Mapailubon nga Nagahulat kay Jehova Halin sa Akon Pagkapamatan-on

PANUGIRON NI RUDOLF GRAICHEN

Hinali nga natabo ang trahedya sa akon pamilya sang 12 anyos pa lamang ako. Una, ginbilanggo ang akon amay. Dayon, kami sang akon kapid nga babayi pilit nga ginkuha sa balay kag ginpapuyo upod sa mga estranghero. Sang ulihi, kami sang akon iloy gindakop sang mga Gestapo. Ginbilanggo ako, kag ang akon iloy gindala sa kampo konsentrasyon.

YADTONG sunod-sunod nga hitabo pamuno lamang sang panag-on sang masakit nga paghingabot nga gin-antos ko sa akon pagkapamatan-on subong isa sang mga Saksi ni Jehova. Ang malaut nga mga Nazi Gestapo kag dayon ang East German Stasi nagtinguha nga gub-on ang akon integridad sa Dios. Sa karon, pagkatapos sang 50 ka tuig sang dedikado nga pag-alagad sa iya, makasiling ako subong sang ginsiling sang salmista: “Sa malawig nga tion ginpamatukan nila ako halin sa akon pagkapamatan-on; apang wala sila magdaug batok sa akon.” (Salmo 129:⁠2) Mapinasalamaton gid ako kay Jehova!

Natawo ako sang Hunyo 2, 1925, sa magamay nga banwa sang Lucka malapit sa Leipzig, Alemanya. Bisan antes sang akon pagkatawo, ginbaton na sang akon mga ginikanan nga sanday Alfred kag Teresa, ang pagkamaminatud-on sang Biblia sa mga publikasyon sang mga Estudyante sang Biblia, subong amo anay ang pagkilala sa mga Saksi ni Jehova. Nadumduman ko nga kada adlaw nagatan-aw ako sing mga retrato nga nagalaragway sa mga tema sa Biblia nga nagasab-it sa dingding sang amon balay. Ginapakita sang isa ka retrato ang lobo kag ang karnero, ang kanding nga tinday kag ang leopardo, ang tinday nga baka kag ang leon​—⁠ang tanan mahidaiton, nga ginatuytuyan sang isa ka bata nga lalaki. (Isaias 11:​6-9) Yadto nga mga retrato may daku nga epekto sa akon.

Kon posible, ginpabuylog ako sang akon mga ginikanan sa mga hilikuton sang kongregasyon. Halimbawa, sang Pebrero 1933, pila ka adlaw lamang pagkatapos nga naggahom si Hitler, ang “Photo-Drama of Creation”​—⁠nga may mga slide, nagahulag nga mga laragway, kag narekord nga pamulongpulong​—⁠ginpasalida sa amon magamay nga banwa. Subong isa ka siete anyos lamang nga bata, nakunyag gid ako nga nagsakay sa likod sang trak nga pickup subong katapo sang grupo nga nag-anunsio sa “Photo-Drama”! Sa sini kag sa iban pa nga mga okasyon, ginpabatyag sa akon sang mga kauturan nga isa ako ka mapuslanon nga katapo sang kongregasyon walay sapayan nga lamharon pa ako. Gani kutob sang lamharon pa ako kaayo, gintudluan ako ni Jehova kag naimpluwensiahan sang iya Pulong.

Ginhanas nga Magsalig kay Jehova

Bangod sang estrikto nga Cristianong neutralidad, wala magpakigbahin ang mga Saksi ni Jehova sa politika sang mga Nazi. Subong resulta, sang 1933 nagpaguwa ang mga Nazi sing mga kasuguan nga nagadumili sa amon sa pagbantala, sa pagtipon, kag bisan pa gani sa pagbasa sang amon mga literatura sa Biblia. Sang Septiembre 1937 gindakop sang mga Gestapo ang tanan nga kauturan sa amon kongregasyon, lakip ang akon amay. Ginsubuan gid ako. Ginpamatbatan ang akon amay sing lima ka tuig nga pagkabilanggo.

