang mataas nga saserdote ang iya mga kamot sa ulo sang ikaduha nga kanding kag ginatu-ad ang “tanan nga kalautan sang katawhan sang Israel.” Nian ginadala ining buhi nga kanding sa kamingawan sa pagdala sang mga sala sang pungsod sa malaragwayon nga kahulugan. Sa sining paagi ang pagtubos ginahimo kada tuig “para sa mga saserdote kag para sa tanan nga katawhan sang kongregasyon.”—Levitico 16:16, 21, 22, 33.
15. (a) Paano ang templo ni Solomon kaanggid sa tabernakulo? (b) Ano ang ginasiling sang tulun-an sang Hebreo tuhoy sa balaan nga pag-alagad nga ginahimo sa tabernakulo kag sa templo?
15 Sa unang 486 ka tuig sang maragtas sang Israel subong katawhan sang katipan sang Dios, ang mabulubalhin nga tabernakulo nangin amo ang ila duog sang pagsimba sa ila Dios, si Jehova. Nian, si Solomon sang Israel ginhatagan sing pribilehiyo sa pagtukod sang isa ka permanente nga tinukod. Walay sapayan nga ining templo mangin daku kag mas matahom, ang gin-aman sang Dios nga plano ginsunod sa tabernakulo. Kaangay sang tabernakulo, isa yadto ka laragway sang mas daku, mas epektibo nga kahimusan sang pagsimba nga si Jehova ang “nagpatindog, indi ang tawo.”—Hebreo 8:2, 5; 9:9, 11.
Ang Una kag ang Ikaduha nga Templo
16. (a) Ano ang mahigugmaon nga ginpangabay ni Solomon sang gindedikar niya ang templo? (b) Paano ginpakita ni Jehova ang iya kahamuot sa pangamuyo ni Solomon?
16 Samtang ginadedikar yadtong mahimayaon nga templo, ginlakip ni Solomon ining inspirado nga pangabay: “Nahanungod sa mga dumuluong, nga indi sa imo katawhan nga Israel, kag kon mag-abot sia gikan sa malayo nga mga duta tungod sang imo daku nga ngalan . . . , kag kon magkari sila kag magpangamuyo nayon sa sini nga balay, kabay nga magpamati ka gikan sa langit, gikan sa imo puluy-an, kag kabay nga himuon mo ang suno sa tanan nga ginpanawag sa imo sang dumuluong; agod nga ang tanan nga katawhan sang duta makakilala sang imo ngalan kag magkahadlok sa imo subong sang ginahimo sang imo katawhan nga Israel, kag agod nga makakilala sila nga ini nga balay nga napatindog ko ginatawag sa imo ngalan.” (2 Cronica 6:32, 33) Sa maathag nga paagi, ginpakita sang Dios ang iya kahamuot sa pangamuyo sang pagdedikar ni Solomon. Isa ka kalayo ang nanaug halin sa langit kag naglamon sa mga halad nga sapat nga yara sa halaran, kag ang templo napuno sing himaya ni Jehova.—2 Cronica 7:1-3.
17. Ano sang ulihi ang natabo sa templo nga gintukod ni Solomon, kag ngaa?
17 Sing makapasubo, nawasi sang mga Israelinhon ang ila mapuslanon nga kahadlok kay Jehova. Sang ulihi, ginpasipalahan nila ang iya dakung ngalan paagi sa pagpatulo sing dugo, idolatriya, incesto, kag sa pagsikasika sa mga ilo, balo, kag mga dumuluong. (Ezequiel 22:2, 3, 7, 11, 12, 26, 29) Sa amo, sang tuig 607 B.C.E., ginpatuman sang Dios ang paghukom paagi sa pagdala sang mga hangaway sang Babilonia sa paglaglag sa templo. Ang nakaluwas nga mga Israelinhon gindala nga bihag sa Babilonia.
18. Sa ikaduha nga templo, anong mga pribilehiyo ang nabuksan sa pila ka di-Israelinhon nga mga lalaki nga tinagipusuon nga nagsakdag sang pagsimba kay Jehova?
18 Pagkatapos sang 70 ka tuig ang mahinulsulon nga nagkalabilin nga mga Judiyo nagbalik sa Jerusalem kag ginhatagan sing pribilehiyo sa pagtukod liwat sang templo ni Jehova. Sing talalupangdon, ginkulang sadto ang mga saserdote kag mga Levinhon sa pag-alagad sa sining ikaduha nga templo. Subong resulta, ang mga Netineo, nga naghalin sa di-Israelinhon nga mga ulipon sang templo, ginhatagan sing mas daku nga mga pribilehiyo subong mga ministro sang balay sang Dios. Apang, wala gid sila mangin tupong sa mga saserdote kag mga Levinhon.—Esdras 7:24; 8:17, 20.
19. Ano ang ginsaad sang Dios tuhoy sa ikaduha nga templo, kag paano nangin matuod ining mga pulong?
19 Sang primero, subong bala nga ang ikaduha nga templo indi gid mapaanggid sa nahauna. (Hageo 2:3) Apang nanaad si Jehova: “Uyugon ko ang tanan nga pungsod, agod nga ang bilidhon nga mga butang sang tanan nga pungsod magaabot; kag pun-on ko ining balay sing himaya . . . Ang himaya sining ulihing balay mangin daku pa sa una.” (Hageo 2:7, 9) Subong sang gintagna, ang ikaduha nga templo nakatigayon sing mas daku nga himaya. Nagdugay ini sing 164 ka tuig sangsa una nga templo, kag mas madamo nga mga sumilimba gikan sa mas madamo nga kadutaan ang nagtipon sa iya mga luwang. (Ipaanggid ang Binuhatan 2:5-11.) Ang pagkaayo sa ikaduha nga templo nagsugod sang mga adlaw ni Hari Herodes, kag ginpadakuan ang mga luwang sini. Natukod sa dakung sadsaran nga bato kag napalibutan sing matahom nagaraya nga mga haligi, gintupungan sini ang katahom sang orihinal nga templo nga gintukod ni Solomon. May daku ini nga luwang sa guwa para sa mga tawo sang mga pungsod nga luyag magsimba kay Jehova. Isa ka pader nga bato ang nagapain sa Luwang sang mga Gentil gikan sa nasulod nga mga luwang nga ginreserba para sa mga Israelinhon lamang.
