Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • nwt Genese 1:1-50:26
  • Genese

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Genese
  • Nega Matamata Trensleisen Ena Buka Helaga
Nega Matamata Trensleisen Ena Buka Helaga
Genese

GENESE

1 Matamana negana ai, Dirava ese guba bona tanobada ia havaraia.+

2 Tanobada ena toana be lasi bona gau ta ia noho lasi, gabu ibounai be ranu+ ese ia koua bona ia dibura momokani, bona Dirava ena gaukara siahuna*+ be ranu latanai ia lao mai.+

3 Bona Dirava ia gwau: “Namona be diari ia vara.” Vadaeni diari ia vara.+ 4 Unai murinai Dirava ia itaia diari be namo, bona Dirava ese diari be dibura amo ia hapararaia matamaia. 5 Dirava ese diari ia gwauraia Dina, to dibura ia gwauraia Hanuaboi.+ Bona hanuaboi ia mai bona ia ore, bena daba ia rere, dina namba 1.

6 Bena Dirava ia gwau: “Namona be ranu edia huanai pada+ ta ia noho, unai amo ranu be kahana rua dekenai ia parara.”+ 7 Bena Dirava ese unai pada ia karaia bona unai ese ataiai ranu bona henunai ranu ia hapararaia.+ Bona unai bamona ia vara. 8 Dirava ese unai pada ia gwauraia Guba. Bona hanuaboi ia mai bona ia ore, bena daba ia rere, dina namba 2.

9 Bena Dirava ia gwau: “Namona be guba henunai ia noho ranu be gabu tamona dekenai ia haboua, bona tano kaukau do ia hedinarai.”+ Bona unai bamona ia vara. 10 Bena Dirava ese tano kaukau ia gwauraia Tanobada,+ to gabu tamona dekenai ia haboua ranu ia gwauraia Davara.*+ Bona Dirava ia itaia, unai be namo.+ 11 Bena Dirava ia gwau: “Namona be tanobada dekenai rei, uhe idia havaraia tubutubu gaudia, bona huahua bona uhe idia havaraia au ibounai idia vara, edia orea ta ta hegeregerena.” Bona unai bamona ia vara. 12 Bena tanobada ai rei, uhe idia havaraia tubutubu gaudia idauidau+ bona huahua bona uhe idia havaraia au ibounai idia vara matamaia, edia orea ta ta hegeregerena. Bona Dirava ia itaia, unai be namo. 13 Hanuaboi ia mai bona ia ore, bena daba ia rere, dina namba 3.

14 Bena Dirava ia gwau: “Namona be guba* dekenai diari gaudia+ do idia noho, unai amo dina bona hanuaboi do idia hapararaia.+ Bona idia be toa bamona, nega,* dina, bona lagani totona.+ 15 Guba* dekenai unai diari gaudia ese tanobada do idia hadiaria.” Bona unai bamona ia vara. 16 Bena Dirava ese diari gaudia badadia rua ia karaia,* ta be dina ai diari bada do ia henia,+ bona ma ta be hanuaboi ai diari sisina do ia henia, bona hisiu danu ia karaia.+ 17 Bena Dirava ese unai gaudia be guba* dekenai ia atoa, tanobada idia hadiaria totona. 18 Unai gaudia ese dina bona hanuaboi do idia biagua bona diari bona dibura do idia hapararaia.+ Bena Dirava ia itaia, unai be namo. 19 Bona hanuaboi ia mai bona ia ore, bena daba ia rere, dina namba 4.

20 Bena Dirava ia gwau: “Namona be ranu be mauri gaudia* amo ia honu bona idia roho gaudia be guba* ai do idia roho.”+ 21 Bona Dirava ese davara ai mauri gaudia badadia bona mauri gaudia* ibounai ia havaraia bona idia be ranu lalonai idia loaloa, edia orea ta ta hegeregerena. Idia roho gaudia ibounai, edia orea ta ta hegeregerena. Bona Dirava ia itaia, unai be namo. 22 Vadaeni Dirava ese unai gaudia ia hanamoa, ia gwau: “Natudia do umui havaraia bona do umui momo herea bona davara ena ranu umui hahonua,+ bona namona be idia roho gaudia be tanobada latanai do idia momo herea.” 23 Bona hanuaboi ia mai bona ia ore, bena daba ia rere, dina namba 5.

24 Bena Dirava ia gwau: “Namona be tanobada ai mauri gaudia* idia vara, edia orea ta ta hegeregerena, bona ubua animal, idia rau animal, bona uda animal, edia orea ta ta hegeregerena.”+ Bona unai bamona ia vara. 25 Bona Dirava ese uda animal ia karaia, edia orea ta ta hegeregerena, bona ubua animal, edia orea ta ta hegeregerena, bona tano ai idia rau animal, edia orea ta ta hegeregerena. Bona Dirava ia itaia unai be namo.

26 Bena Dirava ia gwau: “Namona be taunimanima ita+ karaia iseda toana hegeregerena,+ bona idia ese davara ena gwarume, guba ai idia roho gaudia, ubua animal, bona tano latanai idia noho animal ma haida bona tanobada ibounai do idia biagua.”+ 27 Bona Dirava ese taunimanima be iena toana hegeregerena ia havaraia. Oibe, iena toana hegeregerena tau bona hahine ia karaia.+ 28 Danu Dirava ese idia ia hanamoa, bona idia dekenai ia gwau: “Natudia umui havaraia bona do umui momo herea bona tanobada umui hahonua+ bona umui biagua,+ bona davara ena gwarume bona guba ai idia roho gaudia bona tanobada ai idia noho mauri gaudia ibounai umui biagua.”+

29 Bena Dirava ia gwau: “Tanobada ai uhe idia havaraia tubutubu gaudia bona huahua bona uhe idia havaraia au ibounai be umui dekenai lau henia. Unai be emui aniani.+ 30 Bona tanobada ena uda animal bona guba ai idia roho gaudia ibounai bona tanobada ai idia noho mauri gaudia* ibounai dekenai, lau ese tubutubu gaudia be aniani bamona lau henia.”+ Bona unai bamona ia vara.

31 Unai murinai Dirava ia itaia ia karaia gaudia ibounai be namo herea.+ Bona hanuaboi ia mai bona ia ore, bena daba ia rere, dina namba 6.

2 Dirava ese guba bona tanobada bona idia lalonai idia noho gaudia ibounai ia karaia haorea.+ 2 Bona dina namba 7 do lasi neganai, Dirava ese ia karaia noho gaukara ibounai ia haorea, bona dina namba 7 ai, ia karaia gaukara ibounai amo ia laga-ani matamaia.+ 3 Bena Dirava ese dina namba 7 ia hanamoa bona ia gwauraia dina helagana, badina unai dina ai Dirava ese iena ura hegeregerena ia havaraia gaudia ibounai amo ia laga-ani matamaia.

4 Inai be guba bona tanobada idia vara negana ena sivarai. Unai be* Iehova* Dirava ese tanobada bona guba ia karaia dinana.+

5 To tanobada ai au bona tubutubu gaudia ma haida idia do vara lasi, badina Iehova Dirava ese tanobada ai medu ia do hadihoa lasi, bona ta ia noho lasi tano ia birulaia totona. 6 To tano amo paripari ia daekau bona tanobada ibounai ia haparia.

7 Bena Iehova Dirava ese tano ena kahu amo tau ta ia karaia+ bona ena udu baubau lalonai mauri ena laga ia hiriria vareai,+ bona unai tau be mauri tauna* ai ia lao.+ 8 Ma danu, Iehova Dirava ese Eden ai uma ta ia karaia,+ unai be ist kahanai ia noho, bona ia havaraia tauna be unuseniai ia atoa.+ 9 Iehova Dirava ese tano amo au idauidau ia hatubua. Edia toana be namo bona idia be namo aniani totona, bona uma ena huanai mauri auna+ ia atoa, bona namo bona dika dibaia auna danu.+

10 Vadaeni Eden amo sinavai ia aru lao uma ia hapariparia totona, bona unuseni amo ia parara bona sinavai 4 ai ia lao. 11 Ginigunana ena ladana be Pisona, unai be Havila tano ibounai ia hagegea, unuseniai golo ia noho. 12 Unai tano ena golo be namo. Onuku nadi bona bedolaka* idia noho danu. 13 Sinavai iharuana ena ladana be Gihona, unai be Kusu tano ibounai ia hagegea. 14 Sinavai ihatoina ena ladana be Taigarisi,*+ unai be Asuria ena ist kahana dekenai ia lao.+ Bona sinavai namba 4 be Euperate.+

15 Iehova Dirava ese unai tau ia abia bona Eden umana dekenai ia atoa, unai uma do ia birulaia bona naria totona.+ 16 Danu, Iehova Dirava ese unai tau dekenai inai oda hereva ia henia: “Uma ai idia noho au ibounai edia huahua be emu ura hegeregerena oi ania diba.+ 17 To namo bona dika dibaia auna ena huahua oi ania lasi, badina oi ania dinana ai, do oi mase.”+

18 Vadaeni Iehova Dirava ia gwau: “Tau be sibona ia noho be namo lasi. Lau ese ena durua tauna ta do lau karaia, ia do ia bamoa totona.”+ 19 Bena Iehova Dirava ese tano amo uda animal ibounai bona guba ai idia roho gaudia ibounai ia karaia, bona tau dekenai ia abidia mai, unai amo ia itaia bona ta ta edia ladana ia hatoa. Bona tau ese unai mauri gaudia* ta ta dekenai ia henia ladana be edia ladana ai ia lao.+ 20 Unai dainai, tau ese ubua animal ibounai, guba ai idia roho gaudia, bona uda animal ibounai edia ladana ia henia, to unai tau ena durua tauna be lasi, ia do ia bamoa totona. 21 Vadaeni Iehova Dirava ese unai tau ia hamahutaia, bona ia mahuta mase lalonai, Dirava ese unai tau ena ruduna turiana ia kokia bona unai turia ena gabu be hidio amo ia koua. 22 Bena Iehova Dirava ese tau amo ia kokia ruduna turiana amo hahine ta ia karaia bona tau dekenai ia hakaua lao.+

23 Bena tau ia gwau:

“Inai be egu turia ena turia

Bona egu hidio ena hidio.

Ia do idia gwauraia Hahine,

Badina ia be tau* amo.”+

24 Unai dainai tau ese ena tamana bona sinana do ia rakatania bona ena hahine danu do ia hakapua, bona idia be tauanina tamona ai do idia lao.+ 25 Bona idia ruaosi be kopina kavakava idia noho,+ tau bona ena adavana, to idia hemarai lasi.

3 Vadaeni Iehova Dirava ese ia karaia uda animal ibounai amo, gaigai+ be vaia diba momo.* Vadaeni hahine dekenai ia gwau: “Momokani, Dirava ia gwau uma dekenai idia noho au ibounai ena huahua do umui ania lasi, a?”+ 2 Unai neganai hahine be gaigai dekenai ia gwau: “Uma ai idia noho au huahua ibounai ai ania diba.+ 3 To uma huanai ia gini au ena huahua totona Dirava ia gwau:+ ‘Unai au ena huahua do umui ania lasi, oibe, do umui dogoatao lasi, dika umui mase.’” 4 Unai neganai gaigai be hahine dekenai ia gwau: “Lasi, do umui mase lasi.+ 5 Badina Dirava ia diba unai au ena huahua umui ania dinana ai, emui matana do idia kehoa,* bona umui be Dirava bamona do umui lao, namo bona dika do umui diba.”+

6 Unai dainai, hahine ia itaia au ena huahua be ia namo ania totona, bona ena toana be namo herea, oibe, unai au ese ena matana ia veria. Vadaeni au ena huahua ia abia bona ia ania.+ Unai murinai, ena adavana be ia ida ia noho neganai, huahua be ia dekenai ia henia bona ia ania danu.+ 7 Bena idia ruaosi edia matana idia kehoa,* bona idia diba idia be kopina kavakava. Unai dainai fig raurau idia turia hebou bona edia koekoena dekenai idia kwatua, sibodia idia koua totona.+

8 Gabeai Iehova Dirava be adorahi ena lai ia toa negana ai uma dekenai ia loaloa, bona idia ese ena gadona idia kamonai, bona Iehova Dirava ena vairana amo idia hunia, uma ena au huanai. 9 Bona Iehova Dirava be tau dekenai ia boiboi noho, ia gwau: “Oi be edeseni?” 10 Dokonai tau ia gwau: “Uma dekenai emu gadona lau kamonai, to lau gari badina lau be kopina kavakava, unai dainai lau hunia.” 11 Bena Dirava ia gwau: “Daika ese oi ia hamaoroa oi be kopina kavakava?+ Lau taravatua au ena huahua oi ania, a?”+ 12 Tau ia gwau: “Lau dekenai oi henia hahine ese au ena huahua be lau dekenai ia henia bona lau ania.” 13 Bena Iehova Dirava be hahine dekenai ia gwau: “Oi be dahaka oi karaia?” Hahine ia haere: “Gaigai ese lau ia koia bona huahua lau ania.”+

14 Bena Iehova Dirava be gaigai dekenai ia gwau:+ “Unai oi karaia dainai, ubua animal bona uda animal ibounai amo oi lau gwauraia dika. Oi be emu bogana amo do oi rau, bona emu mauri dinadia ibounai lalonai kahu do oi ania. 15 Bona lau ese oi+ bona hahine+ huanai inai heheni karana+ do lau havaraia bona emu natuna*+ bona hahine ena natuna*+ huanai danu. Ia ese emu kwarana do ia moia patapata+ bona oi ese iena aena geduna do oi haberoa.”+

16 Hahine dekenai ia gwau: “Emu rogorogo ena hisihisi do lau habadaia. Mai hisihisi danu natudia do oi havaraia, bona do oi ura dikadika emu adavana ida do oi noho, bona ia ese oi do ia biagua.”

17 Bona Adamu* dekenai ia gwau: “Lau ese oi lau oda henia,+ ‘Unai au ena huahua do oi ania lasi,’ to emu adavana ena hereva oi kamonai henia bona au huahua oi ania, vadaeni oi dainai tano lau gwauraia dika.+ Emu mauri dinadia ibounai lalonai, do oi hekwarahi bada* tano amo aniani oi abia totona.+ 18 Tano dekenai au ginigini bona ava do idia tubu, bona oi ese tano ena tubutubu gaudia do oi ania. 19 Paraoa* abia totona do oi varahu bona hekwarahi, ela bona tano dekenai oi giroa lou, badina oi be tano amo lau karaia.+ Oi be tano kahuna amo bona kahu dekenai do oi giroa lou.”+

20 Unai murinai Adamu ese ena adavana ena ladana ia hatoa Heva, badina ia be mauri taudia ibounai edia sinana ai do ia lao.+ 21 Bona Iehova Dirava ese Adamu bona ena adavana totona animal ena kopina amo dabua latadia ia karaia, bona edia dabua ia atoa.+ 22 Bena Iehova Dirava ia gwau: “Inai tau be ita bamona ia lao vadaeni, ia be namo bona dika ia diba.+ Vadaeni gau ta lau karaia be namo, dika mauri auna ena huahua ia abia,+ ia ania, bona ia mauri hanaihanai.” 23 Unai dainai Iehova Dirava ese Adamu be Eden umana murimurinai ia atoa,+ tano ia birulaia totona. Oibe, unai tano amo Dirava ese Adamu ia karaia.+ 24 Vadaeni Dirava ese unai tau ia lulua, bona Eden umana ena ist kahanai kerubi ia atodia+ bona ia giroagiroa tuari kaia mai lahina ia atoa danu. Unai ia karaia, mauri auna ia lao henia dalana koua totona.

4 Vadaeni, Adamu be ena adavana Heva ida ia mahuta hebou bona Heva ia rogorogo.+ Kaino ia havaraia neganai,+ ia gwau: “Iehova ena heduru amo natuna mero ta lau havaraia.” 2 Gabeai Heva ia mara lou, bona Kaino ena tadina Abela ia havaraia.+

Abela be mamoe naria tauna ai ia lao, to Kaino be biru tauna ai ia lao. 3 Gabeai, Kaino ese uma aniani haida ia mailaia, Iehova dekenai ia bouboulaia totona. 4 To Abela ese ena mamoe oreana amo, vara guna mamoe natuna haida ia bouboulaia,+ edia digara danu. Iehova be Abela ia lalonamo henia bona ena boubou gauna ia abia dae,+ 5 to Kaino ia lalonamo henia lasi, bona ena boubou gauna ia abia dae lasi. Unai dainai Kaino ia badu dikadika bona ia lalometau. 6 Vadaeni Iehova be Kaino dekenai ia gwau: “Dahaka dainai oi badu dikadika bona oi lalometau? 7 Bema emu kara oi haidaua, lau ese oi do lau lalonamo henia. To bema lasi, namona be oi diba, kara dika be iduara dekenai ia naria noho, ia ura oi ia biagua, to ia do oi halusia, a?”

8 Unai murinai Kaino be ena tadina Abela dekenai ia gwau: “Mani uma gabu dekenai ita lao.” Vadaeni, uma gabu dekenai idia noho lalonai, Kaino ese ena tadina Abela ia botaia bona ia alaia.+ 9 Gabeai, Iehova be Kaino dekenai ia gwau: “Emu tadina Abela be edeseni?” Bona Kaino ia gwau: “Lau diba lasi. Lau be egu tadina ena naria tauna, a?” 10 Bena Dirava ia gwau: “Dahaka oi karaia vadaeni? Kamonai! Emu tadina ena rara be tano amo lau dekenai ia boiboi noho.+ 11 Hari oi lau gwauraia dika, bona inai tano amo oi lau lulua. Badina inai tano be ena uduna ia kehoa emu imana amo emu tadina ena rara ia inua totona.+ 12 Tano oi birulaia neganai, tano be anina do ia havaraia lasi. Tanobada ai oi be do oi loa kava bona gabu idauidau ai do oi noho.” 13 Vadaeni Kaino be Iehova dekenai ia gwau: “Egu kerere davana be metau momokani lau huaia totona. 14 Hari dina oi ese inai tano amo lau oi lulua, bona emu vairana amo do lau hunia, bona inai tanobada ai, do lau loa kava bona gabu idauidau ai do lau noho, bona lau ia davaria tauna ese lau do ia alaia mase.” 15 Vadaeni Iehova ese Kaino ia hamaoroa: “Unai badina dainai Kaino ia alaia mase tauna ena dika davana be nega 7 do ia bada.”

Vadaeni Iehova ese Kaino totona maka* ta ia karaia, unai amo ta ese ia davaria neganai do ia alaia mase lasi. 16 Vadaeni Kaino be Iehova vairana amo ia raka siri bona Loa Kava* tano dekenai ia noho, unai be Eden ena ist kahana dekenai.+

17 Unai murinai Kaino be ena adavana ida ia mahuta hebou,+ bona ena adavana ia rogorogo, bona Enoka ia havaraia. Bena Kaino ese siti ta ia haginia, bona ena ladana ia hatoa Enoka, ena natuna ena ladana hegeregerena. 18 Gabeai Enoka ena natuna Irada ia vara. Bona Irada be Mehuiaela ena tamana, bona Mehuiaela be Metusaela ena tamana, bona Metusaela be Lameka ena tamana.

19 Lameka ese hahine rua ia adavaia. Hahine ginigunana ena ladana be Ada, bona iharuana ena ladana be Silaha. 20 Ada ese Iabala ia havaraia. Ia be palai ruma ai ia noho bona animal ia naria tauna ginigunana. 21 Iena tadikaka ena ladana be Iubala. Ia be hap* bona fluti gadaralaia tauna ginigunana. 22 Danu, Silaha ese Tubala-kaino ia havaraia. Tubala-kaino be kopa bona auri tulu idauidau ia karaia tauna. Bona ena taihuna be Namaha. 23 Bena Lameka be ena adavana rua, Ada bona Silaha dekenai inai hereva ia gwauraia:

“Lameka ena adavadia e, egu gadona umui kamonai;

Egu hereva umui kamonai:

Lau ese tau matamata ta lau hamasea badina lau ia haberoa,

Oibe, lau ia botaia dainai ia lau hamasea.

24 Bema Kaino ia alaia tauna be nega 7 ena dika davana do ia abia,+

Vadaeni, Lameka ia alaia tauna be nega 77 ena dika davana do ia abia.”

25 Bona Adamu be ena adavana ida ia mahuta hebou lou, bona natuna mero ta ia havaraia. Heva ese ena ladana ia hatoa Seta,*+ badina ia gwau: “Dirava ese lau totona natuna ta ia abia hidi, Abela ena gabu ia abia, badina Kaino ese Abela ia hamasea.”+ 26 Danu Seta amo natuna mero ta ia vara, bona ena ladana ia hatoa Enosi.+ Unai nega ai taunimanima be Iehova ena ladana dekenai idia boiboi matamaia.

5 Inai be Adamu ena sivarai. Dirava ese Adamu ia havaraia dinana ai, ia ese Adamu be iena toana hegeregerena ia havaraia.+ 2 Tau bona hahine ia karaia.+ Bona idia ia havaraia dinana ai,+ ia hanamodia bona ia gwauraidia Taunimanima.

3 Adamu ena mauri lagani be 130 neganai, natuna mero ta ia havaraia iena toana bamona, bona ena ladana ia hatoa Seta.+ 4 Seta ia vara murinai, Adamu be ma lagani 800 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 5 Vadaeni Adamu ena mauri lagani ibounai be 930, bena ia mase.+

6 Seta ena mauri lagani be 105 neganai, Enosi ia havaraia.+ 7 Enosi ia vara murinai, Seta be ma lagani 807 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 8 Vadaeni Seta ena mauri lagani ibounai be 912, bena ia mase.

9 Enosi ena mauri lagani be 90 neganai, Kenana ia havaraia. 10 Kenana ia vara murinai, Enosi be ma lagani 815 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 11 Vadaeni Enosi ena mauri lagani ibounai be 905, bena ia mase.

12 Kenana ena mauri lagani be 70 neganai, Mahalalela ia havaraia.+ 13 Mahalalela ia vara murinai, Kenana be ma lagani 840 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 14 Vadaeni Kenana ena mauri lagani ibounai be 910, bena ia mase.

15 Mahalalela ena mauri lagani be 65 neganai, Iareda ia havaraia.+ 16 Iareda ia vara murinai, Mahalalela be ma lagani 830 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 17 Vadaeni Mahalalela ena mauri lagani ibounai be 895, bena ia mase.

18 Iareda ena mauri lagani be 162 neganai, Enoka ia havaraia.+ 19 Enoka ia vara murinai, Iareda be ma lagani 800 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 20 Vadaeni Iareda ena mauri lagani ibounai be 962, bena ia mase.

21 Enoka ena mauri lagani be 65 neganai, Metusela ia havaraia.+ 22 Metusela ia vara murinai, Enoka be lagani 300 lalonai Dirava momokanina ida ia raka noho. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 23 Vadaeni Enoka ena mauri lagani ibounai be 365. 24 Enoka be Dirava momokanina ida ia raka noho.+ Unai murinai ta ese ia itaia lou lasi, badina Dirava ese ia abia.+

25 Metusela ena mauri lagani be 187 neganai, Lameka ia havaraia.+ 26 Lameka ia vara murinai, Metusela be ma lagani 782 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 27 Vadaeni Metusela ena mauri lagani ibounai be 969, bena ia mase.

28 Lameka ena mauri lagani be 182 neganai, natuna mero ta ia havaraia. 29 Iena ladana ia hatoa Noa,*+ ia gwau: “Inai mero ese iseda gaukara metau bona eda ima gaukara ena hisihisi amo ita dekenai laga-ani do ia henia, badina Iehova ese inai tano ia gwauraia dika vadaeni.”+ 30 Noa ia vara murinai, Lameka be ma lagani 595 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia. 31 Vadaeni Lameka ena mauri lagani ibounai be 777, bena ia mase.

32 Noa ena mauri lagani be 500, bena unai murinai ia ese Sema,+ Hamo,+ bona Iapeta+ ia havaraia.

6 Vadaeni, tanobada ai taunimanima edia namba ia bada daekau matamaia bona idia ese natudia kekeni idia havaraia neganai, 2 Dirava momokanina ena natudia*+ ese taunimanima edia natudia kekeni idia itaia, idia be mai edia hairai. Vadaeni idia ura henia kekenidia idia abia bona idia adavaia. 3 Bena Iehova ia gwau: “Lau ese taunimanima edia kara do lau haheaukalaia hanaihanai lasi,+ badina idia be taunimanima sibona.* Unai dainai idia be lagani 120 sibona do idia noho.”+

4 Unai nega ai bona unai murinai, Nefilim* be tanobada ai idia noho. Badina Dirava momokanina ena natudia be taunimanima edia natudia kekeni ida idia mahuta hebou, bona natudia memero idia havaraia. Idia be idaunegai idia noho tatau goadadia, bona ladana bada taudia.

5 Bona Iehova ia itaia tanobada ai taunimanima edia kara dika be bada herea, bona edia kudouna ena ura be nega ibounai ia dika sibona.+ 6 Iehova ia lalohisihisi badina tanobada ai taunimanima ia karaia, oibe, ena kudouna ia metau.+ 7 Unai dainai Iehova ia gwau: “Lau ese lau havaraia taudia be tanobada amo do lau kokia. Oibe, taunimanima bona ubua animal, idia rau animal, bona guba dekenai idia roho gaudia ibounai danu, badina lau lalohisihisi idia lau karaia.” 8 To Noa be Iehova ese ia lalonamo henia.

9 Inai be Noa ena sivarai.

Noa be kara maoromaoro tauna.+ Iena nega ai idia noho taudia huanai, ia hahedinaraia ia be kerere lasi tauna. Noa be Dirava momokanina ida ia raka.+ 10 Gabeai Noa be natudia memero toi ia havaraia, idia be Sema, Hamo, bona Iapeta.+ 11 To Dirava momokani vairanai, tanobada be ia dika momokani bona dagedage karadia amo ia honu. 12 Oibe, Dirava ese tanobada ia itaia, ia dika momokani,+ badina taunimanima ibounai ese edia kara amo tanobada idia hadikaia.+

13 Unai murinai Dirava ese Noa ia hamaoroa: “Egu lalona lau hadaia vadaeni, taunimanima ibounai do lau haorea, badina idia dainai tanobada be dagedage karadia amo ia honu. Unai dainai idia bona tanobada do lau hadikaia.+ 14 Oi ese au namodia* amo bouti* ta do oi karaia.+ Bouti lalonai daiutu haida do oi karaia, bona ena lalona bona murina be pisi* amo do oi koua.+ 15 Bouti be inai bamona do oi karaia: Ena lata be 300 kiubit,* ena lababa be 50 kiubit, bona ena ataiai be 30 kiubit. 16 Diari totona windo do oi karaia, ena pada guhi amo be 1 kiubit. Namona be bouti ena kahana ta dekenai iduara do oi karaia,+ bona bouti be mai ena sitori ginigunana, iharuana, bona ihatoina.

17 “Lau ese tanobada ai abata ranu do lau mailaia,+ guba henunai idia noho mauri gaudia ibounai, mauri siahuna idia abia gaudia unai, lau hadikaia ore totona. Tanobada ai idia noho gaudia ibounai do idia boio.+ 18 Bona lau be oi ida gwauhamata ta lau karaia. Namona be bouti lalonai do oi vareai, oi, emu natudia memero, emu adavana, bona emu natudia memero edia adavadia.+ 19 Bona mauri gaudia idauidau ibounai amo, rua rua be bouti lalonai do oi abia vareai,+ tau bona hahine, unai amo idia be oi ida mauri do idia abia.+ 20 Idia roho gaudia be edia orea ta ta hegeregerena, ubua animal be edia orea ta ta hegeregerena, bona tano dekenai idia rau animal ibounai be edia orea ta ta hegeregerena, idia amo rua rua be bouti lalonai oi ida do idia vareai, idia mauri totona.+ 21 Danu, oi ese aniani idauidau do oi haboua bona do oi abia vareai,+ oi bona animal totona.”

22 Bona Noa be Dirava ena oda hereva ibounai ia badinaia. Oibe, unai hegeregerena ia kara.+

7 Unai murinai Iehova be Noa dekenai ia gwau: “Oi bona emu ruma bese taudia ibounai umui lao, bouti* lalonai umui vareai, badina lau itaia inai uru taudia huanai oi be kara maoromaoro tauna.+ 2 Namona be idia goeva animal idauidau ibounai amo 7+ oi abia vareai, tau bona hahine, bona idia goeva lasi animal rua rua sibona, tau bona hahine do oi abia vareai. 3 Danu, guba ai idia roho gaudia ibounai amo 7 oi abia vareai, tau bona hahine. Unai amo do idia mauri bona natudia do idia havaraia.+ 4 Badina dina 7 murinai, lau ese tanobada latanai medu do lau hadihoa,+ dina 40 bona hanuaboi 40 lalonai,+ bona lau karaia mauri gaudia ibounai be tanobada amo do lau kokia.”+ 5 Vadaeni Noa be Iehova ese ia gwauraia gaudia ibounai ia badinaia.