Nangin mabudlay gid ang amon kahimtangan sa puluy-an. Apang gilayon nga natun-an namon nga magsalig kay Jehova. Sang isa ka adlaw sang pagpauli ko halin sa eskwelahan, nagabasa ang akon iloy sing Ang Lalantawan. Luyag niya nga handaan ako sing simple nga palanyagahon, gani gintungtong niya ang magasin sa ibabaw sang kabinet. Pagkatapos panyaga, samtang ginahimos namon ang mga pinggan, may mabaskog nga panuktok sa ganhaan. Isa yadto ka pulis nga luyag mangusisa sa amon apartment kon bala may mga literatura sa Biblia. Hinadlukan gid ako.

Mainit gid yadto nga adlaw. Gani gin-uba anay sang pulis ang iya kalo kag gintungtong ini sa ibabaw sang lamesa. Nian nagpadayon sia sa pagpangusisa. Sang nangita sia sa idalom sang lamesa, nagdahog ang iya kalo. Maabtik nga ginkuha sang akon iloy ang kalo kag gintungtong ini sa kabinet sa ibabaw mismo sang Ang Lalantawan! Ginpamaluskay sang pulis ang bug-os namon nga apartment apang wala sia sing nakita nga literatura. Siempre, wala sia maghunahuna nga mangita sa idalom sang iya kalo. Sang manughalin na sia, nangayo sia sing pasaylo sa akon iloy samtang ginadab-ot niya sa likod ang iya kalo. Naumpawan gid ako!

Ang mga eksperiensia kaangay sadto naghanda sa akon para sa mas mabudlay nga mga pagtilaw. Halimbawa, gin-ipit ako sa eskwelahan nga magbuylog sa Hitler Youth nga organisasyon, diin ginahanas ang kabataan sa disiplina militar kag ginatudluan sing pilosopiya sang mga Nazi. Ang pila ka manunudlo may personal nga tulumuron nga tigayunon ang 100-porsiento nga pagpakigbahin sang mga estudyante. Mahimo nga ginbatyag sang akon manunudlo nga si Herr Schneider nga napaslawan gid sia bangod, indi kaangay sa tanan iban pa nga manunudlo sa akon eskwelahan, kulang sia sing isa ka estudyante para sa 100-porsiento nga pagpakigbahin. Ako yadto ang estudyante.

Sang isa ka adlaw ginpahibalo ni Herr Schneider ang bug-os nga klase: “Mga kabataan, mapiknik ang aton klase buwas.” Naluyagan ini sang tanan. Nian sia nagdugang: “Dapat isuksok ninyo tanan ang inyo uniporme sa Hitler Youth agod nga kon nagalakat kita sa mga kalye, makita sang tanan nga mabuot kamo nga kabataan ni Hitler.” Sang masunod nga aga nag-abot ang tanan nga kabataan nga nakauniporme luwas sa akon. Ginpakadto ako sang manunudlo sa atubangan sang hulot-klasehan kag ginsilingan ako: “Tan-awa ang iban nga kabataan kag tan-awa man ang imo kaugalingon.” Sia nagdugang: “Nahibaluan ko nga pigado ang imo mga ginikanan kag indi makasarang magbakal sa imo sing uniporme, apang may ipakita ako sa imo.” Gindala niya ako sa iya lamesa, ginbuksan ang hunoshunos, kag nagsiling: “Ihatag ko sa imo ining bag-o nga uniporme. Indi bala nga matahom ini?”

Maayo pa nga mapatay ako sangsa isuksok ang uniporme sa Nazi. Sang makita sang akon manunudlo nga wala ako sing gana nga isuksok ini, naakig sia, kag ginsunlog ako sang bug-os nga klase. Nian naglakat kami sa pagpiknik apang ginatago niya ako paagi sa pagpalakat sa akon nga ginapatung-an sang iban nga nakauniporme nga kabataan. Apang, madamo nga tawo sa banwa ang nakakita sa akon bangod madali ako matalupangdan sa tunga sang akon mga kabutho. Nahibal-an sang tanan nga kami sang akon mga ginikanan mga Saksi ni Jehova. Nagapasalamat ako kay Jehova nga ginhatagan niya ako sing kinahanglanon espirituwal nga kusog sang lamharon pa ako.

