Mga Reperensia Para sa Pagkabuhi kag Pagministeryo nga Workbook Para sa Miting
PEBRERO 3-9
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 12-14
“Isa ka Katipan nga Makabenepisyo Ka”
(Genesis 12:1, 2) Nagsiling si Jehova kay Abram: “Bayai ang imo duta kag ang imo mga paryente kag ang panimalay sang imo amay kag magkadto ka sa duta nga ipakita ko sa imo. 2 Himuon ko ikaw nga isa ka daku nga pungsod, kag pakamaayuhon ko ikaw, kag himuon ko nga bantog ang imo ngalan, kag mangin pagpakamaayo ikaw sa iban.
it-1-E 522 ¶4
Katipan
Katipan kay Abraham. Maathag nga ang katipan kay Abraham nagsugod sang nagtabok si Abram (Abraham) sa Suba Eufrates pakadto sa Canaan. Ang Kasuguan nga katipan ginhimo 430 ka tuig sang ulihi. (Ga 3:17) Nakighambal si Jehova kay Abraham sang nagaistar pa sia sa Mesopotamia, sa Ur sang mga Caldeanhon, kag ginsilingan sia nga magkadto sa duta nga ipakita sang Dios sa iya. (Bin 7:2, 3; Ge 11:31; 12:1-3) Ang Exodo 12:40, 41 (LXX) nagasiling nga sang katapusan sang 430 ka tuig nga pag-istar sa Egipto kag sa duta sang Canaan, “sa sini gid nga adlaw,” ang Israel, nga nangin ulipon sa Egipto, naggua. Ginluwas sila sa Egipto sang Nisan 14, 1513 B.C.E., ang petsa sang Paskua. (Ex 12:2, 6, 7) Ginapakita sini nga si Abraham nagtabok sa Suba Eufrates pakadto sa Canaan sang Nisan 14, 1943 B.C.E., kag mahimo gid nga amo ini ang pagsugod sang katipan kay Abraham. Nagpakita liwat ang Dios kay Abraham sang nakasulod sia sa Canaan asta sa Siquem kag ginpasangkad ang iya promisa paagi sa pagsiling, “Ihatag ko sa imo kaliwat ini nga duta,” nga nagapahangop nga ini nga katipan may kaangtanan sa promisa nga ginhimo sa Eden. Ginapakita man sini nga ang “kaliwat” magakabuhi bilang tawo, buot silingon, magahalin sa kaliwatan sang tawo. (Ge 12:4-7) Sang ulihi, ginpasangkad pa gid ni Jehova ang iya promisa, pareho sang nakarekord sa Genesis 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Genesis 12:3) Pakamaayuhon ko ang mga nagapakamaayo sa imo, kag pakamalauton ko ang mga nagapakamalaut sa imo, kag ang tanan nga pamilya sa duta pat-od nga pakamaayuhon paagi sa imo.”
Kon Ngaa Dapat Mo Mahibal-an ang Kamatuoran Tuhoy kay Abraham
Isa ina ka makahalawhaw nga saad, kag nabatian ini ni Abraham sa dimagkubos duha ka magkatuhay nga okasyon. (Genesis 18:18; 22:18) Agod tumanon ini, banhawon sang Dios gikan sa minatay ang mga tiglawas sang mga pamilya nga napatay. Ang kabuhi para sa ila nga banhawon mangin pagpakamaayo gid kay ang kalabanan sa ila magabalik sa isa ka kahimtangan sa duta nga kaanggid sa Paraiso nga nadula sang tawo sa ginsuguran. Sa tapos sina, tudluan sila kon paano matigayon ang pagpakamaayo nga kabuhi nga walay katapusan.—Genesis 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
(Genesis 13:14-17) Sang magbulagay na sila ni Lot, nagsiling si Jehova kay Abram: “Halin sa lugar nga imo nahamtangan, palihug magtan-aw ka sa aminhan, sa bagatnan, sa sidlangan, kag sa katundan, 15 bangod ihatag ko sa imo kag sa imo kaliwat ang tanan nga duta nga makita mo. Panag-iyahan ninyo ini tubtob san-o. 16 Himuon ko ang imo kaliwat nga pareho kadamo sang yab-ok sang duta, amo nga kon maisip ang yab-ok sang duta, maisip man ang imo kaliwat. 17 Lakat ka, libuta ang kalabaon kag kasangkaron sang duta, kay ihatag ko ini sa imo.”
it-2-E 213 ¶3
Kasuguan
Base sa nakita nga kaanggid nga ebidensia sa kasaysayan, ang pila ka iskolar nagapati nga antes sayluhon ang pagpanag-iya sang duta, ginatudlo anay sa manugbakal ang mga dulunan sang duta. Kon ang manugbakal magsiling, “Nakita ko,” buot silingon legal na niya ini nga ginabaton. Sang nagpromisa si Jehova nga ihatag kay Abraham ang duta sang Canaan, ginhambalan niya si Abraham nga magtan-aw sa apat ka direksion. Wala si Abraham nagsiling nga “Nakita ko,” mahimo bangod ang Dios nagsiling nga ihatag niya ang Ginsaad nga Duta sa kaliwat ni Abraham, nga sa ulihi pa. (Ge 13:14, 15) Kon insakto ang pagpati sang mga iskolar, sang ginsilingan ang legal nga representante sang Israel nga si Moises nga ‘tan-awon’ ang duta, buot silingon legal nga ginhatag ang duta sa Israel, kag panag-iyahan nila ini sa pagpanguna ni Josue. (Deu 3:27, 28; 34:4; binagbinaga man ang gintanyag ni Satanas kay Jesus sa Mat 4:8.) Ang isa pa nga ginahimo sadto nga daw amo man sini ang legal nga kahulugan amo ang paglibot ukon pagsulod sa duta para panag-iyahan ini. (Ge 13:17; 28:13) Sa pila ka dumaan nga mga dokumento, ginalista ang kadamuon sang kahoy sa ginabaligya nga duta.—Ipaanggid ang Ge 23:17, 18.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 13:8, 9) Gani nagsiling si Abram kay Lot: “Palihug indi kita dapat mag-ilinaway kag ang aton mga manugbantay sang kasapatan, kay mag-utod kita. 9 Kuhaa ang bisan diin nga magustuhan mo sa sini nga duta. Palihug magbulag ka sa akon. Kon makadto ka sa wala, makadto ako sa tuo; apang kon makadto ka sa tuo, makadto ako sa wala.”
