Ginsakdag sang Mataas nga Korte sang Europa ang Kinamatarong sa Pagbantala sa Gresya

NGAA ang isa ka tawo nga ginadayaw sang iya mga isigkatawo kapin sa 60 ka bes nga gindakop sugod sang 1938? Ngaa ining bunayag nga manugbaligya gikan sa isla sang Creta sa Gresya 18 ka bes nga ginpaatubang sa Griegong mga korte kag nabilanggo sing kapin sa anom ka tuig? Huo, ngaa ining mapisan nga padre de pamilya, nga si Minos Kokki­nakis, ginbulag sa iya asawa kag lima ka kabataan kag gintapok sa nanuhaytuhay nga bilangguan nga mga isla?

Ang kasuguan nga ginpasar sang 1938 kag 1939 nga nagadumili sang pagpangumbertir amo ang daku nga kabangdanan. Ining kasuguan ginpatok sang Griegong diktador nga si Ioan­nis ­Metaxas, nga naghikot sa idalom sang impluwensia sang Griegong Ortodokso nga Iglesia.

Subong resulta sini nga mga layi, kutob sang 1938 tubtob 1992, 19,147 ka Saksi ni Jehova ang gindakop, kag ang mga korte nagpatuman sing mga pamatbat nga 753 ka tuig sa kabilugan, ang 593 sini nadayon gid. Ini tanan ginhimo bangod ang mga Saksi sa Gresya, kaangay bisan diin, nagasunod sa mga instruksion ni Jesucristo nga ‘maghimo sing mga disipulo sa katawhan sang tanan nga kapungsuran, . . . nagapanudlo sa ila nga tumanon ang tanan’ nga ginsugo niya.​—⁠Mateo 28:​19, 20.

Apang sang Mayo 25, 1993, ang isa ka dakung kadalag-an pabor sa kahilwayan sang pagsimba nadaug! Sadto nga petsa ginsakdag sang Euro­pean ­Court of Hu­man ­Rights sa Stras­bourg, Pransia, ang kinamatarong sang isa ka Griegong banwahanon nga itudlo ang iya mga pagtuluuhan sa iban. Sa sini nga desisyon, ining mataas nga korte sang Europa naghatag sing daku nga pangamlig para sa relihioso nga kahilwayan nga mahimo makaapektar sing daku sa kabuhi sang katawhan bisan diin.

Usisaon naton sing maayo pa ang mga natabo, lakip ang mga kahuy-anan nga gin-antos sang isa lamang ka Griego nga banwahanon, nga nagdul-ong sa sining importante gid nga desisyon sang korte.

Una nga mga Hitabo

Sang 1938 ining banwahanon, nga si Minos Kokki­nakis, amo ang una sa mga Saksi ni Jehova nga nadutlan sang Griegong kasuguan nga nagahimo sang pagpangumbertir nga isa ka krimen. Nangin tinapok sia sing 13 ka bulan sa ­Aegean nga isla sang Amorgos nga wala sing kasaba nga ginhimo. Sang 1939, makaduha sia ginpamatbatan kag nabilanggo sing duha ka bulan kag tunga sa tagsatagsa sini.

Sang 1940, si Kokkinakis gintapok sing anom ka bulan sa isla sang Melos. Pagkadason nga tuig, sa tion sang Inaway Kalibutanon II, ginbukot sia sa bilangguan sang militar sa Atenas sing kapin sa 18 ka bulan. Tuhoy sa sina nga panahon, sia naghinumdom:

“Amat-amat nga naghawothawot ang pagkaon sa bilangguan. Nagpalangluya gid kami ka tama nga indi na kami makalakat. Kon indi bangod sa mga Saksi gikan sa Atenas kag Piraeus nga naghatag sa amon sing pagkaon gikan sa ila kinawad-on, patay na kami kuntani.” Sang ulihi, sang 1947, ginpamatbatan sia liwat kag nabilanggo sing apat ka bulan kag tunga.

