Lydia—Maabiabihon nga Sumilimba sang Dios

KUTOB sang dumaan nga mga tion, ang mga alagad sang matuod nga Dios nakilal-an tungod sang ila pagkamaabiabihon. (Genesis 18:​1-8; 19:​1-3) Nagakahulugan sing “gugma sa, kaluyag sa, ukon kalulo sa mga estranghero,” ang pagkamaabiabihon nga naghalin sa hanuot nga tagipusuon isa ka tanda sang matuod nga Cristianismo bisan karon. Sa katunayan, ginasugo ini sa tanan nga magasimba sa Dios sing kalahamut-an.​—⁠Hebreo 13:​2; 1 Pedro 4:⁠9.

Ang isa nga nagpakita sing pagkamaabiabihon sa huwaran nga paagi amo si Lydia. “Ginpilit” niya ang Cristianong mga misyonero nga nagduaw sa Filipos nga magdayon sa iya balay. (Binuhatan 16:15) Walay sapayan nga malip-ot lamang ang paghinambit kay Lydia sa Kasulatan, ang diutay nga ginsiling tuhoy sa iya makapalig-on sa aton. Sa anong paagi? Sin-o si Lydia? Ano ang nahibaluan naton tuhoy sa iya?

“Manugbaligya sang Purpura”

Si Lydia nagapuyo sa Filipos, ang pangunang siudad sang Macedonia. Apang, taga-Tiatira sia, isa ka siudad sa rehiyon sang Lydia, sa nakatundan nga Asia Minor. Bangod sini nga rason ang iban nagasiling nga ang “Lydia” isa ka hayu nga ginhatag sa iya sa Filipos. Sa iban nga hambal, “taga-Lydia” sia, subong nga ang babayi nga ginpanaksihan ni Jesucristo gintawag nga “ang Samariahanon nga babayi.” (Juan 4:9) Si Lydia nagabaligya sing “purpura” ukon mga baligya nga ginlugom. (Binuhatan 16:​12, 14) Ang pagluntad sang mga manuglugom sa Tiatira kag sa Filipos ginapamatud-an sang mga inskripsion nga nakutkutan sang mga arkeologo. Mahimo nga nagsaylo si Lydia bangod sang iya trabaho, ayhan sa pagpadayon sang iya kaugalingon nga negosyo ukon subong isa ka tiglawas sang isa ka kompanya sang mga manuglugom sa Tiatira.

Lainlain ang ginhalinan sang purpura nga lugom. Ang pinakamahal ginakuha gikan sa pila ka sahi sang pakinhason sa dagat. Suno sa nahaunang siglo nga Romanong mamalaybay nga si Martial, ang pinakamaayo nga purpura nga kunop sang Tiro (isa pa ka sentro nga nagapanghimo sini nga butang) nagabili sing tubtob sa 10,000 ka senterces, ukon 2,500 ka denario, ang katumbas nga sweldo sang isa ka mamumugon sa sulod sang 2,500 ka adlaw. Sing maathag, ang subong sini nga mga panapton mga luho nga pagkabutang nga pila lamang ang makasarang. Gani si Lydia mahimo nga may sarang sa pangabuhi. Ano man ang katunayan, gin-abiabi niya sanday apostol Pablo kag ang iya mga kaupdanan⁠—​sanday Lucas, Silas, Timoteo, kag ayhan iban pa.

Ang Pagbantala ni Pablo sa Filipos

Sang mga tuig 50 C.⁠E., si Pablo una nga nakatapak sa Europa kag nagsugod sa pagbantala sa Filipos.⁠a Sa pag-abot niya sa isa ka bag-ong siudad, kinabatasan na ni Pablo ang magduaw sa sinagoga agod magbantala una sa mga Judiyo kag sa mga proselita nga nagtipon didto. (Ipaanggid ang Binuhatan 13:​4, 5, 13, 14; 14:⁠1.) Apang, suno sa iban, ginadumili sang Romanong kasuguan sa mga Judiyo ang pagbuhat sang ila relihion sa sulod sang “sagrado nga duog” sang Filipos. Gani, pagkatapos makahinguyang sing “pila ka adlaw” didto, sang adlaw nga Inugpahuway ang mga misyonero nakakita sing isa ka duog malapit sa suba sa guwa sang siudad diin ‘naghunahuna sila nga may isa ka duog nga palangamuyuan.’ (Binuhatan 16:​12, 13) Mahimo nga amo ini ang Suba nga Gan­gi­tes. Mga babayi lamang ang nakita didto sang mga misyonero, ang isa sa ila amo si Lydia.

“Isa ka Sumilimba sang Dios”

Si Lydia “isa ka sumilimba sang Dios,” apang ayhan isa sia ka proselita sa Judaismo nga nagapangita sing relihiosong kamatuoran. Walay sapayan nga maayo ang iya trabaho, si Lydia indi materyalistiko. Sa baylo, nagatigana sia sing tion para sa espirituwal nga mga butang. “Ginbuksan sing maayo ni Jehova ang iya tagipusuon sa pagtalupangod sang mga butang nga ginpamulong ni Pablo,” kag ginbaton ni Lydia ang kamatuoran. Sa katunayan, “sia kag ang iya panimalay nagpabawtismo.”​—⁠Binuhatan 16:​14, 15.