6 Noa ena mauri lagani be 600 neganai, tanobada ai abata ia vara.+ 7 To abata ia do vara lasi neganai, Noa, ena natudia memero, ena adavana bona ena natudia memero edia adavadia be bouti lalonai idia vareai.+ 8 Idia goeva animal bona idia goeva lasi animal ibounai bona idia roho gaudia bona tano ai idia rau gaudia ibounai+ 9 be rua rua Noa dekenai idia lao bouti lalonai, tau bona hahine, Dirava ese Noa ia oda henia hegeregerena. 10 Bona dina 7 murinai, tanobada dekenai medu bada ia diho matamaia.

11 Noa ena mauri lagani be 600 neganai, hua iharuana ena dina namba 17 ai, guba ena ranu haboua gabuna badana ia makohi bona guba ena ranu geiti idia kehoa.+ 12 Bona tanobada ai dina 40 bona hanuaboi 40 lalonai medu bada ia diho. 13 Unai dina ai, Noa bona ena natudia memero Sema, Hamo, bona Iapeta,+ Noa ena adavana, bona ena natudia memero edia adavadia toi be bouti lalonai idia vareai.+ 14 Bona uda animal ibounai, ta ta edia orea hegeregerena, ubua animal ibounai, ta ta edia orea hegeregerena, idia rau animal ibounai, ta ta edia orea hegeregerena, idia roho gaudia ibounai, ta ta edia orea hegeregerena, bona manu idauidau ibounai be idia ida idia vareai. 15 Mauri gaudia rua rua be Noa dekenai idia lao bouti lalonai idia vareai. 16 Vadaeni animal idauidau, tau bona hahine idia vareai, Dirava ese Noa ia oda henia hegeregerena. Unai murinai, Iehova ese iduara ia koua.

17 Dina 40 lalonai tanobada ai medu bada ia diho noho, bona ranu ia daekau noho ela bona bouti be ranu latanai ia hure matamaia. 18 Abata ese tanobada ia koua momokani bona ia bada daekau noho, to bouti be ranu ena latanai ia hure. 19 Ranu ese tanobada ia koua momokani dainai, ororo latadia ibounai ia koua.+ 20 Ranu ia bada daekau ela bona ororo ia hanaia, 15 kiubit* bamona.

21 Unai dainai tanobada latanai idia noho mauri gaudia ibounai idia mase,+ idia roho gaudia, ubua animal, uda animal, orea dekenai idia loaloa animal maragidia ibounai, bona taunimanima danu.+ 22 Tano ai idia mauri bona idia hahodi gaudia ibounai idia mase.+ 23 Dirava ese tanobada latanai idia noho mauri gaudia, unai be taunimanima, animal, idia rau animal, bona idia roho gaudia ibounai ia hadikaia ore. Oibe, idia ibounai be tanobada amo ia haorea,+ to Noa bona ia ida bouti lalonai idia noho taudia bona animal idia roho mauri.+ 24 Bona tanobada be ranu ese ia koua ela bona dina 150.+

8 Unai murinai, Dirava ese Noa bona ia ida bouti* lalonai idia noho uda animal bona ubua animal ibounai ia laloa,+ bona ia ese tanobada latanai lai ia siaia, bona ranu ia diho matamaia. 2 Guba ena ranu haboua gabuna badana bona guba ena ranu geiti idia koua, bona medu ia diho lasi.+ 3 Bena tanobada amo abata ranu be metairametaira ia diho matamaia. Dina 150 idia ore murinai, ranu ia diho momokani. 4 Hua namba 7 ena dina namba 17 ai, bouti be Ararata ena ororo ta latanai ia kamokau. 5 Bona ranu be metairametaira ia diho ela bona hua namba 10. Bena hua namba 10 ena dina ginigunana ai, ororo edia ataiai kahana idia hedinarai.+

6 Vadaeni dina 40 idia ore murinai, Noa ese bouti ena windo ia kehoa,+ 7 bona galo manu ta ia siaia. Galo ia roho lao mai ela bona tanobada ai ranu ia kaukau.

8 Gabeai Noa ese pune manu ia siaia, unai amo do ia diba bema ranu be tanobada amo ia diho vadaeni. 9 Pune be laga-ani gabuna* ta ia davaria lasi dainai, Noa dekenai ia giroa lou, badina ranu be tanobada ibounai ia do koua noho.+ Vadaeni Noa be ena imana ia atoa raka-lasi bona pune be bouti lalonai ia abia vareai.10 Ia be dina 7 ma ia naria, bona bouti amo pune manu ia siaia lou. 11 Adorahi momokani ai, pune be Noa dekenai ia mai neganai, ia itaia pune ena uduna ai olive rau matamatana ta ia noho! Bena Noa ia diba ranu be tanobada amo ia diho vadaeni.+ 12 Ia be dina 7 ma ia naria. Bena pune ia siaia, to ia dekenai ia giroa lou lasi.

13 Lagani 601+ ena hua ginigunana ena dina ginigunana ai, ranu be tanobada amo ia diho vadaeni. Bona Noa ese bouti ena guhi ena kahana ta ia kokia bona ia itaia tano be ia kaukau noho. 14 Hua iharuana ena dina namba 27 ai, tanobada be ia kaukau vadaeni.

15 Dirava be Noa dekenai ia gwau: 16 “Bouti amo umui raka-lasi, oi, emu adavana, emu natudia memero, bona edia adavadia.+ 17 Animal idauidau ibounai do oi abia raka-lasi.+ Idia roho gaudia, ubua animal, bona idia rau animal ibounai, unai amo natudia do idia havaraia bona tanobada ai do idia momo herea.”+

18 Vadaeni Noa be ena natudia memero,+ ena adavana, bona ena natudia memero edia adavadia ida ia raka-lasi. 19 Mauri gaudia ibounai, idia rau animal ibounai, idia roho gaudia ibounai, bona tanobada dekenai idia noho animal ibounai be bouti amo idia raka-lasi, ta ta edia orea hegeregerena.+ 20 Bena Noa ese Iehova totona boubou patana ta ia haginia,+ bona idia goeva animal bona idia goeva roho gaudia haida ia abia,+ bona boubou patana latanai gabua boubou ia henia.+ 21 Bona Iehova ese bonana namona ia bonaia. Unai dainai Iehova be ena kudouna dekenai ia gwau: “Taunimanima edia kara dainai tanobada do lau hadikaia lou lasi,+ badina idia maragi negana amo edia kudouna ai idia noho lalohadai be hanaihanai idia dika.+ Bona gabeai taunimanima bona animal ibounai do lau hadikaia lou lasi.+ 22 Harihari amo tanobada ai hadohado bona geigei negana, keru bona siahu negana, sama* bona winta,* bona dina bona hanuaboi be do idia doko lasi.”+

9 Dirava ese Noa bona ena natudia memero ia hanamodia bona idia dekenai ia gwau: “Natudia umui havaraia bona umui momo herea, bona tanobada umui hahonua.+ 2 Tanobada ai idia noho mauri gaudia ibounai, guba ai idia roho gaudia ibounai, tano ai idia rau gaudia, bona davara lalonai idia noho gwarume ibounai ese umui do idia gari henia. Hari idia be emui imana dekenai* lau atoa.+ 3 Animal ibounai umui ania diba.+ Lau ese umui dekenai tubutubu gaudia ibounai lau henia hegeregerena, animal ibounai be umui dekenai lau henia.+ 4 To hidio mai ena rara+ do umui ania lasi, badina rara be mauri.*+ 5 Danu, bema mauri gauna ta ese emui rara ia bubua,* lau ese ena davana do lau henia. Bema animal ta ese unai ia karaia, do ia mase be namo. Bema taunimanima ta ese unai ia karaia, vadaeni ena mauri* amo davana ia henia be namo, badina ia be emu tadikaka.+ 6 Bema tau ta ese ma ta ia alaia, ia do idia alaia* danu,+ badina Dirava ese taunimanima be iena toana hegeregerena ia karaia.+ 7 To umui be natudia umui havaraia bona do umui momo herea, bona tanobada umui hahonua.”+

8 Bena Dirava ese Noa bona ena natudia memero dekenai ia gwau: 9 “Hari lau ese umui bona emui tubudia ida gwaubou ta lau karaia,+ 10 bona umui ida idia noho mauri* gaudia ibounai, manu, animal idauidau, bona tanobada ai idia noho mauri gaudia ibounai, bouti amo idia raka-lasi mauri gaudia unai, ida gwaubou lau karaia.+ 11 Oibe, umui ida lau karaia gwaubou be inai: Abata ranu ese animal bona taunimanima ibounai do ia hadikaia lou lasi, bona abata ese tanobada do ia hadikaia lou lasi.”+

12 Dirava ma ia gwau: “Inai gwaubou ena toa lau karaia, ia be lau, umui, bona umui ida idia noho mauri* gaudia ibounai huanai, bona uru gabedia ibounai totona danu. 13 Lau ese ori lalonai egu kevau lau atoa inai, ia be lau bona tanobada huanai lau karaia gwaubou ena toa. 14 Guba ai ori lau havaraia neganai, kevau be ori lalonai do ia hedinarai. 15 Bena lau ese umui bona mauri gaudia idauidau ibounai ida lau karaia gwaubou do lau laloatao. Bona abata do ia vara lou lasi, animal bona taunimanima ia hadikaia ore totona.+ 16 Bona kevau be ori lalonai do ia hedinarai, bona lau ese unai do lau itaia bona noho hanaihanai gwaubou do lau laloatao, unai be lau bona tanobada ai idia noho mauri gaudia ibounai ida lau karaia.”

17 Dirava be Noa dekenai inai ia gwauraia lou, ia gwau: “Inai gwaubou ena toa be lau bona tanobada ai idia noho animal bona taunimanima ibounai huanai lau karaia.”+

18 Noa ena natudia memero, bouti* amo idia raka-lasi taudia be Sema, Hamo, bona Iapeta.+ Gabeai Hamo ese Kanana ia havaraia.+ 19 Unai memero toi be Noa ena natudia, bona gabeai idia be tanobada idia noholaia taudia ibounai edia tubudia ai idia lao.+

20 Vadaeni Noa ese tano ia birulaia matamaia, bona vain uma ta ia karaia. 21 Dina ta wain ia inua bona ia kekero, bona ena palai ruma lalonai kopina kavakava ia hekure. 22 Kanana ena tamana, Hamo, ese ena tamana ena kopina kavakava ia itaia, vadaeni ia lao murimuri bona ena tadikaka ruaosi ia hamaoroa. 23 Vadaeni Sema bona Iapeta ese dabua ta idia abia, edia pagana dekenai idia atoa bona idia vareai, to edia doruna be ia dekenai idia henia. Bona edia tamana ena kopina kavakava idia koua, to edia vairana idia giroa lasi, bona edia tamana ena kopina kavakava idia itaia lasi.

24 Noa be ena kekero amo ia noga neganai, ena natuna mero ginigabena ese ia karaia karana ia dibaia, 25 vadaeni ia gwau:

“Kanana lau gwauraia dika.+

Ia be igui hesiai tauna* ai ia lao be namo.”+

26 Ma ia gwau:

“Sema ena Dirava, Iehova hanamoa,

Bona Kanana be Sema ena igui hesiai tauna ai ia lao be namo.+

27 Namona be Dirava ese tano ena kahana badana be Iapeta dekenai ia henia,

Bona ia be Sema ena palai rumadia ai ia noho be namo.

Namona be Kanana be iena igui hesiai tauna ai ia lao danu.”

28 Abata murinai, Noa be ma lagani 350 ia mauri.+ 29 Vadaeni Noa ena mauri lagani ibounai be 950, bena ia mase.

10 Inai be Noa ena natudia memero, Sema,+ Hamo, bona Iapeta edia sivarai.

Abata murinai, idia ese natudia memero idia havaraia.+ 2 Iapeta ena natudia memero be Gomere,+ Magoga,+ Madai, Iavana, Tubala,+ Meseka,+ bona Tirasi.+

3 Gomere ena natudia memero be Asakena,+ Ripata, bona Togarama.+

4 Iavana ena natudia memero be Elisa,+ Tarasisi,+ Kitima,+ bona Dodanima.

5 Idia amo motumotu dekenai idia noho taudia idia vara bona edia gabu idauidau dekenai idia lao, edia gado, edia iduhu, bona edia bese hegeregerena.

6 Hamo ena natudia memero be Kusu, Misraim,+ Putu,+ bona Kanana.+

7 Kusu ena natudia memero be Seba,+ Havila, Sabata, Ramaha,+ bona Sabateka.

Ramaha ena natudia memero be Sieba bona Dedana.

8 Kusu be Nimiroda ena tamana. Bona Nimiroda be tanobada ena siahu bada tauna ginigunana. 9 Ia be Iehova inai henia labana tauna goadana ai ia lao. Unai dainai nega haida taunimanima idia gwau: “Nimiroda hegeregerena, ia be Iehova inai henia labana tauna goadana.” 10 Nimiroda ena basileia henunai idia noho siti ginigunadia be, Babela,+ Ereke,+ Akada, bona Kalena, unai be Sinara tano ai.+ 11 Unai tano amo Asuria dekenai ia lao,+ bona Nineva,+ Rehoboto-ira, bona Kala hanuadia ia haginia, 12 bona Resene hanua, unai be Nineva bona Kala hanua edia huanai. Unai be siti badana.*

13 Misraim amo idia vara natudia be Ludima,+ Anamima, Lehabima, Napatuhima,+ 14 Patarusima,+ Kasaluhima (ia amo Filistia taudia+ idia vara), bona Kapitorima.+

15 Kanana ena vara guna natuna be Sidono,+ bona Sidono murinai be Heta.+ 16 Kanana ena bese taudia be Iebusu taudia,+ Amoro taudia,+ Girigasa taudia, 17 Hivi taudia,+ Araka taudia, Sini taudia, 18 Aravada taudia,+ Semara taudia, bona Hamata taudia.+ Unai murinai, Kanana ena bese taudia idia lao bona gabu idauidau dekenai idia noho. 19 Vadaeni Kanana taudia edia tano hetoana be Sidono amo ela bona Gerara,+ unai be Gasa kahirakahira,+ bona unai amo ia lao Sodoma, Gomora,+ Adima, bona Seboimi dekenai,+ unai be Lasa kahirakahira. 20 Unai be Hamo ena natudia memero edia iduhu, edia gado, edia tano, bona edia bese hegeregerena.

21 Sema be natudia memero ia havaraia danu. Ia be Ebere ena natudia ibounai edia tubuna+ bona ia be Iapeta ena tadina.* 22 Sema ena natudia memero be Elama,+ Asuru,+ Apasada,+ Ludi, bona Arama.+

23 Arama ena natudia memero be Usu, Hulu, Getere, bona Masaha.

24 Apasada be Selaha ena tamana,+ bona Selaha be Ebere ena tamana.

25 Ebere ena natudia memero be rua. Ta ena ladana be Pelega,*+ badina ia mauri negana lalonai taunimanima idia noho hebou lasi, idia be gabu idauidau dekenai idia noho. Ena tadina ena ladana be Iokatana.+

26 Iokatana amo idia vara natudia be Alamodada, Selepe, Hasaramaveta, Iera,+ 27 Hadorama, Usala, Dikila, 28 Obala, Abimaela, Sieba, 29 Opiri,+ Havila, bona Iobaba. Idia ibounai be Iokatana ena natudia memero.

30 Idia noho tano be Mesa amo ela bona Separa, unai be Ist ena ororo gabudia ai.

31 Unai be Sema ena natudia memero, edia iduhu, edia gado, edia tano, bona edia bese hegeregerena.+

32 Unai be Noa ena natudia memero edia bese taudia, edia iduhu bona edia bese hegeregerena. Abata murinai, tanobada ai idia noho besedia be idia amo idia vara.+

11 Vadaeni tanobada ibounai lalonai, gado tamona idia herevalaia bona idia gaukaralaia herevadia danu be tamona. 2 Taunimanima be ist kahana dekenai idia lao noho neganai, Sinara tano ai tano palakana ta idia davaria,+ bona unuseniai idia noho matamaia. 3 Vadaeni ta ta dekenai idia hereva idia gwau: “Umui mai! Namona be biriki ita karaia bona lahi dekenai ita gabua.” Unai dainai biriki idia gaukaralaia to nadi lasi, bona pisi* idia gaukaralaia to sement lasi. 4 Idia gwau: “Umui mai! Namona be siti bona kohoro ta ita haginia bona do ia daekau ela bona guba, unai amo ladana bada ita abia bona tanobada ena gabu idauidau dekenai do ita lao lasi.”+

5 Bena Iehova be taunimanima edia natudia ese idia karaia siti bona kohoro itaia totona ia diho. 6 Vadaeni Iehova ia gwau: “Idia be bese tamona bona edia gado be tamona+ dainai, idia ese unai idia karaia matamaia. Bona idia lalohadailaia gaudia ibounai do idia karaia momokani. 7 Mai! Ita+ diho bona edia gado ita haidaua, unai amo ma ta ena gado do idia lalopararalaia lasi.” 8 Bona Iehova be unai bamona ia karaia dainai, idia be tanobada ena gabu idauidau dekenai idia lao,+ bona siti haginia gaukarana idia rakatania. 9 Unai dainai unai gabu ena ladana idia gwauraia Babela,*+ badina unuseniai Iehova ese taunimanima edia gado ia haidaua, bona unuseni amo Iehova ese idia be tanobada ena gabu idauidau dekenai ia lulua lao.

10 Inai be Sema ena sivarai.+

Sema ena mauri lagani be 100 neganai, Apasada ia havaraia,+ unai be lagani rua Abata murinai. 11 Apasada ia vara murinai, Sema be ma lagani 500 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.+

12 Apasada ena mauri lagani be 35 neganai, Selaha ia havaraia.+ 13 Selaha ia vara murinai, Apasada be ma lagani 403 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.

14 Selaha ena mauri lagani be 30 neganai, Ebere ia havaraia.+ 15 Ebere ia vara murinai, Selaha be ma lagani 403 ia mauri noho. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.

16 Ebere ena mauri lagani be 34 neganai, Pelega ia havaraia.+ 17 Pelega ia vara murinai, Ebere be ma lagani 430 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.

18 Pelega ena mauri lagani be 30 neganai, Reu ia havaraia.+ 19 Reu ia vara murinai, Pelega be ma lagani 209 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.

20 Reu ena mauri lagani be 32 neganai, Seruga ia havaraia. 21 Seruga ia vara murinai, Reu be ma lagani 207 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.

22 Seruga ena mauri lagani be 30 neganai, Nahoro ia havaraia. 23 Nahoro ia vara murinai, Seruga be ma lagani 200 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.

24 Nahoro ena mauri lagani be 29 neganai, Tera ia havaraia.+ 25 Tera ia vara murinai, Nahoro be ma lagani 119 ia mauri. Bona natudia memero bona natudia kekeni ia havaraia.

26 Tera ena mauri lagani be 70 murinai, ia ese Aberamo,+ Nahoro,+ bona Harana ia havaraia.

27 Inai be Tera ena sivarai.

Tera ese Aberamo, Nahoro, bona Harana ia havaraia. Bona Harana ese Lota ia havaraia.+ 28 Harana ena tamana Tera ia do mauri lalonai, Harana be ia vara tanona ai ia mase, unai be Kaledea hanua Uru dekenai.+ 29 Aberamo ia headava, bona Nahoro danu ia headava. Aberamo adavana ena ladana be Sarai+ bona Nahoro adavana ena ladana be Milika,+ ia be Harana ena natuna kekeni. Harana be Milika bona Isika edia tamana. 30 Sarai be gabani,+ ia be natuna ta ia havaraia lasi.

31 Bena Tera ese ena natuna Aberamo bona ena tubuna mero Lota,+ Harana ena natuna unai, bona ena ravana Sarai, Aberamo ena adavana unai, ia abidia bona Kaledea hanua Uru idia rakatania bona Kanana tano idia lao henia.+ Gabeai Harana dekenai idia ginidae+ bona unuseniai idia noho matamaia. 32 Vadaeni Tera ena mauri lagani be 205 bena Harana dekenai ia mase.

12 Bena Iehova be Aberamo dekenai ia gwau: “Emu tano, emu varavara, bona emu tamana ena ruma do oi rakatania bona oi dekenai do lau hahedinaraia tano dekenai do oi lao.+ 2 Lau ese emu bese be bese badana ai do lau halaoa bona oi do lau hanamoa bona emu ladana do lau habadaia bona oi amo ma haida be hahenamo do idia abia.+ 3 Oi idia hanamoa taudia do lau hanamoa, bona oi ia gwauraia dika tauna do lau gwauraia dika,+ bona oi amo tanobada besedia ibounai be hahenamo do idia abia.”+

4 Vadaeni Iehova ena hereva hegeregerena Aberamo ia lao, bona Lota be ia ida ia lao. Aberamo ena mauri lagani be 75 neganai, Harana ia rakatania.+ 5 Aberamo ese ena adavana Sarai,+ bona Lota, ena tadikaka ena natuna unai,+ bona Harana ai idia haboua kohu ibounai+ bona unuseniai ia ida idia noho hesiai taudia ia abidia, bona Kanana tano idia lao henia.+ Vadaeni Kanana dekenai idia ginidae neganai, 6 Aberamo ese unai tano ia hanaia ela bona Sekema tano dekenai,+ unai be More ena au badadia kahirakahira.+ Unai nega ai Kanana taudia be unai tano dekenai idia noho. 7 Bena Iehova be Aberamo dekenai ia hedinarai bona ia gwau: “Oiemu natuna+ dekenai inai tano do lau henia.”+ Vadaeni Aberamo be unuseniai Iehova totona boubou patana ta ia haginia, unai gabu ai ia dekenai ia hedinarai 8 Gabeai Aberamo be unai gabu ia rakatania bona Betele ena ist kahana ena ororo gabudia dekenai ia lao,+ bona ena palai ruma be Betele bona Ai hanua huanai ia haginia (Betele be west kahanai bona Ai+ be ist kahanai). Bena unuseniai Iehova totona boubou patana ta ia haginia+ bona Iehova ena ladana ia hanamoa.+ 9 Unai murinai, ena kamepa ia kokia bona Negebe ia lao henia lalonai,+ gabu idauidau ai ena kamepa ia haginia.

10 Vadaeni Kanana tano ai hitolo bada ia vara, bona Aberamo be Aigupito dekenai ia lao, unuseniai nega sisina ia noho totona,*+ badina Kanana ai hitolo be bada herea.+ 11 Kahirakahira Aigupito ai ia ginidae neganai, ena adavana Sarai dekenai ia gwau: “Mani lau oi kamonai henia, oi be hahine mai hairaina.+ 12 Unai dainai Aigupito taudia ese oi idia itaia neganai, do idia gwau, ‘Inai be iena adavana.’ Bena lau do idia alaia, to oi do idia abia mauri. 13 Mani oi gwau oi be egu taihuna, vadaeni oi dainai namo do lau davaria, bona egu mauri do idia kokia lasi.”+

14 Aberamo be Aigupito dekenai ia ginidae neganai, Aigupito taudia idia itaia unai hahine be hairai momokani. 15 Bona Farao ena lohia taudia danu ese ia idia itaia bona Farao idia hamaoroa unai hahine be mai ena hairai, vadaeni Farao ena ruma dekenai idia abia lao. 16 Unai hahine dainai Farao ese Aberamo ia kara namo henia, bona ia dekenai mamoe, boromakau, doniki tatau bona hahine, hesiai tatau bona hahine, bona kamelo ia henia.+ 17 Bena Sarai, Aberamo ena adavana dainai, Iehova ese Farao bona ena ruma bese be gorere dikadia* amo ia hahisidia.+ 18 Vadaeni Farao ese Aberamo ia boiria bona ia gwau: “Dahaka dainai lau dekenai inai bamona oi karaia? Dahaka dainai lau oi hamaoroa lasi ia be emu adavana? 19 Dahaka dainai oi gwau, ‘Ia be egu taihuna,’+ bena kahirakahira ia lau adavaia? Emu adavana be inai. Oi abia bona oi lao!” 20 Bena Farao ese ena tatau ia oda henia, vadaeni idia ese Aberamo bona ena adavana bona ia biagua gaudia ibounai idia siaia lao.+

13 Bena Aberamo be ena adavana bona ia biagua gaudia ibounai ida Aigupito amo Negebe dekenai idia lao,+ Lota danu be ia ida ia lao. 2 Aberamo ena animal, siliva, bona golo be momo herea.+ 3 Negebe amo Betele ia lao henia noho lalonai, gabu idauidau ai kamepa ia haginia, ela bona guna ena palai rumana ia haginia gabuna ai ia ginidae. Unai be Betele bona Ai huanai,+ 4 ia be guna boubou patana ta ia haginia. Unuseniai Aberamo be Iehova ena ladana ia hanamoa.

5 Vadaeni Lota, Aberamo ida ia lao tauna, be mai ena mamoe, boromakau, bona palai rumadia. 6 Unai dainai tano be hegeregere lasi idia ibounai idia noho hebou totona. Edia mamoe bona boromakau be momo herea dainai, gabu tamona ai idia noho diba lasi. 7 Unai dainai, Aberamo ena animal idia naria taudia bona Lota ena animal idia naria taudia huanai hepapahuahu ia vara. (Unai nega ai, Kanana taudia bona Perisi taudia be unai tano dekenai idia noho.)+ 8 Vadaeni Aberamo be Lota dekenai ia gwau:+ “Mani oi bona lau, bona egu animal naria taudia bona emu animal naria taudia ita hepapahuahu lasi, badina ita be varavara. 9 Mani ita parara. Oi ura henia tano ena kahana oi abia diba. Bema oi be lauri kahanai oi lao, vadaeni lau be idiba kahanai do lau lao. To bema idiba kahanai oi lao, vadaeni lauri kahanai do lau lao.” 10 Vadaeni Lota ena matana ia negea bona ia itaia, Ioridane ena distrik ibounai+ ela bona Soara tanona+ be ranu momo gabuna (Iehova ese Sodoma bona Gomora ia do hadikaia lasi neganai), Iehova ena uma* bamona,+ Aigupito bamona. 11 Bena Lota ese Ioridane ena distrik ibounai ia abia hidi, bona ena bese ida ist kahanai idia lao. Unai amo idia be ta ta amo idia parara. 12 Aberamo be Kanana tanona ai ia noho, to Lota be unai distrik ena siti idauidau kahirakahira ia noho.+ Dokonai ia be Sodoma hanua kahirakahira dekenai ena palai ruma ia haginia. 13 Sodoma taudia be taunimanima dikadia bona Iehova vairanai idia be kara dika taudia momokani.+

14 Lota be Aberamo amo ia parara murinai, Iehova be Aberamo dekenai ia gwau: “Mani emu matana oi negea, bona oi noho gabuna amo not bona saut kahana, bona ist bona west kahana oi itaia, 15 badina oi itaia tano ibounai be oi bona emu bese dekenai do lau henia bona unai tano be hanaihanai do umui biagua.+ 16 Bona lau ese emu bese be tano ena miri bamona do lau halaoa, unai amo bema ta be tano ena miri ia duahia diba, vadaeni emu bese ia duahia diba danu.+ 17 Oi toreisi, inai tano oi raka hanaia, ena lata bona ena lababa oi dibaia totona, badina inai be oi dekenai do lau henia.” 18 Vadaeni Aberamo be gabu idauidau dekenai ia lao bona ena palai ruma ia haginia.* Gabeai ia lao bona Mamare ena au badadia huanai ia noho,+ unai be Heberona ai,+ bona unuseniai Iehova totona boubou patana ta ia haginia.+

14 Vadaeni Sinara ena king Amarapela,+ Elasara ena king Arioka, Elama ena king+ Kedoralaomere,+ bona Goimi ena king Tidala, edia nega ai, 2 idia ese Sodoma ena king Bera,+ Gomora ena king Birisa,+ Adima ena king Sinaba, Seboimi ena king Semebere,+ bona Bela, ena ladana ma ta be Soara, ena king idia tuari henia. 3 Idia* ibounai be Sidimi Koura* dekenai idia haboua,+ unai be Damena Davara* ai.+

4 Unai king 5 be lagani 12 lalonai Kedoralaomere idia hesiai henia, to lagani namba 13 ai idia gwau-edeede. 5 Unai dainai lagani namba 14 ai, Kedoralaomere bona ia idia bamoa king taudia idia lao bona Asataroto-karanaimi ai idia noho Repaima taudia, Hamo ai idia noho Susima taudia, bona Save-kiriataimi ai idia noho Emima taudia+ idia halusia, 6 bona Seiri ena ororo ai+ idia noho Hori taudia+ idia tuari henia, ela bona El-parana ai idia halusia, unai be tano kaukauna ena hetoana ai. 7 Bena idia giroa lou bona Ene-misipati dekenai idia mai, ena ladana ma ta be Kadesi,+ bona Amaleka taudia edia gabu ibounai idia abia,+ bona Hasasono-tamara ai idia noho+ Amoro taudia danu+ idia halusia.