Sang 1949, si Minos Kokkinakis gintapok sa isla sang Makrónisos, isa ka ngalan nga nagapakugmat sa mga Griego bangod sang bilangguan didto. Sa tunga sang mga 14,000 ka bilanggo nga nabukot sadto sa Makrónisos, mga 40 ang Saksi. Ang Griegong insiklopedia nga Papyros Larousse Britannica nagasiling: “Ang mga metodo sang mapintas nga pagpaantos, . . . ang mga kahimtangan sang pagkabuhi, nga indi mabaton sang isa ka sibilisado nga pungsod, ang makapanubo nga pagpakig-angot sang mga guardia sa mga bilanggo . . . isa ka kahuy-anan sa maragtas sang Gresya.”

Ginlaragway ni Kokkinakis, nga nabilanggo sing isa ka tuig sa Makrónisos, ang mga kahimtangan: “Kaangay sang mga katapo sang Inkisisyon, ginaimbestigar sang mga soldado ang tagsa ka bilanggo halin sa aga tubtob sa gab-i. Indi malaragway ang ila pagpamintas. Madamo nga bilanggo ang nagbuluang; ang iban ginpamatay; madamo ang nangin baldado. Sa tion sadtong makakulugmat nga kagab-ihon samtang mabatian namon ang mga pagsinggit kag mga pag-ugayong sang mga ginapaantos, nagapangamuyo kami subong isa ka grupo.”

Sa tapos malampuwasan ang mga kabudlayan sa Makrónisos, gindakop si Kokki­nakis sing anom pa ka bes sa sulod sang dekada 50 kag nabilanggo sing napulo ka bulan. Sang dekada 60 gindakop sia sing dugang pa nga apat ka bes kag ginpamatbatan sing tubtob sa walo ka bulan nga pagkabilanggo. Apang dumduma, si Minos Kokki­nakis isa lamang sang ginatos ka Saksi ni Jehova nga sa sulod sang mga tinuig gindakop kag ginbilanggo bangod nakighambal sila sa iban nahanungod sa ila pagtuo!

Paano natabo nga ang makakulugmat nga mga inhustisya nga ginhimo batok sa mga Saksi ni Jehova sa Gresya nakadangat sang ulihi sa Euro­pean ­Court of Hu­man ­Rights?

Ang Basehan nga Kaso

Ang kaso nagsugod pa sang Marso 2, 1986. Sadto nga petsa si Minos Kokki­nakis, nga isa ka retirado nga 77-anyos nga negosyante, kag ang iya asawa nagduaw sa puluy-an ni Gng. Georgia Kyriakaki sa Sitia, Creta. Ginpahibalo sang bana ni Gng. Kyriakaki, nga kantor sa isa ka lokal nga simbahan sang Ortodokso, ang pulisiya. Nag-abot ang mga pulis kag gindakop si G. kag Gng. Kokki­nakis, nga dayon gindala sa lokal nga estasyon sang pulisiya. Ginpilit sila nga magpaligad sang gab-i didto.

Ano ang panumbungon batok sa ila? Amo gihapon ang panumbungon nga ginhimo batok sa mga Saksi ni Jehova sing linibo ka bes sa sulod sang nagligad nga 50 ka tuig, nga amo, nga sila nagapangumbertir. Ang Griegong Konstitusyon (1975), Artikulo 13, nagasiling: “Ginadumilian ang pagpangumbertir.” Binagbinaga sing dugang pa ang Griegong kasuguan, seksion 4, numero 1363/1938 kag 1672/1939, nga nagahimo sang pagpangumbertir nga isa ka krimen. Ini nagasiling:

“Sa ‘pagpangumbertir’ ang ginapatuhuyan, ilabi na, amo ang bisan anong direkta ukon indi direkta nga pagtinguha sa paghilabot sa relihioso nga mga pagpati sang isa ka tawo sang tuhay nga relihion . . ., sa tuyo nga paluyahon ina nga mga pagpati, paagi sa bisan ano nga sahi sang pagpanghaylo ukon panaad nga panghaylo ukon moral nga suporta ukon materyal nga bulig, ukon paagi sa malimbungon nga mga lalang ukon paagi sa paghimulos sang iya pagkawalay eksperiensia, pagsalig, kinawad-on, manubo nga kinaalam ukon pagkawalay hinalung-ong.”

