Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

Sa 1 Pedro 2:​9, ginatawag sang “King James Version” ang hinaplas nga mga Cristiano nga “isa ka pinili nga kaliwatan.” Magaapektar bala ini sang aton pagtamod sa paggamit ni Jesus sing “kaliwatan” nga ginrekord sa Mateo 24:⁠34?

Ang tinaga nga “kaliwatan” lunsay makita sa sining duha ka teksto sa pila ka badbad. Suno sa King James Version, si apostol Pedro nagsulat: “Apang kamo pinili nga kaliwatan, harianon nga pagkasaserdote, balaan nga pungsod, pinasahi nga katawhan; agod mapakita ninyo ang gamhanan nga mga buhat sang nagtawag sa inyo gikan sa kadudulman pakadto sa iya kalatingalahan nga kapawa.” Kag si Jesus nagtagna: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa inyo, Ining kaliwatan indi magtaliwan, tubtob nga tanan ining butang matuman.”​—⁠1 Pedro 2:​9; Mateo 24:⁠34.

Sa una nga teksto, si apostol Pedro naggamit sing Griegong tinaga geʹnos, samtang sa ginsiling ni Jesus nga teksto, makita naton ang ge·ne·á. Mahimo nga daw magkaanggid ining duha ka Griegong tinaga, kag naangot sila sa pareho nga ginhalinan; apang, magkatuhay ini nga mga tinaga, kag may tuhay nga kahulugan. Ang New World Translation of the Holy Scriptures​—⁠With References nagasiling sa footnote sa 1 Pedro 2:​9: “ ‘Race.’ Gr. geʹnos; tuhay sa ge·ne·á, ‘kaliwatan,’ nga mabasa sa Mat 24:⁠34.” Ang katumbas nga footnote makita sa Mateo 24:⁠34.

Subong ginapakita sinang mga footnote, ang geʹnos nagakaigo nga ginbadbad sa Ingles nga tinaga nga “race” (Hiligaynon, rasa), subong kinaandan nga makita sa Ingles nga mga pagbadbad. Sa 1 Pedro 2:​9, ginaaplikar ni Pedro ang tagna sa Isaias 61:​6 sa hinaplas nga mga Cristiano nga may langitnon nga paglaum. Ginkuha sila gikan sa madamong pungsod kag tribo, apang ang nasyonalidad indi na importante sang sila nangin bahin sang pungsod sang espirituwal nga Israel. (Roma 10:​12; Galacia 3:​28, 29; 6:​16; Bugna 5:​9, 10) Ginkilala ni Pedro nga sila, sa espirituwal nga kahulugan, nangin isa ka pinasahi nga grupo​—⁠“pinili nga rasa, harianon nga pagkasaserdote, balaan nga pungsod, katawhan nga may pinasahi nga pagpanag-iya.”

Apang sa Griegong teksto sang pinamulong ni Jesus nga makita sa Mateo 24:​34, masapwan naton ang tinaga nga ge·ne·á. Ginabaton sing lapnag nga si Jesus wala nagapasulabi sa bisan anong “rasa” sang katawhan, kundi sa mga tawo nga nagakabuhi sa isa ka hut-ong sang tion.

Halos isa ka gatos ka tuig ang nagligad, si Charles T. Russel, una nga presidente sang Watch Tower Society, nagpaathag sini, nga nagasulat: “Bisan pa ang mga ­tinaga nga ‘kaliwatan’ kag ‘rasa’ masiling nga may ­pareho nga ginhalinan nga tinaga ukon ginsuguran, ­indi sila magkapareho; kag sa Makasulatanhon nga ­paggamit ang duha ka tinaga magkatuhay gid. . . . ­Sa tatlo ka magkatuhay nga rekord sining tagna ginakilala nga ang aton Ginuo naggamit sing tuhay gid nga Griegong tinaga (genea) nga wala nagakahulugan sing rasa, apang may kaanggid nga kahulugan sa aton tinaga sa Ingles nga generation (Hiligaynon, kaliwatan). Ang iban pa nga paggamit sining Griegong tinaga (genea) nagapamatuod nga wala ini gingamit nga nagakahulugan sing rasa, kundi tuhoy sa mga tawo nga nagakabuhi sa isa ka panag-on.”​—⁠The Day of Vengeance, pahina 602-3.

Sining karon lang, ang A Handbook on the Gospel of Matthew (1988), nga gindesinyo para sa mga manugbadbad sang Biblia, nagsiling: “[Ang New International Version] nagabadbad sing this generation (Hiligaynon, ining kaliwatan) sing literal apang ginasundan sang foot­note, ‘Or race.’ Kag ang isa ka eskolar sang Bag-ong Testamento nagapati nga ang ‘buot silingon ni Mateo indi lamang ang una nga kaliwatan pagkatapos ni Jesus kundi ang tanan nga kaliwatan sang Judaismo nga nagsikway sa iya.’ Apang, wala sing lenggwistiko nga ebidensia sa pagpamatuod sining mga konklusion, kag dapat ini sikwayon subong mga pagtinguha sa paglikaw sa maathag nga kahulugan. Sa orihinal nga kahimtangan ang ginpatuhuyan lamang amo ang mga katubotubo ni Jesus mismo.”