8 Vadaeni Sodoma ena king, Gomora ena king, Adima ena king, Seboimi ena king, bona Bela, ena ladana ma ta be Soara, ena king danu be Sidimi Koura* dekenai idia raka lao bona idia ida idia tuari. 9 Unai king 5 be inai king 4, Elama ena king Kedoralaomere, Goimi ena king Tidala, Sinara ena king Amarapela, bona Elasara ena king Arioka,+ ida idia tuari. 10 Sidimi Koura* ai pisi* guri be momo herea, bona Sodoma bona Gomora edia king idia ura idia heau mauri, to unai guri lalonai idia moru, bona taunimanima oredia be ororo gabudia dekenai idia heau lao. 11 Bena idia kwalimu king 4 ese Sodoma bona Gomora taudia edia kohu bona aniani ibounai idia abia bona idia lao.+ 12 Idia ese Lota bona iena kohu danu idia abia lao, unai nega ai ia be Sodoma ai ia noho.+ Lota be Aberamo ena tadikaka ena natuna.

13 Unai murinai, ia heau mauri tauna ta be Heberu tauna Aberamo dekenai ia mai bona idia vara gaudia ia herevalaia. Unai negai, Aberamo be Amoro tauna Mamare ena au badadia huanai ia noho,*+ Mamare be Esakolo bona Anere edia tadikaka.+ Unai tatau be Aberamo idia durua taudia. 14 Vadaeni Aberamo ia kamonai ena varavara*+ idia abia mauri. Unai neganai tuari totona ia treinia tatau 318, ena ruma bese lalonai idia vara hesiai taudia unai, ia haboua bena unai tuari taudia edia murinai idia heau lao ela bona Dano dekenai.+ 15 Hanuaboi ai, ia ese ena tuari taudia, ena hesiai taudia unai, ia hapararaia bona ia ida unai tuari taudia idia tuari henia bona idia halusia. Bena ia luludia lao ela bona Hoba dekenai, unai be Damaseko ena not kahanai. 16 Aberamo ese kohu ibounai ia abia lou, iena varavara Lota danu, Lota ena kohu, hahine taudia, bona taunimanima ma haida.

17 Aberamo ese Kedoralaomere bona ia idia bamoa king taudia ia halusia bona ia giroa lou murinai, Sodoma ena king be Save Koura* ai ia lao Aberamo hedavari henia totona, unai be King Koura ai.+ 18 Bena Salema ena king,+ Melekisedeka+ ese paraoa bona wain ia mailaia. Ia be Ataiai Momokani Diravana ena hahelaga tauna.+

19 Bena ia ese Aberamo ia hanamoa bona ia gwau:

“Ataiai Momokani Diravana,

Guba bona tanobada ia Havaraia Tauna ese Aberamo ia hanamoa be namo.

20 Bona taunimanima ese Ataiai Momokani Diravana idia hanamoa be namo,

Ia ese oi idia hahisia taudia be emu imana dekenai ia atoa!”

Bona Aberamo ese ia abia lou kohu ibounai edia kahana 10 amo kahana ta be ia dekenai ia henia.+

21 Unai murinai, Sodoma ena king be Aberamo dekenai ia gwau: “Taunimanima be lau dekenai oi henia, to kohu ibounai oi abia.” 22 To Aberamo be Sodoma ena king dekenai ia gwau: “Ataiai Momokani Diravana Iehova, guba bona tanobada ia Havaraia Tauna ena vairanai egu imana lau abia isi bona gwauhamata metauna lau karaia, 23 lau ese emu kohu ta, kotini varo ta eiava sandolo varo ta danu do lau abia lasi, badina namo lasi oi gwau, ‘Lau ese Aberamo be kohu momo tauna ai lau halaoa.’ 24 Lau ese gau ta do lau abia lasi, to tatau matamata ese idia ania vadaeni gaudia sibona do lau abia. To lau danu idia lao taudia, Anere, Esakolo, bona Mamare+ ese edia ahuna idia abia be namo.”

15 Unai murinai, Iehova ese matahanai ta lalonai Aberamo ia hereva henia, ia gwau: “Aberamo e, oi gari lasi.+ Lau be emu kesi.+ Oi dekenai hahenamo badana do lau henia.”+ 2 Aberamo ia haere: “Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova e, emu hahenamo ena namo lau dekenai be dahaka? Badina lau dekenai natuna ta be lasi, bona egu kohu do ia abia tauna be Damaseko tauna, Eliesere.”+ 3 Aberamo ma ia gwau: “Oi be lau dekenai natuna ta oi henia lasi,+ bona hari, egu ruma ai ia noho hesiai tauna ta ese egu kohu do ia abia.” 4 Vadaeni Iehova be Aberamo ia haere henia, ia gwau: “Inai tauna ese emu kohu do ia abia lasi, to emu natuna korikori ese emu kohu do ia abia.”+

5 Bena Dirava ese Aberamo be palai ruma amo murimuri dekenai ia hakaua lao, bona ia gwau: “Mani guba oi itaia bona hisiu oi duahia, bema oi hegeregere.” Vadaeni Aberamo dekenai ia gwau: “Oiemu bese be unai bamona do idia lao.”+ 6 Bena Aberamo ese Iehova ia abidadama henia,+ bona ia ese Aberamo ia gwauraia maoromaoro.+ 7 Dirava ma ia gwau: “Lau be Iehova, lau ese Kaledea hanuana Uru amo, oi lau hakaua mai, oi dekenai inai tano lau henia totona.”+ 8 To Aberamo ia gwau: “Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova e, edena bamona do lau diba inai tano do lau abia?” 9 Aberamo dekenai ia gwau: “Lau totona mauri lagani toi boromakau hahine, mauri lagani toi nanigosi hahine, mauri lagani toi mamoe tau, bona pune maragina bona kerea manu ta do oi abia.” 10 Vadaeni Aberamo ese unai animal ta ta ia abia bona kahana rua dekenai ia utua. Animal edia lauri kahana be kahana ta dekenai ia atoa, bona edia idiba kahana be kahana ma ta dekenai ia atoa, to manu ia utudia lasi. 11 Bena manu badadia be animal edia mase tauanina dekenai idia roho diho matamaia, to Aberamo ese ia luludia noho.

12 Dina ia diho gwauraia neganai, Aberamo ia mahuta mase, bona nihi lalonai gari ia havaraia dibura badana ese ia ia koua. 13 Bena Dirava be Aberamo dekenai ia gwau: “Namona be inai oi diba, emu bese taudia be idau tano dekenai idau taudia bamona do idia noho, bona lagani 400 lalonai unai taudia ese idia be igui hesiai taudia ai do idia halaoa, bona do idia hahisidia.+ 14 To, lau ese idia hesiai henia besena do lau hahemaoro henia,+ bona unai murinai idia be mai kohu momo danu unai tano do idia rakatania.+ 15 To oi be do oi mauri daudau bona mai maino ida do oi mase, bona emu sene taudia ida oi do idia guria.+ 16 To uru namba 4 ena nega lalonai, emu bese taudia be iniseni do idia giroa mai,+ badina Amoro taudia edia kerere davana henia negana ia do ginidae lasi.”+

17 Dina ia diho bona gabu ia dibura momokani neganai, lahi badana mai kwalahu bona kede ta mai lahi idia hedinarai, bona unai vamu huanai idia lao. 18 Unai dina ai Iehova be Aberamo ida gwaubou ta ia karaia,+ ia gwau: “Oiemu natudia dekenai inai tano do lau henia,+ Aigupito ena sinavai amo ela bona sinavai badana, Euperate sinavai unai.+ 19 Oibe, unai be Kene taudia,+ Kenise taudia, Kadamono taudia, 20 Hiti taudia,+ Perisi taudia,+ Repaima taudia,+ 21 Amoro taudia, Kanana taudia, Girigasa taudia, bona Iebusu taudia edia tano.”+

16 Aberamo ena adavana Sarai be natuna ta ia havaraia lasi.+ To ia be mai ena Aigupito hesiai hahinena, ena ladana be Hagara.+ 2 Unai dainai Sarai be Aberamo dekenai ia gwau: “Iehova ese lau ia koua natuna lau havaraia lasi totona. Mani egu hesiai hahine ida oi noho hebou. Reana ia amo natudia do lau abia.”+ Vadaeni, Aberamo ese Sarai ena hereva ia kamonai henia. 3 Aberamo be lagani 10 Kanana tanona ai ia noho murinai, iena adavana Sarai ese Hagara, ena Aigupito hesiai hahinena unai, ia abia bona ena adavana Aberamo dekenai ia henia ia adavaia totona. 4 Vadaeni Aberamo be Hagara ida ia mahuta hebou bona Hagara ia rogorogo. Ia diba ia rogorogo neganai, iena biaguna hahinena ia matauraia lasi matamaia.

5 Unai dainai Sarai be Aberamo dekenai ia gwau: “Oi dainai inai hisihisi lau abia. Lau ese emu imana* ai egu hesiai hahinena lau atoa, bona ia diba ia rogorogo neganai, ia ese lau ia matauraia lasi matamaia. Namona be Iehova ese oi bona lau huanai hahemaoro ia karaia.” 6 Unai dainai Aberamo be Sarai dekenai ia gwau: “Itaia! Emu hesiai hahinena be emu siahu henunai ia noho. Emu ura hegeregerena ia oi kara henia.” Vadaeni Sarai be ena hesiai hahinena ia hahemaraia, bona ia be Sarai amo ia heau boio.

7 Gabeai Iehova ena aneru ese Hagara be taunimanima lasi gabuna ena ranu lohilohi gabuna dekenai ia davaria, unai be Suhuru+ ia lao henia dalana ai. 8 Bona aneru ia gwau: “Sarai ena hesiai hahinena Hagara e, oi be edeseni amo oi mai bona edeseni oi lao noho?” Vadaeni ia gwau: “Lau be egu biaguna hahinena Sarai amo lau heau.” 9 Vadaeni Iehova ena aneru be ia dekenai ia gwau: “Emu biaguna hahinena dekenai oi giroa lou, bona iena vairanai oi sibona oi hamanaua.” 10 Bena Iehova ena aneru ia gwau: “Lau ese emu bese do lau habadaia, vadaeni do idia momo herea, duahia diba lasi.”+ 11 Iehova ena aneru ma ia gwau: “Oi be oi rogorogo, bona mero ta do oi havaraia, bona iena ladana do oi hatoa Isamaela.* Badina oi hisihisi bona Iehova ese emu taitai ia kamonai vadaeni. 12 Unai natuna be uda doniki* ta bamona do ia lao. Ia ese taunimanima ibounai do ia dagedage henia, bona idia ibounai ese ia do idia dagedage henia. Bona iena tadikaka ibounai edia noho gabuna kahirakahira ai do ia noho.”*

13 Bena Hagara be ia ia hereva henia Diravana, Iehova, ena ladana ai ia boiboi: “Oi be gau ibounai oi itaia* Diravana.”+ Bona ma ia gwau: “Lau ia itaia Diravana be lau itaia vadaeni.” 14 Unai dainai unai ranu guri ena ladana idia hatoa, Bere-lahai-roi.* (Ia be Kadesi bona Bereda edia huanai ia noho.) 15 Vadaeni, Hagara be mero ta ia havaraia, bona Aberamo ese ena natuna ena ladana ia hatoa Isamaela.+ 16 Aberamo ena mauri lagani be 86 neganai, Hagara ese Isamaela ia havaraia.

17 Aberamo ena mauri lagani be 99 neganai, Iehova be ia dekenai ia hedinarai bona ia gwau: “Lau be Siahu Ibounai Diravana. Egu dala dekenai oi raka bona oi hamomokania oi be kerere lasi tauna. 2 Oi bona lau huanai lau karaia gwaubou do lau hamomokania,+ bona oi dekenai tubudia momo herea do lau henia.”+

3 Vadaeni Aberamo ia goru diho, bona Dirava be ia dekenai ia hereva noho, ia gwau: 4 “Itaia! Lau be oi ida gwaubou ta lau karaia,+ bona oi be bese momo edia tamana ai do oi lao.+ 5 Emu ladana do idia gwauraia lasi Aberamo,* to do idia gwauraia Aberahamo,* badina lau ese oi be bese momo edia tamana ai do lau halaoa. 6 Lau ese oi dekenai tubudia momo herea do lau henia, unai amo bese momo bona king taudia be oi amo do idia mai.+

7 “Bona lau ese oi bona lau+ bona oi murinai do idia mai bese taudia bona edia uru ibounai ida lau karaia gwaubou do lau badinaia. Unai be ia noho hanaihanai gwaubou, bona lau be oi bona emu bese edia Dirava ai do lau lao. 8 Bona idau tauna bamona+ oi noholaia tano, Kanana tanona ibounai unai, be oi bona emu tubudia dekenai do lau henia, bona unai tano do umui noholaia ela bona hanaihanai, bona lau be edia Dirava ai do lau lao.”+

9 Dirava be Aberahamo dekenai ma ia gwau: “Namona be oi bona emu tubudia bona edia tubudia edia uru ibounai lalonai, lau karaia gwaubou umui badinaia. 10 Inai be lau bona umui huanai lau karaia gwaubou, umui bona emui tubudia ese do umui badinaia: Umui huanai idia noho tatau ibounai* edia kopina umui utua*+ be namo. 11 Oibe, emui kopina do umui utua, bona unai be lau bona umui huanai ita karaia gwaubou ena toa.+ 12 Emui ruma ai idia vara natudia memero ibounai be dina namba 8 ai edia kopina do umui utua.+ Bona Israela lasi tauna amo umui hoia memero o tatau ibounai, emui bese lasi taudia unai, edia kopina do umui utua. Uru ibounai lalonai unai bamona do umui karaia. 13 Emu ruma ai idia vara tatau ibounai bona idia hoia tatau ibounai edia kopina umui utua+ be namo. Emui tauanina ai ia noho maka ese egu noho hanaihanai gwaubou umui ida ia hamomokania. 14 Bema tau ta be ena kopina ia utua lasi, ia idia hamasea be namo. Ia ese egu gwaubou ia badinaia lasi.”

15 Bona Dirava be Aberahamo dekenai ia gwau: “Emu adavana ena ladana do oi gwauraia lasi Sarai,*+ badina iena ladana be Sara.* 16 Lau ese ia do lau hanamoa bona ia amo oi dekenai natuna mero ta do lau henia danu.+ Oibe, ia do lau hanamoa bona ia be bese momo bona king taudia edia sinana ai do ia lao.” 17 Vadaeni Aberahamo ia goru diho bona ia kiri matamaia bona ena kudouna ai ia gwau:+ “Mauri lagani 100 tauna dekenai natuna ta do ia vara, bona mauri lagani 90 hahinena, Sara ese natuna do ia havaraia, a?”+

18 Vadaeni Aberahamo be Dirava momokanina dekenai ia gwau: “Isamaela ese emu lalonamo ia abia be namo!”+ 19 Bena Dirava ia gwau: “Momokani, emu adavana Sara ese natuna mero ta do ia havaraia, bona iena ladana do oi hatoa Isako.*+ Bona lau be ia+ bona ena natudia ida gwaubou ta do lau karaia. Unai be noho hanaihanai gwaubou. 20 To emu noinoi Isamaela totona lau kamonai vadaeni. Itaia! Lau ese ia do lau hanamoa bona ia ese natudia momo herea do ia havaraia bona do idia hutuma momokani. Ia ese iduhu gunalaia taudia 12 do ia havaraia, bona lau ese ia be bese badana ai do lau halaoa.+ 21 To, lau be Isako+ ida egu gwaubou do lau hamomokania, ia be Sara ese oi dekenai do ia havaraia, vaira lagani ai inai nega hegeregerena.”+

22 Vadaeni Dirava be Aberahamo ida ia herevahereva murinai, Aberahamo ia rakatania bona ia daekau. 23 Aberahamo ese ena natuna Isamaela bona ena ruma ai idia vara tatau ibounai, bona ia hoia taudia ibounai, Aberahamo ena ruma ai idia noho tatau ibounai unai, ia abia bona unai dina tamona ai edia kopina ia utua, Dirava ese ia dekenai ia hereva hegeregerena.+ 24 Aberahamo ena mauri lagani be 99 neganai, ena kopina idia utua.+ 25 Bona ena natuna Isamaela ena mauri lagani be 13 neganai, ena kopina idia utua.+ 26 Unai dina tamona ai, Aberahamo bona ena natuna Isamaela edia kopina idia utua. 27 Ena ruma ai idia noho tatau ibounai, oibe, ena ruma ai idia vara taudia bona Israela lasi tauna amo ia hoia tatau, idia ibounai be edia kopina idia utua, ia danu.

18 Unai murinai, Iehova+ be Aberahamo dekenai ia hedinarai, Mamare+ ena au badadia huanai. Aberahamo be ena palai ruma ena vareai gabuna ai ia helai noho, unai be dina tubua bona gabu be siahu. 2 Bena tatau toi ia itaia, idia be ia amo sisina daudau idia gini noho.+ Unai neganai, ia heau lao idia ia hedavari henia totona, bona tano dekenai ia tui diho. 3 Bena ia gwau: “Iehova e, bema lau oi lalonamo henia, mani emu hesiai tauna oi raka hanaia lasi. 4 Mani ranu sisina idia mailaia emui aena huria totona,+ bena au henunai umui laga-ani. 5 Umui be emui hesiai tauna dekenai umui mai dainai, namona be paraoa sisina lau mailaia, umui ania bona goada do umui abia.* Bena umui lao diba.” Vadaeni idia gwau: “Ia namo. Oi hereva hegeregerena oi karaia.”

6 Bena Aberahamo be palai ruma ai Sara dekenai ia lao haraga bona ia gwau: “Karaharaga! Paraoa namona ena bosea toi* oi abia, oi mikisia bona hapalakaia, bona beredi oi karaia.” 7 Gabeai Aberahamo ia heau lao bona boromakau oreana amo boromakau natuna namo hereana ta ia abia. Bona ena hesiai tauna dekenai ia henia bona ia lao haraga ia hegaegaelaia totona. 8 Bena bata, milika, bona ia hegaegaelaia vamu ia abia bona edia vairanai ia atoa. Bena idia aniani noho lalonai, ia be edia badinai ia gini, au henunai.+

9 Ia dekenai idia gwau: “Emu adavana Sara+ be edeseni?” Ia gwau: “Ia be palai ruma lalonai.” 10 Unai dainai idia ta ia gwau: “Vaira lagani ai inai nega hegeregerena, do lau giroa mai momokani, bona unai nega ai emu adavana Sara be mai ena natuna mero vadaeni.”+ Sara be palai ruma ena vareai gabuna amo ia kamonai noho, ia be unai tauna ena murina kahanai. 11 Aberahamo bona Sara be idia buruka momokani.+ Bona Sara be natuna havaraia laganina ia hanaia vadaeni.+ 12 Unai dainai Sara be sibona dekenai ia kiri, ia gwau: “Momokani, unai moale lau abia diba, a? Badina lau buruka vadaeni bona egu lohia danu ia buruka.”+ 13 Bena Iehova be Aberahamo dekenai ia gwau: “Dahaka dainai Sara ia kiri bona ia gwau, ‘Lau be lau buruka vadaeni. Momokani, natuna ta do lau havaraia, a?’ 14 Iehova be hegeregere lasi gau ibounai ia karaia totona, a?+ Vaira lagani ai inai nega hegeregerena, lau be oi dekenai do lau giroa mai, bona Sara be mai ena natuna mero vadaeni.” 15 To Sara ia gwau: “Lau kiri lasi!” Badina ia gari. Unai neganai, Dirava ia gwau: “Lasi! Oi be oi kiri.”

16 Unai tatau be idia lao gwauraia neganai, Sodoma+ idia itaia. Aberahamo be idia ida ia raka lao idia ia rakatania totona. 17 Iehova ia gwau: “Do lau karaia gauna be Aberahamo amo do lau hunia lasi.+ 18 Oibe, Aberahamo be bese badana bona goadana ai do ia lao, bona tanobada ena bese ibounai be ia amo hahenamo do idia abia.+ 19 Lau be Aberahamo lau diba bona lau diba momokani ia ese ena natudia memero bona ena bese taudia ibounai do ia oda henia kara maoromaoro idia karaia noho, unai amo Iehova ena dala idia badinaia noho.+ Unai amo lau, Iehova, ese Aberahamo dekenai lau gwauhamatalaia gaudia ibounai do lau karaia.”

20 Bena Iehova ia gwau: “Sodoma bona Gomora edia kara dika be bada herea,+ bona idia dainai idia maumau taudia edia taitai herevadia lau kamonai vadaeni. 21 Do lau diho bona itaia, bema lau kamonai taitai herevadia be momokani. Bona bema edia kara be dika momokani, lau ura unai lau diba.”+

22 Bena unai tatau be unai gabu idia rakatania bona Sodoma dekenai idia lao, to Iehova+ be Aberahamo ida ia noho. 23 Bena Aberahamo be ia kahirakahira ia lao bona ia gwau: “Momokani, kara maoromaoro taudia be kara dika taudia ida do oi hadikaia ore, a?+ 24 Bema siti lalonai kara maoromaoro taudia 50 idia noho, idia do oi hadikaia ore, a? Bona unai siti ai idia noho kara maoromaoro taudia 50 dainai, unai gabu taudia edia kara dika do oi gwauatao lasi, a? 25 Momokani, oi ese kara maoromaoro tauna be kara dika tauna ida oi hamasea diba lasi. Vadaeni kara maoromaoro tauna bona kara dika tauna edia davana be hegeregere, a?+ Unai bamona do oi karaia diba lasi.+ Tanobada ibounai edia Hahemaoro Tauna be kara maorona do ia karaia lasi, a?”+ 26 Bena Iehova ia gwau: “Bema Sodoma ai kara maoromaoro taudia 50 lau davaria, idia dainai unai siti taudia ibounai edia kara dika do lau gwauatao.” 27 To Aberahamo ma ia gwau: “Lau be tano kahuna bona lahi kahuna sibona. Iehova e, mani nega oi henia lau hereva noho totona. 28 Bema kara maoromaoro taudia 50 lasi, to 45 sibona idia noho, unai 5 dainai unai siti ibounai do oi hadikaia, a?” Unai neganai ia gwau: “Bema unuseniai kara maoromaoro taudia 45 lau davaria, unai siti do lau hadikaia lasi.”+

29 To, Aberahamo be ia dekenai ma ia gwau: “To bema unuseniai kara maoromaoro taudia 40 oi davaria be edena bamona?” Ia haere: “Unai kara maoromaoro taudia 40 dainai, unai siti do lau hadikaia lasi.” 30 To Aberahamo ma ia gwau: “Iehova e, mani lau dekenai oi badu lasi,+ to namona be lau hereva noho: Bema unuseniai kara maoromaoro taudia 30 oi davaria be edena bamona?” Ia haere: “Bema kara maoromaoro taudia 30 lau davaria, unai siti do lau hadikaia lasi.” 31 To Aberahamo ma ia gwau: “Iehova e, mani nega oi henia lau hereva noho totona: Bema unuseniai kara maoromaoro taudia 20 oi davaria be edena bamona?” Ia haere: “Bema kara maoromaoro taudia 20 lau davaria, unai siti do lau hadikaia lasi.” 32 Dokonai ia gwau: “Iehova e, mani lau dekenai oi badu lasi, to inai nega tamona sibona do lau hereva lou: Bema unuseniai kara maoromaoro taudia 10 oi davaria be edena bamona?” Ia haere: “Bema kara maoromaoro taudia 10 lau davaria, unai siti do lau hadikaia lasi.” 33 Iehova be Aberahamo ida ia herevahereva murinai ia lao,+ bona Aberahamo be ena noho gabuna dekenai ia giroa lou.

19 Aneru rua be adorahi momokani ai Sodoma dekenai idia ginidae, bona Lota be Sodoma ena geiti lalonai ia helai. Lota be idia ia itaia neganai, ia toreisi idia ia hedavari henia bona tano dekenai ia tui diho.+ 2 Bona ia gwau: “Egu lohia taudia e, mani egu ruma dekenai umui mai, badina lau be emui hesiai tauna. Hanuaboi ai iniseni umui noho, bona ta ese emui aena ia huria be namo. Bena daba momokani umui toreisi bona umui lao diba.” Unai neganai, idia gwau: “Lasi, inai hanuaboi lalonai, ai be hanua ena ariara dekenai do ai noho.” 3 To ia noinoi goada dainai idia be ia ida iena ruma dekenai idia lao. Bena ia ese idia totona aria ta ia karaia, bona isti lasi paraoa ia gabua, bona idia ania.

4 Idia do mahuta lasi neganai, Sodoma ena tatau ibounai, matamata bona buruka, be orea ta bamona idia mai bona ruma idia hagegea. 5 Bona Lota dekenai idia boiboi noho, idia gwau: “Hari hanuaboi oi dekenai idia mai tatau be edeseni? Ai dekenai oi hakaudia mai bona do ai sihari henidia.”+

6 Bena Lota be murimuri dekenai ia raka-lasi, bona ruma ena iduara ia koua. 7 Ia gwau: “Egu tadikaka e, mani inai kara dikana umui karaia lasi. 8 Lau be mai egu natudia kekeni rua, idia be tau ta ida idia do mahuta hebou lasi. Mani idia lau abia mai umui dekenai bona emui ura hegeregerena ai idia umui kara henia diba. To inai tatau dekenai gau ta umui karaia lasi, badina idia be egu ruma lalonai* idia noho.”+ 9 Unai neganai idia gwau: “Oi gini siri!” Bona ma idia gwau: “Inai idau tano tauna ia mai iniseniai ia noho bona ia ura ita ia hahemaoro henia. Vadaeni, oi dekenai do ai karaia dika be bada herea to idia dekenai be maragi.” Bona Lota idia koua hagegea, bona iduara idia makohia totona idia lao kahirakahira. 10 Vadaeni unai tatau* be ruma lalona amo edia imana idia atoa raka-lasi bona Lota idia veria vareai bona iduara idia koua. 11 Bona idia ese ruma ena iduara badinai idia gini tatau, matamata bona buruka, edia matana idia hakepulua, unai dainai idia ese iduara idia tahua ela bona idia hesiku.

12 Bena unai tatau be Lota dekenai idia gwau: “Emu varavara haida be iniseni idia noho, a? Emu ravana taudia, natudia memero, natudia kekeni, bona siti lalonai emu varavara ibounai be inai gabu amo oi abia raka-lasi! 13 Ai ese inai gabu do ai hadikaia, badina inai siti taudia dainai idia maumau taudia edia taitai herevadia be Iehova ese ia kamonai vadaeni,+ unai dainai Iehova ese ai ia siaia inai siti ai hadikaia totona.” 14 Vadaeni Lota ia lao bona ena natudia kekeni do idia adavaia tatau ia hereva henidia noho, ia gwau: “Umui toreisi! Inai gabu umui rakatania, badina Iehova ese inai siti do ia hadikaia!” To ena ravana idia laloa Lota ia hevaseha.+

15 To daba ia rere lalonai, aneru ese Lota idia hamaoroa ia haraga totona, idia gwau: “Oi toreisi! Emu adavana bona emu natudia kekeni rua oi abia bona umui heau, inai siti ena dika dainai oi mase garina!”+ 16 Lota ia haraga lasi neganai, Iehova ese ia hebogahisi henia,+ unai dainai unai tatau ese ia, iena adavana bona ena natudia kekeni rua edia imana idia dogoatao bona idia hakaudia raka-lasi bona siti ena murimuri ai idia abia lao.+ 17 Siti murimurina ai idia noho neganai, idia ta ia gwau: “Umui heau mauri! Umui giroa lasi murina kahana umui itaia totona,+ bona Ioridane ena distrik ibounai dekenai do umui laga-ani lasi!+ Ororo gabudia dekenai do umui heau lao, umui mase garina!”