Ginbista sang Criminal Court sa Lasithi, Creta, ang kaso sang Marso 20, 1986, kag napamatud-an si G. kag Gng. Kokki­nakis nga nakasala sing pagpangumbertir. Ginpamatbatan sila nga duha sing apat ka bulan sa bilangguan. Sa pagpamatbat sa mag-asawa, nagsiling ang korte nga ang mga akusado nanghilabot “sa relihioso nga mga pagtuluuhan sang Ortodokso nga mga Cristiano . . . paagi sa paghimulos sa ila pagkawalay eksperiensia, sang ila manubo nga tinun-an kag pagkawalay hinalung-ong.” Ang mga akusado dugang pa nga ginsumbong nga “nagpalig-on [kay Gng. Kyriakaki] paagi sa ila makatarunganon, maayo gid nga mga paathag . . . nga islan ang iya Ortodokso nga Cristianong mga pagtuluuhan.”

Ang desisyon gin-apelar sa Court of Appeal sang Creta. Sang Marso 17, 1987, gin-abswelto sining korte sang Creta si Gng. Kokki­nakis apang ginsakdag sini gihapon ang pamatbat sa iya bana, apang ginhimo nga tatlo ka bulan na lang ang iya sentensia sa bilangguan. Ang desisyon nagsiling nga si G. Kokki­nakis “naghimulos sang pagkawalay eksperiensia [ni Gng. Kyriakaki], sang iya manubo nga kinaalam kag sang iya pagkawalay hinalung-ong.” Nagsiling ini nga sia “nagsugod sa pagbasa sing mga dinalan gikan sa Balaan nga Kasulatan, nga iya gin-analisar sing malantipon sa isa ka paagi nga indi mapamatukan sang Cristianong babayi, bangod sang iya kakulang sing kinaalam sa doktrina.”

Sa tuhay nga opinyon, ang isa sang mga hukom sa apelasyon nagsulat nga si G. Kokki­nakis “dapat man kuntani gin-abswelto, kay wala sing ebidensia nga si ­Georgia Kyria­kaki . . . wala sing eksperiensia sa Ortodokso nga Cristianong doktrina, kay kasado sia sa isa ka kantor, ukon nga manubo sia sing kinaalam ukon walay hinalung-ong, nga sarang mahimuslan sang akusado kag . . . [sa amo] ginhaylo sia nga mangin isa ka katapo sang mga Saksi ni Jehova nga sekta.”

Gin-apelar ni G. Kokkinakis ang kaso sa Court of Cassation sang Gresya, ang Korte Suprema sang Gresya. Apang ginsikway sadto nga korte ang apelasyon sang Abril 22, 1988. Gani sang Agosto 22, 1988, si G. Kokki­nakis nag-aplay sa Euro­pean Com­mis­sion of Hu­man ­Rights. Ang iya aplikasyon ginbaton sang ulihi sang Pebrero 21, 1992, kag ginpasulod sa Euro­pean ­Court of Hu­man ­Rights.

Mga Hulusayon sang Kaso

Sanglit ang Gresya isa ka katapo nga estado sang Coun­cil of Eu­rope, obligado ini nga magsunod sa Arti­cles of the Euro­pean Con­ven­tion on Hu­man ­Rights. Ang Artikulo 9 sang Convention mabasa: “Ang tagsatagsa may kinamatarong sa kahilwayan sa paghunahuna, konsiensia kag relihion; ini nga kinamatarong nagalakip sang kahilwayan sa pag-ilis sang iya relihion ukon pagpati kag kahilwayan, sing isahanon ukon sa komunidad upod sa iban kag sa publiko ukon sa pribado, sa pagpabutyag sang iya relihion ukon pagpati, sa pagsimba, sa pagpanudlo, sa pagbuhat kag sa pagsunod.”