Husaya ang mga Indi Paghangpanay Paagi sa Gugma
12 Ang isa ka halimbawa sa Kasulatan nga nagapakita nga nahusay sing mahidaiton sang mga alagad sang Dios ang indi paghangpanay amo ang natabo kay Abraham kag sa iya hinablos nga si Lot. Ang ila mga manugbantay nag-away bangod kulang ang halalban para sa tanan nga kasapatan. Para magkalma sila, ginpauna ni Abraham si Lot sa pagpili kon diin niya luyag mag-istar ang iya pamilya. (Gen. 13:1, 2, 5-9) Maayo gid ang ginhimo ni Abraham! Gin-una niya ang paghidait, indi ang iya kaugalingon nga kaayuhan. Disbentaha bala sa iya kay maalwan sia? Indi. Pagkatapos gid sini nga hitabo, nagsaad si Jehova kay Abraham nga pakamaayuhon sia sing bugana. (Gen. 13:14-17) Gani, bisan pa daw disbentaha sa aton sa umpisa, pakamaayuhon gid kita sang Dios kon magpagiya kita sa iya mga prinsipio kag husayon naton ang mga indi paghangpanay paagi sa gugma.
(Genesis 14:18-20) Nagdala si Melquisedec nga hari sang Salem sing tinapay kag alak; sia ang saserdote sang Labing Mataas nga Dios. 19 Dayon ginpakamaayo niya sia kag nagsiling: “Pakamaayuhon si Abram sang Labing Mataas nga Dios, ang Manunuga sang langit kag sang duta; 20 Kag dayawon ang Labing Mataas nga Dios, nga nagtugyan sa imo kamot sang mga nagapigos sa imo!” Kag ginhatagan sia ni Abram sing ikanapulo sang tanan nga butang nga nabawi niya.
(Hebreo 7:4-10) Natalupangdan ninyo kon daw ano kadaku ining tawo nga ginhatagan ni Abraham nga ulo sang panimalay sang ikanapulo nga bahin sang pinakamaayo nga mga butang nga inagaw sa inaway. 5 Matuod, suno sa Kasuguan, ang mga anak ni Levi nga gintangdo bilang mga saserdote ginsugo nga mangolekta sang mga ikanapulo sa mga tawo, buot silingon, sa ila mga kauturan, bisan pa sila kaliwat ni Abraham. 6 Apang ini nga tawo nga indi nila kaliwat nagkuha sang mga ikanapulo kay Abraham kag nagpakamaayo sa isa nga nakabaton sang mga saad. 7 Ang tanan magaugyon nga ang nagahatag sing pagpakamaayo mas daku sangsa nagabaton sini. 8 Ang mga anak ni Levi nagabaton sang mga ikanapulo kag sila mamalatyon, apang ini nga tawo nga nagabaton sang mga ikanapulo, ginapamatud-an sang Kasulatan nga sia nagakabuhi. 9 Kag masiling man nga bisan si Levi, nga nagabaton sang mga ikanapulo nagbayad man sang mga ikanapulo paagi kay Abraham, 10 kay wala pa sia mabun-ag subong kaliwat ni Abraham nga iya katigulangan sang ginsugata ni Melquisedec si Abraham.
it-2-E 683 ¶1
Saserdote
Si Melquisedec nga hari sang Salem isa ka pinasahi nga saserdote (ko·henʹ). Wala sing rekord sa Biblia parte sa iya katigulangan, pagkabun-ag, kag kamatayon. Nangin saserdote sia indi bangod napanubli niya ini. Wala man sia sing may ginbuslan ukon may nagbulos sa iya katungdanan. Si Melquisedec nangin hari kag saserdote. Ang iya pagkasaserdote mas mataas sangsa pagkasaserdote sang mga Levinhon, kay daw pareho lang nga nagbayad si Levi sing ikanapulo kay Melquisedec, bangod sang wala pa sia mabun-ag, ang iya katigulangan nga si Abraham naghatag sing ikanapulo kay Melquisedec kag ginpakamaayo sia ni Melquisedec. (Ge 14:18-20; Heb 7:4-10) Bangod sining mga rason, si Melquisedec nagalandong kay Jesucristo, ang “saserdote sa wala sing katubtuban kaangay ni Melquisedec.”—Heb 7:17.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 12:1-20) Nagsiling si Jehova kay Abram: “Bayai ang imo duta kag ang imo mga paryente kag ang panimalay sang imo amay kag magkadto ka sa duta nga ipakita ko sa imo. 2 Himuon ko ikaw nga isa ka daku nga pungsod, kag pakamaayuhon ko ikaw, kag himuon ko nga bantog ang imo ngalan, kag mangin pagpakamaayo ikaw sa iban. 3 Pakamaayuhon ko ang mga nagapakamaayo sa imo, kag pakamalauton ko ang mga nagapakamalaut sa imo, kag ang tanan nga pamilya sa duta pat-od nga pakamaayuhon paagi sa imo.” 4 Gani naglakat si Abram suno sa ginsiling ni Jehova sa iya, kag nag-upod si Lot sa iya. Si Abram nagaedad sing 75 ka tuig sang naghalin sia sa Haran. 5 Gindala ni Abram si Sarai nga iya asawa kag si Lot nga anak sang iya utod kag ang tanan nga pagkabutang nga ila natipon kag ang mga alagad nga natigayon nila sa Haran, kag naglakat sila pakadto sa duta sang Canaan. Sang nag-abot sila sa duta sang Canaan, 6 ginlatas ni Abram ang duta tubtob sa lugar sang Siquem, malapit sa dalagku nga kakahuyan ni More. Sadto nga tion, nagaistar ang mga Canaanhon sa sini nga duta. 7 Nagpakita si Jehova kay Abram kag nagsiling sia: “Ihatag ko sa imo kaliwat ini nga duta.” Gani naghimo sia sing halaran didto para kay Jehova, nga nagpakita sa iya. 8 Sang ulihi, halin didto nagsaylo sia sa kabukiran sa sidlangan sang Betel kag nagpatindog sia sang iya tolda sa duog diin ang Betel yara sa katundan kag ang Ai sa sidlangan. Naghimo sia sing halaran didto para kay Jehova kag gindayaw niya ang ngalan ni Jehova. 