18 Bena Lota be idia dekenai ia gwau: “Iehova e, mani unuseniai lau oi siaia lasi! 19 Emu hesiai tauna be emu lalonamo ia abia vadaeni, bona lau dekenai hebogahisi bada* oi hahedinaraia dainai, lau oi hamauria.+ To lau be hegeregere lasi ororo gabudia dekenai lau heau lao, badina dika do lau davaria bona do lau mase garina.+ 20 Inai siti be kahirakahira ia noho bona unuseniai lau heau lao diba. Ia be gabu maragina ta sibona. Mani unuseniai lau heau lao. Ia be gabu maragina. Vadaeni do lau mauri.” 21 Bena ia be Lota dekenai ia gwau: “Ia namo. Oi noia gauna do lau karaia.+ Oi gwauraia siti do lau hadikaia lasi.+ 22 Unuseniai oi heau lao haraga, badina gau ta do lau karaia lasi ela bona unuseni oi ginidae!”+ Unai dainai unai siti ena ladana ia hatoa Soara.*+

23 Dina ia daekau neganai, Lota be Soara dekenai ia ginidae. 24 Bena Iehova ese Sodoma bona Gomora latanai salipa bona lahi be medu bamona ia hadihoa. Unai be Iehova amo ia mai, guba amo.+ 25 Ia ese unai siti ia hadikadia, oibe, unai distrik ibounai, siti lalonai idia noho taudia ibounai bona tano ena tubutubu gaudia danu.+ 26 To Lota ena adavana be Lota ena murinai, bona murina kahana ia giroa neganai, damena nadina ai ia lao.+

27 Vadaeni Aberahamo be daba momokani ia toreisi bona guna Iehova ida ia herevahereva gabuna dekenai ia lao.+ 28 Aberahamo be Sodoma bona Gomora bona distrik ena tano ibounai ia itaia neganai, unai tano dekenai kwalahu bada herea ia daekau, aveni badana* ena kwalahu badana bamona!+ 29 Vadaeni Dirava ese guna Aberahamo ia hamaoroa herevana ia laloaboio lasi. Unai dainai, Dirava ese unai distrik ena siti ia hadikadia neganai, ia ese Lota be unai siti amo ia hakaua raka-lasi. Lota ia noholaia siti unai.+

30 Lota ia gari Soara+ dekenai ia noho dainai, ia bona ena natudia kekeni rua be ororo gabudia+ dekenai idia daekau lao. Vadaeni idia be kohua lalonai idia noho matamaia. 31 Bona vara guna kekenina be ena tadina dekenai ia gwau: “Iseda tamana ia buruka, bona inai tano dekenai tau ta ia noho lasi ita adavaia totona, taunimanima idia karaia bamona. 32 Mai, iseda tamana dekenai wain ita henia ia inua totona, bona ia ida ita mahuta hebou bona iseda tamana ena bese ita havaraia.”

33 Vadaeni unai hanuaboi ai idia ese edia tamana dekenai wain idia henia noho ela bona ia kekero. Bena vara guna kekeni ia vareai bona tamana ida ia mahuta hebou, to ia hekure negana bona ia toreisi negana be Lota ia diba lasi. 34 Bena murina dinana ai, vara guna kekeni be ena tadina dekenai ia gwau: “Lau be varani hanuaboi tamana ida lau mahuta hebou. Hari hanuaboi danu wain ita henia ia inua totona. Bena oi vareai, ia ida oi mahuta hebou, bona iseda tamana ena bese ita havaraia.” 35 Vadaeni unai hanuaboi ai danu idia ese edia tamana dekenai wain idia henia noho ela bona ia kekero. Bena tadina ia lao bona tamana ida ia mahuta hebou, to ia hekure negana bona ia toreisi negana be Lota ia diba lasi. 36 Vadaeni Lota ena natuna kekeni rua be edia tamana amo idia rogorogo. 37 Vara guna kekeni ese mero ta ia havaraia bona ena ladana ia hatoa Moaba.+ Ia be hari idia noho Moaba taudia edia tubuna.+ 38 Tadina danu ese mero ta ia havaraia bona ena ladana ia hatoa Ben-ami. Ia be hari idia noho Amono taudia edia tubuna.+

20 Vadaeni Aberahamo be unuseni+ amo Negebe tanona dekenai ia lao bona Kadesi+ bona Suhuru+ huanai ia noho matamaia. Gerara+ ai ia noho* neganai, 2 Aberahamo be ena adavana Sara dainai inai hereva ia gwauraia lou: “Ia be egu taihuna.”+ Unai neganai Gerara ena king Abimeleka ese hereva ia siaia bona Sara be ia dekenai idia hakaua mai.+ 3 Unai murinai, hanuaboi ai Dirava be nihi ta lalonai Abimeleka dekenai ia gwau: “Oi abia hahinena dainai,+ oi be do oi mase. Badina ia be headava hahinena bona tau ma ta ena.”+ 4 To Abimeleka be Sara kahirakahira ia lao lasi.* Unai dainai ia gwau: “Iehova e, oi ese kerere lasi* besena do oi hamasea, a? 5 Unai tau be lau dekenai ia gwau, ‘Ia be egu taihuna,’ ani? Bona hahine danu ia gwau, ‘Ia be egu tadikaka,’ ani? Inai kara lau karaia neganai, lau be lalohadai dikana ta lau abia lasi. Danu, lau diba lasi lau karaia karana be kerere.” 6 Bena Dirava momokanina be nihi lalonai ia dekenai ia gwau: “Lau diba oi be lalohadai dikana ta ida inai kara oi karaia lasi, unai dainai oi lau koua ia oi dogoatao lasi totona, badina lau dekenai oi kara dika garina. 7 Hari, unai tauna ena adavana oi henia lou, badina ia be peroveta tauna+ bona oi totona do ia noinoi+ bena do oi mauri noho. To bema ena adavana oi henia lou lasi, namona be oi diba, oi bona emu ruma bese ibounai be do umui mase.”

8 Abimeleka be daba momokani ia toreisi bona ena hesiai taudia ibounai ia boiria bona idia dekenai unai gaudia ibounai ia gwauraia, bona idia gari dikadika. 9 Bena Abimeleka be Aberahamo ia boiria bona ia gwau: “Dahaka dainai ai dekenai inai oi karaia? Oi dekenai dahaka kara dika lau karaia dainai lau bona egu basileia dekenai inai dika badana do oi mailaia? Lau dekenai oi karaia karana be maoro lasi.” 10 Bena Abimeleka be Aberahamo dekenai ma ia gwau: “Dahaka oi laloa dainai inai bamona oi karaia?”+ 11 Aberahamo ia gwau: “Badina lau sibona dekenai lau gwau, ‘Momokani, inai gabu dekenai Dirava gari henia karana be lasi, bona egu adavana dainai idia ese lau do idia hamasea.’+ 12 Bona momokani ia be egu taihuna. Ai ruaosi emai tamana be tamona to emai sinadia be idau, unai dainai ia lau adavaia.+ 13 Dirava ese egu tamana ena ruma amo lau ia siaia neganai,+ Sara dekenai lau gwau, ‘Namona be lau dekenai lalokau* oi hahedinaraia: Ita lao gabudia ibounai dekenai, do oi gwau, “Ia be egu taihuna.”’”+

14 Bena Abimeleka ese mamoe, boromakau, bona hesiai tatau bona hahine ia abia bona Aberahamo dekenai ia henia, Sara danu ia henia lou. 15 Abimeleka be ma ia gwau: “Lauegu tano be inai. Oi ura gabuna dekenai oi noho diba.” 16 Bona Sara dekenai ia gwau: “Emu taihuna+ dekenai siliva moni 1,000 lau henia. Unai be emu kerere lasi ena toa, oi ida idia noho taudia bona taunimanima ibounai vairanai, bona ta ese oi do ia gwauraia dika lasi.” 17 Bona Aberahamo be Dirava momokanina dekenai ia noinoi matamaia, bena Dirava ese Abimeleka bona ena adavana bona ena igui hesiai kekenidia ia hanamoa, bona idia ese natudia idia havaraia matamaia. 18 Aberahamo ena adavana Sara+ dainai, Iehova ese Abimeleka ena ruma ai idia noho hahine ia koua natuna idia havaraia lasi totona.

21 Iehova be ena hereva hegeregerena, Sara ia laloatao, bona Iehova ese Sara totona ia gwauhamatalaia gauna ia karaia.+ 2 Unai dainai Sara ia rogorogo+ bona Aberahamo ena buruka negana ai ia dekenai natuna mero ta ia havaraia, Dirava ese ia dekenai ia gwauhamatalaia negana hegeregerena.+ 3 Aberahamo ese ena natuna mero ena ladana ia hatoa Isako,+ Sara ese ia havaraia beibi unai. 4 Bena Aberahamo ese dina namba 8 ai ena natuna mero, Isako, ena kopina ia utua,* Dirava ese ia oda henia hegeregerena.+ 5 Aberahamo ena mauri lagani be 100 neganai, ena natuna mero Isako ia vara. 6 Bena Sara ia gwau: “Dirava ese lau dekenai kiri ena badina ia henia. Unai idia kamonai taudia ibounai be lau ida do idia kiri.”* 7 Bona ma ia gwau: “Daika be Aberahamo dekenai ia gwau diba, ‘Sara be natudia do ia ubua’? To hari, Aberahamo ena buruka negana ai, ia dekenai natuna mero ta lau havaraia vadaeni.”

8 Isako ia tubu daekau bona rata ia rakatania, bona rata ia rakatania dinana ai, Aberahamo ese aria badana ta ia hegaegaelaia. 9 To Sara ia itaia noho, Aigupito hahinena Hagara+ ena natuna, Aberahamo ida ia havaraia natuna unai, be Isako+ ia kirikirilaia. 10 Vadaeni Aberahamo dekenai ia gwau: “Inai hesiai hahine bona ena natuna do oi lulua, badina inai hesiai hahine ena natuna be egu natuna Isako ida oiemu kohu do ia abia lasi!”+ 11 To Sara ese Aberahamo ena natuna dainai ia gwauraia herevana ese Aberahamo ena lalona ia hahisia bada.+ 12 Bena Dirava be Aberahamo dekenai ia gwau: “Sara ese inai mero bona emu hesiai hahine dainai ia gwauraia herevana ese emu lalona ia hahisia lasi be namo. Ia* oi kamonai henia, badina oi dekenai lau gwauhamatalaia natuna be Isako amo do ia mai.+ 13 To hesiai hahine ena natuna mero+ amo bese ta do lau havaraia+ danu, badina ia be oiemu natuna.”

14 Bena Aberahamo be daba momokani ia toreisi, paraoa bona ranu puse* ia abia bona Hagara dekenai ia henia. Ia ese unai gaudia be Hagara ena pagana dekenai ia atoa, bena ia bona mero ia siaia lao.+ Vadaeni Hagara ia lao bona Bere-sieba+ ena taunimanima lasi gabuna dekenai ia loa kava. 15 Vadaeni puse lalonai ia noho ranu ia ore, bona ia ese mero be au maragina ta henunai ia rakatania. 16 Bena ia lao bona sibona ia helai, peva ena diba idia pidia ena daudau hegeregerena, badina ia gwau: “Lau ura lasi mero ena mase lau itaia.” Vadaeni daudau gabuna ai ia helai bona ia taitai badabada.

17 Vadaeni Dirava ese mero ena gadona ia kamonai,+ bona Dirava ena aneru be guba amo Hagara dekenai ia boiboi, ia gwau:+ “Hagara e, dahaka dainai oi taitai? Oi gari lasi, badina Dirava ese ia tai noho merona ena gadona ia kamonai vadaeni. 18 Oi toreisi, mero oi abia isi, bona emu imana ai oi dogoatao, badina lau ese ia be bese badana ai do lau halaoa.”+ 19 Bena Dirava ese Hagara ena matana ia kehoa bona ranu guri ta ia itaia, vadaeni ia lao bona ranu puse be ranu amo ia hahonua bona mero dekenai ranu ia henia. 20 Bona mero ia tubu daekau noho lalonai, Dirava ese ia lalonamo henia.+ Mero be taunimanima lasi gabuna ai ia noho bona peva gaukaralaia tauna ai ia lao. 21 Ia be Parana ena taunimanima lasi gabuna+ dekenai ia noho, bona ena sinana be ia totona Aigupito amo hahine ta ia abia.

22 Vadaeni Abimeleka bona ena tuari orea edia biaguna Pikola be Aberahamo dekenai idia gwau: “Oi karaia noho gaudia ibounai lalonai Dirava be oi ida ia noho.+ 23 Unai dainai hari Dirava vairanai lau dekenai oi gwauhamata, oi ese lau, egu natudia bona tubudia dekenai do oi kara koikoi lasi, bona oi ese lau bona oi noholaia tanona ena taunimanima dekenai lalokau* do oi hahedinaraia, oi dekenai lau hahedinaraia hegeregerena.”+ 24 Vadaeni Aberahamo ia gwau: “Lau gwauhamata inai do lau karaia.”

25 To, Abimeleka ena hesiai taudia ese mai dagedage ida idia abia ranu gurina dainai,+ Aberahamo be Abimeleka dekenai ia maumau. 26 Abimeleka ia gwau: “Lau diba lasi unai kara be daika ese ia karaia. Lau dekenai guna unai oi gwauraia lasi, unai sivarai be hari sibona lau kamonai.” 27 Unai neganai Aberahamo ese mamoe bona boromakau be Abimeleka dekenai ia henia, bona idia ruaosi be gwaubou ta idia karaia. 28 Aberahamo ese mamoe oreana amo mamoe natudia kekeni 7 be kahana ta dekenai ia atoa siri neganai, 29 Abimeleka be Aberahamo dekenai ia gwau: “Dahaka dainai inai mamoe natudia 7 be kahana ta dekenai oi atoa siri?” 30 Bena Aberahamo ia gwau: “Lauegu imana amo inai mamoe natudia 7 oi abia dae be namo, unai ese ia hamomokania lau ese inai ranu guri lau geia.” 31 Unai dainai unai gabu ia gwauraia Bere-sieba,*+ badina unuseniai idia ruaosi be gwauhamata metauna idia karaia. 32 Vadaeni Bere-sieba dekenai gwaubou+ ta idia karaia, unai murinai Abimeleka bona ena tuari orea edia biaguna, Pikola, idia toreisi bona Filistia taudia edia tano dekenai idia giroa lou.+ 33 Unai murinai Bere-sieba dekenai tamarisiki auna* ia hadoa, bona unuseniai noho hanaihanai Diravana,+ Iehova, ena ladana ia hanamoa.+ 34 Bona Aberahamo be Filistia taudia edia tano dekenai nega daudau* ia noho.*+

22 Vadaeni unai murinai Dirava momokanina ese Aberahamo ia tohoa,+ bona ia dekenai ia gwau: “Aberahamo e!” Unai neganai Aberahamo ia haere: “Lau inai!” 2 Bena ia gwau: “Mani emu natuna mero Isako,+ oi lalokau henia bada merona,+ oi abia bona Moraia tanona+ dekenai oi lao bona oi dekenai do lau hahedinaraia ororona dekenai ia oi bouboulaia.”

3 Vadaeni Aberahamo be daba momokani ia toreisi bona ena doniki ia abia hegaegae bona ena hesiai taudia rua bona ena natuna mero Isako ia abia. Ia ese gabua boubou totona lahi au ia siria, bena Dirava momokanina ese ia dekenai ia hahedinaraia gabuna dekenai ia lao. 4 Dina ihatoina ai, Aberahamo be daudau amo unai gabu ia itaia. 5 Vadaeni Aberahamo be ena hesiai taudia dekenai ia gwau: “Umui be doniki ida iniseniai umui noho, to lau bona egu natuna be tomadiho totona unuseni do ai lao bena do ai giroa mai.”

6 Vadaeni Aberahamo be gabua boubou totona lahi au ia abia bona Isako ena pagana dekenai ia atoa. Bena lahi bona kaia* ia abia, bona idia ruaosi idia lao. 7 Vadaeni Isako be ena tamana Aberahamo dekenai ia gwau: “Tamagu e!” Aberahamo ia haere: “Natugu e, oi hereva!” Bena Isako ia gwau: “Lahi bona lahi au be inai, to gabua boubou totona mamoe be edeseni?” 8 Unai neganai Aberahamo ia gwau: “Natugu e, Dirava sibona ese gabua boubou totona mamoe do ia henia.”+ Bona idia ruaosi idia raka lao noho.

9 Dirava ese ia gwauraia gabuna dekenai idia ginidae, bona Aberahamo ese unuseniai boubou patana ta ia haginia bona latanai lahi au ia atoa. Bena ena natuna Isako ena imana bona aena ia kwatua bona boubou patana dekenai ia atoa, au latanai.+ 10 Bena Aberahamo ese kaia* ia abia, bona ena natuna ia alaia gwauraia neganai,+ 11 Iehova ena aneru be guba amo ia boiboi, ia gwau: “Aberahamo e, Aberahamo e!” Unai neganai Aberahamo ia haere: “Lau inai!” 12 Bena aneru ia gwau: “Mero oi alaia lasi bona ia dekenai gau ta oi karaia lasi. Hari lau diba oi be Dirava gari henia tauna, badina oi ese emu natuna mero, emu natuna tamona unai, be lau amo oi koua lasi.”+ 13 Unai neganai Aberahamo be sisina daudau dekenai mamoe tau ta ia itaia, ena doana be au rigina ese ia dogoatao. Vadaeni Aberahamo ia lao, unai mamoe ia abia bena ena natuna gabunai unai mamoe be gabua boubou bamona ia henia. 14 Bona Aberahamo ese unai gabu ena ladana ia hatoa, Iehova-ire.* Unai dainai ema bona hari inai idia do gwauraia: “Iehova ese ena ororo ai emu dabu gauna do ia henia.”+

15 Bona Iehova ena aneru be guba amo nega iharuana Aberahamo dekenai ia boiboi, 16 ia gwau: “Iehova be inai bamona ia hereva,+ ‘Lau gwauhamata, oi be unai bamona oi karaia bona emu natuna mero, emu natuna tamona unai,+ be lau amo oi koua lasi dainai, 17 lau ese oi do lau hanamoa momokani bona emu bese do lau habadaia momokani guba ena hisiu bona kone ena miri bamona.+ Bona emu bese ese ena inai taudia edia siti do ia abia.+ 18 Bona emu natuna*+ amo tanobada ena bese ibounai be hahenamo do idia abia, badina oi ese lau oi kamonai henia.’”+

19 Unai murinai Aberahamo be ena hesiai taudia dekenai ia giroa lou, bena idia ibounai be Aberahamo ena noho gabuna, Bere-sieba,+ dekenai idia giroa lou.

20 Unai murinai Aberahamo be inai sivarai ia kamonai: “Emu kakana Nahoro+ ena adavana Milika danu ese natudia memero ia havaraia. 21 Iena vara guna natuna be Usu, iharuana be Busu, ihatoina be Arama ena tamana, Kemuela, 22 Keseda, Haso, Pilidasa, Idilapa, bona Betuela.”+ 23 Betuela be Rebeka ena tamana.+ Milika ese Nahoro amo ia havaraia natudia memero 8 be unai. Nahoro be Aberahamo ena tadikaka. 24 Danu ena hahine ma ta, iena ladana be Reuma, ia ese natudia memero ia havaraia, idia be Teba, Gahama, Tahasa, bona Maka.

23 Sara ena mauri lagani be 127.+ 2 Vadaeni Sara be Kiriata-araba+ ai ia mase, unai be Heberona+ dekenai, Kanana tanona+ ai. Bona Aberahamo be Sara dainai ia lalohisihisi bona ia taitai matamaia. 3 Bena Aberahamo be ena mase adavana amo ia raka siri bona Heta+ ena natudia memero dekenai ia gwau: 4 “Lau be idau tauna bona umui huanai lau noho.+ Lau dekenai emui tano ta umui henia guria gabuna ai lau halaoa totona, unai amo egu adavana ena mase tauanina lau guria diba.” 5 Unai neganai Heta ena natudia memero be Aberahamo idia haere henia: 6 “Emai lohia e, ai oi kamonai. Ai diba oi be Dirava ese ia abia hidi iduhu gunalaia tauna.*+ Emai guria gabudia huanai, guria gabu namo hereana oi abia hidi. Ai ese emai guria gabuna be oi amo do ai koua lasi.”

7 Vadaeni Aberahamo be unai tano taudia, Heta+ ena natudia memero unai, edia vairanai ia tui diho, 8 bona idia dekenai ia gwau: “Bema egu adavana ena mase tauanina guria totona umui lalotamona, vadaeni lau umui kamonai henia bona Sohara ena natuna mero, Eparona, umui noia 9 Makapela ai iena kohua be lau dekenai ia hoihoilaia, unai be ena tano ena dokona ai ia noho. Namona be tano ena davana+ ibounai be umui vairanai ia dekenai lau henia, unai amo tano ta lau abia diba guria gabuna ai lau halaoa totona.”+

10 Vadaeni Hiti tauna Eparona be Heta ena natudia memero huanai ia helai noho. Bena Heta ena natudia memero bona siti ena geiti+ amo idia vareai taudia ibounai edia vairanai, Eparona ese Aberahamo ia haere henia: 11 “Lasi, egu lohia! Lau oi kamonai henia. Lau ese inai tano bona ena kohua be oi dekenai lau henia. Egu taunimanima edia natudia vairanai oi dekenai lau henia. Unuseniai emu adavana oi guria.” 12 Unai neganai Aberahamo be unai tano taudia vairanai ia tui diho, 13 bona taunimanima vairanai Eparona ia hereva henia, ia gwau: “Mani lau oi kamonai henia! Lau ese unai tano ena davana ibounai be oi dekenai do lau henia. Lau amo oi abia, unai amo egu adavana be unuseniai lau guria diba.”

14 Bena Eparona ese Aberahamo ia haere henia: 15 “Lauegu lohia e, lau oi kamonai henia. Inai tano ena davana be 400 siliva sikel,* to unai be gau badana lasi. Unai dainai emu adavana be unuseniai oi guria.” 16 Aberahamo be Eparona ena hereva ia kamonai neganai, Heta ena natudia memero vairanai ia gwauraia siliva ena metau ia sikelea, 400 siliva sikel,* hoihoi taudia ese idia abia dae siliva ena metau hegeregerena ia henia.+ 17 Unai dainai Eparona ena tano Makapela dekenai, unai be Mamare kahirakahira (unai tano bona ena kohua bona tano ena hetoana ai idia noho au ibounai) be 18 Aberahamo ese ia hoia bona unai tano be iena ai ia lao, Heta ena natudia memero edia vairanai bona siti ena geiti amo idia vareai taudia ibounai edia vairanai. 19 Unai murinai Aberahamo ese ena adavana Sara be Makapela tanona ena kohua lalonai ia guria, unai be Mamare kahirakahira, ena ladana ma ta be Heberona, ia be Kanana tanona ai. 20 Vadaeni Heta ena natudia memero ese unai tano bona ena kohua be Aberahamo dekenai idia henia, bona ia ese unai gabu be guria gabuna ai ia halaoa.+

24 Aberahamo ia buruka, bona ena mauri lagani be bada, bona gau ibounai dekenai Iehova ese Aberahamo ia hanamoa.+ 2 Vadaeni Aberahamo ese ena hesiai tauna, nega daudau ena ruma ai ia gaukara bona ena kohu ibounai ia naria tauna+ unai, dekenai ia gwau: “Mani emu imana be egu mamuna henunai oi atoa,* 3 lau ura oi ese Iehova, guba bona tanobada ena Dirava, ena ladana ai do oi gwauhamata, Kanana taudia, edia huanai lau noho taudia unai, edia natuna kekeni ta oi abia lasi, egu natuna mero ese ia adavaia totona.+ 4 To, namona be egu tano korikori bona egu varavara+ dekenai oi lao bona egu natuna Isako totona kekeni ta oi abia.”

5 To, hesiai tauna be ia dekenai ia gwau: “Bema kekeni ia ura lasi lau ida inai tano dekenai ia mai be edena bamona? Oi ura oi mai tanona dekenai emu natuna mero lau abia giroa, a?”+ 6 Unai neganai Aberahamo be ia dekenai ia gwau: “Namona be egu natuna mero be unuseni oi abia lao lasi.+ 7 Iehova, guba ena Dirava, ese egu tamana ena ruma bona egu varavara edia tano+ amo lau ia hakaua mai, bona ia be lau ia hereva henia bona ia gwauhamata:+ ‘Emu bese+ dekenai inai tano do lau henia.’+ Ia ese ena aneru be oi vairanai do ia siaia,+ bona egu natuna mero totona hahine ta be unuseni amo do oi abia.+ 8 To bema kekeni ia ura lasi oi ida ia mai, vadaeni oi karaia gwauhamata metauna amo oi do lau ruhaia. To namona be egu natuna mero be unuseni oi abia lao lasi.” 9 Unai neganai hesiai tauna ese ena imana be ena biaguna, Aberahamo, ena mamuna henunai ia atoa bona ia gwauhamata unai bamona do ia karaia.+

10 Vadaeni hesiai tauna ese ena biaguna ena kamelo 10 bona harihari gaudia idauidau ia abia, bena unai gabu ia rakatania. Bona Mesopotamia ena siti Nahoro dekenai ia lao. 11 Vadaeni siti ena murimuri ai ia noho ranu guri badinai ia ginidae, bena ia laga-ani bona kamelo idia helai diho. Unai be adorahi momokani, unai nega ai vaia hahine be idia lao ranu idia utua totona. 12 Bena ia gwau: “Lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava Iehova e, mani lau noinoilaia gauna be hari dina oi henia, bona egu biaguna Aberahamo dekenai emu lalokau* oi hahedinaraia. 13 Lau be ranu guri badinai lau gini noho, bona siti amo hahine matamatadia idia mai noho ranu idia utua totona. 14 Bema kekeni ta dekenai do lau gwau, ‘Mani emu ranu hodu oi atoa diho, ranu lau inua totona,’ bena do ia haere, ‘Ranu oi inua, bona emu kamelo dekenai ranu do lau henia danu,’ vadaeni inai kekeni be emu hesiai tauna Isako totona oi abia hidi be namo. Unai amo do lau diba, egu biaguna dekenai lalokau* oi hahedinaraia.”

15 Iena hereva ia do hadokoa lasi neganai, Rebeka be siti amo ia raka-lasi, ena pagana ai ranu hodu ia huaia. Ia be Betuela ena natuna kekeni,+ Betuela be Milika+ bona Nahoro+ edia natuna mero, Nahoro be Aberahamo ena tadikaka. 16 Kekeni be hairai momokani, ia be tau ta ida ia mahuta hebou lasi. Ia be ranu guri dekenai ia raka diho bona ena ranu hodu ia hahonua bena ia daekau lou. 17 Maoromaoro hesiai tauna ia heau lao kekeni ia hedavari henia totona bona ia gwau: “Mani emu hodu amo ranu sisina oi henia, lau inua totona.” 18 Vadaeni kekeni ia gwau: “Lauegu lohia e, oi inua.” Bena ena pagana amo hodu ia hadihoa haraga bona ranu ia henia, ia inua totona. 19 Ia dekenai ranu ia henia murinai, kekeni ia gwau: “Emu kamelo totona ranu do lau utua danu, do idia inua ela bona idia hegeregere.” 20 Bena iena ranu hodu be ranu mauana lalonai ia bubua haraga bona ranu guri dekenai ia heau lao bona ia heau mai, unai ia karaia loulou ranu ia utua totona, bona hesiai tauna ena kamelo ibounai totona ranu ia utua. 21 Unai ia vara noho lalonai, hesiai tauna be mai hoa ida unai kekeni ia itaia noho bona ia hereva lasi, ia laloa noho bema Iehova ese ena laolao ia hanamoa eiava lasi.

22 Bena kamelo be ranu idia inua ore murinai, hesiai tauna be kekeni dekenai udu baubau golo rini, ena metau be sikel kahana ta* bona golo ima herahera gaudia rua, edia metau be 10 sikel* ia henia. 23 Bona ia gwau: “Mani lau oi hamaoroa, oi be daika ena natuna? Oiemu tamana ena ruma dekenai daiutu ta ia noho ai mahuta totona, a?” 24 Unai neganai kekeni ia gwau: “Lau be Betuela ena natuna.+ Betuela be Milika bona Nahoro+ edia natuna mero.” 25 Ma ia gwau: “Kamelo totona rei bona aniani momo idia noho, bona umui totona mahuta gabuna ia noho danu.” 26 Bena hesiai tauna be Iehova vairanai ia tui diho bona ena vairana be tano dekenai ia atoa diho, 27 bona ia gwau: “Lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava Iehova hanamoa, badina ia ese egu biaguna dekenai lalokau* ia hahedinaraia bona ena gwauhamata ia hamomokania. Iehova ese egu biaguna ena tadikaka edia ruma dekenai lau ia hakaua mai.”

