Mga Pamatan-on—Hanasa ang Inyo Ikasarang sa Paghantop!

“Ang pagkaon nga matig-a para sa hamtong nga mga tawo, sa ila nga paagi sa paggamit nahanas ang ila mga ikasarang sa paghantop nga makilala ang husto kag sayop.”—HEBREO 5:14.

1, 2. (a) Paano ipaanggid ang aton kahimtangan karon sa iya sang dumaan nga mga Cristiano sa Efeso? (b) Anong mga ikasarang ang makaamlig sa inyo gikan sa katalagman, kag paano ninyo ini mapalambo?

“MAGPADAYON kamo sa pagbantay sing maayo nga ang inyo paglakat indi subong sang di-maalam kundi subong sang mga tawo nga maalamon, nga ginabakal ang nagakaigo nga tion para sa inyo kaugalingon, bangod nga ang mga adlaw malaut.” (Efeso 5:15, 16) Sugod sang ginsulat ni apostol Pablo ining mga pinamulong duha ka libo ka tuig na ang nagligad, ang ‘malaut nga mga tawo kag mga impostor naglain kag naglain pa.’ Nagakabuhi kita sa ‘makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay pakigbagayan,’ ukon subong sang ginasiling sang isa pa ka badbad, sa mga tion nga “puno sing katalagman.”—2 Timoteo 3:1-5, 13; Phillips.

² Apang, malikawan ninyo nga mahalitan sang mga katalagman nga nagaibid-ibid sa inyo banas paagi sa pagpalambo sing “kaalam, . . . ihibalo kag ikasarang sa paghunahuna.” (Hulubaton 1:4) Ang Hulubaton 2:10-12 nagasiling: “Kon ang kaalam magsulod sa imo tagipusuon kag ang ihibalo mangin kalahamut-an sa imo kalag, ang ikasarang sa paghunahuna magabantay sa imo, ang pagkamahinantupon magaamlig sa imo, sa pagluwas sa imo gikan sa malaut nga dalanon, gikan sa tawo nga nagapamulong sing tiko nga mga butang.” Apang paano ninyo mapalambo ining mga kinaiya? Ang Hebreo 5:14 nagasiling: “Ang pagkaon nga matig-a para sa hamtong nga mga tawo, sa ila nga paagi sa paggamit nahanas ang ila mga ikasarang sa paghantop nga makilala ang husto kag sayop.” Kaangay sa bisan ano man nga ikasarang, ang sampaton nga paggamit sa ikasarang sang isa sa paghantop nagakinahanglan sing paghanas. Ang Griegong tinaga nga gingamit ni Pablo literal nga nagakahulugan sing ‘ginhanas subong sang gymnast.’ Paano ninyo ginasugdan ina nga paghanas?

Paghanas sa Inyo Ikasarang sa Paghantop

3. Paano ninyo magamit ang inyo ikasarang sa paghantop kon ginakinahanglan nga magdesisyon?

³ Talupangda nga ang inyo ikasarang sa paghantop—ang inyo ikasarang sa paghantop sang husto sa sayop—ginahanas “paagi sa paggamit.” Kon dapat kamo maghimo sing desisyon, ang pagpalagpat, pagpanghikot sing padasudaso, ukon pagsunod lamang sa kadam-an talagsa nga nagaresulta sa maalamon nga desisyon. Agod makadesisyon sing maalamon, dapat ninyo gamiton ang inyo ikasarang sa paghantop. Paano? Una sa tanan, paagi sa maid-id nga pag-usisa sa kahimtangan kag sa pagtigayon sang tanan nga katunayan. Magpamangkot kon kinahanglan. Hibalua kon ano ang inyo mga mapilian. Ang Hulubaton 13:16 nagasiling: “Ang tanan nga maalam magapanghikot nga may ihibalo.” Masunod, tinguhai nga hibaluon kon ano nga mga kasuguan ukon mga prinsipio sa Biblia ang may kaangtanan sa butang. (Hulubaton 3:5) Agod mahimo ini, sa pagkamatuod, dapat nga may ihibalo kamo sa Biblia. Amo kon ngaa ginapalig-on kita ni Pablo nga magkuha sing “matig-a nga pagkaon”—agod mahibaluan ang “kasangkaron kag kalabaon kag kataason kag kadalumon” sang kamatuoran.—Efeso 3:18.