9 Pagkatapos sini, ginhimos ni Abram ang iya mga tolda, kag nagkampo sia sa lainlain nga duog pakadto sa Negeb. 10 May tiggulutom nga natabo sa duta nga ginaistaran ni Abram, gani nagdulhog sia sa Egipto agod didto anay mag-istar, kay tuman gid ang tiggulutom. 11 Sang malapit na sia magsulod sa Egipto, nagsiling sia sa iya asawa nga si Sarai: “Palihug pamatii ako! Matahom ka nga babayi. 12 Gani kon makita ka sang mga Egiptohanon, masiling gid sila, ‘Asawa niya sia.’ Dayon patyon nila ako, apang ikaw indi nila pagpatyon. 13 Palihug isiling mo nga utod ko ikaw, agod pakitaan nila ako sing kaayo tungod sa imo, kag maluwas ang akon kabuhi.” 14 Pag-abot gid ni Abram sa Egipto, nakita sang mga Egiptohanon nga matahom gid ang babayi. 15 Nakita man sia sang mga pangulo sang Paraon, kag ginsugiran nila ang Paraon kon daw ano sia katahom, gani gindala ang babayi sa balay sang Paraon. 16 Ginpakitaan sang Paraon sing kaayo si Abram tungod sa iya, kag ginhatagan sia sing mga karnero, mga baka, mga asno nga lalaki kag babayi, mga kamelyo, kag sing mga alagad nga lalaki kag babayi. 17 Dayon ginhatagan ni Jehova ang Paraon kag ang iya panimalay sing malubha nga mga balatian tungod kay Sarai, nga asawa ni Abram. 18 Gani ginpatawag sang Paraon si Abram kag nagsiling sia: “Ano ining ginhimo mo sa akon? Ngaa wala mo ako ginsugiran nga asawa mo sia? 19 Ngaa nagsiling ka, ‘Utod ko sia,’ amo nga pangasaw-on ko na sia kuntani? Yari ang imo asawa. Kuhaa sia kag maglakat na kamo!” 20 Ginsugo sang Paraon ang iya mga alagad nga updan si Abram kag ang iya asawa kag ang tanan nga iya.
PEBRERO 10-16
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 15-17
“Ngaa Gin-islan ni Jehova ang Ngalan ni Abram kag ni Sarai?”
(Genesis 17:1) Sang nagaedad si Abram sing 99 ka tuig, nagpakita si Jehova kay Abram kag nagsiling sa iya: “Ako ang Dios nga Labing Gamhanan. Magkabuhi ka suno sa akon kabubut-on kag mangin wala ka sing kasawayan.
it-1-E 817
Kasawayan, Pagpangita sing Kasawayan
Sa pihak nga bahin, ang dalanon kag hinimuan sang tawo sa masami may kasawayan. Ang sala ginpanubli sang tanan nga tawo kay Adan. (Ro 5:12; Sa 51:5) Pero si Jehova nga wala sing kasawayan ‘nakahibalo gid kon paano kita ginhimo, ginadumdom niya nga kita yab-ok lamang,’ kag maluluy-on sia. (Sa 103:13, 14) Ang matutom kag matinumanon nga si Noe ginkabig niya nga ‘wala sing kasawayan sa tunga sang iya mga kadungan.’ (Ge 6:9) Ginsugo niya si Abraham, “Maglakat ka sa atubangan ko kag mangin wala ka sing kasawayan.” (Ge 17:1, footnote) Bisan pa ini nga mga tawo pareho nga indi perpekto kag napatay, para kay Jehova, nga “nagatan-aw sa tagipusuon,” wala sila sing kasawayan. (1Sa 16:7; ipaanggid ang 2Ha 20:3; 2Cr 16:9.) Ginsugo niya ang Israel: “Dapat wala kamo sing kasawayan sa atubangan ni Jehova nga inyo Dios.” (Deu 18:13; 2Sa 22:24) Ginpadala niya ang iya wala sing kasawayan nga Anak (Heb 7:26) bilang halad nga gawad, kag paagi sini puede Niya matawag nga ‘matarong,’ ukon wala sing kasawayan, ang mga tawo nga nagatuo kag nagatuman, kag sa amo man nga tion mahuptan niya ang posisyon bilang matarong kag wala sing kasawayan nga Hukom.—Ro 3:25, 26; tan-awa ang INTEGRIDAD; KAHIMPITAN.
(Genesis 17:3-5) Bangod sini nagyaub si Abram, kag nagsiling ang Dios sa iya: 4 “Naghimo ako sing katipan sa imo, kag mangin amay ka sang madamo nga pungsod. 5 Indi na Abram ang imo ngalan; Abraham na ang imo ngalan, kay himuon ko ikaw nga amay sang madamo nga pungsod.
it-1-E 31 ¶1
Abraham
Nagligad ang tion. Mga napulo na sila ka tuig sa Canaan, pero baw-as gihapon si Sara. Gani nagpanugda si Sara nga ihatag niya ang iya suluguon nga taga-Egipto nga si Hagar para makatigayon sia sing bata paagi kay Hagar. Nagpasugot si Abraham. Gani sang 1932 B.C.E., sang 86 anyos si Abraham, natawo si Ismael. (Ge 16:3, 15, 16) Nagligad ang malawig nga tion. Sang 1919 B.C.E., sang 99 anyos na si Abraham, ginsugo ni Jehova nga magpatuli ang tanan nga lalaki sa panimalay ni Abraham bilang tanda ukon pamatuod sang pinasahi nga katipan nila ni Abraham. Sa amo man nga tion, gin-islan ni Jehova ang ngalan ni Abram nga Abraham, kay nagsiling sia: “Himuon ko ikaw nga amay sang madamo nga pungsod.” (Ge 17:5, 9-27; Ro 4:11) Sang ulihi, ang tatlo ka anghel nga nagpakatawo nga gin-abiabi ni Abraham sa ngalan ni Jehova, nagpromisa nga si Sara magabusong kag magaanak sing isa ka lalaki sa masunod nga tuig!—Ge 18:1-15.
(Genesis 17:15, 16) Dayon nagsiling ang Dios kay Abraham: “Indi mo na pagtawgon nga Sarai ang imo asawa bangod Sara na ang iya ngalan. 16 Pakamaayuhon ko sia kag hatagan ko man ikaw sing anak nga lalaki paagi sa iya; pakamaayuhon ko sia kag mangin iloy sia sang madamo nga pungsod; magahalin sa iya ang mga hari sang katawhan.”
Ano ang Kahulugan sang Imo Ngalan?
