Ginapahayag ni Jehova ang “Dapat Mahanabo sa Indi Madugay”

“Ang bugna ni Jesucristo, nga ginhatag sang Dios sa iya, agod ipakita sa iya mga ulipon ang mga butang nga dapat mahanabo sa indi madugay.”—BUG. 1:1.

ANO ANG IMO SABAT?

Ano nga bahin sang daku nga larawan ang nagarepresentar sa Anglo-Amerikano nga Kagamhanan sa Kalibutan?

Subong ginpakita ni Juan, paano naangot ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan sa Nasyones Unidas?

Paano ginlaragway nanday Daniel kag Juan ang katapusan sang paggahom sang tawo?

1, 2. (a) Ano ang mahangpan naton kon binagbinagon naton ang mga tagna nanday Daniel kag Juan? (b) Ano ang ginarepresentar sang nahauna nga anom ka ulo sang mabangis nga sapat?

ANG mga tagna nanday Daniel kag Juan nagabulig sa aton nga mahangpan ang kahulugan sang mga hitabo subong kag sa palaabuton. Ano ang matun-an naton sa palanan-awon ni Juan parte sa mabangis nga sapat, sa ginsulat ni Daniel parte sa makakulugmat nga sapat nga may napulo ka sungay, kag sa pagpatpat niya sa daku nga larawan? Kag paano ang paghangop sa sini nga mga tagna makaapektar sa aton?

² Binagbinagon naton karon ang palanan-awon ni Juan parte sa mabangis nga sapat. (Bug., kap. 13) Subong sang natun-an naton sa nagligad nga artikulo, ang nahauna nga anom ka ulo sang sapat nagarepresentar sa Egipto, Asiria, Babilonia, Medo-Persia, Gresya, kag Roma. Sila tanan nagdumot sa binhi sang babayi. (Gen. 3:15) Ang Roma, nga ikan-om nga ulo, naggahom gihapon sing ginatos ka tuig sa tapos ginsulat ni Juan ang iya palanan-awon. Sang ulihi, ang ikapito nga ulo magabulos sa Roma. Ano nga kagamhanan sa kalibutan ang ginarepresentar sini, kag paano sini pakig-angutan ang binhi sang babayi?

ANG BRITANYA KAG ESTADOS UNIDOS NAGGAHOM

3. Ano ang ginarepresentar sang makahaladlok nga sapat nga may napulo ka sungay, kag ano ang ginarepresentar sang napulo ka sungay sini?

³ Mahibaluan naton ang ikapito nga ulo sang mabangis nga sapat sa Bugna kapitulo 13 kon ipaanggid naton ang palanan-awon ni Juan sa palanan-awon ni Daniel parte sa makahaladlok nga sapat nga may napulo ka sungay.a (Basaha ang Daniel 7:7, 8, 23, 24.) Ang sapat nga nakita ni Daniel nagarepresentar sa Bug-os Kalibutan nga Kagamhanan sang Roma. (Tan-awa ang tsart sa pahina 12-13.) Sang ikalima nga siglo C.E., ang Emperyo sang Roma nabahinbahin. Ang napulo ka sungay nga nag-ulhot sa ulo sang makakulugmat nga sapat nagarepresentar sa mga ginharian nga naggikan sa sina nga emperyo.

4, 5. (a) Ano ang ginhimo sang diutay nga sungay? (b) Ano ang ginarepresentar sang ikapito nga ulo sang mabangis nga sapat?

⁴ Suno sa tagna ni Daniel, ang tatlo sa napulo ka sungay sang makahaladlok nga sapat napungal sang nag-ulhot ang isa ka “diotay” nga sungay. Natuman ini sang ang Britanya, nga isa anay ka diutay nga bahin sang Emperyo sang Roma, nangin isa ka ginharian. Sang wala pa ang ika-17 nga siglo, indi pa gamhanan ang Britanya. Mas gamhanan pa sa sini ang tatlo ka rehiyon sang dumaan nga Emperyo sang Roma—ang Espanya, Netherlands, kag Pransia. Apang ini nga mga ginharian ginlutos sang Britanya kag nangin mas gamhanan ini sangsa ila. Sang tungatunga sang ika-18 nga siglo, ang Britanya amat-amat nga nangin pinakagamhanan nga ginharian sa kalibutan. Pero indi pa ini ang ikapito nga ulo sang mabangis nga sapat.