4. Ngaa ang ihibalo tuhoy sa mga prinsipio sang Dios kinahanglanon?

⁴ Kinahanglan ini himuon, kay kita mga di-himpit, nga may huyog sa pagpakasala. (Genesis 8:21; Roma 5:12) “Ang tagipusuon malimbungon labaw sa tanan nga butang kag makatalagam,” siling sang Jeremias 17:9. Kon wala sing diosnon nga mga prinsipio nga magatuytoy sa aton, mapatalang naton ang aton kaugalingon sa paghunahuna nga ang butang nga malain maayo—bangod lang nga naluyagan ini sang aton unod. (Ipaanggid ang Isaias 5:20.) Ang salmista nagsulat: “Paano tinluan sang isa ka pamatan-on ang iya banas? Paagi sa pagpabilin nga nagabantay suno sa imo pulong. Tungod sa imo mga sugo nagagawi ako nga may paghangop. Amo ina kon ngaa ginadumtan ko ang tagsa ka sayop nga banas.”—Salmo 119:9,104.

5. (a) Ngaa ang iban nga mga pamatan-on nagalakat sa sayop nga mga banas? (b) Paano ginhimo sang isa ka pamatan-on ang kamatuoran nga mangin iya?

⁵ Ngaa ang pila ka pamatan-on nga ginpadaku sa Cristianong mga panimalay naglakat sa sayop nga mga banas? Mahimo bala nga wala gid nila ‘ginpamatud-an sa ila kaugalingon ang maayo kag kalahamut-an kag himpit nga kabubut-on sang Dios’? (Roma 12:2) Ang iban mahimo nga nagatambong sa mga miting upod sang ila mga ginikanan kag sarang masambit ang pila sang sadsaran nga mga panudlo sang Biblia. Apang sang ginpangabay nga pamatud-an ang ila mga pagtuluuhan ukon ipaathag ang pila sang mas madalom nga mga butang sang Pulong sang Dios, ang ila ihibalo napamatud-an nga manabaw lang gali. Ang subong sini nga mga pamatan-on madali patalangon. (Efeso 4:14) Kon matuod ini sa inyo, ngaa indi magpamat-od sa paghimo sing mga pagbag-o? Ang isa ka lamharon nga utod nga babayi naghinumdom: “Nagpanalawsaw ako. Ginpamangkot ko ang akon kaugalingon, ‘Paano ko mahibaluan nga ini ang husto nga relihion? Paano ko mahibaluan nga may isa ka Dios nga nagahingalan kay Jehova?’”a Ang mahalungon nga pag-usisa sa Kasulatan nagkumbinse sa iya nga ang mga butang nga natun-an niya gikan sa iya mga ginikanan matuod gid!—Ipaanggid ang Binuhatan 17:11.

6. Paano ninyo ‘mapat-od kon ano ang kalahamut-an sa Ginuo,’ si Jehova?

⁶ Nasangkapan sing ihibalo tuhoy sa mga prinsipio ni Jehova, mas mahapos ninyo nga ‘mapat-od kon ano ang kalahamut-an sa Ginuo.’ (Efeso 5:10) Apang ano abi kon indi kamo sigurado tuhoy sa maalamon nga dalanon nga himuon sa isa ka partikular nga kahimtangan? Mangayo sing panuytoy kay Jehova paagi sa pangamuyo. (Salmo 119:144) Panikasugi nga ipakighambal ini sa inyo mga ginikanan ukon sa isa ka hamtong nga Cristiano. (Hulubaton 15:22; 27:17) Ang mabuligon nga panuytoy sarang man makita paagi sa pagpanalawsaw sa Biblia kag sa mga publikasyon sang Watch Tower. (Hulubaton 2:3-5) Sa labi ninyo nga paggamit sang inyo ikasarang sa paghantop, labi ini nga magatalom.

Pagpakita sing Paghantop sa Kalingawan

7, 8. (a) Paano ninyo magamit ang inyo ikasarang sa paghantop sa pagpamat-od kon bala magatambong sa isa ka pagtilipon ukon indi? (b) Ano ang pagtamod sang Biblia tuhoy sa kalingawan?