28 Bona kekeni ia heau lao, ena sinana bona ma haida dekenai unai gaudia ia herevalaia. 29 Rebeka be mai ena kakana, ena ladana be Labana.+ Bena Labana be unai tauna, ranu guri badinai ia gini tauna dekenai ia heau lao. 30 Labana be ena taihuna ena ima herahera gaudia bona udu baubau rini ia itaia, bona ena taihuna Rebeka ena hereva, “Inai tau be lau dekenai inai bamona ia hereva,” ia kamonai neganai, unai tauna dekenai ia lao bona ia hedavari henia. Ia be kamelo ida ranu guri badinai ia gini noho. 31 Maoromaoro Labana ia gwau: “Iehova ese ia hanamoa tauna e, oi mai. Dahaka dainai iniseniai oi gini noho? Lau ese ruma bona kamelo edia gabu ta lau hegaegaelaia vadaeni.” 32 Bena Aberahamo ena hesiai tauna be ruma lalonai ia vareai, bona ia* ese kamelo edia varo ia kokia, bona kamelo dekenai rei bona aniani ia henia, bona hesiai tauna bona ia ida idia mai tatau dekenai ranu ia henia edia aena idia huria totona. 33 To, hesiai tauna vairanai aniani idia atoa neganai, ia gwau: “Lau be do lau aniani lasi ela bona lau mai ena badina lau gwauraia.” Vadaeni Labana ia gwau: “Oi hereva!”

34 Bena ia gwau: “Lau be Aberahamo ena hesiai tauna.+ 35 Bona Iehova ese egu biaguna ia hanamoa bada bona ena kohu ia habadaia momokani, ia dekenai mamoe bona boromakau, siliva bona golo, hesiai tatau bona hahine, bona kamelo bona doniki ia henia.+ 36 Danu, egu biaguna ena adavana Sara ia buruka neganai,+ ia ese egu biaguna totona natuna mero ta ia havaraia, bona egu biaguna ese ena natuna dekenai ena kohu ibounai do ia henia.+ 37 Vadaeni egu biaguna ena hereva dainai lau gwauhamata. Ia be lau dekenai ia gwau: ‘Inai tano, lau noholaia Kanana taudia edia tano unai, amo kekeni ta do oi abia lasi egu natuna mero ese ia adavaia totona.+ 38 To egu tamana bona egu varavara+ edia ruma dekenai do oi lao bona egu natuna mero totona kekeni ta oi abia be namo.’+ 39 To egu biaguna dekenai lau gwau: ‘Bema kekeni ia ura lasi lau ida ia mai be edena bamona?’+ 40 Lau dekenai ia gwau: ‘Lau be Iehova ida lau raka+ dainai, ia ese ena aneru+ be oi ida do ia siaia, bona oiemu laolao do ia hanamoa momokani, bona namona be egu varavara bona egu tamana+ ena ruma amo egu natuna mero totona kekeni ta do oi abia. 41 To bema egu varavara dekenai oi lao bona idia ese oi dekenai kekeni idia henia lasi. Vadaeni lau dekenai oi karaia gwauhamata metauna+ be unai ese ia ruhaia.’

42 “Hari dina ranu guri dekenai lau ginidae neganai, lau gwau: ‘Lauegu biaguna Aberahamo ena Dirava Iehova e, bema egu laolao oi hanamoa, inai ia vara be namo. 43 Ranu guri badinai lau gini noho lalonai, ranu utua totona ia mai kekeni+ dekenai do lau gwau, “Mani emu hodu amo ranu sisina lau inua,” 44 bona lau dekenai do ia gwau, “Ranu oi inua, bona emu kamelo totona ranu do lau utua danu.” Namona be Iehova ese unai kekeni be egu biaguna ena natuna mero totona ia abia hidi.’+

45 “Egu lalona ai lau guriguri noho lalonai, Rebeka be siti amo ia raka-lasi, ena pagana ai hodu ta ia huaia, bona ranu guri dekenai ia diho lao bona ranu ia utua matamaia. Bena ia dekenai lau gwau: ‘Mani lau dekenai ranu sisina oi henia.’+ 46 Vadaeni ena pagana amo ena hodu ia hadihoa haraga bona ia gwau: ‘Ranu oi inua,+ bona emu kamelo dekenai ranu do lau henia danu.’ Bena ranu lau inua, bona ia ese kamelo dekenai ranu ia henia danu. 47 Unai murinai ia lau nanadaia, ‘Oi be daika ena natuna?’ Bena ia haere, ‘Lau be Betuela ena natuna. Betuela be Milika bona Nahoro edia natuna mero.’ Vadaeni ena udu baubau ai rini lau atoa bona ena imana ai herahera gaudia lau atoa.+ 48 Bona Iehova vairanai lau tui diho bona egu vairana be tano dekenai lau atoa diho, bona egu biaguna Aberahamo ena Dirava,+ Iehova lau hanamoa, ia ese dala maorona dekenai lau ia hakaua, egu biaguna ena natuna mero totona kekeni ta lau abia, iena tadikaka amo. 49 Bona mani lau umui hamaoroa, bema umui ese egu biaguna dekenai lalokau* bona kara momokani umui hahedinaraia. To bema lasi, lau umui hamaoroa, unai amo do lau diba dahaka do lau karaia.”*+

50 Bena Labana bona Betuela idia haere: “Inai be Iehova amo. Unai dainai do ai gwau diba lasi ‘Oibe’ eiava ‘Lasi.’* 51 Rebeka be inai. Ia oi abia bona oi lao, bona oiemu biaguna ena natuna mero ena adavana ai ia lao be namo, Iehova ia hereva hegeregerena.” 52 Aberahamo ena hesiai tauna ese edia hereva ia kamonai neganai, maoromaoro tano dekenai ia tui diho bona Iehova ia tanikiu henia. 53 Bona hesiai tauna ese golo bona siliva herahera gaudia bona dabua ia abia bona Rebeka dekenai ia henia, bona Rebeka ena kakana bona ena sinana dekenai dava bada gaudia ia henia. 54 Unai murinai hesiai tauna bona ia ida idia mai tatau be idia aniani bona inuinu, bona unuseniai idia mahuta.

Daba ai idia toreisi neganai, hesiai tauna ia gwau: “Egu biaguna dekenai lau umui siaia lou.” 55 Unai neganai, Rebeka ena kakana bona ena sinana idia gwau: “Kekeni be ai ida dina 10 do ia noho be namo. Bena ia lao diba.” 56 To idia dekenai ia gwau: “Lau umui koua lasi, badina Iehova ese egu laolao ia hanamoa. Lau umui siaia, unai amo egu biaguna dekenai lau lao diba.” 57 Vadaeni idia gwau: “Namona be kekeni ita boiria bona ia ita nanadaia.” 58 Rebeka idia boiria bona idia gwau: “Inai tauna ida do oi lao, a?” Ia haere: “Lau ura lau lao.”

59 Vadaeni edia taihuna Rebeka+ bona ia beibi negana ai ia naria hahinena*+ bona Aberahamo ena hesiai tauna bona ena tatau idia siaia lao. 60 Bona Rebeka idia hanamoa bona idia gwau: “Aiemai taihuna e, namona be emu natudia be milioni momo ai idia lao, bona emu bese edia inai taudia edia siti idauidau idia abia be namo.”+ 61 Bena Rebeka bona ena hesiai kekenidia be kamelo dekenai idia guia bona hesiai tauna murinai idia lao. Vadaeni hesiai tauna ese Rebeka ia abia lao.

62 Isako be Bere-lahai-roi+ ena dala amo ia mai, badina ia be Negebe tanona+ ai ia noho. 63 Bona dina ia diho gwauraia neganai, Isako be ia laloa dobu totona,+ tano palakana dekenai ia raka loaloa. Ena matana ia negea neganai, ia itaia kamelo idia mai noho! 64 Rebeka be ena matana ia abia isi neganai, Isako ia itaia bona kamelo amo ia diho haraga. 65 Bena hesiai tauna ia nanadaia: “Ita ia hedavari henia totona ia mai tauna be daika?” Bona hesiai tauna ia gwau: “Ia be egu biaguna.” Vadaeni Rebeka be dabua ta ia abia bona ena kwarana ia koua. 66 Bona hesiai tauna ese ia karaia gaudia ibounai be Isako dekenai ia herevalaia. 67 Unai murinai Isako ese ena sinana Sara ena palai ruma lalonai Rebeka ia hakaua vareai.+ Bena Rebeka ia adavaia, bona ia lalokau henia.+ Bona unai amo Isako ia lalogoada, ena sinana ena mase murinai.+

25 Aberahamo ese hahine ma ta ia adavaia, iena ladana be Ketura. 2 Gabeai ia ese Aberahamo dekenai Simurana, Iokosana, Medana, Midiana,+ Isabaka, bona Suhi+ ia havaraia.

3 Iokosana be Sieba bona Dedana edia tamana.

Dedana ena natudia memero be Asuri, Letusi, bona Leumi.*

4 Midiana ena natudia memero be Epa, Epere, Hanoka, Abida, bona Eledaha.

Idia ibounai be Ketura ena tubudia.

5 Gabeai Aberahamo ese ena gau ibounai be Isako dekenai ia henia,+ 6 to ena hahine ma haida amo ia havaraia natudia memero dekenai harihari gaudia ia henia. Bena ia do mauri noho lalonai, ia ese ist kahana dekenai idia ia siaia lao, Isako amo idia noho daudau totona.+ 7 Aberahamo ena mauri lagani ibounai be 175. 8 Ia be ia mauri daudau bena ia buruka bona mai maino ida ia mase, bona ia be ena sene taudia edia guria gabuna ai idia guria.* 9 Iena natudia, Isako bona Isamaela ese ia be Makapela kohua ai idia guria, unai be Hiti tauna Sohara ena natuna Eparona ena tano dekenai, ia be Mamare kahirakahira.+ 10 Unai tano be Aberahamo ese Heta ena natudia memero amo ia hoia. Unuseniai Aberahamo be ena adavana Sara badinai idia guria.+ 11 Aberahamo ena mase murinai, iena natuna Isako be Dirava ese ia hanamoa noho.+ Bona Isako be Bere-lahai-roi kahirakahira ia noho.+

12 Inai be Aberahamo ena natuna Isamaela ena sivarai.+ Aigupito hahinena Hagara+ ese Aberahamo dekenai ia havaraia natuna mero unai. Hagara be Sara ena hesiai hahinena.

13 Inai be Isamaela ena natudia memero edia ladadia, edia famili ta ta hegeregerena: Isamaela ena vara guna natuna be Nebaioto,+ bena Kedara,+ Adabela, Mibisama,+ 14 Misima, Duma, Masasa, 15 Hadada, Tema, Ieturu, Napisi, bona Kedema. 16 Unai be Isamaela ena natudia memero bona unai be edia ladadia, idia noholaia hanua ta ta bona palai rumadia ai idia noho gabudia ta ta hegeregerena, idia be iduhu 12 edia gunalaia taudia.+ 17 Bona Isamaela ena mauri lagani ibounai be 137 bena ia mase, bona ena sene taudia idia guria gabuna ai idia guria.* 18 Bona Isamaela ena bese be Havila+ amo ela bona Asuria dekenai idia noho. Havila be Suhuru kahirakahira,+ unai be Aigupito ena ist kahana dekenai. Idia be edia varavara ibounai kahirakahira idia noho.*+

19 Bona inai be Aberahamo ena natuna Isako ena sivarai.+

Aberahamo be Isako ena tamana. 20 Isako ena mauri lagani be 40 neganai, Rebeka ia adavaia. Rebeka be Padana-arama ai ia noho Arama tauna Betuela ena natuna kekeni,+ ena kakana be Labana, ia be Arama tauna. 21 Isako ena adavana be gabani dainai, ia ese Iehova ia noia loulou. Vadaeni Iehova ese ena noinoi ia kamonai, bona ena adavana Rebeka ia rogorogo. 22 Bona ena bogana lalonai natudia memero idia heai heheni bamona,+ unai dainai ia gwau: “Bema inai bamona ia vara, dahaka dainai lau mauri noho?” Bena Iehova dekenai ia noinoi. 23 Bona Iehova be ia dekenai ia gwau: “Memero rua be emu bogana lalonai idia noho,+ idia amo bese rua do idia vara.+ Bese ta ena goada ese bese ma ta ena goada do ia hereaia,+ bona ia vara guna merona be ia murinai do ia vara merona do ia hesiai henia.”+

24 Nega ia ginidae Rebeka ia mara totona, bona hekapa idia vara. 25 Ginigunana ia vara neganai, ena kopina ibounai ena huina be kakakaka,*+ unai dainai ena ladana idia hatoa Esau.*+ 26 Unai murinai iena tadina ia vara, bona ia be Esau ena aena geduna ia dogoatao,+ bena ena ladana ia hatoa Iakobo.*+ Rebeka ese idia ia havaraia neganai, Isako ena mauri lagani be 60.

27 Unai memero idia tubu daekau lalonai, Esau be labana diba momo tauna,+ hanaihanai labana totona ia lao, to Iakobo be kerere lasi tauna, nega momo palai rumadia ai ia noho.+ 28 Bona Isako ese Esau ia lalokau henia, badina ia dainai vamu ia ania diba, to Rebeka ese Iakobo ia lalokau henia.+ 29 Nega ta Iakobo be supu ia nadua noho lalonai, Esau be labana gabuna amo ia giroa mai bona ia hitolo bada. 30 Vadaeni Esau be Iakobo dekenai ia gwau: “Haraga, lau hitolo mase, mani lau dekenai supu kakakakana sisina oi henia!” Unai dainai iena ladana idia hatoa Edoma.*+ 31 Unai neganai Iakobo ia gwau: “Lau dekenai emu vara guna ahuna oi hoihoilaia guna!”+ 32 Bona Esau ma ia gwau: “Lau be kahirakahira do lau mase! Vara guna ahuna ena namo lau dekenai be dahaka?” 33 Bona Iakobo ma ia gwau: “Lau dekenai oi gwauhamata guna!” Vadaeni Esau be Iakobo dekenai ia gwauhamata bena ia dekenai ena vara guna ahuna ia hoihoilaia.+ 34 Vadaeni Iakobo ese Esau dekenai paraoa bona bini supu ia henia, bona ia ania bona inua murinai, ia toreisi bona ia lao. Unai amo Esau ese ena vara guna ahuna ia dadaraia.

26 Tano dekenai hitolo bada ia vara, guna Aberahamo ena nega ai ia vara bamona.+ Unai dainai Isako be Filistia edia king Abimeleka dekenai ia lao, unai be Gerara ai. 2 Bena Iehova be ia dekenai ia hedinarai bona ia gwau: “Aigupito dekenai oi diho lao lasi. To, oi dekenai do lau hahedinaraia tanona dekenai oi noho. 3 Inai tano dekenai idau tauna bamona oi noho,+ bona lau be oi ida bona oi do lau hanamoa noho, badina oi bona emu bese dekenai inai tano ibounai do lau henia,+ bona emu tamana Aberahamo dekenai lau karaia gwauhamata metauna do lau hagugurua.+ 4 ‘Lau ese emu bese do lau habadaia, guba ena hisiu bamona,+ bona emu bese dekenai inai tano ibounai do lau henia.+ Bona emu bese amo tanobada besedia ibounai be hahenamo do idia abia,’+ 5 badina Aberahamo ese egu gadona ia kamonai bona egu ura gaudia, egu oda, bona egu taravatu ibounai ia badinaia noho.”+ 6 Vadaeni Isako be Gerara ai ia noho.+

7 Unai tano tatau be ena adavana totona idia henanadai loulou neganai, ia gwau: “Ia be egu taihuna.”+ To ia ura lasi ia hereva, “Ia be egu adavana” badina ia gwau, “Rebeka dainai inai tano tatau ese lau idia hamasea garina,” badina ia be hairai momokani.+ 8 Nega sisina ia hanaia murinai, Filistia ena king Abimeleka be windo amo ia itaia, Isako be mai lalokau ida ena adavana Rebeka ia rosia.+ 9 Maoromaoro Abimeleka ese Isako ia boiria bona ia gwau: “Ia be emu adavana! Dahaka dainai oi gwau, ‘Ia be egu taihuna’?” Unai neganai Isako ia gwau: “Unai bamona lau hereva badina lau gari, dika ia dainai lau mase.”+ 10 To Abimeleka ma ia gwau: “Dahaka dainai ai dekenai inai oi karaia?+ Bema egu bese tauna ta be emu adavana ida ia hekure, oi ese ai dekenai kerere do oi havaraia!”+ 11 Bena Abimeleka ese taunimanima ibounai ia oda henia, ia gwau: “Inai tau bona ena adavana ia dogoatao tauna be do idia hamasea!”

12 Bona Isako be unai tano dekenai uhe ia hadoa matamaia, bona unai lagani ai ia gogoa aniani be nega 100 amo ia bada, badina Iehova ese ia ia hanamoa.+ 13 Ia be taga tauna ai ia lao, bona ena kohu be ia bada ia lao ela bona ia taga momokani. 14 Iena mamoe bona boromakau orea be momo, bona iena hesiai taudia danu be momo herea,+ bona Filistia taudia ese ia idia mama henia matamaia.

15 Vadaeni Filistia taudia ese tano amo ranu guri ibounai idia koua. Unai ranu guri be Isako ena tamana Aberahamo ena nega ai ena hesiai taudia ese idia geia.+ 16 Bena Abimeleka be Isako dekenai ia gwau: “Emai gabu oi rakatania, badina emu goada ese aiemai goada ia hereaia.” 17 Vadaeni Isako ese unai gabu ia rakatania bona Gerara ena koura ai ia kamepa,+ bona unuseniai ia noho matamaia. 18 Bena Isako ese ena tamana Aberahamo ena negai idia geia ranu guridia, Filistia taudia ese Aberahamo ia mase murinai idia koua ranu guridia unai,+ ia geidia matamaia lou. Bona ena tamana ese ia henia ladadia hegeregerena ia hatoa.+

19 Isako ena hesiai taudia be koura ai guri idia geia noho lalonai, ranu guri ta mai ranu goevana idia davaria. 20 Bona Gerara ena mamoe naria taudia be Isako ena mamoe naria taudia ida idia hepapahuahu matamaia, idia gwau: “Inai be aiemai ranu guri!” Vadaeni Isako ese ranu guri ena ladana ia hatoa Eseke,* badina idia be ia danu idia hepapahuahu. 21 Bona ranu guri ma ta idia geia matamaia, bona unai ranu guri dainai idia hepapahuahu matamaia lou. Unai dainai ena ladana ia hatoa Sitina.* 22 Gabeai unai gabu ia rakatania bona ranu guri ma ta ia geia, to unai ranu guri dainai idia hepapahuahu lasi. Vadaeni ena ladana ia hatoa Rehoboto* bona ia gwau: “Badina hari Iehova ese ita dekenai gabu badana ia henia, bona inai tano ai do ita momo herea.”+

23 Bena unuseni amo Bere-sieba+ dekenai ia daekau lao. 24 Unai hanuaboi ai Iehova be Isako dekenai ia hedinarai bona ia gwau: “Lau be emu tamana Aberahamo ena Dirava.+ Oi gari lasi,+ badina lau be oi ida, bona egu hesiai tauna Aberahamo dainai, lau ese oi do lau hanamoa bona emu bese do lau habadaia.”+ 25 Vadaeni unuseniai Isako ese boubou patana ta ia haginia bona Iehova ena ladana ia hanamoa.+ Bona unuseniai ena palai ruma ia haginia+ bona ena hesiai taudia ese ranu guri ta idia geia.

26 Gabeai Abimeleka bona ena sisiba henia tauna Ahusata bona ena tuari orea edia biaguna Pikola be Gerara+ amo Isako dekenai idia lao. 27 Unai neganai Isako be idia dekenai ia gwau: “Dahaka dainai lau dekenai umui mai? Umui ese lau umui inai henia bona emui gabu amo lau umui lulua vadaeni.” 28 Unai neganai idia gwau: “Ai itaia momokani Iehova be oi ida ia noho.+ Unai dainai ai gwau, ‘Mani oi bona ai huanai maino ia noho, bona oi ida gwaubou ta ai karaia be namo,+ 29 unai amo ai dekenai dika ta do oi karaia lasi, guna ai ese oi dekenai dika ta ai karaia lasi hegeregerena. To oi dekenai kara namo sibona ai karaia bona mai maino ida oi ai siaia lao. Hari oi be Iehova ese ia hanamoa tauna.’” 30 Bena Isako ese idia totona aria ta ia karaia, bona idia aniani bona idia inuinu. 31 Daba momokani idia toreisi bona Isako ida maino totona idia gwauhamata.+ Unai murinai Isako ese idia ia siaia, bona mai maino ida idia lao.

32 Unai dina ai, Isako ena hesiai taudia idia mai bona idia geia ranu gurina be ia dekenai idia herevalaia,+ idia gwau: “Ai ese ranu ai davaria vadaeni!” 33 Bena unai ranu guri ena ladana ia hatoa Sieba. Unai dainai unai nega amo ema bona hari, unai siti ena ladana be Bere-sieba.+

34 Esau ena mauri lagani be 40 neganai, ia ese Hiti tauna Beri ena natuna kekeni, Iuditi ia adavaia, bona Hiti tauna Elona ena natuna kekeni, Basemata ia adavaia danu.+ 35 Idia ese Isako bona Rebeka edia lalona idia hahisia bada.+

27 Isako ia buruka bona gau ta ia itaia diba lasi neganai, ena vara guna natuna Esau+ ia boiria bona ia gwau: “Egu natuna e!” Esau ia haere: “Lau inai!” 2 Ma ia gwau: “Hari lau buruka vadaeni, bona egu mase dinana lau diba lasi. 3 Unai dainai mani hari emu peva bona diba oi abia, bona uda lalonai oi lao bona lau totona vamu oi tahua.+ 4 Bona lau ura henia aniani namona oi karaia bona lau dekenai oi mailaia. Bena do lau ania bona lau do mase lasi neganai, oi dekenai hahenamo do lau henia.”

5 Isako be ena natuna Esau ia hereva henia lalonai, Rebeka ia kamonai noho. Bona Esau be uda lalonai ia vareai bona animal ia tahua ena tamana dekenai ia mailaia totona.+ 6 Bona Rebeka be ena natuna Iakobo+ dekenai ia gwau: “Hari sibona lau kamonai emu tamana be emu kakana Esau ia hereva henia, ia gwau, 7 ‘Lau dekenai vamu oi mailaia bona lau totona aniani namona oi karaia. Bena do lau ania, unai amo lau do mase lasi neganai, Iehova vairanai oi dekenai hahenamo do lau henia.’+ 8 Unai dainai egu natuna e, oi kamonai namonamo bona oi lau hamaoroa hegeregerena oi karaia.+ 9 Mani oi lao, lau totona animal oreana amo nanigosi natuna namodia rua oi abia mai, bena emu tamana totona aniani namona lau hegaegaelaia diba, ia ura henia dalana hegeregerena. 10 Bena emu tamana dekenai oi abia lao ia ania totona, unai amo ia do mase lasi neganai oi dekenai hahenamo do ia henia.”

11 Iakobo be ena sinana Rebeka dekenai ia gwau: “To egu kakana Esau ena kopina be mai ena huina momo,+ bona egu kopina be manada. 12 Bema egu tamana ese lau ia daua toho be edena bamona?+ Vadaeni toana be ia lau kirikirilaia, bona hahenamo ta do lau abia lasi, to lau do ia gwauraia dika.” 13 Bena iena sinana be ia dekenai ia gwau: “Egu natuna e, oi totona do ia gwauraia hadikaia herevana be lau latanai do ia noho. Lau hereva hegeregerena oi karaia bona oi lao, lau totona nanigosi oi abia.”+ 14 Vadaeni Iakobo ia lao bona nanigosi ia abia bona ena sinana dekenai ia mailaia, bona ena sinana ese aniani namona ia nadua, ena tamana ia ura henia dalana hegeregerena. 15 Unai murinai Rebeka ese ena vara guna natuna Esau ena dabua namo hereana ta ruma amo ia abia, bona ena natuna Iakobo dekenai ia atoa.+ 16 Danu ia ese nanigosi natudia edia kopina be Iakobo ena imana bona ena aiona ena huina lasi gabuna dekenai ia atoa.+ 17 Bena ia nadua aniani namona bona paraoa be ena natuna Iakobo dekenai ia henia.+

18 Vadaeni ena tamana dekenai ia lao bona ia gwau: “Egu tamana e!” Bena Isako ia haere: “Lau inai! Egu natuna e, oi be daika?” 19 Bena Iakobo be ena tamana dekenai ia gwau: “Lau be emu vara guna natuna, Esau.+ Lau oi hamaoroa hegeregerena lau karaia. Mani oi helai bona lau mailaia vamu oi ania, unai amo lau dekenai hahenamo oi henia diba.”+ 20 Unai neganai Isako be ena natuna dekenai ia gwau: “Egu natuna e, vamu be edena bamona oi davaria haraga?” Bena Iakobo ia gwau: “Badina Iehova, emu Dirava ese lau dekenai ia mailaia.” 21 Vadaeni Isako be Iakobo dekenai ia gwau: “Egu natuna e, mani lau kahirakahira oi mai, bona oi lau daua toho, unai amo do lau diba oi be momokani egu natuna Esau eiava lasi.”+ 22 Bena Iakobo be ena tamana Isako kahirakahira ia lao, bona Isako ese ia daua toho, unai murinai ia gwau: “Gadona be Iakobo ena gadona, to imana be Esau ena imana.”+ 23 Ia diba lasi unai be Iakobo, badina ena imana be mai ena huina momo, ena kakana Esau ena imana bamona. Unai dainai ia dekenai hahenamo ia henia.+

24 Unai murinai ia gwau: “Oi be momokani egu natuna Esau, a?” Unai neganai Iakobo ia haere: “Oibe.” 25 Bena Isako ia gwau: “Egu natuna e, lau dekenai vamu oi mailaia bona lau ania, vadaeni oi dekenai hahenamo do lau henia.” Bena ia ese ena tamana dekenai unai ia abia lao bona ia ania, bona wain ia henia bona ia inua. 26 Bena ena tamana Isako be ia dekenai ia gwau: “Egu natuna e, mani lau kahirakahira oi mai, bona lau oi kisi* henia.”+ 27 Vadaeni Iakobo ia lao kahirakahira bona ia kisi henia, bona ena dabua ena bonana ia bonaia diba.+ Bena ia hanamoa bona ia gwau:

“Kamonai, egu natuna ena bonana be uda ena bonana bamona, Iehova ese ia hanamoa gabuna unai. 28 Dirava momokanina ese oi dekenai guba ena paripari,+ bona tano namona,+ bona witi momo herea bona wain matamata momo herea ia henia be namo.+ 29 Taunimanima ese oi idia hesiai henia, bona bese momo be oi dekenai do idia tui diho. Emu tadikaka edia biaguna ai oi lao, bona emu sinana ena natudia memero be oi dekenai do idia tui diho.+ Oi idia gwauraia dika taudia ibounai be dika do idia davaria, bona oi idia hanamoa taudia ibounai be namo do idia davaria.”+

30 Vadaeni Isako ese Iakobo ia hanamoa ore bona ia be ena tamana Isako ena vairana amo ia raka-lasi neganai, ena kakana Esau be labana amo ia ginidae.+ 31 Ia danu be aniani namona ia hegaegaelaia, bona ena tamana dekenai ia mailaia. Bena ia gwau: “Egu tamana e, oi helai bona lau ese lau nadua vamu oi ania, unai amo lau dekenai hahenamo oi henia diba.” 32 Unai neganai iena tamana Isako ia gwau: “Oi be daika?” Bena ia haere: “Lau be emu vara guna natuna Esau.”+ 33 Bona Isako ia heudeheude bada matamaia, bena ia gwau: “To daika be labana amo vamu ia abia bona lau dekenai ia mailaia? Oi do mai lasi neganai, lau ese vamu lau ania vadaeni bona ia lau hanamoa, momokani ia ese namo do ia davaria!”