⁵ Bisan pa nangin pinakagamhanan nga ginharian ang Britanya, ang mga sakop sini sa Aminhan nga Amerika nagrebelde kag nangin Estados Unidos. Pero wala ginpunggan sang Britanya nga mangin gamhanan nga pungsod ang Estados Unidos. Gin-amligan pa gani ini sang ila hangaway pangdagat. Sang nagsugod ang adlaw sang Ginuo sang 1914, ang Britanya nangin pinakadaku nga emperyo sa kasaysayan kag ang Estados Unidos nangin pinakamabakod nga industriya sa kalibutan.b Sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I, ang Estados Unidos nakig-alyansa sa Britanya. Bangod sa ila pag-updanay, gintawag sila nga Anglo-Amerikano nga Kagamhanan sa Kalibutan—ang ikapito nga ulo sang sapat. Paano sini ginpakig-angutan ang binhi sang babayi?

6. Paano ginpakig-angutan sang ikapito nga ulo ang katawhan sang Dios?

⁶ Wala madugay sa tapos nagsugod ang adlaw sang Ginuo, ginsalakay sang ikapito nga ulo ang katawhan sang Dios, ukon ang mga utod ni Cristo nga ari pa sa duta. (Mat. 25:40) Ginpakita ni Jesus nga sa tion sang iya presensia, ang mga nagkalabilin sang binhi mangin aktibo sa duta. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan nakig-away sa sining mga balaan. (Bug. 13:3, 7) Sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I, ginhingabot sini ang katawhan sang Dios, gindumilian ang pila nila ka publikasyon, kag ginpabilanggo ang mga tiglawas sang matutom nga ulipon nga klase. Sina nga tion, daw halos dulaon na sang ikapito nga ulo sang mabangis nga sapat ang pagbantala nga hilikuton. Nahibaluan ni Jehova nga mahanabo ini nga mga butang kag ginpahayag niya ini kay Juan. Ginsilingan man sang Dios si Juan nga ang ikaduha nga bahin sang binhi mangin aktibo liwat sa espirituwal nga mga hilikuton. (Bug. 11:3, 7-11) Ginpamatud-an ini sang kasaysayan sang mga Saksi ni Jehova sa moderno nga tion.

ANG ANGLO-AMERIKANO NGA KAGAMHANAN KAG ANG TIIL NGA SALSALON KAG DAGA

7. Paano naangot ang ikapito nga ulo sang mabangis nga sapat sa daku nga larawan?

⁷ Ang tiil sang daku nga larawan amo man ang ikapito nga ulo sang mabangis nga sapat. Ang Britanya kag ang kaupod sini nga Estados Unidos naghalin sa Emperyo sang Roma. Gani ang tiil sang larawan ginlaragway nga may bahin nga salsalon kag may bahin nga daga. (Basaha ang Daniel 2:41-43.) Ini nga paglaragway napamatud-an sang ang ikapito nga ulo—ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan—nangin prominente. Subong nga ang tinukod nga human sa salsalon kag daga mas maluya sangsa tinukod nga human sa puro nga salsalon, ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan mas maluya sangsa kagamhanan nga iya ginhalinan. Ngaa?

8, 9. (a) Paano ang ikapito nga kagamhanan nangin mabakod pareho sang salsalon? (b) Ano ang ginarepresentar sang daga sa tiil sang larawan?

⁸ May tion nga ang ikapito nga ulo nagpakita sang kabakod pareho sang salsalon. Halimbawa, nagmadinalag-on ini sa Bug-os Kalibutan nga Inaway I. Sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, nangin mabakod man ini pareho sang salsalon.c Pagkatapos sina nga inaway, may mga tion gihapon nga ang ikapito nga ulo nangin mabakod pareho sang salsalon. Apang sang ulihi, ang salsalon may samo na nga daga.

