Ano ang Buot Silingon sang “Mata sa Mata”?

Ang sabat sang Biblia

Ang sugo nga “mata sa mata” bahin sang Kasuguan sang Dios nga ginhatag ni Moises sa dumaan nga Israel kag ginhambal man ni Jesus sa iya Sermon sa Bukid. (Mateo 5:38; Exodo 21:24, 25; Deuteronomio 19:21) Nagakahulugan ini nga ang silot sa nakasala dapat nagakabagay sa iya sala.a

Ang sugo ginapadapat sa hungod nga nagahalit sa iya isigkatawo. May kaangtanan sa hungod nga naglapas sa kasuguan, ang Mosaikong Kasuguan nagsiling: “Bali sa bali, mata sa mata, ngipon sa ngipon, kon ano nga halit ang ginhimo niya sa tawo, amo man nga halit ang himuon sa iya.”—Levitico 24:20.

Ano ang katuyuan sang sugo nga “mata sa mata”?

Ang sugo nga “mata sa mata” wala nagpahanugot sa isa nga magbalos. Sa baylo, nagbulig ini sa gintangdo nga mga hukom nga magpadapat sang nagakaigo nga silot, nga indi tuman kapintas ukon tuman kabuot.

Ang sugo nagapugong man sa isa nga may plano ukon hungod nga manghalit sa iban. “Mabatian ini sang iban [ang mga nagasunod sa ginapatuman nga hustisya sang Dios] kag mahadlok sila,” paathag sang Kasuguan, “kag indi na gid sila maghimo liwat sing malain nga butang nga pareho sini.”—Deuteronomio 19:20.

Ang “mata sa mata” nga sugo ginapatuman bala sa mga Cristiano?

Wala, ini nga sugo wala na ginapatuman sa mga Cristiano. Bahin ini sang Mosaikong Kasuguan nga gindula sang kamatayon ni Jesus.—Roma 10:4.

Pero, ini nga sugo nagahatag sa aton sing ideya sa panghunahuna sang Dios. Halimbawa, ginapakita sini nga ginapabaloran sang Dios ang hustisya. (Salmo 89:14) Ginapakita man sini ang iya talaksan sang hustisya—nga ang mga nakasala dapat disiplinahon “sa nagakaigo nga paagi.”—Jeremias 30:11.

Sala nga mga pagpati parte sa “mata sa mata” nga sugo

Sala nga pagpati: Ang “mata sa mata” sobra kapintas nga sugo.

Kamatuoran: Ang sugo wala nagpahanugot sing sobra kapintas nga pagpadapat sang hustisya. Sa baylo, kon ginapatuman ini sang nagakaigo, ang kalipikado nga mga hukom magapadapat lamang sing silot pagkatapos nila mabinagbinag ang kahimtangan kag kon bala hungod nga ginhimo ang sala. (Exodo 21:28-30; Numeros 35:22-25) Gani ang “mata sa mata” nga sugo nagapugong sa pagpadapat sang sobra nga silot.

Sala nga pagpati: Ang “mata sa mata” nga sugo nagapahanugot nga magbalusay.

Kamatuoran: Ang Kasuguan nga ginhatag kay Moises nagsiling: “Indi kamo magtimalos ukon maghinakit sa mga anak sang inyo katawhan.” (Levitico 19:18) Sa baylo nga palig-unon ang pagbalos, ginapalig-on sang Kasuguan ang mga katawhan nga magsalig sa Dios kag sa gintangdo niya nga mga hukom sa pagtadlong sang mga sala.—Deuteronomio 32:35.

Gintadlong ni Jesus ang sala nga ideya

Nahibaluan ni Jesus nga sala ang pag-intiende sang iban tuhoy sa sugo nga “mata sa mata.” Gintadlong niya sila nga nagasiling: “Nabatian ninyo nga ginsiling sang una: ‘Mata sa mata kag ngipon sa ngipon.’ Apang, nagasiling ako sa inyo: Indi pagbalusi ang malauton. Kon tampaon ka sa tuo nga guya, itaya man ang imo wala.”—Mateo 5:38, 39.

Talupangda ang ekspresyon ni Jesus nga “nabatian ninyo nga ginsiling.” Ginapatuhuyan niya ang mga lider sang relihion sang mga Judiyo nga nagtudlo sa mga tawo nga magbalos. Ang iskolar sa Biblia nga si Adam Clarke nagsiling: “Mahimo ang mga Judiyo naghimo sini nga sugo [mata sa mata] . . . para may basihan sila nga maghinakit, kag magpagusto sa pagbalos.” Sa pagpalig-on nga magbalos, ginpatiko sining mga lider sang relihion ang katuyuan sang Kasuguan sang Dios.—Marcos 7:13.

Pero, ginpadaku ni Jesus nga ang panguna nga katuyuan sang Kasuguan sang Dios amo ang pagpakita sing gugma. Sia nagsiling: “‘Higugmaa si Jehova nga imo Dios . . .’ Amo ini ang nahauna kag pinakaimportante nga sugo. Ang ikaduha, nga kaangay man sini, amo ini: ‘Higugmaa ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon.’ Ang bug-os nga Kasuguan, kag ang ginsiling sang mga Manalagna napasad sa sining duha ka sugo.” (Mateo 22:37-40) Gintudlo ni Jesus nga ang gugma, indi ang pagbalos, amo ang tanda nga makilala ang iya matuod nga mga sumulunod.—Juan 13:34, 35.

a Ining legal nga prinsipio, nga kon kaisa ginapatuhuyan sang Latin nga termino nga lex talionis, ginapatuman man sa iban nga komunidad sang una.