34 Esau be ena tamana ena hereva ia kamonai neganai, ia be mai lalohisihisi ida ia tai badabada bona ena tamana dekenai ia gwau: “Egu tamana e, lau dekenai hahenamo oi henia danu!”+ 35 Bena Isako ia gwau: “Emu tadina ia mai bona lau ia koia, do oi abia hahenamo ia abia totona.” 36 Unai neganai Esau ia gwau: “Inai ladana Iakobo* ia abia be maoro, badina nega rua koikoi dalana ai egu gaudia ia abia.+ Lauegu vara guna ahuna ia abia vadaeni+ bona hari egu hahenamo ia abia!”+ Bena ma ia gwau: “Lau totona hahenamo ta ia noho, a?” 37 To Isako ese Esau ia haere henia, ia gwau: “Lau ese ia lau abia hidi oiemu biaguna ai ia lao totona,+ bona ena tadikaka ibounai be ia dekenai lau henia iena hesiai gaukara idia karaia totona, bona ia durua totona witi bona wain matamata lau henia.+ Egu natuna e, oi totona dahaka ma do lau henia?”

38 Esau be ena tamana dekenai ia gwau: “Egu tamana e, oi dekenai hahenamo ma ta ia noho lasi, a? Egu tamana e, lau danu, lau oi hanamoa!” Bena Esau ia boiboi badabada bona ia taitai.+ 39 Bena ena tamana Isako be ia dekenai ia gwau:

“Kamonai, oi be tano namona ai do oi noho lasi, bona guba ena paripari do oi abia lasi.+ 40 Bona emu mauri lalonai emu tuari kaia do oi gaukaralaia,+ bona emu tadikaka do oi hesiai henia.+ To emu lalohekwarahi ia bada neganai, oi ese iena huaia auna be emu aiona amo do oi makohia.”+

41 To, Esau be Iakobo dekenai ia do badu noho, badina ena tamana ese Iakobo dekenai hahenamo ia henia,+ bona Esau be ena kudouna ai ia hereva noho: “Lauegu tamana ena mase be kahirakahira.+ Unai murinai lau ese egu tadina Iakobo do lau alaia mase.” 42 Haida ese Rebeka ena vara guna natuna, Esau ena hereva be Rebeka idia hamaoroa neganai, maoromaoro ena natuna Iakobo ia boiria bona ia hamaoroa: “Itaia, emu kakana Esau be oi dekenai ia badu noho bona palani ia karaia oi ia hamasea totona.* 43 Vadaeni egu natuna e, lau hereva hegeregerena oi kara. Oi toreisi bona Harana ai egu kakana Labana dekenai oi lao.+ 44 Ia ida oi noho sisina ela bona emu kakana ena badu ia ore, 45 oibe, ela bona ena badu oi dekenai ia ore bona ia dekenai oi karaia karana ia laloaboio. Vadaeni hereva do lau siaia, bena unuseni amo do oi giroa mai. Lau ura lasi dina tamona ai umui ruaosi lau haboioa.”

46 Unai murinai Rebeka be Isako dekenai ia hereva noho: “Heta ena natudia kekeni dainai,+ egu mauri lau inai henia momokani. Bema Iakobo ese Heta ena natuna kekeni ta, inai tano kekenidia bamona, ia adavaia, egu mauri ena namo be dahaka?”+

28 Vadaeni Isako ese Iakobo ia boiria bona ia hanamoa bena ia oda henia, ia gwau: “Namona be Kanana taudia edia natudia kekeni ta do oi adavaia lasi.+ 2 To emu tubuna* Betuela ena ruma Padana-arama dekenai oi lao, bona unuseniai emu vavana Labana, emu sinana ena tadikakana, ena natudia kekeni ta oi adavaia.+ 3 Siahu Ibounai Diravana ese oi do ia hanamoa bona oi dekenai natudia momo herea do ia henia, bona taunimanima orea badana ai do oi lao.+ 4 Bona ia ese oi bona emu bese dekenai Aberahamo ena hahenamo do ia henia,+ idau tauna bamona oi noholaia tanona do oi abia, Dirava ese Aberahamo dekenai ia henia tanona unai.”+

5 Unai dainai Isako ese Iakobo ia siaia, bena Padana-arama dekenai ia lao, Arama tauna Betuela ena natuna Labana dekenai,+ ia be Rebeka ena kakana,+ bona Rebeka be Iakobo bona Esau edia sinana.

6 Esau ia itaia, Isako ese Iakobo ia hanamoa bona Padana-arama dekenai ia siaia lao adavana ta ia abia totona, bona Isako ese Iakobo ia hanamoa neganai, ia oda henia ia gwau: “Kanana taudia edia natudia kekeni ta oi adavaia lasi.”+ 7 Vadaeni Iakobo ese ena tamana bona sinana ia kamonai henia bona Padana-arama dekenai ia lao.+ 8 Unai neganai Esau ia laloparara, ena tamana Isako be Kanana taudia edia natudia kekeni ia ura henia lasi.+ 9 Unai dainai Esau be Isamaela ena bese taudia dekenai ia lao, bona ena be ia be mai ena adavana ma haida,+ to Nebaioto ena taihuna Mahalata ia adavaia. Mahalata be Aberahamo ena natuna, Isamaela, ena natuna kekeni.

10 Iakobo ese Bere-sieba ia rakatania bona Harana dekenai ia lao.+ 11 Gabu ta dekenai ia ginidae bona ia hegaegae unai hanuaboi ai unuseniai ia mahuta totona, badina dina ia diho vadaeni. Bena unai gabu ena nadi ta ia abia ena kwarana atoa totona, bona ia hekure diho.+ 12 Vadaeni nihi lalonai ia itaia, vadavada ta be tanobada amo ia daekau lao guba dekenai, bona ia latanai Dirava ena aneru idia diho bona idia daekau noho.+ 13 Bona Iehova be unai vadavada ena ataiai, bona ia gwau:

“Lau be Iehova, emu tubuna Aberahamo ena Dirava bona emu tamana Isako ena Dirava.+ Oi hekure noho tanona be oi bona emu bese dekenai do lau henia.+ 14 Bona emu bese taudia be do idia momo herea tano ena miri bamona,+ bona idia be west, ist, not, bona saut kahana dekenai do idia lao, bona oi bona emu bese taudia amo tanobada ena ruma bese ibounai ese hahenamo do idia abia.+ 15 Lau be oi ida, bona oi lao gabudia dekenai oi do lau gimaia bona inai tano dekenai oi do lau hakaua giroa.+ Oi do lau rakatania lasi ela bona oi dekenai lau gwauhamatalaia gaudia lau karaia.”+

16 Bena Iakobo be mahuta amo ia noga bona ia gwau: “Momokani, Iehova be inai gabu dekenai, to unai lau diba lasi.” 17 Bona ia gari bada bona ia gwau: “Inai gabu be hoa bona gari bada gabuna! Inai be Dirava ena ruma+ bona inai be guba ena geiti.”+ 18 Vadaeni Iakobo be daba momokani ia toreisi bona ena kwarana ia atoa nadina ia abia bona ia haginia bona ia latanai dehoro ia bubua.+ 19 Unai dainai unai gabu ena ladana ia hatoa Betele,* to guna unai siti ena ladana be Lusu.+

20 Bena Iakobo be gwauhamata ta ia karaia, ia gwau: “Bema Dirava be lau ida bona egu laolao ai lau ia gimaia, bona lau dekenai paraoa bona dabua ia henia 21 bona egu tamana ena ruma dekenai mai maino ida lau giroa lou, vadaeni Iehova do ia hahedinaraia ia be egu Dirava. 22 Bona inai nadi, lau haginia nadina unai, be Dirava ena ruma ai do ia lao,+ bona lau oi henia gaudia ibounai edia kahana 10 amo kahana ta be oi dekenai do lau henia.”

29 Unai murinai Iakobo ena laolao ia matamaia lou bona Ist kahana taudia edia tano dekenai ia lao. 2 Vadaeni rei gabuna dekenai ranu guri ta ia itaia, bona mamoe orea toi be ranu guri badinai idia hekure noho, badina unai ranu guri amo mamoe orea totona ranu idia abia. Nadi badana ta be ranu guri ia koua. 3 Unuseniai mamoe oreadia ibounai idia haboua neganai, mamoe naria taudia ese ranu guri koua nadina idia doria siri, bona mamoe dekenai ranu idia henia, unai murinai unai nadi amo ranu guri idia koua lou.

4 Vadaeni Iakobo be idia dekenai ia gwau: “Lauegu tadikaka e, umui be edena gabu amo?” Unai neganai idia gwau: “Ai be Harana amo.”+ 5 Idia dekenai ia gwau: “Nahoro+ ena tubuna mero Labana+ umui diba, a?” Unai neganai idia gwau: “Ia ai diba.” 6 Vadaeni idia dekenai ia gwau: “Ia be ia namo, a?” Bena idia gwau: “Oibe, ia namo. Iena natuna Rahela+ be mamoe ia hakaudia mai noho!” 7 Bena ia gwau: “Inai be dina tubua sibona, bona mamoe oreadia haboua negana lasi. Mamoe dekenai ranu umui henia, bona ubua totona idia umui abia lao.” 8 Bena idia gwau: “Ai be maoro lasi unai ai karaia totona, to ai naria ela bona mamoe naria taudia ese mamoe oreadia ibounai idia haboua, bena ranu guri koua nadina idia doria siri. Bena mamoe dekenai ranu ai henia.”

9 Ia be idia ida ia do herevahereva noho lalonai, Rahela be ena tamana ena mamoe ia hakaudia mai, badina ia be mamoe naria kekenina. 10 Iakobo ese ena sinana ena kakana, Labana, ena natuna kekeni Rahela ia itaia, mamoe ia hakaudia mai neganai, karaharaga ia lao bona ranu guri koua nadina ia doria siri bona ena vavana Labana ena mamoe dekenai ranu ia henia. 11 Bena Iakobo ese Rahela ia kisi henia* bona ia tai badabada. 12 Bona Iakobo ese Rahela ia hamaoroa, ia be ena tamana ena varavara* bona Rebeka ena natuna mero. Vadaeni Rahela ia heau lao bona ena tamana ia hamaoroa.

13 Labana+ be ena taihuna ena natuna mero, Iakobo, ena sivarai ia kamonai neganai, ia heau lao hedavari henia totona. Ia rosia bona kisi henia, bona ena ruma dekenai ia hakaua lao. Vadaeni Iakobo ese idia vara gaudia ibounai be Labana dekenai ia gwauraia. 14 Labana be ia dekenai ia gwau: “Momokani, oi be egu rara tamona tauna.” Unai dainai Iakobo be Labana ida hua ta ia noho.

15 Labana be Iakobo dekenai ia gwau: “Oi be egu varavara*+ dainai, lau do oi hesiai henia kava, a? Lau oi hamaoroa, oiemu gaukara davana be dahaka?”+ 16 Labana be mai ena natuna kekeni rua. Vara guna ena ladana be Lea, bona ena tadina ena ladana be Rahela.+ 17 Lea be hairai lasi, to Rahela be hairai momokani. 18 Iakobo be Rahela ia lalokau henia bada, unai dainai ia gwau: “Oiemu natuna kekeni Rahela dainai, lau ura lagani 7 oi lau hesiai henia.”+ 19 Unai neganai Labana ia gwau: “Oi dekenai ia lau henia be namo, to tau ma ta dekenai lau henia be dika. Lau ida oi noho.” 20 Bona Iakobo be Rahela totona lagani 7 ia gaukara,+ to ena matana ai unai be dina haida sibona, badina Rahela ia lalokau henia bada.

21 Bena Iakobo be Labana dekenai ia gwau: “Ia oi henia egu adavana ai ia lao totona, badina egu hesiai gaukara negana ia ore vadaeni, bona ia ida lau noho* be namo.” 22 Vadaeni Labana ese unai gabu taudia ibounai ia haboua bona aria ta ia karaia. 23 To hanuaboi ai ia ese ena natuna kekeni Lea be Iakobo dekenai ia hakaua lao, Iakobo ese ia adavaia totona. 24 Danu, Labana ese ena hesiai kekenina, Silipa, be ena natuna Lea dekenai ia henia, ena hesiai kekenina ai ia lao totona.+ 25 Daba ai Iakobo ia itaia unai be Lea. Unai dainai Labana dekenai ia gwau: “Lau dekenai dahaka oi karaia inai? Lau be Rahela totona emu hesiai gaukara lau karaia, ani? Dahaka dainai lau oi koia?”+ 26 Unai neganai Labana ia gwau: “Iniseniai, emai kastom be vara guna natuna ai henia guna, gabeai tadina ai henia. 27 Unai dainai egu vara guna kekeni ida wiki tamona oi noho. Unai murinai ena tadina do lau henia danu, to lagani ma 7 lau oi hesiai henia be namo.”+ 28 Iakobo be unai bamona ia karaia bona vara guna kekenina ida wiki tamona ia noho, unai murinai Labana ese ena natuna kekeni, Rahela, ia henia ia adavaia totona. 29 Danu, Labana ese ena hesiai kekenina, Bileha,+ be ena natuna Rahela dekenai ia henia, ena hesiai kekenina ai ia lao totona.+

30 Bena Iakobo be Rahela ida ia mahuta hebou, bona Rahela ia lalokau henia bada, to Lea dekenai unai bamona ia karaia lasi, bona Labana totona lagani ma 7 ia gaukara.+ 31 Iehova ia itaia Iakobo be Lea ia lalokau henia maragi* neganai, dala ia karaia ia rogorogo totona,*+ to Rahela be gabani.+ 32 Vadaeni Lea ia rogorogo bona natuna mero ta ia havaraia bona ladana ia hatoa Rubena,*+ ia gwau: “Badina Iehova be egu lalohisihisi ia itaia,+ hari egu adavana be lau do ia lalokau henia matamaia.” 33 Ia rogorogo lou bona natuna mero ta ia havaraia, bena ia gwau: “Lauegu adavana ese lau ia lalokau henia lasi dainai, Iehova ese lau ia kamonai henia bona inai natuna ia henia danu.” Vadaeni ena ladana ia hatoa Simeona.*+ 34 Bona ia rogorogo lou bona natuna mero ta ia havaraia, bena ia gwau: “Hari egu adavana be lau kahirakahira do ia mai, badina lau ese ia totona natuna memero toi lau havaraia vadaeni.” Unai dainai, ena ladana ia hatoa Levi.*+ 35 Bona ia rogorogo lou bona natuna mero ta ia havaraia, bena ia gwau: “Hari lau be Iehova do lau hanamoa.” Unai dainai ena ladana ia hatoa Iuda.*+ Unai murinai nega sisina lalonai natudia ia havaraia lasi.

30 Rahela ia itaia ia be Iakobo totona natudia ia havaraia lasi neganai, ena kakana dekenai ia mama bona Iakobo dekenai ia gwau: “Lau dekenai natudia oi henia, bema lasi do lau mase.” 2 Unai neganai Iakobo be Rahela dekenai ia badu momokani, bona ia gwau: “Lau be Dirava, a? Lau ese oi lau koua natudia oi havaraia lasi totona, a?” 3 Vadaeni Rahela ia gwau: “Lauegu igui hesiai kekenina Bileha+ be inai. Ia ida oi mahuta hebou, unai amo lau totona natudia do ia havaraia, bona ia amo lau danu be natudia do lau abia.” 4 Bena Iakobo dekenai ena hesiai kekenina Bileha ia henia bona ia adavaia. Bona Iakobo be ia ida ia mahuta hebou.+ 5 Bileha ia rogorogo bena Iakobo totona natuna mero ta ia havaraia. 6 Vadaeni Rahela ia gwau: “Dirava be egu diadi tauna bona egu gadona ia kamonai danu, bena lau dekenai natuna mero ta ia henia.” Unai dainai ena ladana ia hatoa Dano.*+ 7 Rahela ena hesiai hahinena Bileha ia rogorogo lou, bena Iakobo totona natuna mero iharuana ia havaraia. 8 Bena Rahela ia gwau: “Lau be egu kakana ida mai goada ida lau rosia helulu. Bona lau danu lau kwalimu!” Unai dainai mero ena ladana ia hatoa Napatali.*+

9 Lea ia itaia ia be natudia ia havaraia lasi neganai, ena hesiai kekenina, Silipa be Iakobo dekenai ia henia, ia adavaia totona.+ 10 Bona Lea ena hesiai kekenina, Silipa be Iakobo totona natuna mero ta ia havaraia. 11 Vadaeni Lea ia gwau: “Inai be moale bada gauna!” Unai dainai ena ladana ia hatoa Gado.*+ 12 Unai murinai Lea ena hesiai hahinena, Silipa be Iakobo totona natuna mero iharuana ia havaraia. 13 Bena Lea ia gwau: “Lau moale bada! Bona hahine ese lau do idia gwauraia, moale hahinena.”+ Unai dainai mero ena ladana ia hatoa Asere.*+

14 Vadaeni Rubena+ be witi gogoa negana ai uma gabu dekenai ia raka loaloa bona mendreik huahua* haida ia davaria. Bona ena sinana Lea dekenai ia abia lao. Bena Rahela be Lea dekenai ia gwau: “Mani lau dekenai emu natuna ena au huahua haida oi henia.” 15 Unai neganai Lea be ia dekenai ia gwau: “Oi ese egu adavana oi abia be gau maragina sibona, a?+ Bona hari egu natuna ena au huahua do oi abia danu, a?” Vadaeni Rahela ia gwau: “Ia namo, hari hanuaboi Iakobo be oi ida do ia mahuta, to lau dekenai emu natuna mero ena au huahua oi henia guna.”

16 Adorahi momokani Iakobo be rei gabuna amo ia giroa mai neganai, Lea ia raka-lasi ia hedavari henia totona bona ia gwau: “Oi be lau ida do oi mahuta, badina egu natuna ena au huahua amo davana lau karaia vadaeni.” Bena unai hanuaboi ai Iakobo be Lea ida ia mahuta hebou. 17 Bona Dirava ese Lea ena guriguri ia kamonai bona ia haere henia, bena ia rogorogo bona Iakobo totona natuna namba 5 ia havaraia. 18 Bena Lea ia gwau: “Dirava ese lau dekenai davana ia henia vadaeni, badina lau ese egu hesiai hahine be egu adavana dekenai lau henia.” Unai dainai ena ladana ia hatoa Isakara.*+ 19 Bona Lea ia rogorogo lou bena Iakobo totona natuna namba 6 ia havaraia.+ 20 Bena Lea ia gwau: “Dirava ese lau dekenai harihari gauna namona ia henia. Hari egu adavana ese lau do ia lalonamo henia,+ badina ia totona natudia memero 6 lau havaraia.”+ Unai dainai ena ladana ia hatoa Sebuluno.*+ 21 Unai murinai natuna kekeni ta ia havaraia bona ena ladana ia hatoa Daina.+

22 Dirava ese Rahela ia laloatao, bona ena guriguri ia kamonai bona ia haere henia, bona dala ia kehoa ia rogorogo totona.*+ 23 Bena ia rogorogo bona natuna mero ta ia havaraia. Vadaeni ia gwau: “Dirava ese egu hemarai ia kokia vadaeni!”+ 24 Unai dainai ena ladana ia hatoa Iosepa,*+ ia gwau: “Iehova ese lau dekenai natuna ma ta ia henia.”

25 Rahela ese Iosepa ia havaraia murinai, Iakobo be Labana dekenai ia gwau: “Lau oi siaia, unai amo egu tano dekenai do lau lao.+ 26 Lau dekenai egu adavadia bona natudia oi henia bona do lau lao, badina idia totona oi lau hesiai henia. Namona be oi diba, lau be mai momokani ida oi lau hesiai henia.”+ 27 Bena Labana be ia dekenai ia gwau: “Oi lau noia, mani lau ida oi noho, badina toa idauidau* amo lau diba Iehova be oi dainai lau ia hanamoa noho.” 28 Bona ma ia gwau: “Lau dekenai emu gaukara davana oi gwauraia bona oi dekenai do lau henia.”+ 29 Bena Iakobo ia haere: “Lau ese oi lau hesiai henia dalana bona emu mamoe orea lau naria namonamo dalana be oi diba.+ 30 Lau do mai lasi neganai, oiemu gau be momo lasi, to hari emu animal orea be momo herea bona idia hutuma, bona lau mai negana amo Iehova ese oi ia hanamoa noho. Vadaeni edena negai lau be sibona egu ruma bese totona gau ta do lau karaia?”+

31 Bena Labana ia gwau: “Oi dekenai dahaka lau henia be namo?” Bona Iakobo ia gwau: “Lau dekenai davana oi henia be anina lasi. Bema lau totona inai gau tamona oi karaia, lau ese emu mamoe bona nanigosi do lau naridia bona gimadia lou.+ 32 Hari dina ita be emu mamoe bona nanigosi ibounai edia huanai do ita raka hanaia. Bona oi ese unuseni amo mamoe mai edia maka maragidia bona mai edia kala haida oi atoa siri, bona mamoe natudia memero edia huana amo mamoe braon oi atodia siri bona nanigosi hahine ibounai huana amo nanigosi mai ena kala haida bona mai edia maka maragidia oi atoa siri. Hari amo, bema unai bamona mamoe bona nanigosi idia vara, idia be egu gaukara ena davana.+ 33 Bona gabeai oi be egu gaukara davana itaia totona oi mai neganai, do oi itaia lau be mai momokani ida lau kara. Bema nanigosi hahine huanai nanigosi haida oi itaia, maka maragidia lasi bona kala idauidau lasi gaudia, bona mamoe natudia memero huanai mamoe braon idia noho, anina be idia lau henaoa.”

34 Bena Labana ia gwau: “Unai be namo! Emu hereva hegeregerena ita kara.”+ 35 Bena unai dina ai, Labana ese nanigosi tau mai edia maka bona mai edia kala gaudia, bona nanigosi hahine mai edia maka maragidia bona mai edia kala gaudia, bona mamoe natudia memero ibounai huana amo kurokuro sisina bona braon gaudia ibounai ia atoa siri, bona ena natudia memero dekenai ia henia idia naria totona. 36 Unai murinai Labana ese ena mamoe bona nanigosi ia hakaudia lao daudau, dina toi ena laolao hegeregerena. Bona Iakobo ese Labana ena mamoe bona nanigosi, idia do noho gaudia ia naria.

37 Bena Iakobo ese storak au,* alamono au, bona pleini au* edia rigi matamata ia abia bona kahana haida ia kopaia, unai amo rigi edia kurokuro kahana idia hedinarai diba. 38 Dokonai, ia kopaia rigi be ranu mauadia lalonai ia atoa, unai be mamoe bona nanigosi edia vairanai, bona unuseniai ranu inua totona idia mai neganai, unai rigi vairanai idia sihari diba.

39 Bena unai animal be unai rigi vairadiai idia sihari, unai amo natudia mai edia maka maragidia bona mai edia kala idauidau gaudia idia havaraia diba. 40 Bena Iakobo ese unai mamoe natudia memero ia hapararadia, bona ia ese Labana ena animal ia atoa dalana amo idia ese animal mai edia maka bona braon gaudia ibounai idia vaira henia. Vadaeni iena animal ia hapararaia, unai amo Labana ena animal ida idia noho hebou lasi. 41 Bona animal goadadia idia sihari negadiai, Iakobo ese edia vairanai rigi be ranu mauadia lalonai ia atoa, unai amo idia be rigi kahirakahira idia sihari diba. 42 To bema animal idia goada lasi, ia ese rigi be unuseni ia atoa lasi. Vadaeni goada lasi animal be Labana ena, to animal goadadia be Iakobo ena.+

43 Bona Iakobo be taga bada tauna ai ia lao, bona ena mamoe bona nanigosi be momo, hesiai tatau bona hesiai hahine bona kamelo bona doniki be idia momo herea.+

31 Gabeai Iakobo be Labana ena natudia memero ese idia gwauraia hereva ia kamonai, idia gwau: “Iakobo ese iseda tamana ia biagua gaudia ibounai ia abia bona unai gaudia amo ena taga ia habadaia.”+ 2 Iakobo be Labana ena vairana toana ia itaia neganai, ia itaia iena kara ia dekenai be guna bamona lasi.+ 3 Vadaeni Iehova be Iakobo dekenai ia gwau: “Emu sene taudia bona emu varavara+ edia tano dekenai oi giroa lou, bona lau be nega ibounai oi ida do lau noho.” 4 Bena Iakobo be Rahela bona Lea dekenai hereva ia siaia, mamoe bona nanigosi idia noho rei gabuna dekenai idia mai totona, 5 bona idia dekenai ia gwau:

“Lau itaia, emui tamana ena kara lau dekenai be ia idau,+ to egu tamana ena Dirava be lau ida ia do noho.+ 6 Umui diba momokani, lau be mai egu goada ibounai ida emui tamana lau hesiai henia.+ 7 Bona emui tamana ese lau ia koia bona egu gaukara davana be nega 10 ia haidaua, to Dirava ese ia koua dainai lau dekenai dika ta ia havaraia lasi. 8 Bema Labana ia gwau, ‘Mamoe bona nanigosi mai edia maka maragidia be emu gaukara davana,’ vadaeni idia ese unai bamona natudia idia havaraia. To bema ia gwau, ‘Mamoe bona nanigosi mai edia maka be emu gaukara davana,’ vadaeni idia ese unai bamona natudia idia havaraia.+ 9 Unai dala ai Dirava ese emui tamana ena animal be ia amo ia abia bona lau dekenai ia henia noho. 10 Vadaeni animal idia sihari neganai, matahanai ta lalonai lau itaia, nanigosi tatau mai edia maka maragidia be nanigosi hahine idia sihari henia.+ 11 Bena Dirava momokanina ena aneru be unai matahanai lalonai lau dekenai ia gwau, ‘Iakobo e!’ Unai neganai lau haere, ‘Lau inai.’ 12 Bona ma ia gwau, ‘Mani oi itaia, nanigosi hahinedia ida idia sihari nanigosi tatau ibounai be mai edia maka. Unai ia vara, badina Labana ese oi dekenai ia karaia gaudia ibounai lau itaia vadaeni.+ 13 Lau be Dirava momokanina, Betele ai oi dekenai lau hedinarai,+ unai gabu ai nadi oi haginia bona ia latanai dehoro oi bubua* bona lau dekenai gwauhamata oi karaia.+ Vadaeni oi toreisi, bona inai tano oi rakatania bona oi vara tanona dekenai oi giroa lou.’”+

14 Unai neganai Rahela bona Lea be ia dekenai idia gwau: “Emai tamana ena ruma dekenai ai totona ahuna ta be lasi, ani? 15 Ia dekenai ai be idau tano taudia bamona, badina ai ia hoihoilaia bona ai totona ia abia monina ia gaukaralaia noho, ani?+ 16 Dirava ese emai tamana amo ia abia siri kohu ibounai be ai bona emai natudia edia.+ Unai dainai, Dirava ese oi dekenai ia hamaoroa gaudia ibounai oi karaia be namo.”+

17 Bena Iakobo ia toreisi bona ena adavadia bona natudia be kamelo latanai ia atoa,+ 18 bona Padana-arama ai ia haboua animal bona kohu ibounai ia abia,+ ena tamana Isako ia noho tanona, Kanana dekenai ia lao totona.+

19 Unai negai, Labana be ena mamoe edia huina utua totona ia lao, bona Rahela ese ena tamana ena kaivakuku*+ ia henaodia.+ 20 Danu, Iakobo be Suria tauna Labana ia koia, badina ia hamaoroa lasi ia be do ia heau. 21 Bena ia lao bona Sinavai*+ ia hanaia, ia bona ena kohu bona ena taunimanima ibounai. Unai murinai, Gileada ena ororo gabudia dekenai ia lao.+ 22 Dina ihatoina ai, Labana idia hamaoroa Iakobo ia heau vadaeni. 23 Unai neganai, ia ese ena bese amo tatau haida ia abia bona edia murinai idia heau lao, dina 7 ena laolao hegeregerena, bona Gileada ena ororo gabudia dekenai Iakobo ia davaria. 24 Bena hanuaboi ai nihi+ amo Dirava be Arama tauna+ Labana dekenai ia hedinarai bona ia gwau: “Iakobo dekenai do oi herevalaia gaudia oi laloa namonamo.”*+

