Gikan sa Tuman nga Kaimulon Padulong sa Pinakadaku nga Kamanggaran

PANUGIRON NI MANUEL DE JESUS ALMEIDA

Natawo ako sang Oktubre 1916, ang kamanghuran sa 17 ka kabataan. Napatay ang siam ko ka magulang bangod sang balatian kag malnutrisyon, busa wala ko gid sila makilala. Nabilin kami nga walo nga nagapuyo upod sa amon mga ginikanan sa isa ka diutay nga minuro malapit sa Porto,Portugal.

ANG amon kubos nga puluy-an nagalakip sing isa ka diutay nga salas kag isa ka hulot tululugan. Ang mainom nga tubig makuha gikan sa isa ka bubon nga halos tunga sa kilometro ang kalayuon, kag ang amon diligamuhan kinaraan.

Sang masarangan na sang akon magulang nga mga lalaki, nagsugod sila sa pag-obra sa kamaisan. Ang ila kinitaan ginabakal sing kalan-on sang pamilya. Upod sa ila bulig ako lamang ang anak nga nakaeskwela apang malip-ot lamang. Bisan mabudlay ang amon kabuhi, matutom gid kami sa Iglesia Katolika, nagalaum nga bisan paano makabulig ini sa amon pagkabuhi.

Kon bulan sang Mayo, ang simbahan may ginatawag nga novena. Sa sulod sang sunodsunod nga siam ka adlaw, dulomdulom pa kami nga nagakadto sa simbahan. Didto nagapangamuyo kami, nagatuo nga magadala ini sing pagpakamaayo gikan sa Dios. Naghunahuna man kami nga ang pari isa ka balaan nga tawo, ang tiglawas sang Dios. Apang, sang ulihi, nagbag-o ang amon pagtamod.

Pagpangita sing Mas Maayo Pa

Sang wala kami makabayad sing buhis para sa simbahan, ang pari wala maghatag sing konsiderasyon sa amon tuman ka pigado nga kahimtangan sa pinansial. Nagpaluya ini sa amon. Daku gid ang pagbaylo sang akon panimuot sa simbahan, gani sang 18 ako, namat-od ako nga magbiya sa akon pamilya agod mangita kon bala may maayo pa nga kabuhi sangsa magtrabaho sa uma kag makiglalis sa simbahan. Sang 1936, nag-abot ako sa Lisbon, ang kapital nga siudad sang Portugal.

Didto nakilala ko si Edminia. Bisan ginbatyag ko nga nalimbungan sang relihion, ginsunod namon ang kustombre kag nagpakasal sa Iglesia Katolika. Nian sang 1939, nagsugod ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, kag nagdampig ang Portugal sa mga Alyado. Sa tion sang inaway, ako ang nagadumala sang 18 ka bodega, kag nagapadala kami sing tubtob sa 125 ka kargada sang salakyan nga mga materyal sa inaway sa isa ka adlaw.

Ang mga kakugmat sang inaway upod ang pagkanadalahig gid sang Iglesia Katolika nakaapektar gid sa akon. Nagpalibog ako, ‘Nagaulikid gid bala ang Dios sa katawhan? Paano naton sia dapat simbahon?’ Mga tinuig sang ulihi sang 1954, ang isa ka talahuron nga tigulang nga lalaki, nga isa sang mga Saksi ni Jehova, nakighambal sa akon tuhoy sa akon mga pamangkot. Ini nga paghambalanay nagpabag-o sang akon bug-os nga kabuhi.

Nakunyag sa Paglaum nga Ginatanyag sang Biblia

Ining mabuot nga tawo, nga si Joshua, nagpaathag sa akon nga ang Ginharian sang Dios amo lamang ang solusyon sa mga problema sang kalibutan kag nga ang paghidait kag kalig-unan magaluntad lamang paagi sa paggahom sang Ginharian. (Mateo 6:9, 10; 24:14) Ang iya ginsiling nagpahalipay sa akon, apang nagapangalag-ag ako nga batunon ang iya mga paathag bangod sang akon anay eksperiensia sa relihion. Sang nagtanyag sia sing pagtuon sa Biblia upod sa akon, ginbaton ko ini sa kondisyon nga indi sia magpangayo sing kuwarta kag indi sia makighambal tuhoy sa politika. Nagsugot sia, nagapasalig sa akon nga ang iya ginatanyag wala sing bayad.—Bugna 22:17.