Nagdugang ang Paghingabot

Sang isa ka adlaw sang maaga nga bahin sang 1938, kami sang akon kapid nga babayi ginkuha sa eskwelahan kag gindala sang salakyan sang pulis sa repormatoryo nga eskwelahan sa Stadtroda, mga 80 kilometros ang kalayuon. Ngaa? Namat-od ang korte nga ipalayo kami gikan sa impluwensia sang amon mga ginikanan kag himuon kami nga kabataan sang Nazi. Wala madugay natalupangdan sang manugdumala sang eskwelahan nga kami sang akon kapid matinahuron kag masinulundon, apang malig-on sa amon Cristianong neutralidad. Nagdayaw gid ang direktor amo nga luyag niya makilala ang akon iloy sing personal. Bisan pa ginadumilian, gintugutan ang akon iloy nga duawon kami. Malipayon gid kami sang akon kapid kag sang akon iloy kag mapasalamaton kay Jehova bangod ginhatagan niya kami sing kahigayunan nga mag-inupdanay para makapalig-unay sa bug-os nga adlaw. Kinahanglan gid namon ini.

Nagpabilin kami sa repormatoryo sa sulod sang apat ka bulan. Dayon ginpadala kami agod magpuyo upod sa isa ka pamilya sa Pahna. Ginsilingan sila nga ipalayo kami sa amon mga paryente. Wala gani gintugutan ang akon iloy nga duawon kami. Apang sa pila ka higayon, nakakita sia sing paagi agod mapakig-angutan kami. Sa paghimulos sa sadtong talagsa lang nga mga kahigayunan, ginhimo sang akon iloy ang iya labi nga masarangan agod ipatudok sa amon ang determinasyon nga magpabilin nga matutom kay Jehova, bisan ano man nga mga pagtilaw kag kahimtangan ang iya itugot.​—⁠1 Corinto 10:⁠13.

Kag nag-abot ang mga pagtilaw. Sang Disiembre 15, 1942, sang 17 anyos lamang ako, gindakop ako sang Gestapo kag ginbilanggo sa prisuhan sa Gera. Mga isa ka semana sang ulihi, gindakop man ang akon iloy kag ginbilanggo sa amo man nga prisuhan. Bangod menor de edad pa ako, indi ako mabista sang korte. Gani naghinguyang kami sang akon iloy sing anom ka bulan sa prisuhan samtang ginahulat sang korte ang akon ika-18 nga kaadlawan. Sang adlaw mismo nga nagdisiotso ako, ginbista kami sang akon iloy.

Antes ko marealisar ang nagakatabo, natapos na ang bista. Wala ko gid mahisayri nga indi ko na makita liwat ang akon iloy. Ang katapusan ko nga madumduman sa iya amo ang pagpungko niya sa maitom kahoy nga bangko masunod sa akon. Ginpamatbatan kami nga nakasala. Ginsentensiahan ako sing apat ka tuig nga pagkabilanggo kag ang akon iloy sing isa ka tuig kag tunga.

Sadtong mga adlaw linibo ka mga Saksi ni Jehova ang yara sa mga prisuhan kag sa mga kampo. Apang, gindala ako sa prisuhan sa Stollberg, diin ako lamang ang Saksi. Ginbartolina ako sing kapin sa isa ka tuig, apang si Jehova kaupod nakon. Ang gugma nga ginpalambo ko para sa iya sa akon pagkapamatan-on amo ang kabangdanan sang akon paglampuwas sa espirituwal.

Sang Mayo 9, 1945, pagkatapos sang duha ka tuig kag tunga sa prisuhan, nakabaton kami sing maayo nga balita​—⁠tapos na ang inaway! Sa sadto nga adlaw ginpaguwa ako. Pagkatapos sang 110 kilometros nga panlakaton, nakapauli ako nga nagabalatian bangod sang kalapyo kag kagutom. Madamo pa nga binulan kag nanumbalik ang akon kapagros.

Sang pag-abot ko gid, ginsubuan gid ako bangod sang makahalanusbo nga mga balita. Una ang tuhoy sa akon iloy. Sa tapos sia nabilanggo sa sulod sang isa ka tuig kag tunga, ginpangabay sia sang mga Nazi nga pirmahan ang isa ka dokumento nga nagasikway sang iya pagtuo kay Jehova. Nangindi sia. Sa amo gindala sia sang mga Gestapo sa kampo konsentrasyon para sa mga babayi, sa Ravensbrück. Napatay sia didto bangod sang tipos antes lamang matapos ang inaway. Maisog gid sia nga Cristiano​—⁠malig-on nga nagabato nga wala gid mag-ampo. Kabay nga dumdumon sia sing mainayuhon ni Jehova.