⁹ Madugay na nga gusto mahibaluan sang mga Saksi ni Jehova ang kahulugan sang tiil sang larawan. Ginlaragway sang Daniel 2:41 ang salsalon nga may samo nga daga subong isa lang ka ‘ginharian,’ indi madamo. Gani, ang daga nagarepresentar sa mga elemento nga nagpaluya sa Anglo-Amerikano nga kagamhanan, amo nga nangin mas maluya ini sangsa puro nga salsalon sang Emperyo sang Roma. Ang daga ginpatuhuyan subong “kaliwat sang mga tawo,” ukon ordinaryo nga mga tawo. (Dan. 2:43) Sa Anglo-Amerikano nga kagamhanan, ang mga tawo nakigbato para sa ila mga kinamatarong kag nagtinguha nga mangin independiente. Wala nila gintugutan ini nga kagamhanan nga mangin mabakod pareho sang salsalon. Luwas sini, ang mga pulitiko may lainlain nga ideya sa pulitika. Kag kon ang mga lider magdaug sa eleksion sa gamay lang nga abanse, mabudlayan sila sa pag-implementar sang ila mga pagsulundan. Si Daniel nagtagna: “Ang ginharian may bahin nga mabakud kag may bahin nga matapok.”—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Ano ang madangatan sang “tiil”? (b) Ano ang mahinakop naton tuhoy sa kadamuon sang tudlo sa tiil?

¹⁰ Sa karon, may pinasahi gihapon nga kaangtanan ang Britanya kag Estados Unidos. Nagaupdanay sila pirme sa mga hilikuton sa kalibutan. Ang mga tagna parte sa daku nga larawan kag mabangis nga sapat nagapamatuod nga wala na sing kagamhanan nga magabulos sa Anglo-Amerikano nga kagamhanan. Ini nga kagamhanan mas maluya sangsa ginarepresentar sang batiis nga salsalon, apang indi ang kaluyahon sini ang mangin rason sang iya kalaglagan.

¹¹ May pinasahi bala nga kahulugan ang kadamuon sang tudlo sa tiil sang larawan? Binagbinaga: Sa pila ka palanan-awon, nagsambit si Daniel sang espesipiko nga kadamuon. Halimbawa, ginsambit niya kon pila ang sungay sang lainlain nga sapat. Yadto nga kadamuon may importante nga kahulugan. Pero sang ginlaragway ni Daniel ang larawan, wala niya ginsambit ang kadamuon sang tudlo sa tiil. Ginapakita sini nga ang kadamuon sang tudlo sa tiil wala sing importante nga kahulugan kay natural lamang nga ang larawan may mga butkon, kamot, tudlo, batiis, kag tiil. Ginsambit sing espesipiko ni Daniel nga ang mga tudlo sa tiil human sa salsalon kag daga. Base sa iya paglaragway, mahinakop naton nga ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan amo ang nagagahom sa kalibutan kon iguon na sang “bato,” nga nagarepresentar sa Ginharian sang Dios, ang tiil sang larawan.—Dan. 2:45.

ANG ANGLO-AMERIKA KAG ANG MABANGIS NGA SAPAT NGA MAY DUHA KA SUNGAY

12, 13. Ano ang ginarepresentar sang mabangis nga sapat nga may duha ka sungay, kag ano ang ginhimo sini?

¹² Bisan pa ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan human sa salsalon nga may samo nga daga, ang mga palanan-awon nga ginhatag ni Jesus kay Juan nagapakita nga ini nga kagamhanan may importante gihapon nga papel sa katapusan nga mga adlaw. Paano? Nakakita si Juan sing palanan-awon parte sa mabangis nga sapat nga may duha ka sungay nga nagahambal kaangay sang dragon. Ano ang ginarepresentar sini nga sapat? Bangod may duha ini ka sungay, isa ini ka kagamhanan sang duha ka nag-updanay nga gobierno. Nakita liwat ni Juan ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan, pero lain naman ang papel sini.—Basaha ang Bugna 13:11-15.