Nagsalig dayon ako kay Joshua. Busa ginpangabay ko sa iya ang isa ka butang nga akon gid naluyagan kutob sang pamatan-on ako. “Posible bala nga makatigayon ako sing personal nga kopya sang Biblia?” Sa tapos mabaton ini, nalipay gid ako nga mabasa sa una nga tion gikan sa kaugalingon nga Pulong sang aton Manunuga ang mga saad subong sang: “Ang Dios gid magaupod sa [katawhan]. Kag pahiran niya ang tagsa ka luha sa mga mata nila, kag wala na sing kamatayon, ukon kalisod ukon paghibi ukon kasakit pa. Ang nahaunang mga butang nagtaliwan”!—Bugna 21:3, 4.

Nalugpayan ako ilabi na sa saad sang Biblia tuhoy sa pagdula sa kaimulon kag balatian. Ang matutom nga tawo nga si Elihu nagsiling sa Dios: “Nagahatag sia sing bugana nga pagkaon.” (Job 36:31) Kag sa idalom sang matarong nga paggahom sang Ginharian sang Dios, siling sang Biblia, “wala sing pumuluyo nga magasiling sing: ‘Nagamasakit ako.’” (Isaias 33:24) Daw ano nga pagpalangga ni Jehova nga Dios sa katawhan! Naglambo gid ang akon interes sa iya mga saad!

Sang Abril 17, 1954, nagtambong ako sa una nga tion sa miting sang mga Saksi ni Jehova. Isa yadto ka pinasahi nga miting—ang pagsaulog sang Memoryal sang kamatayon ni Cristo. Sugod sadto, regular gid ako sa mga miting. Wala magdugay ginsugdan ko sa pagpaambit sa iban ang maayong mga butang nga akon natun-an. Sadtong mga adlaw sa Portugal, nagapiknik kami malapit sa baybayon kada bulan, kag nian may bawtismo kami. Pagligad sang pito ka bulan sugod sang nagpakighambal sa akon si Joshua sa una nga tion, nagdedikar ako kay Jehova nga Dios kag ginsimbuluhan ini paagi sa pagpabawtismo sa dagat.

Sang temprano sang 1954 may mga isa ka gatos lamang ka Saksi sa bug-os nga Portugal. Busa, kinahanglanon gid ang mga lalaki nga magapanguna sa pagbantala nga hilikuton. Madasig ako nga nag-uswag sa espirituwal, kag wala magdugay ginhatagan ako sing mga responsabilidad sa sulod sang kongregasyon. Sang 1956, gintangdo ako subong alagad sa kongregasyon, subong amo ang pagtawag sadto sa nagadumala nga manugtatap, sa ikaduha nga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa Lisbon. Sa karon, may kapin na sa isa ka gatos ka kongregasyon sa sulod kag sa guwa sang siudad.

Nakabenepisyo Paagi sa Pagpakita sing Pagkamaabiabihon

Bisan pa nga kami ni Edminia limitado sa pinansial, ang amon ganhaan bukas pirme sa amon Cristiano nga mga kauturan. Sang 1955 isa ka payunir, subong amo ang pagtawag sadto sang bug-os panahon nga ebanghelisador sang mga Saksi ni Jehova, ang naghapit sa Portugal halin sa iya puluy-an sa Brazil samtang manugkadto sa internasyonal nga “Triumphant Kingdom” nga Asambleya sa Alemanya. Bangod sang mga problema sa transportasyon, nagdayon sia sa balay sa sulod sang isa ka bulan, kag nakabenepisyo gid kami sa espirituwal bangod sang iya pagduaw!

Ang iban pa nga mga bisita sa amon puluy-an sadto nga tion naglakip sa mga miembro sang pamilya sang ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York, subong nanday Hugo Riemer kag ang iya kaupod sa hulot nga si Charles Eicher. Nagpanyapon sila sa amon kag naghatag sing mga pamulongpulong sa mga kauturan sa Portugal. Kaangay sang bag-o nabuto nga piso nga naganganga, nagpaabot kami sa manamit nga mga tinipik sa espirituwal nga gin-aman nila.