Gin-islan man sang Dios ang ngalan sang pila ka tawo agod ipahibalo sing abanse ang iya katuyuan. Halimbawa, ang ngalan ni Abram nga nagakahulugan sing “Amay nga Ginbayaw,” gin-islan sing Abraham nga nagakahulugan sing “Amay sang Kadam-an.” Ang kahulugan sini nga ngalan nangin matuod, kay si Abraham nangin amay sang madamo nga pungsod. (Genesis 17:5, 6) Binagbinaga man ang ngalan sang asawa ni Abraham nga si Sarai, nga mahimo nagakahulugan sing “Maawayon.” Apang nalipay gid sia sang gin-islan sang Dios ang iya ngalan sing “Sara” nga nagakahulugan sing “Prinsesa,” nga nagapatuhoy sa iya papel nga mangin katigulangan sang mga hari.—Genesis 17:15, 16.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 15:13, 14) Dayon nagsiling Sia kay Abram: “Dapat mo mahibaluan nga ang imo kaliwat mangin mga dumuluong sa duta nga indi ila kag ulipunon sila sang mga tawo didto kag paantuson sila sa sulod sang 400 ka tuig. 14 Apang hukman ko ang pungsod nga magaulipon sa ila, kag pagkatapos sini, magahalin sila sa sini nga duta nga dala ang madamo nga pagkabutang.
it-1-E 460-461
Kronolohiya
Ginsilingan ni Jehova si Abram (Abraham): “Dapat mo mahibaluan nga ang imo kaliwat mangin mga dumuluong sa duta nga indi ila kag ulipunon sila sang mga tawo didto kag paantuson sila sa sulod sang 400 ka tuig.” (Ge 15:13; tan-awa man ang Bin 7:6, 7.) Ginhambal ini antes matawo ang ginpromisa nga manunubli ukon “kaliwat” nga si Isaac. Sang 1932 B.C.E. natawo si Ismael kay Abram paagi sa suluguon nga si Hagar nga taga-Egipto, kag sang 1918 B.C.E. natawo si Isaac. (Ge 16:16; 21:5) Kon mag-isip kita sing 400 ka tuig pabalik halin sang paggua sa Egipto, nga amo ang katapusan sang ‘pag-antos’ (Ge 15:14), matupa ini sa 1913 B.C.E., kag sa sina nga tion mga lima ka tuig na si Isaac. Ginapakita nga nalutas na si Isaac sa sini nga tion, kag bangod isa na sia ka “dumuluong” sa duta nga indi iya, naeksperiensiahan niya ang pagsugod sang gintagna nga pagpaantos paagi sa ‘pag-uligyat’ ni Ismael, nga mga 19 anyos na sadto. (Ge 21:8, 9) Sa aton tion, ang pag-uligyat ni Ismael sa manunubli ni Abraham mahimo nga daw indi salapakon, pero serioso ini nga butang sang panahon sang mga patriarka. Makita ini sa reaksion ni Sara kag sa pag-ugyon sang Dios sa pag-insister ni Sara nga pahalinon si Hagar kag ang iya anak nga si Ismael. (Ge 21:10-13) Ang pagpasulat sing detalyado sini nga hitabo sa Kasulatan nagapakita nga amo ini ang umpisa sang gintagna nga 400 ka tuig nga pag-antos nga natapos sang nakagua ang mga Israelinhon sa Egipto.—Ga 4:29.
(Genesis 15:16) Apang ang ikap-at nga kaliwatan magabalik diri, bangod wala pa mag-abot ang tion nga silutan ang mga Amornon.”
it-1-E 778 ¶4
Paggua sa Egipto
“Ikap-at nga kaliwatan.” Dapat naton dumdumon nga ginsilingan ni Jehova si Abraham nga sa ikap-at nga kaliwatan magabalik ang iya mga kaliwat sa Canaan. (Ge 15:16) Kon isipon ang 430 ka tuig halin sang nagsugod ang katipan kay Abraham asta sang paggua sa Egipto, sobra ini apat ka kaliwatan, bisan pa malawig ang kabuhi sang mga tawo sadto, suno sa rekord. Pero 215 ka tuig lang nga aktual nga nagpuyo sa Egipto ang mga Israelinhon. Ang ‘apat ka kaliwatan’ pagkatapos nila nagsulod sa Egipto mahimo isipon sa sini nga paagi, paagi sa paggamit sang halimbawa sang isa lang ka tribo sang Israel, ang tribo ni Levi: (1) Levi, (2) Kohat, (3) Amram, kag (4) Moises.—Ex 6:16, 18, 20.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 15:1-21) Pagkatapos sini, naghambal si Jehova kay Abram paagi sa palanan-awon: “Indi ka magkahadlok, Abram. Ako ang imo taming. Mangin daku gid ang imo padya.” 2 Nagsabat si Abram: “Soberanong Ginuong Jehova, ano ang pulos sang ihatag mo sa akon, kay wala man ako sing anak kag si Eliezer nga taga-Damasco amo ang magapanubli sang tanan nga akon ginapanag-iyahan?” 3 Nagsiling pa si Abram: “Wala mo ako ginhatagan sing kaliwat, kag isa ka katapo sang akon panimalay ang mangin manunubli ko.” 4 Apang, amo ini ang ginsiling ni Jehova sa iya, “Ini nga tawo indi ang imo manunubli, kundi ang imo anak.” 5 Dayon gindala Niya sia sa gua kag nagsiling: “Palihug magtangla ka sa langit kag isipa ang mga bituon, kon maisip mo ini.” Nagsiling pa sia: “Mangin pareho sini ang imo kaliwat.” 6 Nagtuo sia kay Jehova, kag bangod sini ginkabig Niya sia nga matarong. 7 Nagsiling pa sia: “Ako si Jehova nga nagpagua sa imo sa Ur sang mga Caldeanhon agod ihatag sa imo ining duta nga imo panag-iyahan.” 8 Gani nagsiling si Abram: “Soberanong Ginuong Jehova, paano ko mahibaluan nga panag-iyahan ko ini?” 9 Nagsabat sia: “Magkuha ka sing bakiya nga baka nga tatlo ka tuig ang edad, sing kanding nga babayi nga tatlo ka tuig ang edad, sing karnero nga lalaki nga tatlo ka tuig ang edad, sing tukmo, kag sing gamay pa nga pating.” 10 Gani ginkuha niya ini tanan nga sapat. Ginpihak niya ang lawas sini kag ginplastar ini sa duha ka raya nga nagaatubangay ang kada pihak, apang wala niya ginpihak ang mga pispis. 11 Dayon may mga pispis nga mananagit nga naghapon sa patay nga mga sapat, apang gintabog sila ni Abram. 12 Sang nagatunod na ang adlaw, natulugan sing mahamuok si Abram, kag nagdamgo sia sing makahaladlok kag tuman nga kadulom. 13 Dayon nagsiling Sia kay Abram: “Dapat mo mahibaluan nga ang imo kaliwat mangin mga dumuluong sa duta nga indi ila kag ulipunon sila sang mga tawo didto kag paantuson sila sa sulod sang 400 ka tuig. 14 Apang hukman ko ang pungsod nga magaulipon sa ila, kag pagkatapos sini, magahalin sila sa sini nga duta nga dala ang madamo nga pagkabutang. 15 Tuhoy sa imo, mapatay ka nga may kalinong sa tapos ka magkabuhi sing malawig; ilubong ka upod sa imo mga katigulangan. 16 Apang ang ikap-at nga kaliwatan magabalik diri, bangod wala pa mag-abot ang tion nga silutan ang mga Amornon.” 17 Sang nagtunod na ang adlaw kag nagdulom, may naggua nga isa ka nagaaso nga hurno kag may naglabay nga isa ka nagadabdab nga sulo sa tunga sang pinihak nga mga sapat. 18 Sa amo nga adlaw naghimo si Jehova sing katipan kay Abram, kag nagsiling sia: “Ihatag ko sa imo kaliwat ini nga duta, halin sa suba sang Egipto tubtob sa daku nga suba sang Eufrates: 19 ang duta sang mga Kenhanon, sang mga Keniznon, sang mga Kadmonhon, 20 sang mga Hethanon, sang mga Pereznon, sang mga Refaim, 21 sang mga Amornon, sang mga Canaanhon, sang mga Girgasnon, kag sang mga Jebusnon.”