20. (a) Anong talalupangdon nga kinatuhayan ang nagtanda sa ikaduha nga templo? (b) Ano ang nagapakita nga gintamod sing sayop sang mga Judiyo ang templo, kag ano ang ginhimo ni Jesus bangod sini?
20 Nangin pinasahi gid ining ikaduha nga templo bangod ang Anak sang Dios, si Jesucristo, nakapanudlo sa sulod sang mga luwang sini. Apang kaangay sa nahauna nga templo, wala gintamod sing nagakaigo sang mga Judiyo sa kabilugan ang ila pribilehiyo subong mga manugbantay sang balay sang Dios. Ti, gintugutan pa gani nila ang mga negosyante sa pagnegosyo sa luwang sang mga Gentil. Dugang pa, ang mga tawo gintugutan sa paghimo sa templo subong lalakturan sa pagdala sing mga butang padulong sa iban nga bahin sang Jerusalem. Apat ka adlaw antes sang iya kamatayon, gintinluan ni Jesus ang templo gikan sa amo nga sahi sang sekular nga mga buhat, samtang padayon sia nga nagasiling: “Wala bala masulat, ‘Ang akon balay tawgon nga balay nga palangamuyuan sa tanan nga kapungsuran’? Apang ginhimo ninyo ini nga lungib sang mga buyong.”—Marcos 11:15-17.
Ginbiyaan sing Dayon sang Dios ang Iya Dutan-on nga Balay
21. Ano ang ginpahangop ni Jesus tuhoy sa templo sa Jerusalem?
21 Bangod sang maisugon nga buhat ni Jesus sa pagsakdag sa putli nga pagsimba sa Dios, luyag sia patyon sang Judiyong relihiosong mga lider. (Marcos 11:18) Nahibaluan nga pagapatyon sia sa indi madugay, ginsilingan ni Jesus ang Judiyong relihiosong mga lider: “Ang inyo balay ginabayaan sa inyo.” (Mateo 23:37, 38) Busa ginpakita niya nga sa indi madugay indi na pagbatunon sang Dios ang porma sang pagsimba nga ginahimo sa literal nga templo sang Jerusalem. Indi na ini mangin “balay nga palangamuyuan para sa tanan nga kapungsuran.” Sang gintudlo sang iya mga disipulo kay Jesus ang daku nga tinukod sang templo, sia nagsiling: “Wala ninyo bala makita ining tanan nga butang? . . . Wala sing mabilin diri nga isa ka bato sa ibabaw sang isa, nga indi malumpag.”—Mateo 24:1, 2.
22. (a) Paano natuman ang mga pinamulong ni Jesus tuhoy sa templo? (b) Sa baylo nga isentro ang ila paglaum sa dutan-on nga siudad, ano ang gintinguhaan sang unang mga Cristiano?
22 Ang tagna ni Jesus natuman 37 ka tuig sang ulihi sang tuig 70 C.E., sang ginlaglag sang mga hangaway sang Roma ang Jerusalem kag ang templo sini. Naghatag yadto sing daku nga pamatuod nga ginbiyaan sa pagkamatuod sang Dios ang iya tipiko nga balay. Si Jesus wala magtagna sing pagtukod liwat sang isa pa ka templo sa Jerusalem. Tuhoy sinang dutan-on nga siudad, si apostol Pablo nagsulat sa Hebreo nga mga Cristiano: “Wala kita sing banwa nga nagapadayon, kundi nagapangita kita sang banwa nga palaabuton.” (Hebreo 13:14) Ang unang mga Cristiano nagapaabot nga mangin bahin sang “langitnon nga Jerusalem”—ang kaangay-siudad nga Ginharian sang Dios. (Hebreo 12:22) Sa amo, ang matuod nga pagsimba ni Jehova wala na nasentro sa isa ka pisikal nga templo sa duta. Sa aton masunod nga artikulo, aton binagbinagon ang superyor nga kahimusan nga ginhimo sang Dios para sa tanan nga nagahandum sa pagsimba sa iya “sa espiritu kag kamatuoran.”—Juan 4:21, 24.
Repaso nga mga Pamangkot
◻ Anong kaangtanan upod sa Dios ang nawasi nanday Adan kag Eva?
◻ Ngaa dapat kita mangin interesado sa mga butang tuhoy sa tabernakulo?
◻ Ano ang matun-an naton sa mga hilikuton sa luwang sang tabernakulo?
◻ Ngaa gintugutan sang Dios nga malaglag ang templo?
[Retrato sa pahina 10, 11]
Templo nga Gintukod Liwat ni Herodes
1. Labing Balaan
2. Balaan
3. Halaran sang Halad nga Sinunog
4. Dagat nga Tinunaw
5. Luwang sang mga Saserdote
6. Luwang sang Israel
7. Luwang sang mga Babayi