Ang nagalakbay nga mga manugtatap sang mga Saksi ni Jehova nagdayon man sa amon puluy-an sa tion sang ila pagduaw. Ang isa ka indi malipatan nga bisita sang 1957 amo si Álvaro Berecochea, manugtatap sa sanga sang Morocco, nga gintangdo sa pagduaw sa Portugal agod magpalig-on sa mga kauturan. Nagtambong sia sa pagtinuon sa libro sa amon puluy-an, kag namilit kami nga magdayon sia sa amon samtang yara sia sa Portugal. Ginpakamaayo gid kami kag nagtambok sa espirituwal sa tion sang isa ka bulan nga pagduaw niya, samtang si Álvaro nagtambok sa pisikal nga paagi bangod sang maayo nga linutuan sang akon pinalangga nga si Edminia.

Ang tuman nga kaimulon, kaangay sang akon naeksperiensiahan sa akon pagkabata, makabilin sing madalom nga agi sa isa ka tawo. Apang, naapresyar ko nga samtang ginahatagan pa gid naton si Jehova kag ang iya matutom nga mga alagad, labi pa nga pakamaayuhon niya kita. Pirme napatudok ini nga katunayan sa akon samtang ginapakita namon ang pagkamaabiabihon sa tanan nga amon masarangan.

Sa amon kombension sa Porto sang 1955, ginpahibalo ang tuhoy sa internasyonal nga kombension sang mga Saksi ni Jehova nga hiwaton sa Yankee Stadium sa New York City sang 1958. Ginbutang ang isa ka kahon alamutan sa kada Kingdom Hall sa bug-os nga pungsod—nga sadto tuman ka diutay—agod ibulig sa paggasto sa ipadala nga mga delegado sang Portugal sa kombension. Mahunahuna bala ninyo ang kalipay namon sang akon asawa sang nalakip kami sa ginpili nga mangin bahin sining mga delegado? Makalilipay gid ang pagduaw sa bug-os kalibutan nga ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn samtang didto kami sa Estados Unidos para sa kombension!

Pagbatas sa Paghingabot

Gindumilian sa Portugal ang pagbantala nga hilikuton sang mga Saksi ni Jehova sang 1962, kag ang mga misyonero—lakip sanday Eric Britten, Domenick Piccone, Eric Beveridge, kag ang ila mga asawa—ginpaguwa. Pagkatapos sadto, gindumilian na kami sa paghiwat sing mga miting sa mga Kingdom Hall, busa ginhiwat namon ini sing patago sa pribado nga mga puluy-an; kag indi na posible pa liwat ang maghiwat sing dalagku nga mga kombension sa Portugal. Sa amo nangin responsabilidad ko nga aregluhon ang transportasyon sang aton Cristianong mga utod nga lalaki kag babayi agod makatambong sa mga kombension sa iban nga mga pungsod.

Indi mahapos ang pag-areglar sa madamo nga Saksi nga maglakbay sa iban nga mga pungsod. Apang, takus ang panikasog, bangod sang makatilingala nga mga benepisyo sa espirituwal nga nabaton sang mga kauturan nga taga-Portugal. Makapalig-on gid para sa ila nga nakatambong sila sa mga kombension sa Switzerland, Inglaterra, Italya, kag Pransia! Naghatag man sing kahigayunan sa ila ini nga mga kombension nga makadala sing literatura pasulod sa pungsod. Sadtong mga tinuig, makapila kami nangabay nga irehistro subong relihioso nga organisasyon sa Portugal, apang ini tanan nga mga pangabay ginbalibaran.

Pagkatapos nga ginpaguwa ang mga misyonero sang maaga nga bahin sang 1962, ang sekreta nga mga pulis nagpabaskog sang ila kampanya nga pauntaton ang amon pagbantala. Madamo nga mga kauturan nga lalaki kag babayi ang gin-aresto kag gindala sa korte. Ang dokumentado nga mga report tuhoy sa pila sining mga hitabo ginbalhag sa sini nga balasahon kag sa kaupod sini nga magasin, ang Magmata!a

Lakip sa ginpriso bangod sa pagbantala amo ang isa ka payunir nga akon ginbantalaan sing maayong balita sang Ginharian sang Dios. Bangod nakita sang pulis ang akon direksion sa iya mga pagkabutang, ginpatawag ako kag gin-usisa.

Sang ulihi, duha ka pulis ang nagduaw sa akon puluy-an. Ginkuha nila ang akon mga bulig sa pagtuon sa Biblia kag subong man ang 13 ka kopya sang Biblia. Ginpadayon nila ang ila pagpahog, nagbalik sing pito ka beses agod usisaon ang amon ginapuy-an. Sa tagsa ka tion, ginapisapisa nila kami sing pamangkot.