PEBRERO 17-23
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 18-19
“Ginlaglag sang ‘Hukom sang Bug-os nga Duta’ ang Sodoma kag Gomorra”
(Genesis 18:23-25) Dayon nagpalapit si Abraham kag nagsiling: “Papason mo gid bala ang matarong upod sa malauton? 24 Pananglitan may 50 ka matarong nga tawo sa siudad. Papason mo gid bala sila kag indi mo gid bala mapasaylo ang siudad para lang sa 50 ka matarong nga yara sa sini? 25 Indi mo gid mahimo nga patyon ang matarong nga tawo upod sa malauton amo nga pareho lang ang mahanabo sa matarong kag sa malauton! Indi mo gid ina mahimo. Indi bala nga matarong lang ang himuon sang Hukom sang bug-os nga duta?”
Ang “Hukom sang Bug-os nga Duta” Pirme Nagahimo sang Matarong
“INDI bala nga matarong lang ang himuon sang Hukom sang bug-os nga duta?” (Gen. 18:25) Paagi sa sini nga pamangkot, ginpakita ni Abraham nga nagasalig gid sia nga mangin makatarunganon si Jehova kon hukman niya ang Sodoma kag Gomorra. Kumbinsido si Abraham nga indi gid mahimo ni Jehova nga “patyon ang matarong nga tawo upod sa malauton.” Pagligad sang mga 400 ka tuig, ginlaragway ni Jehova ang iya kaugalingon: “Ang Igang, himpit ang iya hinimuan, matarong ang tanan niya nga ginahimo. Matutom sia nga Dios kag wala gid sing pagkadimatarong sa iya; matarong sia kag matadlong.”—Deut. 31:19; 32:4.
(Genesis 18:32) Sang ulihi, nagsiling si Abraham: “Kabay pa nga indi magsingkal sa kaakig si Jehova, kundi tuguti ako sa paghambal sing makaisa na lang: Pananglitan may makita didto nga napulo lang.” Nagsabat Sia: “Indi ko ini paglaglagon tungod sa napulo.”
Pagkamapinasensiahon—Pagbatas nga may Katuyuan
Si Jehova ang pinakamaayo nga halimbawa sang nagpakita sang pagkamapinasensiahon. (2 Ped. 3:15) Sa Pulong sang Dios, mabasa naton ang madamo nga beses nga nangin mapinasensiahon si Jehova. (Neh. 9:30; Isa. 30:18) Halimbawa, ano ang ginhimo ni Jehova sang pila ka beses nga namangkot si Abraham parte sa Iya desisyon nga laglagon ang Sodoma? Una, ginpabay-an lang ni Jehova si Abraham sa paghambal. Mapinasensiahon si Jehova nga namati sa kada pamangkot kag ginakabalak-an ni Abraham. Dayon, ginpakita ni Jehova nga nagapamati sia sang ginsulit niya ang ginhambal ni Abraham nga kabalaka kag ginpasalig sia nga indi Niya paglaglagon ang Sodoma bisan pa napulo lang ang matarong sa sini nga siudad. (Gen. 18:22-33) Mapinasensiahon gid sia nga namati kag wala naakig.
(Genesis 19:24, 25) Dayon nagpaulan si Jehova sa Sodoma kag Gomorra sing asupre kag kalayo. Halin ini kay Jehova, halin ini sa langit. 25 Ginlaglag niya ini nga mga siudad, ang bug-os nga distrito, pati ang tanan nga pumuluyo sa mga siudad kag ang mga tanom nga nagtubo didto.
Si Jehova—Ang Aton Soberanong Ginuo!
12 Makapat-od kita nga sa indi madugay ibindikar ni Jehova ang iya pagkasoberano. Indi niya pagtugutan nga magpadayon ang kalautan sa walay katubtuban, kag nahibaluan naton nga nagakabuhi na kita sa katapusan nga mga adlaw. Ginlaglag ni Jehova ang mga malauton sa tion sang Anaw. Amo man sini ang natabo sa Sodoma kag Gomorra, kag kay Paraon kag sa iya mga hangaway. Wala nagmadinalag-on batok sa Labing Mataas si Sisera kag ang iya mga hangaway amo man si Senaquerib kag ang iya kasuldadusan nga Asirianhon. (Gen. 7:1, 23; 19:24, 25; Ex. 14:30, 31; Huk. 4:15, 16; 2 Hari 19:35, 36) Gani, makasalig man kita nga indi pagtugutan ni Jehova nga Dios nga magpadayon ang pagpasipala sa iya ngalan kag ang pagpigos sa iya mga Saksi. Dugang pa, makita na naton karon ang tanda sang presensia ni Jesus kag sang katapusan sining malaut nga sistema sang mga butang.—Mat. 24:3.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 18:1) Sang ulihi, nagpakita si Jehova sa iya sa dalagku nga kakahuyan sa Mamre, samtang nagapungko sia sa puertahan sang iya tolda sang mga udtong-adlaw.