Sa amo, ang gobierno sang Gresya nangin amo ang akusado sa korte sang Europa. Ginsumbong ini nga ginlapas sini sing dayag ang sadsaran nga tawhanon nga kinamatarong sang isa ka Griegong banwahanon sa pagbuhat sang iya relihion nahisuno sa sugo ni Jesucristo, nga amo ang, ‘magpanudlo kag maghimo sing mga disipulo.’ (Mateo 28:​19, 20) Dugang pa, si apostol Pedro nagsiling: “Ginsugo kita [ni Jesus] nga magbantala sa katawhan kag maghatag sing maid-id nga panaksi.”​—⁠Binuhatan 10:⁠42.

Ang isa ka espesyal nga guwa sang 1992 sang magasin nga Human Rights Without Frontiers nag-unod sing panghapin nga tig-ulo nga “Gresya​—⁠Hungod nga mga Paglapas sa Tawhanon nga mga Kinamatarong.” Ang magasin nagpaathag sa pahina 2: “Ang Gresya amo lamang ang pungsod sa EC [Euro­pean Com­mu­nity] kag sa Europa nga may yara layi nga nagapatuman sing mga multa kag mga pagkabilanggo sa bisan sin-o nga nagapahulag sa isa ka tawo sa pag-ilis sang iya relihion.”

Gani may daku karon nga kinagual kag panagupnop sa sulod kag sa guwa sang korte. Ano ang idesisyon sa kasuguan sang Gresya nga nagadumili sang pagtudlo sang mga pagtuluuhan sang isa sa iban?

Bista sa Strasbourg

Nag-abot sang ulihi ang adlaw sang bista​—⁠Nobiembre 25, 1992. Madamol ang mga panganod sa ibabaw sang Strasbourg, kag ang katugnaw makangililkig, apang sa sulod sang Korte mainit nga ginpresentar sang mga abogado ang ila mga argumento. Ginpresentar ang ebidensia sa sulod sang duha ka oras. Nalab-ot ni Propesor Phedon Vegleris, abogado ni Kokki­nakis, ang sentro sang hulusayon, sa pagpamangkot: ‘Dapat bala padayunon nga magluntad kag iaplikar ining madumilion nga layi nga gintuyo sa pag-amlig sa mga katapo sang Griegong Ortodokso nga Iglesia nga indi makombertir sa iban nga relihiosong mga pagtuluuhan?’

Sa pagpakita nga nagamuhan gid sia sa nagakatabo, si Propesor Vegleris namangkot: “Nagakatingala ako kon ngaa ginahimo sining layi [tuhoy sa pagpangumbertir] ang pagkaortodokso nga pareho sa pagkabuangbuang kag pagkawalay hinalung-ong. Nagakatingala ako halin sang una kon ngaa ang pagkaortodokso nagakinahanglan sing pangamlig gikan sa pagkabuangbuang, gikan sa espirituwal nga pagkadisangkol . . . Butang ini nga nagatublag kag nagapakibot sa akon.” Sing talalupangdon, ang tiglawas sang gobierno wala makahatag sing isa ka hitabo nga sa diin ini nga layi gin-aplikar luwas sa mga Saksi ni Jehova.

Ginpakita sang ikaduha nga abogado ni Kokki­nakis, nga si G. Panagiotis Bitsaxis, kon daw ano ka dimakatarunganon ang layi tuhoy sa pagpangumbertir. Sia nagsiling: “Ang pagbaton sa impluwensia sang isigkatawo isa ka kinahanglanon nga kahimtangan para sa paghambalanay sang duha ka adulto nga mga tawo. Kay kon indi subong sini, mangin isa kita ka makatilingala nga katilingban sang talamayon nga mga tawo, nga nagahunahuna apang wala nagapabutyag sang ila kaugalingon, nga nagahambal apang wala nagakomunikar, nga nagaluntad apang wala nagapakighidait sa iban nga nagaluntad.”