⁷ Tan-awon naton karon kon paano ninyo magamit ang inyo ikasarang sa paghantop sa pila ka espesipiko nga mga kahimtangan. Handurawa, halimbawa, nga gin-agda kamo sa isa ka pagtilipon. Ayhan nakabaton pa kamo sing naimprinta nga pasayod tuhoy sa pagtilipon. Ginsilingan kamo nga madamong Saksi nga pamatan-on ang magatambong. Apang may bayad ini nga gamiton sa mga gastos. Matambong bala kamo?

⁸ Ti, gamita ang inyo ikasarang sa paghantop. Una, hibalua ang mga detalye. Daw ano bala ka daku ang pagtilipon? Sin-o ang magatambong? San-o ini magasugod? San-o ini matapos? Anong mga aktibidades ang ginaplano? Paano ini bantayan? Masunod, magpanalawsaw, ginatan-aw ang “Social Gatherings,” kag “Entertainment” sa Watch Tower Publications Index.b Ano ang mahimo nga ipakita sang inyo pagpanalawsaw? Una, nga wala ginapakamalaut ni Jehova ang pagtilipon agod maglipaylipay. Sa katunayan, ang Manugwali 8:15 nagasiling nga upod ang lakas nga pagpangabudlay, “ang mga tawo wala na sing maayo pa nga butang sa idalom sang adlaw sangsa magkaon kag mag-inom kag magkalipay.” Aba, si Jesucristo mismo nagtambong sa espesyal nga sinalusalo kag sa dimagkubos sa isa ka kasal. (Lucas 5:27-29; Juan 2:1-10) Kon ginahuptan nga timbang, ang pag-inupdanay mangin mapuslanon.

9, 10. (a) Anong mga katalagman ang mahatag sang pila ka pagtilipon? (b) Ano ang mahimo ninyo ipamangkot antes mamat-od kon bala magatambong sa isa ka pagtilipon ukon indi?

⁹ Walay sapayan sina, mahimo madugangan ang problema bangod sang wala maorganisar sing nagakaigo nga mga pagtilipon. Sa 1 Corinto 10:8, mabasa naton ang tuhoy sa kon paano ang malain nga pagpakig-upod nagresulta sa pagpakighilawas kag sa paglaglag sa “duha ka pulo kag tatlo ka libo [ka di-matutom nga Israelinhon] sa isa ka adlaw.” Ang isa pa ka nagapahunahuna nga paandam masapwan sa Roma 13:13: “Subong nga sa adlaw maglakat kita sing desente, indi sa magansal nga kinalipay kag paghinubog, indi sa ginadumili nga paghulid kag lugak nga paggawi, indi sa pinuyas kag kaimon.” (Ipaanggid ang 1 Pedro 4:3.) Matuod, wala sing espesipiko nga kadamuon ang matalana sa kon pila ang mahimo makatambong sa isa ka pagtilipon. Apang ginapakita sang eksperiensia nga kon mas daku ang pagtilipon, mas mabudlay ini bantayan. Ang mas magamay, nabantayan-sing-maayo nga mga pagtilipon indi mahimo nga mangin “magansal nga pagtilipon.”—Galacia 5:21, Byington.

¹⁰ Ang inyo pagpanalawsaw pat-od nga magapautwas sang dugang pa nga mga pamangkot, subong sang: May hamtong bala nga adulto nga mga Cristiano sa pagtilipon? Sa pagkamatuod, sin-o ang may salabton sa sini? Ang katuyuan bala sang pagtilipon amo ang pagpalig-on sang maayo nga pag-inupdanay ukon ang makaganansia? May mga pagdumili bala sa kon sin-o ang magatambong? Kon ang pagtilipon hiwaton sa talipuspusan sang semana, matapos bala ini sa rasonable nga oras agod ang mga nagtalambong makapakigbahin sa Cristianong ministeryo pagkadason nga adlaw? Kon may musika kag sinaot, nahisanto bala ini sa Cristianong mga talaksan? (2 Corinto 6:3) Ini nga mga pamangkot mahimo nga indi mahapos. Apang ang Hulubaton 22:3 nagapaandam: “Maalamon ang isa nga nakakita sang kapahamakan kag nagapanago, apang ang indi eksperiensiado nagapadayon kag nagaantos sang silot.” Huo, malikawan ninyo ang makatalagam nga mga sitwasyon paagi sa paggamit sang inyo ikasarang sa paghantop.

