Ang Kadalag-an kag Kapaslawan sang mga “Eksperto”
TILAWI nga i-type ang Ingles nga mga tinaga nga “parenting” kag “advice” sa isa ka popular nga search engine sa Internet, kag kapin sa 26 milyones ka reperensia ang malutaw dayon. Kon buksan mo kag basahon ang kada isa sini sing isa ka minuto lang, magadaku na ang imo anak kag mangasawa na antes mo ini matapos.
Sang wala pa ang mga pediatrician, mga sikologo sang kabataan, kag Internet, diin nagapaamulya ang mga ginikanan agod mangayo sing laygay? Sa masami, sa ila pamilya. Ang mga iloy, mga amay, mga tiya, kag mga tiyo handa kag makasarang sa paghatag sing panuytoy, pinansial nga suporta, kag bisan gani sa paglibang sa kabataan. Apang sa madamo nga kadutaan, halos nautod ining suod nga kaangtanan sa pamilya bangod sa pagsaylo sang madamo nga tawo halin sa uma pakadto sa siudad. Sa karon, masami nga mga ginikanan na lang ang nagaatubang sang hangkat sa pagpadaku sa kabataan.
Walay duhaduha nga amo ini ang isa ka rason kon ngaa ang modernong industriya sa pag-atipan sa bata madasig nga naglambo. Ang isa pa ka rason amo ang lapnag nga pagsalig sa siensia. Sang naulihi nga bahin sang katuigan 1800, kumbinsido ang mga pumuluyo sa Amerika nga mapauswag sang siensia ang tanan nga bahin sang tawhanon nga pagkabuhi. Ngaa abi indi malakip sa sini ang pagpadaku sa kabataan? Gani sang ang American National Congress of Mothers nagpanalabiton sa publiko tuhoy sa “pagkadisangkol sang mga ginikanan” sang 1899, madamo sang “mga eksperto sa siensia” ang nagtanyag dayon sing bulig. Nagsaad sila nga buligan nila ang nabudlayan nga mga iloy kag amay sa pagpadaku sa ila kabataan.
Pagpangita sa mga Libro sing Laygay Tuhoy sa Pagpadaku sa Kabataan
Apang, ano na ang nahimo sining mga eksperto? Ang mga ginikanan bala karon wala na tanto nagakabalaka kag mas nasangkapan sa pagpadaku sa ila kabataan sangsa nagligad? Indi suno sa surbe sining karon lang sa Britanya. Ginapakita sini nga mga 35 porsiento sang ginikanan nga may magagmay nga kabataan ang nagapangita gihapon sang masaligan nila nga laygay. Ang iban nagbatyag nga daw wala na sila sing madalaganan kundi ang ila duna nga ikasarang.
Sa iya libro nga Raising America: Experts, Parents, and a Century of Advice About Children, gintun-an ni Ann Hulbert ang maragtas sang mga literatura nga eksperto sa pagpadaku sa kabataan. Si Hulbert, nga may duha mismo ka bata, nagsiling nga pila lang sa mga ginasiling sang mga eksperto ang pasad sa masaligan nga siensia. Sa katunayan, ang ila mga laygay daw naimpluwensiahan pa sang ila mismo eksperiensia sa kabuhi sangsa masaligan nga tiliman-an. Kon balikan ang nagligad, ang ila ginsulat daw uso lang, nagasumpakilay, kag kon kaisa indi mahangpan.
Busa, ano ang kahimtangan sang mga ginikanan karon? Ang matuod, madamo ang naligban, kay mas madamo nga laygay, opinyon, kag mga kontrobersiya ang ila ginaatubang karon. Apang, indi tanan nga ginikanan nagabatyag nga wala sila sing panuytoy. May mga ginikanan sa bug-os nga duta nga nagabenepisyo gikan sa isa ka dumaan nga kuluhaan sang kaalam nga tuburan gihapon sang masaligan nga laygay, subong sang ipakita sang masunod nga artikulo.