¹³ Ginsakdag sini nga sapat ang paghimo sang larawan sang mabangis nga sapat. Nagsulat si Juan nga ang larawan sang sapat magatuhaw, madula, kag magatuhaw liwat. Amo gid sini ang natabo sa organisasyon nga ginsakdag sang Britanya kag Estados Unidos para mahiusa kag irepresentar ang mga ginharian sa kalibutan.d Ini nga organisasyon nagtuhaw pagkatapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I kag gintawag nga Liga de Nasyones. Nadula ini sang nag-umpisa ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II. Sa tion sina nga inaway, ginpahayag sang katawhan sang Dios nga suno sa tagna sa Bugna, ang imahen sang mabangis nga sapat magatuhaw liwat. Amo gid sini ang natabo. Subong, ini nga organisasyon gintawag nga Nasyones Unidas.—Bug. 17:8.

14. Ngaa gintawag nga “ikawalo nga hari” ang larawan sang mabangis nga sapat?

¹⁴ Ginlaragway ni Juan ang larawan sang mabangis nga sapat subong “ikawalo nga hari.” Ngaa? Wala sia ginsambit subong ikawalo nga ulo sang nahauna nga mabangis nga sapat. Isa lamang sia ka larawan sang sapat. Ang iya gahom naghalin sa miembro nga mga pungsod, labi na sa iya panguna nga manugsakdag nga amo ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan. (Bug. 17:10, 11) Pero ginhatagan sia sing awtoridad pareho sang hari agod maghimo sing butang nga makaapektar sa bilog nga kalibutan.

GINLAMON SANG LARAWAN SANG SAPAT ANG MAKIHILAWASON NGA BABAYI

15, 16. Ano ang ginarepresentar sang makihilawason, kag ano ang natabo sa iya mga sumalakdag?

¹⁵ Suno kay Juan, ang makihilawason nga babayi nagasakay kag nagakontrol sa duag-eskarlata nga mabangis nga sapat, nga amo ang larawan sang mabangis nga sapat. Ini nga makihilawason gintawag nga “Babilonia nga Daku.” (Bug. 17:1-6) Nagarepresentar sia sa tanan nga butig nga relihion, nga ginapangunahan sang mga relihion sang Cristiandad. Ginasakdag sini nga mga relihion ang larawan sang sapat kag ginatinguhaan nga kontrolon ini.

¹⁶ Apang sang adlaw sang Ginuo, nakita sang Babilonia nga Daku nga naghubas ang mga tubig, ukon ang mga tawo nga nagasuporta sa iya. (Bug. 16:12; 17:15) Halimbawa, sang una nga nagtuhaw ang larawan sang sapat, gindominar sang mga relihion sang Cristiandad, nga pinakaprominente nga bahin sang Babilonia nga Daku, ang kalabanan nga pungsod sa Nakatundan. Pero subong, nadula na nila kag sang ila mga ministro ang respeto kag suporta sang madamo nga tawo. Ang matuod, ang iban nagapati nga ang relihion amo ang kabangdanan sang mga problema sa kalibutan. Madamo na nga grupo sa Nakatundan ang nagapanawagan nga dulaon na ang impluwensia sang relihion sa kalibutan.

17. Ano ang matabo sa butig nga relihion sa indi madugay, kag ngaa?

¹⁷ Pero ang butig nga relihion indi magaluya sing amat-amat kag madula. Ang makihilawason magapabilin nga gamhanan, nga nagatinguha nga kontrolon ang mga hari tubtob ibutang sang Dios ang iya panghunahuna sa tagipusuon sang mga manuggahom. (Basaha ang Bugna 17:16, 17.) Sa ulihi, pahanabuon ni Jehova nga salakayon sang mga gobierno sining sistema ni Satanas, nga ginarepresentar sang Nasyones Unidas, ang butig nga relihion. Dulaon nila ang iya impluwensia kag kamanggaran. Sang una, daw imposible ini nga matabo. Pero subong, ang makihilawason indi na komportable sa likod sang duag-eskarlata nga sapat. Bisan pa sini, indi sia amat-amat nga magaus-os sa iya ginapungkuan. Gulpi sia nga mahulog kag malaglag.—Bug. 18:7, 8, 15-19.

ANG MGA SAPAT GINLAGLAG

18. (a) Ano ang himuon sang mabangis nga sapat, kag ano ang resulta sini? (b) Suno sa Daniel 2:44, ano nga mga ginharian ang laglagon sang Ginharian sang Dios? (Tan-awa ang kahon sa pahina 17.)