Paghantop sa Pagplano sang Inyo Edukasyon

11. Paano magamit sang mga pamatan-on ang ila ikasarang sa paghantop sa pagplano sang ila palaabuton?

¹¹ Ang Biblia nagasiling nga maalamon nga magplano para sa palaabuton. (Hulubaton 21:5) Nahambalan na bala ninyo sang inyo mga ginikanan ang inyo palaabuton? Ayhan plano ninyo nga magsulod sa bug-os tion nga ministeryo subong payunir. Sa pagkamatuod, wala sing mapili nga karera ang makahatag sing daku pa nga kalipay. Kon ginapalambo ninyo ang maayo nga mga batasan sa pagtuon kag ginapauswag ang mga kalantip sa ministeryo, ginahandaan ninyo ining makalilipay nga karera. Nahunahuna na bala ninyo kon paano ninyo suportahan ang inyo kaugalingon sa ministeryo? Kon, sa palaabuton, pakamaayuhon ninyo nga magpamilya, masarangan bala ninyo nga atipanon inang dugang nga responsabilidad? Ang timbang, realistiko nga mga desisyon tuhoy sini nga mga butang nagakinahanglan sang paggamit sing ikasarang sa paghantop.

12. (a) Paano ang pila ka pamilya namat-od nga makigbagay sa nagabalhin nga kahimtangan sa ekonomiya? (b) Ang pagkuha bala sing dugang pa nga edukasyon wala gid nahisanto sa paghimo sang pagpayunir subong tulumuron? Ipaathag.

¹² Sa iban nga mga lugar posible gihapon makatigayon sing paghanas samtang nagatrabaho sa isa ka mapuslanon nga ikasarang ukon propesyon. May mga pamatan-on nga nagatuon sang negosyo sang pamilya ukon nagabaton sing paghanas gikan sa adulto nga mga abyan nga may mga negosyo. Ang iban naman nagakuha sing kurso sa eskwelahan nga mangin mapuslanon nga palangabuhian sa ulihi. Kon indi matigayon ini nga mga kahigayunan, pagkatapos sang mahalungon nga pagbinagbinag, ayhan ang mga ginikanan magahimo sing kahimusan para makakuha sing dugang pa nga edukasyon ang ila mga anak pagkatapos sang hayskul. Ini nga pagplano sing abanse agod maatipan ang mga responsabilidad sa pagkaadulto kag ilabi na agod makapayunir sa malawig nga tion nagahisanto sa pag-una anay sa Ginharian sang Dios. (Mateo 6:33) Kag ang dugang pa nga edukasyon wala nagapugong sang pagpayunir. Ang isa ka Saksi nga dalagita, halimbawa, luyag magpayunir sa malawig nga tion. Sang makatapos sia sing hayskul, ang iya mga ginikanan—nga mga regular payunir man—naghimo sing kahimusan nga makakuha sia sing dugang pa nga edukasyon. Nagpayunir sia samtang nagaeskwela, kag karon may ikasarang na sia nga suportahan ang iya kaugalingon samtang padayon sia nga nagapayunir.