(Genesis 18:22) Halin didto, nagkadto ang mga lalaki sa Sodoma, apang si Jehova nagpabilin kay Abraham.
May Nakakita Na Bala sa Dios?
Karon posible na mahangpan kon ngaa gintawag ni Abraham ang nagmateryalisar nga angheliko nga humalambal sang Dios subong nga daw nagapakighambal sia kay Jehova nga Dios mismo. Bangod kay ini nga anghel naghambal sang tanan nga luyag ihambal sang Dios kay Abraham kag personal nga nagarepresentar sa Iya, ang rekord sang Biblia sarang makasiling nga “si Jehova nagpakita sa iya.”—Genesis 18:1.
Dumduma nga ang angheliko nga humalambal tungod sa Dios sarang makapaalinton sang Iya mensahe sing subong kasibu sa pagpaalinton sang telepono ukon radyo sa aton mga pulong sa iban. Busa, sarang mahangpan kon paano si Abraham, si Moises, si Manoa, kag ang iban pa nakighambal sa nagmateryalisar nga anghel subong nga daw nagapakighambal sa Dios. Samtang nakita sinang mga tawo ining mga anghel kag ang himaya ni Jehova nga ginapabanaag sini, wala nila makita ang Dios. Busa, wala ini nagasumpakil sa ginsiling ni apostol Juan: “Wala gid sing tawo nga nakakita sa Dios.” (Juan 1:18) Ang nakita sining mga tawo amo ang angheliko nga mga tiglawas kag indi ang Dios mismo.
(Genesis 19:26) Apang nagbalikid ang asawa ni Lot nga nagasunod sa iya, kag nangin haligi sia nga asin.
Buligi ang Iban nga Masarangan ang Stress
3 Indi husto ang desisyon ni Lot nga mag-istar sa Sodoma bangod tam-an ka imoral ang mga tawo diri. (Basaha ang 2 Pedro 2:7, 8.) Manggaranon ini nga lugar, pero nangin mabudlay gid ang kabuhi ni Lot. (Gen. 13:8-13; 14:12) Mahimo nga nanamian gid ang iya asawa sa sini nga siudad ukon sa pila ka tawo nga nagaistar diri amo nga ginpasulabi niya ini sangsa pagtuman kay Jehova. Gani napatay sia sang nagpaulan ang Dios sang kalayo kag asupre sa sini nga lugar. Kamusta naman ang duha ka anak nga babayi ni Lot? Kalaslon na kuntani sila, pero napatay man ang ila mga nobyo nga taga-Sodoma. Wala na si Lot sing balay, mga pagkabutang, kag asawa, nga amo ang pinakamasakit sa tanan. (Gen. 19:12-14, 17, 26) Sa sining mabudlay nga kahimtangan, naubos bala ang pasensia ni Jehova kay Lot? Wala.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 18:1-19) Sang ulihi, nagpakita si Jehova sa iya sa dalagku nga kakahuyan sa Mamre, samtang nagapungko sia sa puertahan sang iya tolda sang mga udtong-adlaw. 2 Nagtulok sia sa unhan kag nakita niya ang tatlo ka lalaki nga nagatindog. Gani nagdalagan sia agod sugataon sila, kag nagluhod sia kag nagduko. 3 Dayon nagsiling sia: “Jehova, kon nahamuot ka sa akon, palihug indi pagligari ang imo alagad. 4 Mapakuha anay ako sing tubig agod mahinawan ang inyo mga tiil. Dayon magpahuway kamo sa idalom sang kahoy. 5 Bangod nagkadto kamo diri sa inyo alagad, makuha anay ako sing tinapay para sa inyo agod mabusog kamo. Dayon mahimo na kamo makalakat.” Nagsiling sila: “Sige. Himua ang imo ginsiling.” 6 Gani dalidali nga nagkadto si Abraham sa tolda kag nagsiling sia kay Sara: “Dali! Magkuha ka sing tatlo ka sukob sang pino nga harina, masaha ini kag maghimo ka sing tinapay.” 7 Dayon nagdalagan si Abraham sa iya mga baka. Nagpili sia sing pinakamaayo nga torite nga baka kag ginhatag ini sa iya alagad. Kag dalidali nga ginhanda niya ini. 8 Dayon nagkuha sia sing mantikilya kag gatas kag sang iya linuto nga torite nga baka kag ginbutang ini sa atubangan nila. Kag nagtindog sia sa tupad nila sa idalom sang kahoy samtang nagakaon sila. 9 Ginpamangkot nila sia: “Diin ang imo asawa nga si Sara?” Nagsabat sia: “Yara sia sa sulod sang tolda.” 10 Ang isa sa ila nagsiling: “Mabalik gid ako sa imo sa masunod nga tuig sa sini man nga tion, kag ang imo asawa nga si Sara magaanak sing lalaki.” Nagapamati si Sara sa puertahan sang tolda, sa likod nayon sang lalaki. 11 Tigulang na si Abraham kag si Sara. Indi na makabata si Sara sa iya edad. 12 Gani nagkadlaw si Sara sa iya kaugalingon kag nagsiling sia: “Magakalipay pa bala ako, karon nga tigulang na ako, kag tigulang naman ang akon ginuo?” 13 Nagsiling si Jehova kay Abraham: “Ngaa nagkadlaw si Sara kag nagsiling, ‘Makabata pa bala ako bisan tigulang na ako?’ 14 May imposible bala kay Jehova? Mabalik ako sa imo sa masunod nga tuig sa sini man nga tion, kag si Sara magaanak sing lalaki.” 15 Apang hinadlukan si Sara, gani ginpanghiwala niya ini, kag nagsiling sia: “Wala ako magkadlaw!” Nagsabat sia: “Nagkadlaw gid ikaw.” 16 Sang maglakat na ang mga lalaki kag nagpakadto sa Sodoma, gin-updan sila ni Abraham kag gindul-ong. 17 Nagsiling si Jehova: “Taguon ko bala kay Abraham ang akon pagahimuon? 18 Pat-od gid nga si Abraham mangin isa ka daku kag gamhanan nga pungsod, kag ang tanan nga pungsod sa duta pakamaayuhon paagi sa iya. 19 Kay kilala ko gid si Abraham kag nagasalig ako nga suguon niya ang iya mga anak kag ang tanan niya nga kaliwatan nga sundon ang dalanon ni Jehova paagi sa paghimo sing husto kag matarong, agod tumanon ni Jehova ang ginsaad niya kay Abraham.”