Wala ginasugid sang Biblia kon sin-o ang iban pa nga mga katapo sang panimalay ni Lydia. Sanglit wala sing bana nga ginhinambitan, mahimo nga diminyo ukon balo sia. Ayhan ang “iya panimalay” ginahuman sang iya mga himata, apang ang termino mahimo man magapanugda sing mga ulipon ukon mga suluguon. Ano man ang kahimtangan, makugi nga ginpaambit ni Lydia ang mga butang nga natun-an niya sa mga nagapuyo kaupod niya. Kag daku gid ang iya kalipay sang nagtuo sila kag ginbaton ang matuod nga pagtuluuhan!

“Ginpilit Niya Kami”

Sang wala pa makilala si Lydia, ayhan kontento na ang mga misyonero sa mga dalayunan nga nakuha nila sa ila kaugalingon nga kagastuhanan. Apang nalipay sia sa pagtanyag sing tal-us nga mga dalayunan. Apang, ang katunayan nga dapat sia mamilit nagapakita nga namalibad gid si Pablo kag ang iya mga kaupdanan. Ngaa? Luyag ni Pablo ‘ihatag ang maayong balita nga wala sing bili, sa tuyo nga indi maabusuhan ang iya awtoridad’ kag indi mangin pabug-at kay bisan sin-o. (1 Corinto 9:​18; 2 Corinto 12:14) Apang si Lucas nagadugang: “Karon sang sia kag ang iya panimalay nabawtismuhan, nagsiling sia nga may pakiluoy: ‘Kon ginhukman ninyo ako nga matutom kay Jehova, sulod kamo sa akon balay kag magpabilin.’ Kag ginpilit niya kami.” (Binuhatan 16:⁠15) Interesado gid si Lydia nga mangin matutom kay Jehova, kag ang pagkamaabiabihon mahimo nga isa ka pamatuod sang iya pagtuo. (Ipaanggid ang 1 Pedro 4:⁠9.) Daw ano kaayo nga halimbawa! Ginagamit man bala naton ang aton mga pagkabutang sa pagpasanyog sang mga interes sang maayong balita?

Ang mga Kauturan sa Filipos

Sang ginbuy-an sa bilangguan sanday Pablo kag Silas pagkatapos sang hitabo nga may kahilabtanan sa ginsudlan sang demonyo nga ulipon nga bata nga babayi, nagbalik sila sa puluy-an ni Lydia, diin naabtan nila ang pila ka kauturan. (Binuhatan 16:40) Mahimo nga gingamit sang mga tumuluo sa bag-o lang nahuman nga kongregasyon sang Filipos ang puluy-an ni Lydia subong isa ka regular nga duog-tilipunan. Makatarunganon hunahunaon nga ang iya puluy-an padayon nga nangin isa ka sentro sang teokratikong hilikuton sa siudad.

Ang unang mainit nga pagkamaabiabihon nga ginpakita ni Lydia napamatud-an nga isa ka kinaiya sang bug-os nga kongregasyon. Walay sapayan sang ila kaimulon, sa pila ka okasyon ginpadal-an sang mga taga-Filipos si Pablo sang mga butang nga kinahanglanon niya, kag ang apostol nagpasalamat.​—⁠2 Corinto 8:​1, 2; 11:​9; Filipos 4:​10, 15, 16.

Si Lydia wala mahinambiti sa sulat nga ginpadala ni Pablo sa mga taga-Filipos sang mga 60-61 C.⁠E. Wala ginasugid sang Kasulatan kon ano na ang natabo sa iya pagkatapos sang mga hitabo nga ginsaysay sa Binuhatan kapitulo 16. Apang, ang malip-ot nga paghinambit sa sining mapagsik nga babayi nagatiklod sa aton nga “sundon ang dalanon sang pagkamaabiabihon.” (Roma 12:13) Nagapasalamat gid kita nga may mga Cristiano kaangay ni Lydia sa tunga naton! Daku gid ang mahimo sang ila espiritu agod mangin mainit kag mainabyanon ang mga kongregasyon, sa himaya ni Jehova nga Dios.

[Footnote]

[Kahon sa pahina 28]

Ang Judiyong Pangabuhi sa Filipos

Ang pangabuhi sa Filipos mahimo nga indi mahapos para sa mga Judiyo kag mga proselita sa Judaismo. Mahimo nga may pila ka balatyagon batok sa mga Judiyo, kay wala madugay pagkatapos sang pagduaw ni Pablo, ginpahalin ni Emperador Claudio ang mga Judiyo sa Roma.​—⁠Ipaanggid ang Binuhatan 18:⁠2.

Sing talalupangdon, sanday Pablo kag Silas gin­guyod sa atubangan sang mga mahistrado pagkatapos nila maayo ang ulipon nga bata nga babayi nga may espiritu sang pagkababaylan. Ginhingalitan sang iya mga agalon, nga nadulaan na karon sing daku nga kita, ang pagkamaynadampigan sang ila mga kasimanwa paagi sa pagsiling: “Ginagamo sing tama sining mga tawo ang aton siudad, bangod mga Judiyo sila, kag nagapahayag sila sang mga kinabatasan nga indi suno sa kasuguan para batunon ukon himuon naton, bangod mga Romano kita.” Subong resulta, sanday Pablo kag Silas ginbunal sang mga bilugon kag ginlupot sa bilangguan. (Binuhatan 16:​16-24) Sa sina nga palibot, ang pagsimba sing dayag kay Jehova, ang Dios sang mga Judiyo, nagkinahanglan sing kaisog. Apang maathag nga wala pagsapaka ni Lydia nga mangin tuhay.

[Mga retrato sa pahina 27]

Mga kagulub-an sa Filipos