May balita man tuhoy sa akon magulang nga lalaki nga si Werner, nga wala gid magdedikar kay Jehova. Nangin soldado sia sang Alemanya kag napatay sa Rusya. Ang akon amay? Nakapauli gid man sia, apang makapasubo nga isa sia sang pila lamang ka Saksi nga nagpirma sadtong malain nga dokumento nga nagasikway sang ila pagtuo. Sang nakigkita ako sa iya, masinulub-on sia kag natublag sa hunahuna.​—⁠2 Pedro 2:​20.

Malip-ot nga Panag-on Sang Makugi nga Hilikuton sa Espirituwal

Sang Marso 10, 1946, nagtambong ako sa akon una nga asambleya sa Leipzig pagkatapos sang inaway. Makalilipay gid sang ginpahibalo nga may pagbawtismo sa amo man nga adlaw! Bisan pa gindedikar ko ang akon kabuhi kay Jehova madamo na nga tinuig antes sini, amo ini ang akon una nga kahigayunan nga mabawtismuhan. Indi ko gid malipatan yadto nga adlaw.

Sang Marso 1, 1947, pagkatapos makapayunir sa sulod sang isa ka bulan, gin-agda ako sa Bethel sa Magdeburg. Nagkalaguba ang mga opisina sang Sosiedad bangod sang pagpamomba. Isa gid ka pribilehiyo nga makabulig sa pagkay-o nga hilikuton! Pagkatapos sadtong tig-ilinit ginpadala ako sa siudad sang Wittenberge subong isa ka espesyal payunir. Sa iban nga binulan nakahinguyang ako sing kapin sa 200 ka oras sa pagbantala sa iban tuhoy sa maayong balita sang Ginharian sang Dios. Malipayon gid ako nga nangin hilway liwat​—⁠wala sing inaway, wala sing paghingabot, wala sing pagkabilanggo!

Makasulubo nga yadtong kahilwayan wala magdugay. Sa tapos sang inaway nabahin ang Alemanya, kag ang ginapuy-an ko nga lugar napaidalom sa kontrol sang mga Komunista. Sang Septiembre 1950 ang sekreto nga pulisiya sang Sidlangan nga Alemanya, nga kilala subong Stasi, nagpangdakop sa mga kauturan sing sistematiko. Ang mga panumbungon batok sa akon indi makatarunganon. Ginsumbong ako nga isa ka espiya para sa gobierno sang Amerika. Gindala nila ako sa pinakalain nga prisuhan sang Stasi sa pungsod, sa Brandenburg.

Suporta Gikan sa Akon Kauturan sa Espirituwal

Wala ako ginapatulog sang mga Stasi didto kon adlaw. Dayon ginausisa nila ako sa bug-os nga gab-i. Sa tapos ako mapaantos sing subong sini sa sulod sang pila ka adlaw, naglain ang kahimtangan. Sang isa ka aga, sa baylo nga ibalik ako sa akon selda, gindala nila ako sa isa sang ila mahigko nga U-Boot Zellen (kilala subong submarino nga mga selda bangod nahamtang ini sa idalom sang duta). Ginbuksan nila ang daan, tuktukon salsalon nga ganhaan kag ginpasulod ako. Nagpatong ako sa mataas nga atangan sang puwerta. Sang gintapak ko ang akon tiil sa salog, nahisayran ko nga nalapawan sing tubig ang bug-os nga salog. Ginsirado gulpi ang puwerta nga may makatilingil nga tunog. Wala sing suga kag wala sing bintana. Madulom kaayo.

Bangod ang tubig sa salog may pila ka pulgada nga kataason, indi ako makapungko, makahigda, ukon makatulog. Sa tapos sang paghulat nga daw wala sing katapusan, ginpagguwa ako para sa dugang nga pag-usisa sa idalom sang masilaw kaayo nga kasanag. Indi ko mahibaluan kon ano ang mas grabe​—⁠ang magtindog sa tubig sa bug-os nga adlaw nga madulom kaayo ukon agwantahon ang masakit masilaw nga silak sang mga suga nga gintuon sing direkta sa akon sa bug-os nga gab-i.