13. Paano dapat isipon sang mga pamilya ang bili sang dugang pa nga edukasyon?

¹³ May kaangtanan sa dugang pa nga edukasyon, ang tagsa ka pamilya may kinamatarong kag salabton sa paghimo sang ila kaugalingon nga desisyon. Kon ini nga edukasyon ginpili sing maayo, mangin mapuslanon ini. Apang, mahimo ini mangin tiglapak. Kon ginabinagbinag ninyo ini nga edukasyon, ano ang inyo tulumuron? Agod ihanda bala ang inyo kaugalingon sa pag-uyat sing adulto nga mga responsabilidad sa dungganon nga paagi? Ukon inyo bala ‘ginapangita ang dalagku nga mga butang para sa inyo kaugalingon’? (Jeremias 45:5; 2 Tesalonica 3:10; 1 Timoteo 5:8; 6:9) Kamusta naman ang pagkuha sing dugang pa nga edukasyon malayo sa balay, ayhan nagaistar sa isa ka kampus? Maalamon bala ina bangod sang paandam ni Pablo nga ang “malain nga kaupdanan nagadunot sang mapuslanon nga mga batasan”? (1 Corinto 15:33; 2 Timoteo 2:22) Dumduma, man, nga “ang tion nga nabilin ginpalip-ot.” (1 Corinto 7:29) Daw ano kadamo nga tion ang ihinguyang ninyo sa sina nga edukasyon? Magaubos bala ini sang inyo tinuig sang pagkapamatan-on? Kon amo, paano ninyo iaplikar ang pagpalig-on sang Biblia nga ‘dumdumon ang inyo Dakung Manunuga sa mga adlaw sang inyo pagkapamatan-on’? (Manugwali 12:1) Dugang pa, ang mga kurso nga kuhaon ninyo magahatag bala sing tion para sa importante nga Cristianong mga hilikuton subong sang pagtambong sa mga miting, pag-alagad sa latagon, kag personal nga pagtuon? (Mateo 24:14; Hebreo 10:24, 25) Kon ang inyo ikasarang sa paghantop alisto, indi gid ninyo malipatan ang espirituwal nga mga tulumuron samtang ginaplano ninyo sang inyo mga ginikanan ang inyo palaabuton.

Paghupot sa Pagnobyahanay nga Dungganon

14. (a) Anong mga prinsipio ang magatuytoy sa mga magnobyo samtang ginapakita nila ang ila pagpalangga sa isa kag isa? (b) Paano ang pila ka magnobyo wala magpakita sing paghantop may kaangtanan sini?

¹⁴ Ang isa pa ka bahin nga kinahanglan ang inyo ikasarang sa paghantop amo ang pagnobyahanay. Natural lang nga luyag ninyo ipakita ang inyo pagpalangga sa isa nga mahal ninyo. Ang putli nga magnobyo sa Ambahanon ni Solomon maathag nga nagbayluhanay sing pila ka pagpakita sang pagpalangga antes sila magpakasal. (Ambahanon ni Solomon 1:2; 2:6; 8:5) Sa karon, ang pila ka magnobyo mahimo man maghunahuna nga ang pag-uyatay sing kamot, paghalukay, kag paghaksanay nagakaigo, ilabi na kon malapit na ang kasal. Apang dumduma: “Sia nga nagasalig sa iya kaugalingon nga tagipusuon buangbuang.” (Hulubaton 28:26) Sing makapahanusbo, madamo nga magnobyo ang wala magpakita sing paghantop paagi sa pagbutang sang ila kaugalingon sa makasululay nga mga kahimtangan. Ang pagpakita sing pagpalangga nagsobra kag indi na makontrol; ang malaw-ay nga mga buhat nagresulta kag nagdul-ong pa gani sa seksuwal nga imoralidad.

15, 16. Anong makatarunganon nga mga pagpangandam ang sarang mahimo sang magnobyo agod pat-uron nga ang ila pagnobyahanay magapabilin nga dungganon?

¹⁵ Kon naga-date kamo, maalamon nga likawan ninyo nga magkamohanon lamang upod sang inyo palangasaw-on ukon palamanhon sa di-nagakaigo nga mga kahimtangan. Gani labing maayo nga makig-upod sa isa ka grupo ukon mag-date sa publiko nga mga lugar. Ang iban nga magnobyo nagaupod sing tsaperon. Subong man, binagbinaga ang pinamulong sang Oseas 4:11: “Ang alak kag matam-is nga alak nagakuha sang maayo nga motibo.” Ang alkohol mahimo makahalit sang maayo nga pamensaron kag makadul-ong sa paghimo sang magnobyo sa butang nga hinulsulan nila sa ulihi.

¹⁶ Ang Hulubaton 13:10 nagasiling: “Sa pagkamatinaastaason ang isa nagatuga lamang sing pagsumpunganay, apang sa mga nagahambalanay yara ang kaalam.” Huo, ‘maghambalanay’ kamo kag binagbinaga ninyo kon paano kamo dapat maggawi. Butangi sing latid ang pagpakita sing pagpalangga, nagatahod sang balatyagon kag konsiensia sang isa kag isa. (1 Corinto 13:5; 1 Tesalonica 4:3-7; 1 Pedro 3:16) Ang pagbinagbinag tuhoy sining sensitibo nga butang mahimo nga mabudlay sa primero, apang nagatapna ini sang pag-utwas sa ulihi sang mabug-at nga mga problema.