PEBRERO 24–MARSO 1
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | GENESIS 20-21
“Ginatuman Gid ni Jehova ang Iya mga Promisa”
(Genesis 21:1-3) Gindumdom ni Jehova si Sara suno gid sa ginsiling niya, kag gintuman ni Jehova kay Sara ang ginsaad niya. 2 Gani nagbusong si Sara kag nagbun-ag sing anak nga lalaki sang tigulang na si Abraham, sa gintalana nga tion nga ginsaad sang Dios sa iya. 3 Ginhingalanan ni Abraham nga Isaac ang iya anak nga ginbun-ag ni Sara.
Gintawag Sia sang Dios nga “Prinsesa”
Maluya bala ang pagtuo ni Sara kay nagkadlaw sia? Indi. Ang Biblia nagasiling: “Bangod man sa pagtuo si Sara nakapanamkon pa, bisan lampas na sia sa edad, kay ginkabig niya nga matutom ang Isa nga nagsaad.” (Hebreo 11:11) Kilala ni Sara si Jehova; kabalo sia nga matuman ni Jehova ang bisan ano nga iya ginpromisa. Sin-o bala sa aton ang wala nagakinahanglan sina nga sahi sang pagtuo? Dapat man naton kilalahon sing maayo ang Dios sang Biblia. Kon himuon naton ini, mahangpan naton nga husto ang pagtuo ni Sara. Matutom gid si Jehova kag ginatuman niya ang tagsa niya ka promisa kag kon kaisa, ginahimo niya ini sa paagi nga makibot kita ukon makakadlaw pa gani!
“PAMATII SIA”
Sang 90 anyos si Sara, naeksperiensiahan niya ang madugay na niya nga ginahandum. Nagbata sia sing isa ka lalaki paagi sa iya pinalangga nga bana nga 100 anyos na! Ginngalanan ni Abraham ang lapsag nga Isaac, buot silingon “Pagkadlaw,” subong sang ginsiling sang Dios. Maimadyin naton ang kapoy nga si Sara pero nagayuhum samtang nagasiling: “Ginpakadlaw ako sang Dios sa kalipay; ang tanan nga makabati sini magakadlaw upod sa akon.” (Genesis 21:6) Ining regalo ni Jehova paagi sa isa ka milagro sigurado gid nga nagpahalipay sa iya asta sa iya kamatayon. Pero, naghatag man ini sa iya sang daku nga mga responsibilidad.
Sang lima ka tuig si Isaac, naghiwat ang pamilya sang isa ka sinalusalo agod saulugon ang paglutas sa bata. Pero may indi maayo nga natabo. Mabasa naton nga may “natalupangdan” si Sara nga indi maayo nga batasan. Pirme ginauligyat si Isaac sang 19 anyos nga bata ni Hagar nga si Ismael. Indi lang ini simple nga sunlog. Si apostol Pablo gintuytuyan sang ulihi sa pagsiling nga ang ginhimo ni Ismael isa na ka paghingabot. Nakita ni Sara nga ini nga pagpangdaugdaug may malain gid nga epekto sa iya bata. Nahibaluan gid ni Sara nga indi lang niya bata si Isaac, kundi may importante ini nga papel sa katuyuan ni Jehova. Gani nangisog sia kag prangka nga nag-istorya kay Abraham. Nangabay sia nga pahalinon sanday Hagar kag Ismael.—Genesis 21:8-10; Galacia 4:22, 23, 29.
Ano ang reaksion ni Abraham? Mabasa naton: “Ginkasubo ni Abraham ang ginsiling niya tuhoy sa iya anak.” Nanamian sia kay Ismael, kag nabudlayan gid sia nga himuon ini bilang isa ka amay. Pero, nakita ni Jehova ang kahimtangan, gani nagpasilabot sia. Mabasa naton: “Dayon nagsiling ang Dios kay Abraham: ‘Indi ka magkasubo sa ginasiling ni Sara sa imo tuhoy sa bata kag tuhoy sa imo ulipon nga babayi. Pamatii sia, bangod ang kaliwat nga ginsaad sa imo magahalin kay Isaac.’” Ginpasalig ni Jehova si Abraham nga indi niya pagpabay-an si Hagar kag ang iya bata. Nagtuman ang matutom nga si Abraham.—Genesis 21:11-14.
(Genesis 21:5-7) Si Abraham nagaedad sing 100 ka tuig sang natawo ang iya anak nga si Isaac. 6 Dayon nagsiling si Sara: “Ginpakadlaw ako sang Dios sa kalipay; ang tanan nga makabati sini magakadlaw upod sa akon.” 7 Nagsiling pa sia: “Sin-o ang maghunahuna nga ang asawa ni Abraham nga si Sara magapasuso pa sing anak? Apang nagbun-ag ako sing isa ka anak nga lalaki bisan pa tigulang na sia.”
(Genesis 21:10-12) Gani nagsiling sia kay Abraham: “Pahalina ining ulipon nga babayi kag ang iya anak, kay ang anak sining ulipon nga babayi indi mangin manunubli upod sa akon anak nga si Isaac!” 11 Apang ginkasubo ni Abraham ang ginsiling niya tuhoy sa iya anak. 12 Dayon nagsiling ang Dios kay Abraham: “Indi ka magkasubo sa ginasiling ni Sara sa imo tuhoy sa bata kag tuhoy sa imo ulipon nga babayi. Pamatii sia, bangod ang kaliwat nga ginsaad sa imo magahalin kay Isaac.