Sa madamong higayon ginpahog nila ako nga tiruhon. Pagkatapos sang pila ka gab-i nga pag-usisa, ginduaw ako sang isa ka aga sang mataas nga opisyal sa militar sang Rusya. Nakahigayon ako nga sugiran sia nga mas grabe ang pagtratar sa akon sang Aleman nga mga Stasi sangsa mga Nazi nga Gestapo. Ginsilingan ko sia nga ang mga Saksi ni Jehova neutral sa idalom sang paggahom sang Nazi nga gobierno kag neutral man sa idalom sang gobierno sang Komunista kag nga wala kami nagapasilabot sa politika bisan diin nga bahin sang kalibutan. Sa kabaliskaran, siling ko, madamo karon nga opisyal sang Stasi ang mga katapo anay sang Hitler Youth nga organisasyon, nga mahimo gid natun-an nila kon paano hingabuton sing mapintas ang inosente nga mga tawo. Samtang nagahambal ako, nagakurog ang akon lawas bangod sang katugnaw, gutom, kag kalapyo.

Makatilingala nga wala maakig sa akon ang Ruso nga opisyal. Sa kabaliskaran, ginhabulan niya ako kag gintratar sing maayo. Wala madugay sa tapos sang iya pagduaw, ginsulod ako liwat sa maayo-ayo nga selda. Pila ka adlaw sang ulihi, gintugyan ako sa mga korte sang Alemanya. Samtang ginahulat pa ang akon kaso, nakapribilehiyo ako nga makaupod sa isa ka selda ang lima pa ka Saksi. Sa tapos mabatas ang mas mapintas nga pagtratar, makapaumpaw gid nga makapakig-upod sa akon espirituwal nga kauturan!​—⁠Salmo 133:1

Sa korte ginpamatbatan ako nga nakasala sing pagpang-espiya kag ginsentensiahan sing apat ka tuig nga pagkabilanggo. Isa yadto ka mamag-an nga sentensia. Ang pila sang mga kauturan ginsentensiahan sing kapin sa napulo ka tuig. Gindala ako sa ginabantayan sing estrikto kaayo nga bilangguan. Sa banta ko bisan ang ilaga indi makakamang pasulod ukon paguwa sa sadtong bilangguan​—⁠estrikto gid ang pagbantay. Apang, sa bulig ni Jehova napasulod sang pila ka maisog nga kauturan ang bug-os nga Biblia. Ginbungkag ini kag ginbahinbahin sa kada tulun-an kag ginpanagtag sa mga bilanggo nga kauturan.

Paano namon ginhimo ini? Mabudlay gid yadto. Nagakilit-anay lamang kami sa tion nga dalhon kami sa palaliguan sa kada duha ka semana. Isa ka bes, samtang nagapaligo ako, ginhutikan ako sang isa ka utod nga lalaki nga may gintago sia nga pila ka pahina sang Biblia sa iya tuwalya. Pagkatapos ko paligo ginkuha ko ang iya tuwalya sa baylo sang akon.

Nakita sang isa sang mga guardia ang utod nga naghutik sa akon kag ginhanot sia tudo sing batuta. Gilayon ko nga ginkuha ang tuwalya kag nagsimpon sa iban nga bilanggo. Maayo lang kay wala ako madakpan nga may mga pahina sang Biblia. Kuntani nabutang sa katalagman ang amon programa sa pagpakaon sa espirituwal. Naagihan namon ang madamo kaanggid nga mga eksperiensia. Ang amon pagbasa sing Biblia pirme ginatago kag may daku nga peligro. Nagakaigo gid ang pinamulong ni apostol Pedro nga, “Hupti ang inyo kaligdong, magmabinantayon.”​—⁠1 Pedro 5:⁠8.

Sa pila ka kabangdanan, namat-od ang mga awtoridad nga sulusayluhon ang pila sa amon halin sa isa ka bilangguan pakadto sa isa pa. Sa sulod sang kapin sa apat ka tuig, ginsulusaylo ako sa mga napulo ka nagkalainlain nga bilangguan. Apang, pirme ako makasalapo sing mga kauturan. Ginhigugma ko gid ining tanan nga kauturan, kag nasubuan gid ako nga bayaan sila sa tagsa ka tion nga sayluhon ako.