¹⁸ Pagkatapos malaglag ang butig nga relihion, ang mabangis nga sapat, nga amo ang pulitikal nga sistema ni Satanas sa duta, magasalakay sa Ginharian sang Dios. Bangod ang Ginharian sang Dios indi nila masalakay sa langit, ang mga hari sang duta magapakig-away sa mga nagasuporta sini sa duta. Magaresulta ini sa katapusan nga inaway sang Dios. (Bug. 16:13-16; 17:12-14) Ginlaragway ni Daniel ang isa ka aspekto sina nga inaway. (Basaha ang Daniel 2:44.) Ang mabangis nga sapat nga ginsambit sa Bugna 13:1, ang larawan sini, kag ang mabangis nga sapat nga may duha ka sungay, pagalaglagon.

19. Ano ang masaligan naton, kag karon na ang tion nga himuon ang ano?

¹⁹ Nagakabuhi na kita sa tion sang ikapito nga ulo. Wala na sing may magatuhaw pa nga ulo sa sapat antes ini laglagon. Ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan amo ang magagahom sa kalibutan kon laglagon na ang butig nga relihion. Ang mga tagna nanday Daniel kag Juan sibu gid nga natuman. Makasalig gid kita nga magaabot sa indi madugay ang kalaglagan sang butig nga relihion kag ang inaway sa Armagedon. Ini nga mga detalye ginpahayag sing abanse sang Dios. Pamatian bala naton ang mga paandam sa sini nga mga tagna? (2 Ped. 1:19) Karon na ang tion nga magdampig kay Jehova kag magsakdag sa iya Ginharian.—Bug. 14:6, 7.

Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

San-o nangin ikapito nga kagamhanan sa kalibutan ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan nga gintagna sa Biblia?

▪ Ang daku nga larawan sa damgo ni Hari Nabocodonosor wala nagarepresentar sa tanan nga kagamhanan sa kalibutan. (Dan. 2:31-45) Ginpakita lamang sini ang lima ka kagamhanan nga nagsalakay sa katawhan sang Dios halin sang panahon ni Daniel.

Base sa paglaragway ni Daniel sa larawan, ang Anglo-Amerikano nga Kagamhanan sa Kalibutan indi magalutos sa Roma, kundi magagikan sa Roma. Nakita ni Daniel nga ang salsalon nga bahin sang larawan nagahalin sa paa pakadto sa tiil kag mga tudlo sini. (Sa tiil kag mga tudlo sini, ang salsalon may samo nga daga.)a Ginapakita sini nga ang Anglo-Amerikano nga kagamhanan magahalin sa paa sang larawan. Amo gid sini ang natabo. Ang Britanya, nga bahin anay sang Emperyo sang Roma, nangin prominente sang ulihi nga bahin sang katuigan 1700. Sang ulihi, ang Estados Unidos sang Amerika nangin gamhanan nga pungsod. Pero sini nga tion, wala pa maporma ang ikapito nga kagamhanan nga gintagna sa Biblia. Ngaa? Ang Britanya kag Estados Unidos wala pa nag-updanay sa pagpanghikot. Natabo lamang ini sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I.

Sina nga tion, “ang mga anak sang ginharian” nangin aktibo sa Estados Unidos, kag ang ila ulong talatapan nahamtang sa Brooklyn, New York. (Mat. 13:36-43) Ang mga miembro sang hinaplas aktibo nga nagbantala sa mga pungsod nga ginagamhan sang Emperyo sang Britanya. Sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I, ang Britanya kag Amerika nag-updanay sa pagpakig-away sa ila mga kontra sa pulitika. Bangod man sa nasyonalismo nga resulta sang inaway, gindumtan sini nga mga gobierno ang mga indibiduwal nga bahin sang binhi sang “babayi” sang Dios, gindumilian ang ila mga publikasyon, kag ginpabilanggo ang mga nagadumala sa pagbantala nga hilikuton.—Bug. 12:17.

Gani, kon basihan naton ang tagna sa Biblia, wala pa nagluntad ang ikapito nga kagamhanan sa kalibutan sang nangin prominente ang Britanya sang ulihi nga bahin sang katuigan 1700. Sa baylo, nalab-ot lamang sini ina nga posisyon sang nagsugod ang adlaw sang Ginuo.b