Subong ginbinagbinag sa pahina 10 tubtob 15, ginpakamalaut ni Jesus ang kaliwatan sang mga Judiyo sang iya tion, ang iya mga katubotubo nga nagsikway sa iya. (Lucas 9:​41; 11:​32; 17:25) Masami sia naggamit sing mga adhetibo subong sang “malaut kag makilahion,” “dimatinuuhon kag balingag,” “makilahion kag makasasala” sa paglaragway sinang kaliwatan. (Mateo 12:​39; 17:​17; Marcos 8:38) Sang gingamit ni Jesus ang “kaliwatan” sa katapusan nga tion, didto sia sa Bukid sang Olivo upod sa apat ka apostoles. (Marcos 13:3) Yadtong mga lalaki, nga indi pa hinaplas sang espiritu ukon bahin sang Cristianong kongregasyon, pat-od gid nga wala nagahuman sa isa ka “kaliwatan” ukon sa isa ka rasa sang mga tawo. Apang pamilyar sila katama sa paggamit ni Jesus sa tinaga nga “kaliwatan” sa pagpatuhoy sa iya mga katubotubo. Gani lohiko nga mahangpan nila kon ano ang iya ginhunahuna sang ginsambit niya “ining kaliwatan” sa katapusan nga tion.⁠a Si apostol Pedro, nga didto man nagsiling sang ulihi sa mga Judiyo: “Panginluwas kamo sa sining kaliwatan nga tiko.”​—⁠Binuhatan 2:⁠40.

Masami kami nagabalhag sing pamatuod nga madamong butang nga gintagna ni Jesus sa sini man nga diskurso (subong sang mga inaway, linog, kag tiggulutom) ang natuman sa ulot sang iya pagbungat sing tagna kag sa kalaglagan sang Jerusalem sang 70 C.E. Madamo ang natuman, apang indi tanan. Wala sing pamatuod, halimbawa, nga pagkatapos ginsalakay sang mga Romano ang Jerusalem (60-70 C.E.) “ang tanda sang Anak sang tawo” nagpahayag, nga nagresulta sa “tanan nga tribo sang duta” sa pagsakit sang ila kaugalingon. (Mateo 24:30) Busa, yadtong katumanan sa ulot sang 33 C.E. kag 70 C.E. mahimo nga isa ka pamuno lamang, indi ang bug-os ukon daku nga katumanan nga ginpatuhuyan man ni Jesus.

Sa introduksion sang iya pagbadbad sang sinulatan ni Josephus nga The Jewish War, si G. A. Williamson nagsulat: “Ginasugiran kita ni Mateo, nga ang mga disipulo nagpamangkot [kay Jesus] sing duha ka pamangkot​—⁠tuhoy sa kalaglagan sang Templo kag tuhoy sa Iya mismo katapusan nga pagkari​—⁠kag ginhatagan Niya sila sing duha ka sabat, ang una nga bahin sini maathag katama nga nagtagna sing mga hitabo nga ginlaragway sing bug-os ni Josephus.”

Huo, sa nahauna nga katumanan, “ining kaliwatan” maathag nga may pareho nga kahulugan sangsa iban nga tion​—⁠ang katubotubo nga kaliwatan sang dimatinuuhon nga mga Judiyo. Yadtong “kaliwatan” indi magtaliwan nga indi makaeksperiensia sang gintagna ni Jesus. Subong sa ginkomento ni William­son, napamatud-an ini nga matuod sa mga dekada nga nagdul-ong sa kalaglagan sang Jerusalem, subong ginlaragway sang isa ka nakasaksi nga istoryador nga si Josephus.

Sa ikaduha ukon mas daku nga katumanan, “ining kaliwatan” lohiko man nga amo ang katubotubo nga mga tawo. Subong ginapakita sang artikulo sa pahina 16, indi kita dapat maghinakop nga ginapatuhuyan ni Jesus ang isa ka napat-od nga kadamuon sang mga tinuig nga nagahuman sang “kaliwatan.”

Sa baylo, duha ka yabi nga butang ang sarang masiling tuhoy sa bisan anong tion nga ginpahangop sang “kaliwatan.” (1) Ang isa ka kaliwatan sang mga tawo indi mahimo tamdon subong isa ka panag-on nga may pat-od nga kadamuon sang tinuig, kasubong sang pagtawag naton sa isa ka pat-od nga kadamuon sang mga tinuig (dekada ukon siglo). (2) Ang mga tawo sang isa ka kaliwatan nagakabuhi sa daw malip-ot nga panag-on, indi sa malawig nga panag-on.

Busa, sang mabatian sang mga apostoles si Jesus nga nagapatuhoy sa ‘sining kaliwatan,’ ano ang ila ginahunahuna? Samtang kita, bangod sang natabo na, nakahibalo nga ang kalaglagan sang Jerusalem sa “dakung kapipit-an” nag-abot 37 ka tuig sang ulihi, ang mga apostoles nga nagapamati kay Jesus wala makahibalo sina. Sa baylo, ang iya paghinambit sang “kaliwatan” nagpaalinton sa ila, indi sang ideya sang isa ka malawig kaayo nga panag-on, kundi sang mga tawo nga nagakabuhi sa limitado nga panag-on sang tion. Amo man ini sa aton bahin. Daw ano ka nagakaigo, nian, ang masunod nga pinamulong ni Jesus: “Nahanungod sadtong adlaw kag takna wala sing nakahibalo, bisan pa ang mga anghel sang langit ukon ang Anak, kundi ang Amay lamang. . . . Tungod sini pamatud-i nga handa ang inyo kaugalingon, bangod sa takna nga wala ninyo ginahunahuna, magakari ang Anak sang tawo.”​—⁠Mateo 24:​36, 44.

[Footnote]