Sang ulihi ginpadala ako sa Leipzig, kag didto ginpaguwa ako sa bilangguan. Ang guardia sa bilangguan nga nagpaguwa sa akon wala magpaalam kundi, sa baylo nagsiling sia, “Magakit-anay pa kita liwat.” Luyag sining malaut nga mabilanggo ako liwat. Pirme ko ginahunahuna ang Salmo 124:2, 3, nga nagasiling: “Kon wala kuntani si Jehova nga yara sa aton sang nagtindog batok sa aton ang mga tawo, nian kuntani nalamon nila kita sing buhi, sang nagdabdab ang ila kaakig batok sa aton.”

Ginaluwas ni Jehova ang Iya Matutom nga mga Alagad

Karon hilway na ako liwat. Ang akon kapid nga si Ruth, kag si Utod Herta Schlensog yara sa ganhaan nga nagahulat sa akon. Sa tion sining tinuig nga pagkabilanggo, ginapadalhan ako ni Herta sing magamay nga pinutos sang pagkaon kada bulan. Nagapati gid ako nga kon wala yadtong magamay nga mga pinutos, ayhan napatay ako sa bilangguan. Kabay nga dumdumon sia sing mainayuhon ni Jehova.

Kutob sang paghilway sa akon, ginpakamaayo ako ni Jehova sing madamo nga pribilehiyo sa pag-alagad. Nangin espesyal payunir ako liwat, sa Gronau, Alemanya, kag nangin manugtatap sa sirkito sa German Alps. Sang ulihi gin-agda ako nga magpalista sa ika-31 nga klase sang Watchtower Bible School of Gilead para sa mga misyonero. Ginhiwat ang amon gradwasyon sa Yankee Stadium sa tion sang internasyonal nga asambleya sang mga Saksi ni Jehova sang 1958. Nakapribilehiyo ako nga magpamulongpulong sa daku nga kadam-an sang mga kauturan nga lalaki kag babayi kag sa pagsugid sing pila sang akon mga eksperiensia.

Pagkatapos sang gradwasyon naglakbay ako padulong sa Chile agod mangin misyonero. Didto nangin manugtatap sa sirkito ako liwat, sa pinakanabagatnan nga bahin sang Chile​—⁠literal nga ginpadala ako sa kaukbungan sang duta. Sang 1962, ginpangasawa ko si Patsy Beutnagel, isa ka maanyag nga misyonera halin sa San Antonio, Texas, E.U.A. Naghinguyang ako sing madamong makalilipay nga tinuig sang pag-alagad kay Jehova upod sa iya.

Sa akon kapin sa 70 ka tuig nga pagkabuhi, naeksperiensiahan ko ang madamong makalilipay nga tinion kag madamo nga kalamidad. Ang salmista nagsiling: “Madamo ang kapipit-an sang matarong, apang gikan sa sining tanan si Jehova nagaluwas sa iya.” (Salmo 34:19) Sang 1963, sang didto pa sa Chile, naeksperiensiahan namon ni Patsy ang makahalanusbo nga pagkapatay sang amon lapsag nga babayi. Sang ulihi, nagmasakit si Patsy sing grabe, kag nagsaylo kami sa Texas. Sang 43 anyos lamang sia, napatay sia, sa idalom sang makahalanusbo man nga mga kahimtangan. Masami ko ginapangamuyo nga dumdumon ni Jehova sing mainayuhon ang akon matahom nga asawa.

Sa karon, walay sapayan nga masakiton kag tigulang na, pribilehiyo ko nga mag-alagad subong regular payunir kag gulang sa Brady, Texas. Matuod, ang kabuhi indi pirme mahapos, kag ayhan may atubangon pa ako nga iban pa nga mga pagtilaw. Apang, kaangay sa salmista makasiling ako: “O Dios, gintudluan mo ako kutob sa akon pagkapamatan-on, kag tubtob karon ginapahayag ko ang imo makatilingala nga mga binuhatan.”​—⁠Salmo 71:⁠17.

[Kapsion sa pahina 23]

(1) Nagaalagad karon subong gulang kag payunir, (2) upod kay Patsy, antes sang amon kasal, (3) sa hulot-klasehan ni Herr Schneider, (4) ang akon iloy, si Teresa, nga napatay sa Ravensbrück