(Genesis 21:14) Gani temprano pa nga nagbangon si Abraham pagkaaga. Nagkuha sia sing tinapay kag sing panit nga suludlan sang tubig kag ginhatag niya ini kay Hagar. Ginbutang niya ini sa abaga ni Hagar, dayon ginpalakat niya sia upod sa iya bata. Naglakat sia kag nagdalangdalang sa kamingawan sang Beer-seba.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Genesis 20:12) Isa pa, utod ko gid man sia. Anak sia sang akon amay, apang indi sia anak sang akon iloy, kag nangin asawa ko sia.
wp17.3 12, footnote
“Matahom Ka nga Babayi”
Mag-utod sa amay si Sara kag si Abraham. Si Tera ang ila amay pero lainlain ang ila iloy. (Genesis 20:12) Indi puede ina nga pag-asawahay subong, pero dumdumon naton nga lain ang kahimtangan sa ila tion. Malapit pa ang mga tawo sa kahimpitan nga natigayon sadto ni Adan kag ni Eva. Bangod mapagros pa sila sadto, bisan mag-asawahay ang suod nga magparyente wala sing depekto sa gene ang ila kabataan. Pero pagligad sang mga 400 ka tuig, pareho na sa aton ang kalawigon sang kabuhi. Sa sina nga tion, gindumilian na sang Mosaikong Kasuguan ang pag-asawahay sang pamilya.—Levitico 18:6.
(Genesis 21:33) Pagkatapos sini, nagtanom sia sing kahoy nga tamarisko sa Beer-seba, kag didto gindayaw niya ang ngalan ni Jehova, ang Dios nga wala sing katapusan.
Si Abraham—Isa ka Huwaran Para sa Tanan nga Nagatinguha sang Pagpakig-abyan sang Dios
9 Si Abraham nagsabat paagi sa isa pa ka buhat sang pagtuo. Suno sa kasaysayan: “Nagpatindog sia didto sing halaran.” (Genesis 12:7) Mahimo gid nga naglakip ini sing paghalad sing sapat, kay ang Hebreong tinaga para sa “halaran” nagakahulugan sing “duog sang sakripisyo.” Sang ulihi, ginsulit ni Abram ining mga buhat sang pagtuo sa iban nga mga bahin sang duta. Dugang pa, sia “nagpanawag sa ngalan ni Jehova.” (Genesis 12:8; 13:18; 21:33) Ang Hebreong prase nga ‘magtawag sa ngalan ni Jehova’ nagakahulugan man sing ‘pagpahayag (pagbantala) sang ngalan.’ Mahimo gid nga ang panimalay ni Abram subong man ang mga Canaanhon nakabati sa iya nga nagapahayag sing masidla sang ngalan sang iya Dios, nga si Jehova. (Genesis 14:22-24) Subong man, ang tanan nga nagatinguha sang pagpakig-abyan sang Dios karon dapat magtawag sa iya ngalan sa pagtuo. Nagalakip ini sang pagpakigbahin sa pagbantala sa publiko, ‘nagahalad sing dalayon sa Dios sing halad sang pagdayaw, nga amo, ang bunga sang mga bibig nga nagatu-ad sang iya ngalan.’—Hebreo 13:15; Roma 10:10.
Pagbasa sa Biblia
(Genesis 20:1-18) Karon nagsaylo sing kampo si Abraham kag nagkadto sia sa duta sang Negeb kag nag-istar sa ulot sang Kades kag Sur. Sang nagaistar sia sa Gerar, 2 nagsiling liwat si Abraham tuhoy kay Sara nga iya asawa: “Utod ko sia.” Gani ginpakuha ni Abimelec nga hari sang Gerar si Sara. 3 Sang gab-i, nagsiling ang Dios kay Abimelec paagi sa damgo: “Mapatay ka bangod sa babayi nga ginkuha mo, kay asawa sia sang iban.” 4 Apang, wala pa sia matandog ni Abimelec. Gani nagsiling sia: “Jehova, patyon mo bala ang isa ka pungsod nga wala sing sala? 5 Indi bala nga nagsiling sia sa akon, ‘Utod ko sia,’ kag indi bala nga nagsiling man si Sara, ‘Utod ko sia’? Matinlo ang akon konsiensia kag wala ako makahibalo nga sala ang akon ginahimo.” 6 Dayon nagsiling sa iya ang matuod nga Dios paagi sa damgo: “Nahibaluan ko nga matinlo ang imo konsiensia, gani ginpunggan ko ikaw nga makasala sa akon. Amo kon ngaa wala ko gintugutan nga tandugon mo sia. 7 Karon ibalik mo ang babayi sa iya bana, kay isa sia ka manalagna. Magapangamuyo sia para sa imo kag padayon ka nga mabuhi. Apang kon indi mo sia pag-ibalik, pat-od nga mapatay ka kag ang bug-os mo nga panimalay.” 8 Aga pa nga nagbangon si Abimelec kag gintawag niya ang tanan niya nga alagad kag ginsugid niya ini sa ila, kag hinadlukan gid sila. 9 Dayon ginpatawag ni Abimelec si Abraham kag nagsiling sa iya: “Ano ining ginhimo mo sa amon? Ano ang nahimo ko nga sala sa imo, amo nga nagdala ka sing daku nga sala sa akon kag sa akon ginharian? Indi husto ang ginhimo mo sa akon.” 10 Nagsiling pa si Abimelec kay Abraham: “Ngaa ginhimo mo ini?” 11 Nagsabat si Abraham: “Bangod naghunahuna ako, ‘Wala gid sing kahadlok sa Dios sa sini nga lugar, kag patyon nila ako bangod sang akon asawa.’ 12 Isa pa, utod ko gid man sia. Anak sia sang akon amay, apang indi sia anak sang akon iloy, kag nangin asawa ko sia. 13 Sang ginpalakat ako sang Dios halin sa balay sang akon amay, nagsiling ako sa akon asawa: ‘Magpakita ka sa akon sing mainunungon nga gugma: Bisan diin kita magkadto, isiling mo, “Utod ko sia.”’” 14 Dayon nagkuha si Abimelec sing mga karnero kag mga baka kag mga alagad nga lalaki kag mga alagad nga babayi kag ginhatag sila kay Abraham, kag ginbalik niya sa iya si Sara nga iya asawa. 15 Nagsiling pa si Abimelec: “Yari ang akon duta. Mag-istar ka bisan diin nga luyag mo.” 16 Nagsiling sia kay Sara: “Hatagan ko sing 1,000 ka bilog nga pilak ang imo utod. Mangin tanda ini nga wala ka sing sala sa tanan nga kaupod mo kag sa tanan nga tawo, kag wala ka mapakahuy-an.” 17 Dayon nagpangamuyo si Abraham sa matuod nga Dios, kag gin-ayo sang Dios si Abimelec kag ang iya asawa kag ang iya mga ulipon nga babayi, gani nagpamata na sila; 18 kay ginhimo nga baw-as ni Jehova ang tanan nga babayi sa panimalay ni Abimelec bangod kay Sara nga asawa ni Abraham.