25 Iakobo ese ena palai ruma be Gileada ena ororo gabudiai ia haginia bona Labana bona ena varavara danu be unai gabu ai idia kamepa, unai dainai Labana be Iakobo dekenai ia lao. 26 Bena ia dekenai ia gwau: “Dahaka oi karaia? Dahaka dainai lau oi koia bona egu natudia kekeni oi abia lao, tuari amo idia abia mauri taudia bamona? 27 Dahaka dainai lau oi koia, bona hehuni ai oi heau bona lau oi hamaoroa lasi? Bema lau oi hamaoroa, umui totona ane do ai abia bona tambarin bona hap* do ai gadaralaia bona mai moale ida umui do ai siaia. 28 To oi be lau dekenai nega oi henia lasi egu tubudia* bona natudia kekeni lau kisi henia totona. Oi be kavakava karana oi karaia. 29 Lau be mai egu siahu umui lau hadikaia totona, to hanuaboi ai emui sene taudia edia Dirava ese lau ia hereva henia, ia gwau, ‘Iakobo dekenai do oi herevalaia gaudia oi laloa namonamo.’+ 30 Oi ura bada emu tamana ena noho gabuna dekenai oi giroa lou dainai oi heau, to dahaka dainai egu kaivakuku oi henaodia?”+

31 Iakobo ese Labana ia haere henia ia gwau: “Lau gari, badina lau sibona dekenai lau gwau, ‘Dika oi ese mai goada ida emu natudia be lau amo oi abia siri.’ 32 Bema emu kaivakuku ia abidia tauna oi davaria, unai tauna do ia mase be namo. Iseda varavara edia vairanai egu kohu oi sekea bona oi tahua gauna oi abia.” To Iakobo ia diba lasi Rahela ese unai kaivakuku ia henaodia. 33 Vadaeni Labana be Iakobo ena palai ruma lalonai ia vareai, bona Lea ena palai ruma dekenai, bona igui hesiai kekeni rua edia palai ruma dekenai,+ to unai gaudia ia davaria lasi. Dokonai, Lea ena palai ruma amo ia raka-lasi bona Rahela ena palai ruma lalonai ia vareai. 34 Unai negai, Rahela ese unai kaivakuku ia abidia bona kamelo latanai ia noho bosea, hahine ese idia gaukaralaia bosea unai, lalonai ia udaia bona latanai ia helai. Vadaeni Labana ese palai ruma lalonai ia tahua, to ia davaria lasi. 35 Bena Rahela be ena tamana dekenai ia gwau: “Egu lohia e, oi badu lasi, lau be oi vairanai lau toreisi diba lasi, badina hahine edia gorere lau abia.”+ Labana be gabu ibounai ia tahua namonamo, to unai kaivakuku ia davaridia lasi.+

36 Unai neganai Iakobo ia badu bona Labana ia hereva auka henia. Labana dekenai ia gwau: “Dahaka kerere lau karaia? Dahaka kara dikana dainai lau murinai oi heau mai? 37 Egu kohu ibounai oi sekea vadaeni, emu ruma ena kohu ta oi davaria, a? Namona be egu varavara bona oiemu varavara vairanai oi atodia, bona idia ese ita rua huanai hahemaoro idia karaia. 38 Oi ida lau noho lagani 20 lalonai, emu mamoe bona nanigosi edia natuna ta be bogana ai ia mase lasi,+ bona emu mamoe oreana amo mamoe tau edia vamu lau ania lasi. 39 Uda animal ese ia hamasea animal be oi dekenai lau mailaia lasi.+ To ena davana be lau sibona ese lau karaia. Bona ena be animal ta be dina eiava hanuaboi ai idia henaoa, ena davana be lau amo oi noia. 40 Dina ena siahu dainai hisihisi lau abia, bona hanuaboi ai lau keru bada, bona egu matana idia mahuta lasi.+ 41 Emu ruma ai lagani 20 lau noho vadaeni. Lagani 14 emu natudia kekeni rua totona oi lau hesiai henia bona lagani 6 be emu mamoe oreana totona, bona nega 10 egu gaukara davana oi haidaua loulou.+ 42 Bema egu tamana ena Dirava,+ Aberahamo ena Dirava bona Isako ese ia gari henia Diravana+ be egu kahana ai ia noho lasi, oi ese imana kavakava lau do oi siaia lao. Dirava ese egu hisihisi bona egu ima gaukara ena hekwarahi ia itaia vadaeni, unai dainai hanuaboi ai oi ia sisiba henia.”+

43 Bena Labana be Iakobo dekenai ia gwau: “Inai be egu natudia kekeni, bona edia natudia be egu tubudia bona inai mamoe oreana bona oi itaia gaudia ibounai be lau bona egu natudia kekeni edia. Hari dina, idia bona idia havaraia natudia dekenai dahaka do lau karaia? 44 Vadaeni oi mai, bona ita ruaosi ese gwaubou ta ita karaia be namo, bona inai be hamomokania gauna iseda huanai.” 45 Vadaeni Iakobo ese nadi ta ia abia bona du bamona ia haginia.+ 46 Bena Iakobo be ena varavara dekenai ia gwau: “Nadi umui gogoa!” Bona nadi idia gogoa bona idia haboua. Unai murinai, idia haboudia nadi latanai idia aniani. 47 Bona Labana ese unai gabu ena ladana ia hatoa, Iegara-sahaduta,* to Iakobo ese ia gwauraia Galeda.*

48 Bena Labana ia gwau: “Hari lau bona oi huanai inai nadi be hamomokania gauna.” Unai dainai ena ladana ia hatoa Galeda+ 49 bona Gima Kohorona, badina ia gwau: “Ita be ta ta amo ita noho daudau neganai, Iehova ese ita ia itaia be namo. 50 Bema egu natudia kekeni oi kara auka henidia bona bema hahine ma haida oi abia, laloatao, ena be tau ta ese unai ia itaia lasi, to Dirava ese unai do ia itaia, ia be iseda gwaubou hamomokania tauna.” 51 Labana be Iakobo dekenai ma ia gwau: “Haboua nadi be inai, bona du bamona lau haginia nadi be inai, oi bona lau huanai. 52 Inai haboua nadi bona lau haginia nadi be hamomokania gauna,+ lau be idia do lau hanaia lasi oi lau hadikaia totona, bona oi be idia do oi hanaia lasi lau oi hadikaia totona. 53 Aberahamo ena Dirava+ bona Nahoro ena Dirava, edia tamana ena Dirava unai, ese ita ia hahemaoro henia be namo.” Bona Iakobo be ena tamana Isako ese ia gari henia Diravana ena ladanai ia gwauhamata.+

54 Unai murinai Iakobo ese ororo ai boubou ta ia karaia bona ena varavara ia boiridia paraoa idia ania totona. Vadaeni idia aniani bona hanuaboi ai idia be unai ororo ai idia noho. 55 To, Labana be daba momokani ai ia toreisi bona ena tubudia*+ bona natudia kekeni ia kisi henia bona ia hanamodia.+ Bena unai gabu ia rakatania bona ena hanua dekenai ia giroa lou.+

32 Vadaeni Iakobo ia lao, bona Dirava ena aneru be ia ida idia hedavari. 2 Iakobo ese idia ia itaia neganai, ia gwau: “Inai be Dirava ena tuari orea ena kamepa!” Unai dainai unai gabu ena ladana ia hatoa Mahanaimi.*

3 Bena Iakobo ese ena gwaukau taudia be ena kakana Esau dekenai ia siaia guna, Seiri tanona dekenai,+ unai be Edoma ai,+ 4 bona ia haganidia: “Lauegu lohia Esau dekenai inai bamona do umui gwau, ‘Emu hesiai tauna, Iakobo be inai bamona ia gwau: “Lau be Labana danu nega daudau lau noho* ema bona hari.+ 5 Bona lau dekenai boromakau tau, doniki, mamoe, hesiai tatau bona hahine idia noho.+ Bona inai hadibaia hereva lau siaia oi, egu lohia lau hadibaia totona, unai amo oiemu lalonamo do lau abia.”’”

6 Gabeai gwaukau taudia be Iakobo dekenai idia giroa lou, idia gwau: “Ai ese emu kakana Esau ai hedavari henia, bona ia be hari ia mai noho oi ia hedavari henia totona, ia ida be tatau 400.”+ 7 Bona Iakobo ia gari bada bona ia lalohekwarahi.+ Unai dainai ia ida idia noho taudia be orea rua dekenai ia hapararaia, ena mamoe, nanigosi, boromakau, bona kamelo danu. 8 Ia gwau: “Bema Esau ese orea ta ia tuari henia, vadaeni orea ma ta ia heau mauri diba.”

9 Unai murinai Iakobo ia gwau: “Lauegu tubuna Aberahamo ena Dirava bona egu tamana Isako ena Dirava, Iehova e, oi be lau dekenai oi gwau, ‘Oiemu tano bona emu varavara dekenai oi giroa lou, bona lau ese oi do lau hanamoa.’+ 10 Lau, emu hesiai tauna, be hegeregere lasi lau dekenai oi hahedinaraia lalokau* bona kara momokani lau abia totona.+ Badina lau be egu itotohi sibona ida Ioridane lau hanaia, to hari egu orea be rua.+ 11 Oi dekenai lau guriguri,+ egu kakana Esau ena imana amo lau do oi hamauria, badina lau be ia dainai lau gari, dika ia mai bona lau bona natudia mai edia sinadia ia tuari henia.+ 12 Bona lau dekenai oi gwau, ‘Lau ese oi do lau hanamoa bona emu bese taudia be kone ena miri bamona do lau halaoa, duahia diba lasi.’”+

13 Bona hanuaboi ai, ia be unuseniai ia noho. Bena ena animal haida be harihari gaudia bamona ena kakana Esau totona ia abia,+ 14 unai be nanigosi hahine 200, nanigosi tau 20, mamoe hahine 200, mamoe tau 20, 15 kamelo hahine 30 mai edia natudia, boromakau hahine 40, boromakau tau 10, doniki hahine 20, bona doniki tau 10.+

16 Iakobo be ena hesiai taudia dekenai unai gaudia ia henia, orea ta ta dekenai, bona ia gwau: “Umui hanaia guna, bona orea ta ta huanai pada ia noho be namo.” 17 Hesiai tauna ginigunana ia oda henia, ia gwau: “Bema egu kakana Esau ese oi ia hedavari henia bona ia henanadai, ‘Oiemu biaguna be daika, bona edeseni oi lao noho, bona oi vairanai idia lao animal be daika ena?’ 18 Vadaeni do oi gwau, ‘Idia be emu hesiai tauna Iakobo ena. Idia be harihari gaudia, egu lohia Esau dekenai ia siaia,+ bona ia be emai murinai ia mai noho.’” 19 Bona hesiai tauna iharuana, ihatoina, bona animal orea ta ta murinai idia raka taudia ibounai ia oda henia, ia gwau: “Esau umui hedavari henia neganai, unai bamona do umui hereva. 20 Bona danu do umui gwau, ‘Oiemu hesiai tauna Iakobo be emai murinai ia mai noho.’ Iakobo be sibona dekenai ia gwau: ‘Bema ena badu koua totona harihari gaudia lau siaia guna,+ gabeai ia lau hedavari henia neganai, turana ta bamona lau do ia abia dae.’” 21 Vadaeni ena hesiai taudia be harihari gaudia ida idia hanaia lao guna, to unai hanuaboi ai Iakobo be kamepa dekenai ia noho.

22 Gabeai unai hanuaboi ai, ia toreisi bona ena adavana rua,+ ena hesiai hahine rua,+ bona ena natudia memero 11 ia abia bona Iaboka sinavaina ena dobu lasi kahana amo idia raka hanaia.+ 23 Vadaeni idia ia durua bona idia raka hanai, bona ena kohu ibounai ia abia hanai danu.

24 Iakobo be sibona ia noho neganai, tau ta* ia hedinarai bona ia ida ia rosia helulu ela bona daba ia rere.+ 25 Unai tau ia itaia ia kwalimu lasi neganai, Iakobo ena koekoena ena joini ia dogoatao, bona idia rosia helulu lalonai Iakobo ena koekoena ena turia ia siri.+ 26 Unai murinai ia gwau: “Lau oi rakatania, badina daba ia rere vadaeni.” Unai neganai Iakobo ia gwau: “Oi do lau rakatania lasi ela bona lau dekenai hanamoa oi henia.”+ 27 Vadaeni ia be Iakobo dekenai ia gwau: “Oiemu ladana be daika?” Unai neganai ia gwau: “Iakobo.” 28 Bena unai tauna ia gwau: “Hari oiemu ladana be Iakobo lasi to Israela,*+ badina oi be Dirava+ bona taunimanima ida oi rosia helulu bona oi kwalimu vadaeni.” 29 Bena Iakobo ia gwau: “Mani emu ladana oi gwauraia.” To ia gwau: “Dahaka dainai egu ladana totona oi henanadai?”+ Bena unuseniai Iakobo ia hanamoa. 30 Vadaeni Iakobo ese unai gabu ena ladana ia hatoa Peniela,*+ badina ia gwau, “Lau be Dirava* ena vairana lau itaia, bona ia ese egu vairana ia itaia, to lau mauri noho.”+

31 Bona dina ia daekau neganai, Iakobo be Penuela* ia raka hanaia, to ena koekoena dainai ia raka namonamo lasi.+ 32 Unai dainai unai nega amo ema bona hari, Israela taudia ese animal ena mamuna varovaro be vaia idia ania lasi, unai be koekoena ena joini ai, badina unai tauna ese Iakobo ena koekoena ena joini, ena mamuna varovaro ena kahana ai ia dogoatao.

33 Unai neganai, Iakobo ia itaia Esau bona ena tatau 400 be ia ida idia mai noho.+ Unai dainai ia ese natudia ia haria bona Lea, Rahela, bona hesiai hahinedia rua dekenai ia henia.+ 2 Bona hesiai hahine bona edia natudia be vaira kahanai idia raka,+ Lea bona ena natudia be edia murinai,+ bona idia murinai Rahela+ bona Iosepa idia raka. 3 Bona Iakobo be edia vairanai ia raka bona ena kakana kahirakahira ia lao noho lalonai, nega 7 tano dekenai ia tui diho.

4 To Esau ia heau lao Iakobo ia hedavari henia totona, bona ia rosia bona kisi henia, bena idia tai dikadika. 5 Bena hahine bona natudia ia itaia neganai, ia gwau: “Oi ida idia mai taudia be daidia?” Vadaeni Iakobo ia gwau: “Idia be Dirava ese lau, emu hesiai tauna, dekenai ia henia natudia.”+ 6 Unai neganai hesiai hahinedia bona edia natudia idia raka mai bona idia tui diho, 7 bena Lea bona ena natudia danu idia raka mai, bona idia tui diho. Unai murinai Iosepa bona Rahela idia raka mai, bona idia tui diho.+

8 Esau ia gwau: “Dahaka dainai orea haida oi siaia guna lau idia hedavari henia totona?”+ Iakobo ia gwau: “Unai amo egu lohia ese lau do ia lalonamo henia.”+ 9 Bena Esau ia gwau: “Lauegu tadikaka e, lau be mai egu kohu momo herea.+ Inai be oiemu, oi dogoatao.” 10 To Iakobo ia gwau: “Mani emu kara, unai bamona oi hereva lasi. Bema lau oi lalonamo henia, egu imana amo lau henia harihari gaudia oi abia, badina oi itaia totona inai gaudia lau mailaia. Bona emu vairana lau itaia be hegeregere Dirava ena vairana lau itaia bamona, badina mai moale ida lau oi abia dae.+ 11 Oi dekenai lau mailaia harihari gaudia mani oi abia,+ badina Dirava ese lau ia lalonamo henia bona gau ta dekenai lau dabu lasi.”+ Bena Esau ia noia loulou, unai dainai harihari gaudia ia abia.

12 Unai murinai Esau ia gwau: “Inai gabu ita rakatania bona nega tamona ita lao.” 13 To Iakobo be ia dekenai ia gwau: “Lauegu lohia e, natudia be maragi+ bona mamoe bona boromakau mai edia natudia danu lau naria noho. Bema dina tamona lalonai idia lau hakaua haraga, animal ibounai do idia mase. 14 Egu lohia e, mani lau, emu hesiai tauna, vairanai oi lao, to lau be metairametaira do lau mai, egu animal bona natudia edia goada hegeregerena ai, ela bona Seiri ai oi ida do lau hedavari.”+ 15 Bena Esau ia gwau: “Mani egu taunimanima haida be oi ida lau rakatania.” Unai neganai Iakobo ia gwau: “Dahaka dainai unai bamona do oi karaia? Lauegu lohia ena lalonamo sibona lau abia be hegeregere.” 16 Vadaeni unai dina ai, Esau be Seiri dekenai ia giroa lou.

17 Bona Iakobo be Sukoto dekenai ia lao,+ bona ia sibona totona ruma ta ia haginia bona ena animal totona au raurau rumadia ia haginia. Unai dainai unai gabu ena ladana ia hatoa Sukoto.*

18 Iakobo be Padana-arama amo ia laolao murinai,+ ia be Kanana tanona+ ena siti, Sekema, dekenai ia ginidae,+ bona unai siti kahirakahira ai ena kamepa ia haginia. 19 Bena ia ese Hamoro ena natudia memero amo tano ena kahana ta ia hoia, siliva moni 100 amo, bona ena palai ruma ia haginia. Hamoro be Sekema ena tamana.+ 20 Ia ese unuseniai boubou patana ta ia haginia bona ena ladana ia hatoa, Dirava be Israela taudia edia Dirava.+

34 Lea ena natuna kekeni, Daina, Iakobo amo ia havaraia natuna unai,+ be vaia ia lao unai tano kekenidia ia itaia totona.+ 2 Sekema ese Daina ia itaia neganai, ia abia lao bona ia hadikaia. Sekema be Hivi tauna Hamoro ena natuna.+ Hamoro be unai tano ena iduhu gunalaia tauna. 3 Bona Sekema ese Iakobo ena natuna kekeni, Daina, ia ura henia dikadika bona ia lalokau henia bona Daina dekenai lalona veria herevadia ia gwauraia. 4 Dokonai, Sekema be ena tamana Hamoro+ dekenai ia gwau: “Inai kekeni oi abia, egu adavana ai ia lao totona.”

5 Iakobo ia kamonai Sekema ese ena natuna Daina ia hadikaia neganai, iena natudia memero be rei gabunai ena animal idia naria noho. Unai dainai Iakobo ese ta ia hadibaia lasi ela bona idia giroa lou. 6 Gabeai Sekema ena tamana Hamoro ia lao, Iakobo ia hereva henia totona. 7 To Iakobo ena natudia memero ese ia vara gauna idia kamonai bona maoromaoro rei gabuna amo idia giroa lou. Edia lalona ia hisihisi bona idia badu dikadika, badina Sekema ese kara maorona ia karaia lasi, ia ese Iakobo ena natuna kekeni ia hadikaia,+ unai amo Israela ia hahemaraia.+

8 Hamoro ia gwau: “Lauegu natuna Sekema ese emui natuna kekeni ia ura henia. Mani umui henia ia adavaia totona, 9 bona ai ida headava gwauhamata ita karaia. Emui natudia kekeni be ai dekenai umui henia bona emai natudia kekeni umui abia.+ 10 Ai ida umui noho bona inai tano umui gaukaralaia diba. Umui noho bona iniseniai emui bisinesi umui karaia bona emui hanua ai umui halaoa.” 11 Bena Sekema be Daina ena tamana bona ena tadikakadia dekenai ia gwau: “Emui lalonamo lau abia be namo, bona lau dekenai dahaka umui noia, do lau henia. 12 Lau dekenai hahine ena davana bona harihari gaudia umui habadaia momokani diba.+ Lau dekenai umui noia gaudia be do lau henia sibona. To mani inai kekeni umui henia lau adavaia totona.”

13 Bona Iakobo ena natudia memero ese Sekema bona ena tamana Hamoro be mai koikoi ida idia haere henia, badina Sekema ese edia taihuna Daina ia hadikaia. 14 Idia gwau: “Unai bamona do ai karaia lasi, emai taihuna be kopina utua*+ lasi tauna dekenai do ai henia lasi, badina ai dekenai unai be hemarai karana. 15 Bema umui be ai bamona umui karaia bona emui tatau bona memero ibounai edia kopina umui utua, vadaeni umui do ai abia dae.+ 16 Bena emai natudia kekeni be umui dekenai do ai henia, bona emui natudia kekeni do ai abia, bona umui ida do ai noho bona ita be bese tamona ai do ita lao. 17 To bema ai umui kamonai henia lasi bona emui kopina umui utua lasi, vadaeni emai taihuna do ai abia bona do ai lao.”

18 Hamoro+ bona ena natuna Sekema+ be edia hereva dekenai idia lalotamona. 19 Sekema ese Iakobo ena natuna kekeni ia ura henia dainai, idia noia gauna ia karaia haraga.+ Iena tamana ena ruma bese lalonai ia idia matauraia bada.

20 Unai dainai Hamoro bona ena natuna Sekema be siti ena geiti dekenai idia lao bona edia siti ai idia noho tatau idia hereva henia,+ idia gwau: 21 “Inai taudia idia ura ita danu maino ai idia noho. Namona be inai tano ai idia noho bona bisinesi idia karaia, badina tano ena bada be hegeregere idia noho totona. Edia natudia kekeni ita adavaia diba, bona iseda natudia kekeni be idia dekenai ita henia diba.+ 22 To idia ese ita do idia abia dae bona ita danu do idia noho bona bese tamona ai do ita lao, bema iseda memero bona tatau ibounai ese edia kopina idia utua, idia ese edia kopina idia utua hegeregerena.+ 23 Bena idia biagua gaudia, edia kohu, bona edia animal ibounai do ita abia, ani? Unai dainai, namona be idia danu ita lalotamona, unai amo idia be ita danu do idia noho.” 24 Siti ena geiti ai idia haboua taudia ibounai ese Hamoro bona ena natuna Sekema edia hereva idia kamonai bona edia memero bona tatau ibounai edia kopina idia utua.

25 To dina ihatoina ai, unai tatau bona memero be hisihisi idia do mamia noho lalonai, Iakobo ena natudia rua, Simeona bona Levi, Daina ena tadikakadia unai,+ ese edia tuari kaia idia abia bona siti taudia idia diba lasi negana ai idia vareai bona tatau bona memero ibounai idia alaia mase.+ 26 Idia ese Hamoro bona ena natuna Sekema be tuari kaia amo idia alaia mase bena Daina be Sekema ena ruma amo idia abia bona idia lao. 27 Iakobo ena natudia memero ma haida idia lao bona mase tauanina idia itaia, bona idia ese unai siti ena kohu idia henaoa. Unai idia karaia badina unai taudia ese edia taihuna idia hadikaia.+ 28 Idia ese edia mamoe, edia boromakau, edia doniki, bona siti lalonai bona siti murimuri ai idia noho gaudia ibounai idia abia. 29 Idia ese edia kohu ibounai, edia natudia maragidia bona hahine ibounai idia abidia danu, bona edia ruma ena kohu ibounai idia henaoa.

30 Vadaeni Iakobo be Simeona bona Levi dekenai ia gwau:+ “Umui ese lau dekenai hekwakwanai badana umui havaraia,* inai tano taudia, bona Kanana bona Perisi taudia ese lau do idia inai henia. Lauegu taunimanima be momo lasi, bona idia be do idia haboua bona lau do idia tuari henia bona lau bona egu ruma bese do idia hadikaia ore.” 31 To idia gwau: “Ta ese emai taihuna be ariara hahine bamona ia kara henia be maoro, a?”

35 Unai murinai Dirava be Iakobo dekenai ia gwau: “Oi toreisi, Betele+ dekenai oi daekau lao bona unuseniai oi noho, bona boubou patana oi haginia, lau, Dirava momokanina totona. Oi be emu kakana Esau amo oi heau neganai, lau be unuseniai oi dekenai lau hedinarai.”+

2 Bena Iakobo be ena ruma bese bona ia ida idia lao taudia ibounai dekenai ia gwau: “Emui huana amo idau diravadia umui kokia+ bona sibona umui hagoevaia bona dabua matamata umui atoa, 3 bona Betele dekenai ita daekau lao be namo. Bona lau ese Dirava momokanina totona unuseniai boubou patana ta do lau haginia. Lau lalometau negadiai Dirava ese lau ia haere henia, bona lau lao gabudia* ibounai ia be lau ida ia noho.”+ 4 Vadaeni edia idau diravadia bona edia taiana ai idia noho taia gaudia ibounai be Iakobo dekenai idia henia, bona ia ese Sekema kahirakahira ia noho au badana ta henunai ia guria.*

5 Unai gabu idia rakatania neganai, Dirava ese edia badina hanuadia dekenai gari bada ia havaraia, unai dainai Iakobo ena natudia memero edia murina amo idia heau lao lasi. 6 Gabeai, Iakobo bona ia ida idia lao taudia ibounai be Kanana tanona Lusu+ dekenai idia ginidae, ena ladana ma ta be Betele. 7 Unuseniai boubou patana ta ia haginia bona unai gabu ena ladana ia hatoa El-betele,* badina ena kakana amo ia heau neganai, Dirava momokanina be unuseniai ia dekenai ia hedinarai.+ 8 Gabeai Debora,+ Rebeka ia beibi negana ai ia naria hahinena, ia mase bona Betele kahirakahira ia noho ouki auna henunai idia guria. Vadaeni Iakobo ese unai gabu ena ladana ia hatoa Alono-bakutu.*

9 Iakobo be Padana-arama amo ia mai noho lalonai, Dirava be ia dekenai ia hedinarai lou bona ia hanamoa. 10 Dirava be ia dekenai ia gwau: “Oiemu ladana be Iakobo.+ To Iakobo do idia gwauraia lou lasi, hari emu ladana be Israela.” Bona ia ese ena ladana ia gwauraia Israela.+ 11 Dirava be ia dekenai ma ia gwau: “Lau be Siahu Ibounai Diravana.+ Natudia do oi havaraia bona do idia momo herea. Bese momo bona taunimanima oreadia be oi amo do idia mai,+ bona king taudia be oi amo do idia vara.+ 12 Lau ese Aberahamo bona Isako dekenai lau henia tanona be oi do lau henia, bona emu bese dekenai inai tano do lau henia.”+ 13 Bena Dirava ese Iakobo ia rakatania, ia hereva henia gabuna ai.

14 Vadaeni Iakobo be Dirava ida ia herevahereva gabuna ai nadi du ta ia haginia, bona wain be boubou gauna bamona unai nadi du latanai ia bubua, bona oela danu ia bubua.+ 15 Bona Dirava ida ia herevahereva gabuna ia gwauraia lou Betele.+

16 Bena Betele idia rakatania. Bona Eparata amo idia do daudau neganai, Rahela ia mara matamaia, bona ia mara totona ia hisihisi bada. 17 To natuna havaraia totona ia hekwarahi noho lalonai, heduru ia henia hahinena be ia dekenai ia gwau: “Oi gari lasi, badina oi ese natuna mero ta do oi havaraia danu.”+ 18 Rahela ia mase gwauraia neganai, mero ena ladana ia hatoa Ben-oni,* to ena tamana ese ena ladana ia hatoa Beniamina.*+ 19 Vadaeni Rahela ia mase bona Eparata ia lao henia dalana ai idia guria, unai be Betelehema ai.+ 20 Iakobo ese Rahela ena guria gabuna ai nadi du ta ia haginia. Unai nadi du be Rahela ena guria gabuna ai ia noho ema bona hari.

21 Unai murinai Israela be unai gabu ia rakatania, bona Edere kohorona ia hanaia sisina bona ena palai rumana ia haginia. 22 Israela be unai tano ai ia noho neganai, nega ta Rubena ia lao bona ena tamana ena hahine ma ta, Bileha, ida ia mahuta hebou, bona Israela be unai ia kamonai.+

Iakobo ena natudia memero be 12. 23 Lea ese Iakobo amo ia havaraia natudia be inai, vara guna be Rubena,+ bena Simeona, Levi, Iuda, Isakara, bona Sebuluno. 24 Rahela ese ia havaraia natudia memero be Iosepa bona Beniamina. 25 Bona Rahela ena hesiai hahinena, Bileha, ese ia havaraia natudia memero be Dano bona Napatali. 26 Bona Lea ena hesiai hahinena, Silipa, ese ia havaraia natudia memero be Gado bona Asere. Unai be Iakobo ena natudia memero, idia be Padana-arama ai idia vara.