Gintudluan ‘Kutob sa Pagkapamatan-on’

17. Paano ginhimo ni David si Jehova nga ‘iya salaligan kutob sa iya pagkapamatan-on,’ kag anong leksion ang ginahatag sini para sa mga pamatan-on karon?

¹⁷ Ang paglikaw sa mga siod ni Satanas nagakinahanglan sing dalayon nga pagbantay sa inyo bahin—kag kon kaisa, sing daku nga kaisog. Ti, kon kaisa masapwan ninyo ang inyo kaugalingon nga tuhay, indi lamang sa inyo mga katubotubo, kundi sa bug-os nga kalibutan. Si salmista David nangamuyo: “Ikaw akon paglaum, O Soberanong Ginuo nga Jehova, ang akon salaligan kutob sa akon pagkapamatan-on. O Dios, gintudluan mo ako kutob sa akon pagkapamatan-on, kag tubtob karon padayon ko nga ginapahayag ang imo makatilingala nga mga binuhatan.” (Salmo 71:5,17)c Si David nakilal-an tungod sa iya kaisog. Apang san-o niya ini ginpalambo? Sang pamatan-on pa sia! Bisan antes sang iya bantog nga pagpakig-away kay Goliat, si David nagpakita na sing tumalagsahon nga kaisog sa pag-amlig sa mga panong sang iya amay—nagpatay sang leon kag oso. (1 Samuel 17:34-37) Apang, ginhatag ni David ang bug-os nga kadayawan kay Jehova sa ano man nga kaisog nga ginpakita niya, nagtawag sa iya nga “akon salaligan kutob sa akon pagkapamatan-on.” Ang ikasarang ni David sa pagsalig kay Jehova nagbulig sa iya nga maatubang ang bisan ano man nga pagtilaw. Matukiban man ninyo nga kon magsalig kamo kay Jehova, hatagan niya kamo sing kaisog kag kusog agod ‘madaug ang kalibutan.’—1 Juan 5:4.

18. Anong laygay ang ginahatag sa diosnon nga mga pamatan-on karon?

¹⁸ Linibo ka pamatan-on nga kaangay ninyo ang maisugon nga nagapanindugan kag nagaalagad karon subong bawtismado nga mga manugbantala sing maayong balita. Ginapasalamatan namon ang Dios bangod sang pagtuo kag kaisog ninyo nga mga pamatan-on! Magpabilin nga determinado sa pagpalagyo sa kaduluntan sang kalibutan. (2 Pedro 1:4) Padayon nga gamita ang inyo nahanas-sa-Biblia nga mga ikasarang sa paghantop. Ang paghimo sini magaamlig sa inyo gikan sa kapahamakan karon kag magapat-od sa ulihi sang inyo kaluwasan. Sa pagkamatuod, subong sang ipakita sang amon katapusan nga artikulo, mahimo ninyo ang inyo kabuhi nga madinalag-on.

[Mga footnote]

Mga Pamangkot Para sa Repaso

◻ Paano ginahanas sang pamatan-on ang iya ikasarang sa paghantop?

◻ Paano magamit sang pamatan-on ang iya ikasarang sa paghantop may kaangtanan sa pagtambong sa Cristianong mga pagtilipon?

◻ Anong mga butang ang mahimo binagbinagon sa pagplano sang edukasyon sang isa?

◻ Paano malikawan sang mga magnobyo ang siod sang seksuwal nga imoralidad?

[Laragway sa pahina 15]

Ang pagtuon sa pagpanalawsaw magabulig sa inyo nga mahanas ang inyo ikasarang sa paghantop

[Laragway sa pahina 16]

Ang mas magagmay nga mga pagtilipon mas mahapos bantayan kag indi mangin di-kontrolado magansal nga kinalipay

[Laragway sa pahina 16]

Dapat buligan sang mga ginikanan ang ila kabataan sa pagplano sang ila edukasyon

[Laragway sa pahina 17]

Ang pag-date upod ang isa ka grupo pangamlig