-
Si Abraham—Manalagna kag Abyan sang DiosAng Lalantawan—1989 | Hulyo 1
-
-
ANG tingob nga mga hangaway sang apat ka hari sang Sidlangan nagtabok sa Suba Eufrates. Ang ila ginamartsahan amo ang Daku nga Dalan sang Hari sa sidlangan sang nalupyakan sang Suba Jordan. Sa ila alagyan ginbihag nila ang mga Refaimnon, ang mga Zuzimnon, ang mga Emimnon, kag ang mga Horhanon. Nian, nagliso ang mga manugbihag kag ginlutos nila ang tanan nga pumuluyo sa nabagatnan nga Negeb.
Ano ang katuyuan sining pagpamihag sang militar? Sa ulot sang nabihag nga mga rehiyon sang Transjordan kag Negeb amo ang premyo. Amo ini ang ginahamkon nga nalupyakan nga gintawag Distrito sang Jordan. (Genesis 13:10) Ang mga pumuluyo sang lima ka siudad nga mga estado, ang Sodoma, Gomora, Adma, Zeboiim, kag Bela, masulhay nga nagakabuhi diri. (Ezequiel 16:49, 50) Sang isa ka bes ginharian sila sang lider sang nagtingob nga mga hangaway, si Kedorlaomer, nga hari sang Elam. Apang nagrebelde sila batok sa iya. Karon, nga wala sing sakdag gikan sa kaingod, nagaatubang sila sing pagpakighusay. Si Kedorlaomer kag ang iya mga alyado nagdaug sa sadto nga inaway kag ginsugdan nila ang ila malawig nga pagmartsa pauli nga may daku nga inati.
Lakip sa mga nabihag amo ang matarong nga tawo nga si Lot. Hinablos sia ni Abraham, nga nagapuyo sa mga layanglayang sa malapit nga mga bukid sang Hebron. Sang mabatian ni Abraham ang malain nga balita, sa gilayon gintipon niya ang iya 318 ka tinawo. Sing maisugon, kag upod ang bulig sang pila ka kaingod, ginlagas nila ang apat ka hari kag ginkibot ang ila mga hangaway sang gab-i. Nakapalagyo ang mga namihag. Si Lot kag ang iya panimalay nabawi, upod ang iban pa nga mga bihag kag mga butang.
Ano ang rason naton nga patihan ining rekord sa ika-14 nga kapitulo sang Genesis? Ginhimohimo lamang bala ang sugilanon agod himuon nga isa ka pungsodnon nga baganihan ang katigulangan sang pila ka pungsod, lakip ang mga Judiyo? Ano ang tuhoy sa iban pa nga mga hitabo sa kabuhi ni Abraham?
-
-
Si Abraham—Manalagna kag Abyan sang DiosAng Lalantawan—1989 | Hulyo 1
-
-
Ang Pagpamihag ni Kedorlaomer
Ano ang tuhoy sa pagdaug ni Abraham batok kay Kedorlaomer, hari sang Elam? Sang maaga nga bahin sang ika-19 nga siglo, diutay lamang ang nahibaluan nahanungod sa mga Elaminhon. Ginsikway sang mga kritiko sa Biblia ang ideya nga ang Elam may impluwensia sa Babilonia, labi na sa Palestina. Karon, tuhay ang pagtamod sa mga Elaminhon. Ginapahayag sang arkeolohiya nga sila isa ka gamhanan nga pungsod sa inaway. Ang Funk & Wagnalls Standard Reference Encyclopedia nagasiling: “Ginlaglag sang mga Elaminhon ang siudad sang Ur sang mga 1950 B.C. . . . Busa may daku sila nga impluwensia sa mga manuggahom sang Babilonia.”
Dugang pa, ang mga ngalan sang Elaminhon nga mga hari nasapwan sa arkeolohiko nga mga inskripsion. Ang iban sini nagaumpisa sa ekspresyon nga “Kudur,” kaanggid sa “Kedor.” Ang isa ka importante nga Elaminhon nga diosa amo si Lagamar, kaanggid sa “laomer.” Sa amo, si Kedorlaomer ginabaton na karon sang pila ka sekular nga awtoridad subong isa ka manuggahom sa maragtas, kag ang iya ngalan mahimo nga nagakahulugan sing “Alagad ni Lagamar.” Ang isa ka hugpong sang Babilonianhon nga mga inskripsion may mga ngalan nga kaanggid sa tatlo sang nagpamihag nga mga hari—Tudhula (Tidal), Eri-aku (Arioc), kag Kudur-lahmil (Kedorlaomer). (Genesis 14:1) Si libro nga Hidden Things of God’s Revelation, si Dr. A. Custance nagadugang: “Luwas sining mga ngalan amo ang mga detalye nga daw nagapatuhoy gid sa mga hitabo sa Babilonia sang gintukod sang mga Elaminhon ang ila pagkasoberano sa ibabaw sang pungsod. . . . Ining mga tapitapi nagapamatuod gid sa Kasulatan amo kon ngaa ginmulay ini sang mga Higher Critic kag ginhimo nila ang tanan nga masarangan agod punggan ang kahulugan sini.”
-