Si G. Bitsaxis nangatarungan man nga si “G. Kokki­nakis ginpakamalaut indi ‘bangod sang iya ginhimo’ kundi [bangod] ‘sang kon ano sia.’ ” Busa, ginpakita ni G. Bitsaxis nga ang mga prinsipio sang relihioso nga kahilwayan wala lamang ginlapas kundi ginguba sing bug-os.

Ang mga tiglawas sang Griego nga gobierno nagtinguha sa pagpresentar sing isa ka laragway nga tuhay sa matuod nga nagaluntad, nagasiling nga ang Gresya “isa ka paraiso para sa tawhanon nga mga kinamatarong.”

Ang Desisyon

Ang madugay na ginahulat nga petsa sa pagpanaog sang desisyon nag-abot​—⁠Mayo 25, 1993. Sa desisyon sang anom kontra sa tatlo, ang Korte nagdesisyon nga ginlapas sang gobierno sang Gresya ang relihioso nga kahilwayan sang 84-anyos nga si Minos Kokki­nakis. Dugang sa pagbindikar sa iya tubtob kabuhi nga pagministeryo sa publiko, ginbayaran sia sing $14,400 para sa mga danyos. Sa amo ginsikway sang Korte ang argumento sang gobierno sang Gresya nga si Kokki­nakis kag ang mga Saksi ni Jehova nagagamit sing nagapamilit nga mga taktika kon nagapaathag sang ila mga pagtuluuhan sa iban.

Bisan pa ang Griegong Konstitusyon kag ang isa ka dumaan nga Griegong kasuguan mahimo nga magadumili sang pagpangumbertir, ang mataas nga korte sa Europa nagdesisyon nga ang paggamit sining kasuguan sa paghingabot sa mga Saksi ni Jehova sayop. Indi ini nahisuno sa Artikulo 9 sang Euro­pean Con­ven­tion on Hu­man ­Rights.

Ang desisyon sang korte nagpaathag: “Ang relihion isa ka bahin sang ‘sarang mabag-o pirme nga panghunahuna sang tawo’ kag indi mahimo nga indi ini pagbaisan sa publiko.”

Ang nagahisanto man nga opinyon sang isa sang siam ka hukom nagsiling: “Ang pagpangumbertir, nga ginapaathag subong ‘kakugi sa pagpalapnag sang pagtuo,’ indi masilutan; isa ini ka paagi​—⁠makatarunganon gid sa iya kaugalingon⁠—​sang ‘pagpabutyag sang relihion sang isa.’

“Sa sini nga kaso ang aplikante [G. Kokki­nakis] ginpamatbatan bangod lamang sang pagpakita sina nga kakugi, nga wala sing dinagakaigo nga paggawi sa iya bahin.”

Mga Resulta sang Desisyon

Ang maathag nga instruksion sang Euro­pean ­Court of Hu­man ­Rights amo nga untatan na sang mga opisyales sang gobierno sang Gresya ang sayop nga paggamit sa kasuguan nga nagadumili sang pagpangumbertir. Ginalauman nga sundon sang Gresya ang instruksion sang korte kag untatan na ang paghingabot sa mga Saksi ni Jehova.

Indi katuyuan sang mga Saksi ni Jehova nga bag-uhon ang katilingban ukon repormahon ang legal nga sistema. Ang ila una nga interes amo ang pagbantala sing maayong balita sang Ginharian sang Dios bilang pagtuman sa sugo ni Jesucristo. Apang, sa paghimo sini, nahamuot sila nga ‘pangapinan kag palig-unon sing legal ang maayong balita,’ subong sang ginhimo ni apostol Pablo sang nahaunang siglo.​—⁠Filipos 1:⁠7.

Ang mga Saksi ni Jehova matinumanon sa kasuguan nga mga banwahanon sa tanan nga pungsod nga ila ginapuy-an. Apang, labaw sa tanan, obligado sila nga tumanon ang balaan nga kasuguan nga narekord sa Balaan nga Biblia. Busa, kon ang kasuguan sang bisan anong pungsod nagadumili sa ila sa paghambal sang ila napasad sa Biblia nga mga pagtuluuhan sa iban, obligado sila nga sundon ang ginhimo sang mga apostoles: “Dapat namon tumanon ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.”​—⁠Binuhatan 5:⁠29.