Pila ka beses nga ginpatawag ako agod magtestigo para sa akon masigka-Saksi sa mga kaso sa korte. Bisan wala ako sing daku sekular nga edukasyon, ginhatagan ako ni Jehova sing ‘kaalam nga ang tanan nga manugpamatok indi makabato ukon makabais.’ (Lucas 21:15) Sa isa ka higayon natingala gid ang hukom sa akon testimonya amo nga ginpamangkot niya ako kon ano ang akon natapusan. Ang tanan sa korte nagkadlaw sang nagsiling ako nga tubtob lang ako sa ikap-at nga grado.

Samtang nagdugang ang paghingabot, amo man ang kadamuon sang nagabaton sa mensahe sang Ginharian. Sa amo, ang kubos sa 1,300 ka Saksi sa Portugal sang 1962 nagdamo sing kapin sa 13,000 sang 1974! Sa amo man nga tion, sang Mayo 1967, gin-agda ako nga mag-alagad subong nagalakbay nga manugtatap. Sa sini nga hilikuton ginduaw ko ang mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova agod palig-unon sila sa espirituwal.

Pagkalipay sa Pinakadaku nga Kamanggaran

Sang Disiembre 1974, nakatigayon ako sing pribilehiyo nga makapakigbahin sa pagparehistro agod mangin legal ang hilikuton sang mga Saksi ni Jehova sa Portugal. Pagkasunod nga tuig nangin miembro kami sang akon asawa sang pamilya Bethel sang mga Saksi ni Jehova sa Estoril. Gintangdo man ako nga mag-alagad subong isa ka katapo sang Komite sang Sanga sa Portugal.

Makalilipay makita ang pag-uswag sang hilikuton sa pagbantala sa Portugal kag sa mga teritoryo nga ginadumalahan sang amon sanga! Naglakip ini sang Angola, Azores, Cape Verde, Madeira, kag São Tomé kag Príncipe. Sa sulod sang mga tinuig makalilipay nga makita ang mga misyonero gikan sa Portugal nga ginapadala sa pag-alagad sa sini nga mga kadutaan, diin ginapakita ang daku nga interes sa mensahe sang Ginharian. Hunahunaa ang amon kalipay karon nga nakatigayon sing kapin sa 88,000 ka manugbantala sang Ginharian sa sini nga mga duog, lakip ang kapin sa 47,000 sa Portugal! Ang nagtambong sa Memoryal sa sining mga pungsod sang 1998 naglabaw sa 245,000, kon ipaanggid sa kubos sa 200 sang nangin Saksi ako sang 1954.

Ginaugyunan namon sing tinagipusuon ni Edminia ang ginsiling sang salmista sa Biblia nga ang “isa ka adlaw sa luwang [ni Jehova] maayo pa sa isa ka libo bisan diin.” (Salmo 84:10) Kon hunahunaon ko liwat ang akon kubos nga ginhalinan kag ipaanggid ini sa espirituwal nga kamanggaran nga akon natigayon, nagabatyag ako kaangay ni manalagna Isaias: ‘O Jehova, ikaw ang akon Dios. Pakataason ko ikaw, dayawon ko ang imo ngalan, kay naghimo ka sing makatilingala nga mga butang . . . Kay ikaw nangin pamakod sa makaluluoy, pamakod sa imol.’—Isaias 25:1, 4.

[Footnote]

[Mga laragway sa pahina 24]

Ibabaw: Si Utod Almeida sa Lisbon nga nagapahibalo sang kahimusan sa pagpadala sa mga delegado sa 1958 nga kombension sa New York

Tunga: Pagdumala sing modelo nga miting sang mga alagad sa “Peace on Earth” Internasyonal nga Asambleya sa Paris

Idalom: Gin-arkilahan nga mga salakyan nga handa para sa distrito nga kombension sa Pransia

[Laragway sa pahina 25]

Pagdumala sing pagsimba sa aga sa sanga sa Portugal

[Laragway sa pahina 25]

Ang sanga sa Portugal, gindedikar sang 1988

[Laragway sa pahina 26]

Ginpalig-on kami sang mga pamulongpulong ni Utod Hugo Riemer sang nagbisita sia gikan sa Brooklyn Bethel

[Laragway sa pahina 26]

Upod sa akon asawa