[Kahon sa pahina 28]

DUGANG PA SANG GINSULSOL SANG KLERO NGA PAGHINGABOT

Ang mga pagtinguha sang klero sa Gresya sa ‘pagpahito sing kalainan paagi sa palatukuran’ nagapadayon sa sulod sang mga dekada. (Salmo 94:20) Ang isa pa ka hitabo sa isla sang Creta bag-o lang nalubad. Sang 1987 gin-akusar sang isa ka lokal nga obispo kag 13 ka pari ang siam ka Saksi sing pagpangumbertir. Sang ulihi, sang Enero 24, 1992, ang kaso ginkasaba.

Ang korte puno sing mga tawo. Mga 35 ka pari ang didto agod sakdagon ang mga panumbungon. Apang, ang kalabanan sang mga pulungkuan napungkuan na sang mga Saksi nga nagkari agod palig-unon ang ila Cristianong kauturan. Bisan sa wala pa magsugod ang kinaandan nga mga paagi, ginpakita na sang abogado sang mga akusado ang daku nga legal nga mga sayop sang manunumbong.

Ang resulta amo nga ang mga nadalahig sa kasaba nagkomperensia. Sa tapos sang duha ka oras kag tunga nga pagkomperensia, gin-anunsio sang Presidente sang Korte nga husto ang abogado sang mga akusado. Busa ginkanselar ang mga panumbungon batok sa siam ka Saksi! Nagdesisyon sia nga ang mga imbestigasyon dapat liwaton agod mapamatud-an kon bala nakasala gid sing pagpangumbertir ang akusado.

Sang mahatag ang anunsio, nagkinagula ang sulod sang korte. Ang mga pari nagsugod sa pagsinggit sing mga pamahog kag mga insulto. Ginduldol sang isa ka pari ang iya krus sa abogado sang mga Saksi ni Jehova kag nagtinguha sa pagpilit sa iya nga simbahon ini. Nagpahilabot ang mga pulis, kag sang ulihi nakahalin ang mga Saksi sa isa ka malinong nga paagi.

Sang makanselar ang kasaba, ang publiko nga manunumbong naghanda sing bag-o nga akusasyon batok sa siam ka Saksi. Ang kasaba gintalana sa Abril 30, 1993, tatlo ka semana lamang antes ginhatag sang Eu­ro­pe­an ­Court of Hu­man ­Rights ang desisyon sini sa kaso ni Kokki­nakis. Sa liwat madamo nga pari ang nagtambong.

Ang mga abogado sang siam ka akusado pormal nga nagsumiter sing pamatok nga ang mga manug-akusar sang mga Saksi wala sa korte. Sa iya pagdali nga makahanda sing bag-o nga panumbungon, nagsayop sing daku ang publiko nga manunumbong nga wala sia makapadala sing sumon sa mga manug-akusar. Gani ginpangabay sang mga abogado sang mga Saksi ang korte nga kanselahon ang kasaba bangod sining daku nga sayop.

Subong resulta sina nga pangabay, ang mga hukom nagguwa sa korte kag naghambalanay sing halos isa ka oras. Pagbalik nila, ang Presidente sang Korte, nagaduko sang iya ulo nga nagdeklarar nga ang tanan nga siam ka Saksi wala sing sala.

Ginapasalamatan sang mga Saksi sa Gresya ang resulta sini nga kaso, subong man ang desisyon sang Euro­pean ­Court of Hu­man ­Rights sa kaso ni Kokkinakis sang Mayo 25 sini nga tuig. Ginapangamuyo nila nga subong resulta sining legal nga mga kadalag-an, makakabuhi sila subong mga Cristiano sing ‘malinong, makidaiton, upod ang diosnon nga debosyon kag pagkaligdong.’​—⁠1 Timoteo 2:​1, 2.

[Piktyur sa pahina 31]

Si Minos Kokkinakis upod sa iya asawa