27 Vadaeni Iakobo be ena tamana Isako ia noho gabuna Mamare ai ia ginidae,+ ia be Kiriata-araba kahirakahira, ena ladana ma ta be Heberona. Guna unai gabu ai Aberahamo bona Isako be idau bese taudia bamona idia noho.+ 28 Isako ena mauri lagani be 180.+ 29 Bena Isako ia mase bona ena sene taudia idia guria gabuna ai idia guria.* Ia be ia mauri daudau bona ena mauri ia moalelaia, bona ena natudia Esau bona Iakobo ese ia idia guria.+

36 Inai be Esau ena sivarai, ena ladana ma ta be Edoma.+

2 Esau be Kanana taudia edia natudia kekeni ia adavaia: Ada,+ ia be Hiti tauna Elona ena natuna kekeni,+ bona Oholibama,+ ia be Anaha ena natuna kekeni, bona ena tubuna tau be Hivi tauna Sibeona, 3 bona Basemata,+ ia be Isamaela ena natuna kekeni, bona Nebaioto ena taihuna.+

4 Bona Ada ese Esau amo Elipasa ia havaraia, bona Basemata ese Reuele ia havaraia,

5 bona Oholibama ese Ieusu, Ialama, bona Kora ia havaraia.+

Idia be Esau ena natudia memero, idia be Kanana ai idia vara. 6 Unai murinai Esau be ena adavadia, ena natudia memero, ena natudia kekeni, bona ena ruma ai idia noho taudia ibounai, ena animal ibounai, bona ena kohu ibounai, Kanana ai ia haboua gaudia unai,+ ia abia bona tano ma ta dekenai ia lao, ena tadina Iakobo amo ia daudau.+ 7 Edia kohu bona edia animal idia momo herea dainai, idia noho hebou diba lasi bona idia noholaia tanona* be hegeregere lasi idia totona. 8 Unai dainai Esau be Seiri ena ororo gabudia dekenai ia lao bona unuseniai ia noho.+ Esau ena ladana ma ta be Edoma.+

9 Bona inai be Esau ena sivarai. Ia be Edoma taudia edia tamana, bona Seiri ena ororo gabudia ai ia noho.+

10 Esau ena natudia memero edia ladadia be inai: Elipasa, ia be Esau ena adavana Ada ena natuna. Bona Reuele, ia be Esau ena adavana ma ta Basemata ena natuna.+

11 Elipasa ena natudia memero be inai: Temana,+ Omara, Sefo, Gatama, bona Kenasa.+ 12 Esau ena natuna mero Elipasa ena hahine ma ta be Timuna. Bena Timuna ese Elipasa amo Amaleka ia havaraia.+ Idia be Esau ena adavana, Ada, ena tubudia.

13 Reuele ena natudia memero be inai: Nahata, Sera, Samaha, bona Misa. Idia be Esau ena adavana, Basemata,+ ena tubudia.

14 Oholibama ese Esau amo ia havaraia natudia memero be inai: Ieusu, Ialama, bona Kora. Oholibama be Esau ena adavana, ia be Anaha ena natuna kekeni, ena tubuna tau be Sibeona.

15 Inai be Esau ena bese amo idia vara iduhu lohia taudia:+ Esau ena vara guna natuna, Elipasa, ena natudia memero amo be lohia tauna Temana, lohia tauna Omara, lohia tauna Sefo, lohia tauna Kenasa,+ 16 lohia tauna Kora, lohia tauna Gatama, bona lohia tauna Amaleka. Idia be Elipasa ena natudia+ bona idia be lohia taudia Edoma tanona ai. Idia be Ada ena natudia memero.*

17 Inai be Esau ena natuna, Reuele, ena natudia memero: Lohia tauna Nahata, lohia tauna Sera, lohia tauna Samaha, lohia tauna Misa. Unai be Reuele ena natudia bona idia be lohia taudia, Edoma tanona ai.+ Bona idia be Esau ena adavana, Basemata, ena natudia memero.*

18 Inai be Esau ena adavana Oholibama ena natudia memero: Lohia tauna Ieusu, lohia tauna Ialama, bona lohia tauna Kora. Idia be Oholibama amo idia vara lohia taudia. Oholibama be Anaha ena natuna kekeni bona Esau ena adavana.

19 Unai be Esau ena natudia memero bona ia amo idia vara lohia taudia. Iena ladana ma ta be Edoma.+

20 Hori tauna Seiri ena natudia memero be unai tano ai idia noho danu,+ idia be: Lotana, Sobala, Sibeona, Anaha,+ 21 Disona, Esere, bona Disana.+ Idia be Seiri ena bese amo idia vara Hori taudia edia lohia taudia, Edoma tanona ai idia noho.

22 Lotana ena natudia memero be inai: Hori bona Hemama, bona Lotana ena taihuna be Timuna.+

23 Sobala ena natudia memero be inai: Alavana, Manahata, Ebala, Sepo, bona Onama.

24 Sibeona ena natudia memero be inai:+ Aia bona Anaha. Anaha ese taunimanima lasi gabuna ai ena tamana Sibeona ena doniki ia naridia lalonai, ranu lohilohi gabudia ia davaria.

25 Anaha ena natudia be inai: Disona bona Oholibama, ia be Anaha ena natuna kekeni.

26 Disona ena natudia memero be inai: Hemudana, Esebana, Itirana, bona Kerana.+

27 Esere ena natudia memero be inai: Bilahana, Savana, bona Iakana.

28 Disana ena natudia memero be inai: Usu bona Arana.+

29 Hori taudia edia iduhu lohia taudia be inai: Lohia tauna Lotana, lohia tauna Sobala, lohia tauna Sibeona, lohia tauna Anaha, 30 lohia tauna Disona, lohia tauna Esere, bona lohia tauna Disana.+ Idia be Hori taudia edia lohia taudia, Seiri tanona ai.

31 Vadaeni king ta ese Israela taudia*+ ia do lohiaia lasi neganai, inai king taudia be Edoma tanona ai idia lohia.+ 32 Beoro ena natuna Bela be Edoma ai ia lohia, bona ena siti ena ladana be Dinihaba. 33 Bela ia mase neganai, Bosera tauna Sera ena natuna, Iobaba, ia lohia matamaia. 34 Iobaba ia mase neganai, Temana bese tauna, Husama, ia lohia matamaia. 35 Husama ia mase neganai, Bedada ena natuna, Hadada, ia lohia matamaia. Ia ese Moaba tanona ai Midiana taudia+ ia halusia, bona ena siti ladana be Aviti. 36 Hadada ia mase neganai, Masareka tauna, Samula, ia lohia matamaia. 37 Samula ia mase neganai, sinavai badinai ia noho hanuana Rehoboto amo ia mai tauna, Sahulo, ia lohia matamaia. 38 Sahulo ia mase neganai, Akaboro ena natuna, Bala-hanana, ia lohia matamaia. 39 Akaboro ena natuna, Bala-hanana, ia mase neganai, Hadara ia lohia matamaia. Ena siti ena ladana be Pau, bona ena adavana be Mehetabela. Ia be Matareda ena natuna kekeni bona Mesahaba ena tubuna kekeni.

40 Vadaeni inai be Esau ena iduhu lohia taudia edia ladadia, edia ruma bese, bona edia noho gabudia hegeregerena: Lohia tauna Timuna, lohia tauna Alava, lohia tauna Ietete,+ 41 lohia tauna Oholibama, lohia tauna Elaha, lohia tauna Pinona, 42 lohia tauna Kenasa, lohia tauna Temana, lohia tauna Mibisara, 43 lohia tauna Magidiela, bona lohia tauna Irama. Idia be Edoma taudia edia lohia taudia, idia noholaia tanona ena gabu ta ta hegeregerena.+ Inai be Esau amo idia mai besedia.+

37 Iakobo be Kanana tanona dekenai ia noho, guna ena tamana be idau tauna bamona unuseniai ia noho.+

2 Inai be Iakobo ena sivarai.

Iosepa+ ena mauri lagani be 17 neganai, ena kakadia ida mamoe+ ia naria, idia be ena tamana ena adavadia Bileha bona Silipa edia natudia memero.+ Bona Iosepa ese ena kakadia edia sivarai dikana be edia tamana dekenai ia mailaia. 3 Israela ese ena natudia ibounai amo Iosepa ia lalokau henia bada,+ badina ia be ena buruka negana ai ia havaraia natuna. Bona ia totona kouti namo hereana* ta ia karaia. 4 Iena kakadia idia itaia edia tamana ese idia ibounai amo Iosepa ia lalokau henia bada neganai, ia idia inai henia matamaia, bona ia idia hereva henia namonamo lasi.

5 Gabeai, Iosepa ia nihi bona ena kakadia dekenai unai nihi ia gwauraia,+ bona inai be badina ma ta ia idia inai henia totona. 6 Idia dekenai ia gwau: “Mani egu nihi umui kamonai. 7 Ita be witi umana huanai witi ita kwatua noho bena lau kwatua witi ia toreisi bona ia gini maoromaoro bona umui kwatua witi be egu witi idia hagegea bona idia tui diho.”+ 8 Iena kakadia be ia dekenai idia gwau: “Momokani, oi sibona be king ai do oi halaoa bona ai do oi biagua, a?”+ Vadaeni ena kakadia be iena nihi bona ia herevalaia gaudia dainai, ia idia inai henia.

9 Unai murinai ia nihi lou, bona ena kakadia dekenai unai nihi ia gwauraia: “Lau nihi lou, bona inai nihi lalonai dina bona hua bona hisiu 11 be lau dekenai idia tui diho.”+ 10 Bena Iosepa ese unai nihi be ena tamana bona kakadia dekenai ia gwauraia, bona ena tamana ese ia gwau henia bona ia gwau: “Emu nihi ena anina be dahaka? Lau, emu sinana, bona kakadia danu be momokani do ai mai bona tano ai oi dekenai do ai goru diho, a?” 11 Bona ena kakadia be ia idia mama henia,+ to ena tamana ese ena hereva ia laloatao noho.

12 Iena kakadia be edia tamana ena mamoe idia naria totona idia lao, unai be Sekema kahirakahira.+ 13 Bena Israela be Iosepa dekenai ia gwau: “Emu kakadia be Sekema kahirakahira ai mamoe idia naria noho, ani? Oi mai, bona idia dekenai oi do lau siaia lao.” Unai neganai Iosepa ia gwau: “Do lau lao!” 14 Bena Israela be ia dekenai ia gwau: “Mani oi lao bona itaia bema emu kakadia idia namo. Bona mamoe orea oi sekea bema idia namo bona oi mai lau oi hadibaia.” Vadaeni Iosepa be Heberona koura ia rakatania,+ bona Sekema ia lao henia. 15 Gabeai tano palakana dekenai ia loaloa neganai, tau ta ese ia davaria. Bena ia nanadaia: “Dahaka oi tahua noho?” 16 Unai neganai ia gwau: “Lau be egu kakadia lau tahua noho. Mani lau oi hamaoroa, idia be edeseniai mamoe orea idia naria noho?” 17 Unai tau ma ia gwau: “Idia be inai gabu idia rakatania vadaeni. Lau kamonai idia gwau, ‘Namona be Dotana dekenai ita lao.’” Vadaeni Iosepa be ena kakadia murinai ia lao bona Dotana dekenai idia ia davaria.

18 Idia ese daudau amo ia idia itaia, bona idia dekenai ia do ginidae lasi neganai, ia hamasea totona palani idia karaia matamaia. 19 Bena ta ta dekenai idia gwau: “Itaia, unai nihi tauna ia mai inai.+ 20 Mai, namona be ia ita alaia bona ranu guri ta lalonai ita negea bona do ita gwau dagedage animal ta ese ia ania. Bena ita itaia bema ena nihi ena anina do ia vara.” 21 Rubena+ be unai ia kamonai neganai, ia ura Iosepa be idia amo ia hamauria. Unai dainai ia gwau: “Ia ita hamasea lasi be namo.”+ 22 Rubena be idia dekenai ia gwau: “Ia ita alaia lasi.+ Taunimanima lasi gabuna ai ia noho ranu guri lalonai ita negea, to ia ita haberoa lasi.”+ Rubena ia ura Iosepa be idia amo ia hamauria, unai amo ena tamana dekenai ia abia giroa.

23 Vadaeni Iosepa be ena kakadia dekenai ia mai neganai, maoromaoro ia atoa kouti namo hereana be ia amo idia kokia,+ 24 bona ia idia dogoatao bona ranu guri lalonai idia negea. Unai nega ai guri lalonai ranu be lasi.

25 Vadaeni aniani totona idia helai diho. Bena idia itaia, Gileada amo Isamaela taudia+ edia orea badana ia mai noho. Edia kamelo ese labdanumu,* balsam,* bona au kopina mai bonana+ idia huaia, bona idia be Aigupito idia lao henia. 26 Unai neganai Iuda be ena tadikakadia dekenai ia gwau: “Bema iseda tadina ita alaia bona ena mase ita hunia, ita dekenai unai ena namo be dahaka?+ 27 Mai, namona be Isamaela taudia dekenai ia ita hoihoilaia,+ namo lasi ita ese ia ita hamasea. Badina ia be iseda tadina, ita be rara tamona taudia.” Unai dainai Iuda ena hereva idia kamonai henia. 28 Bona Midiana+ hoihoi taudia be idia hanaia noho lalonai, ena kakadia ese Iosepa be ranu guri amo idia veria daekau bona Isamaela taudia dekenai idia hoihoilaia, siliva moni 20 totona.+ Bena unai taudia ese Iosepa be Aigupito dekenai idia abia lao.

29 Gabeai, Rubena ia giroa lou bona ia itaia Iosepa be ranu guri lalonai ia noho lasi neganai, mai lalohisihisi ida ena dabua ia darea. 30 Bona ena tadikaka ma haida dekenai ia giroa lou, bona ia gwau: “Mero be ia noho lasi! Hari dahaka do lau karaia?”

31 Vadaeni Iosepa ena kouti latana idia abia, bona nanigosi tau idia alaia bona kouti be iena rara lalonai idia atoa. 32 Unai murinai, unai dabua be edia tamana dekenai idia siaia lao bona idia gwau: “Ai be inai ai davaria. Mani oi itaia namonamo, inai be emu natuna mero ena dabua eiava lasi.”+ 33 Bena dabua ia itaia namonamo bona ia gwau: “Inai be egu natuna ena dabua! Reana dagedage animal ta ese ia ania! Iosepa be ia darea maragimaragi!” 34 Unai neganai Iakobo be ena dabua ia darea bona ena koekoena dekenai puse dabua ia kwatua bona ena natuna totona dina momo lalonai ia taitai. 35 Bona ena natudia memero bona kekeni ibounai ese ena lalona idia hagoadaia toho, to ia ura lasi bona ia hereva noho: “Lauegu natuna totona Mase Gurina*+ dekenai do lau diho, mai taitai ida!” Bona ena tamana be Iosepa totona ia taitai noho.

36 Midiana taudia ese Aigupito ai Iosepa be Potifara dekenai idia hoihoilaia. Potifara be Farao+ totona ia gaukara dagi bada tauna bona gima taudia edia biaguna.+

38 Unai nega ai, Iuda ese ena tadikaka ia rakatanidia bona ena palai ruma be Adulama tauna, Hira, kahirakahira ia haginia. 2 Unuseniai Iuda ese Kanana tauna+ ta ladana Sua ena natuna kekeni ia itaia. Vadaeni ia adavaia bona ia ida ia mahuta hebou, 3 bona ia rogorogo. Gabeai natuna mero ta ia havaraia, bona ena ladana ia hatoa Ere.+ 4 Ia rogorogo lou bona natuna mero ta ia havaraia bona ena ladana ia hatoa Onana. 5 Bena natuna mero ma ta ia havaraia bona ena ladana ia hatoa Selaha. Unai mero ia vara neganai, ia* be Akasiba ai ia noho.+

6 Gabeai Iuda ese ena vara guna natuna Ere totona adavana ta ia abia, bona ena ladana be Tamara.+ 7 To Iehova ena vairanai Iuda ena vara guna natuna Ere ena kara be dika, unai dainai Iehova ese ia hamasea. 8 Unai dainai Iuda be Onana dekenai ia gwau: “Emu nakimi oi adavaia* bona ia ida oi mahuta hebou bona emu tadikaka totona bese oi havaraia.”+ 9 To Onana ia diba do idia vara natudia be iena lasi.+ Unai dainai ena kakana ena adavana ida ia mahuta hebou neganai, iena vesi be tano dekenai ia hadihoa kava, unai amo ena kakana ena bese do ia havaraia lasi.+ 10 Iehova ena vairanai ia karaia karana be dika, unai dainai ia danu ia hamasea.+ 11 Vadaeni Iuda be ena ravana Tamara dekenai ia gwau: “Emu tamana ena ruma ai oi noho bona oi headava lou lasi ela bona egu natuna mero Selaha ia tubu daekau.” Iuda be unai bamona ia hereva badina ia gari ena natuna Selaha be ena natudia memero haida bamona ia mase garina.+ Bena Tamara ia lao bona ena tamana ena ruma ai ia noho.

12 Nega sisina murinai, Iuda ena adavana, Sua ena natuna kekeni+ unai, ia mase. Vadaeni Iuda ena lalohisihisi negana ia ore neganai, ia be ena turana Hira, Adulama tauna,+ ida ena mamoe huina utua taudia dekenai idia lao, Timunaha+ dekenai. 13 Tamara idia hamaoroa: “Oiemu ravana be Timunaha dekenai ia daekau lao noho, iena mamoe edia huina utua totona.” 14 Vadaeni Tamara ese ena vabu dabua ia kokia bona dabua ma ta ia karaia bona dabua ma ta amo ena vairana ia koua, bona Enaimi ena vareai gabuna ai ia helai, unai be Timunaha ia lao henia dalana ai, badina ia itaia Selaha ia bada vadaeni, to ena ravana ese ia henia lasi ia adavaia totona.+

15 Iuda ese ia itaia neganai, ia laloa ia be ariara hahine, badina ena vairana ia koua. 16 Vadaeni dala ai Iuda be ia dekenai ia gwau: “Mani emu kara, lau ura oi ida lau mahuta hebou.” Unai bamona ia hereva, badina ia diba lasi unai be iena ravana hahine.+ To hahine ia gwau: “Bema oi ida lau mahuta hebou, lau dekenai dahaka do oi henia?” 17 Bena Iuda ia gwau: “Lauegu animal oreana amo nanigosi natuna ta do lau siaia.” To hahine ia gwau: “Nanigosi oi do siaia mai lasi neganai, lau dekenai hamomokania gauna ta do oi henia, a?” 18 Ma ia gwau: “Oi ura dahaka hamomokania gauna lau henia?” Unai neganai hahine ia gwau: “Oiemu rini*+ mai ena varo, bona emu imana dekenai oi dogoatao itotohi.” Bena unai gaudia be ia dekenai ia henia bona ia ida ia mahuta hebou, bona ia amo hahine ia rogorogo. 19 Unai murinai ia toreisi bona ia lao, ena kwarana koua dabua ia kokia bona vabu ena dabua ia atoa.

20 Bona Iuda ese ena turana, Adulama tauna+ dekenai nanigosi natuna ia henia bena ia siaia lao, unai amo hamomokania gaudia be hahine amo ia abia lou, to unai hahine ia davaria lasi. 21 Bena hahine ena gabu taudia ia nanadaia, ia gwau: “Enaimi ena dala badinai ia helai ariara hahine* be edeseni?” To idia gwau: “Inai gabu dekenai ariara hahine ta be lasi.” 22 Vadaeni Iuda dekenai ia giroa lou bona ia gwau: “Unai hahine lau davaria lasi, bona danu, unai gabu taudia idia gwau, ‘Inai gabu dekenai ariara hahine ta be lasi.’” 23 Bena Iuda ia gwau: “Ia sibona totona unai gaudia ia dogoatao be namo. Namo lasi ia ita tahua noho bona hemarai do ita abia. Lau hereva hegeregerena nanigosi natuna lau siaia, to ia oi davaria lasi.”

24 To hua toi bamona murinai, Iuda idia hamaoroa: “Emu ravana Tamara be ariara hahine bamona ia kara bona ena ariara karana dainai ia rogorogo danu.” Vadaeni Iuda ia gwau: “Ia umui abia raka-lasi bona lahi dekenai umui gabua.”+ 25 Ia idia abia raka-lasi neganai, ena ravana tau dekenai hereva ia siaia, ia gwau: “Inai gaudia ia biagua tauna amo lau rogorogo.” Bena ma ia gwau: “Mani inai gaudia oi itaia namonamo, rini mai ena varo bona itotohi be daika ena.”+ 26 Bena Iuda ese unai gaudia ia itaia namonamo bona ia gwau: “Iena kara maoromaoro ese egu ia hereaia, badina lau ese ia be egu natuna mero Selaha dekenai lau henia lasi.”+ Bona ia be Tamara ida ia mahuta hebou lou lasi.

27 Tamara ena mara negana ia ginidae neganai, ena bogana lalonai hekapa idia noho. 28 Bena ia mara noho lalonai, natuna ta ese ena imana ia atoa raka-lasi, bena heduru henia hahinena ese karaharaga varo kakakakana ia abia bona mero ena imana dekenai ia kwatua, ia gwau: “Inai natuna ia raka-lasi guna.” 29 To ena imana ia atoa vareai neganai ena tadikaka ia raka-lasi, bona heduru henia hahinena ia gwau: “Dahaka dainai emu sinana ena bogana oi darea?” Vadaeni mero ena ladana ia hatoa Perese.*+ 30 Unai murinai ena tadikaka, imana ai varo kakakakana idia kwatua merona unai, ia raka-lasi bona ena ladana idia hatoa Sera.+

39 Isamaela taudia+ ese Iosepa be Aigupito dekenai idia abia lao.+ Bona unuseniai Farao totona ia gaukara dagi bada tauna bona gima taudia edia biaguna Potifara,+ Aigupito tauna unai, ese Iosepa be idia amo ia hoia. 2 To Iehova be Iosepa ida ia noho.+ Unai dainai ia karaia gaukara be namo bona ena biaguna Aigupito tauna ena ruma naria tauna ai ia lao. 3 Bona ena biaguna ia itaia Iehova be Iosepa ida, bona ia karaia gaudia ibounai be Iehova ese ia hanamoa.

4 Potifara ese Iosepa ia lalonamo henia noho, bona ena hesiai tauna namona ai ia lao. Unai dainai ia ese Iosepa ia abia hidi ena ruma ia naria totona, bona iena kohu ibounai naria tauna ai ia halaoa. 5 Unai nega amo, Iehova ese Iosepa dainai unai Aigupito tauna ena ruma ai idia karaia gaukaradia ia hanamoa noho, bona iena ruma bona rei momo gabudia ai idia noho gaudia ibounai be Iehova ese ia hanamoa.+ 6 Gabeai Iosepa dekenai ena gau ibounai naria gaukara ia henia, bona gau ta ia laloa lasi to ia ania aniani sibona. Danu, Iosepa be tau goadana bona hairai tauna ai ia lao.

7 Vadaeni unai murinai, ena biaguna ena adavana be lalona veria dalanai Iosepa ia itaia matamaia, bona ia gwau: “Lau ida oi mahuta.” 8 To ena biaguna ena adavana ia dadaraia bona ia hamaoroa: “Inai ruma ai egu biaguna be gau ta dekenai ia laloa momo lasi. Bona ena gau ibounai be egu henari henunai ia atoa. 9 Inai ruma ai ta ese lau ia hereaia lasi, bona ia ese lau dekenai gau ibounai ia henia, to oi sibona be ia henia lasi, badina oi be iena adavana. Unai dainai, edena bamona inai dika badana do lau karaia bona Dirava vairanai lau kara dika?”+

10 Vadaeni dina ta ta ai ia be Iosepa dekenai ia hereva, to Iosepa ia ura lasi ia ida do ia hekure diho eiava noho hebou. 11 To dina ta ruma dekenai ena gaukara karaia totona ia lao neganai, unai ruma ena hesiai taudia idia noho lasi. 12 Bena ia ese Iosepa ena dabua ia dogoatao bona ia gwau: “Lau ida oi mahuta!” To Iosepa be ia heau bona ena dabua be hahine ena imana dekenai ia rakatania. 13 Hahine ia itaia ena imana dekenai Iosepa ese ena dabua ia rakatania bona murimuri dekenai ia heau lao neganai, 14 ia be ena ruma taudia dekenai ia boiboi badabada bona idia dekenai ia gwau: “Itaia, egu adavana ese ia mailaia Heberu tauna ia ura taunimanima ese ita idia kirikirilaia. Ia be lau dekenai ia mai lau ida ia mahuta totona, to lau boiboi badabada. 15 Bena ia kamonai egu gadona lau habadaia bona lau boiboi badabada neganai, ena dabua be lau badinai ia rakatania bona murimuri dekenai ia heau lao.” 16 Unai murinai, hahine ese ena badinai Iosepa ena dabua ia atoa ela bona Iosepa ena biaguna be ena ruma dekenai ia mai.

17 Bena hahine ese Potifara dekenai hereva ibounai ia gwauraia, ia gwau: “Oi ese iniseni oi mailaia Heberu tauna be lau dekenai ia mai, ia ura taunimanima ese lau idia kirikirilaia. 18 To egu gadona lau habadaia bona lau boiboi badabada neganai, ena dabua be lau badinai ia rakatania bona murimuri dekenai ia heau lao.” 19 Iosepa ena biaguna ese ena adavana amo inai hereva, “oiemu hesiai tauna be lau dekenai inai gaudia ia karaia” ia kamonai neganai, ia badu dikadika. 20 Unai dainai Iosepa ena biaguna ese Iosepa be dibura ruma dekenai ia atoa, king ena dibura taudia be unuseniai idia koua, bona Iosepa be unuseniai ia noho.+

21 To, Iehova be Iosepa ida ia noho bona ia dekenai lalokau* ia hahedinaraia noho, bona dala ia kehoa dibura ruma ia naria ofesa tauna badana ese Iosepa ia lalonamo henia totona.+ 22 Unai dainai dibura ruma ena ofesa tauna badana ese dibura ruma ai idia noho taudia ibounai be Iosepa ena henari henunai ia atodia. Bona unuseniai idia karaia gaukara ibounai be ia ese ia naria.+ 23 Dibura ruma ena ofesa tauna badana be Iosepa ese ia naria gaudia ta dekenai ia laloa momo lasi, badina Iehova be Iosepa ida ia noho bona Iosepa ia karaia gaudia ibounai be Iehova ese ia hanamoa.+

40 Unai murinai, Aigupito ena king ena wain bubua taudia edia biaguna+ bona paraoa gabua taudia edia biaguna be edia lohia, Aigupito ena king, dekenai idia kara dika. 2 Unai dainai Farao be ena hesiai taudia rua, wain bubua taudia edia biaguna bona paraoa gabua taudia edia biaguna,+ dekenai ia badu, 3 bona ia ese idia be gima tauna badana ena dibura ruma dekenai ia koudia,+ Iosepa be unuseni ia noho.+ 4 Bena gima tauna badana ese Iosepa ia abia hidi idia ida ia noho bona idia ia naria totona.+ Bona idia be dina haida dibura ruma dekenai idia noho.

5 Aigupito ena king ena wain bubua tauna bona paraoa gabua tauna, dibura ruma ai idia atoa taudia rua unai, be hanuaboi tamona lalonai idia nihi, bona unai nihi ta ta edia anina be idauidau. 6 Daba ai Iosepa ia raka vareai bona idia ia itaia neganai, edia toana be idia moale lasi. 7 Vadaeni Iosepa ese Farao ena hesiai taudia, ia ida iena biaguna ena dibura ruma ai idia atoa taudia unai, ia nanadaia: “Dahaka dainai hari dina lalohisihisi toana umui hahedinaraia?” 8 Unai neganai ia dekenai idia gwau: “Ai ruaosi ai nihi, to nihi ena anina gwauraia tauna ta be lasi.” Iosepa be idia dekenai ia gwau: “Dirava sibona ese nihi edia anina ia hahedinaraia, ani?+ Mani, lau dekenai umui gwauraia.”

9 Bena wain bubua taudia edia biaguna ese Iosepa dekenai ena nihi ia herevalaia, ia gwau: “Lauegu nihi lalonai, lau ese vain auna ta lau itaia. 10 Bona unai vain auna dekenai be rigi toi idia noho, bona toana be idia amo rigi matamata idia tubu, ena flaoaflaoa ia atoa bena idia mage greips ai idia lao. 11 Bona lau ese Farao ena kapusi lau dogoatao, bona greips lau abia bona Farao ena kapusi lalonai lau gigia. Unai murinai kapusi be Farao ena imana dekenai lau atoa.” 12 Bena Iosepa be ia dekenai ia gwau: “Emu nihi ena anina be inai: Rigi toi be dina toi. 13 Hari amo ela bona dina ihatoina ai, Farao ese oi do ia ruhaia bona oi dekenai emu dagi do ia henia lou.+ Bona oi ese Farao ena kapusi be iena imana dekenai do oi atoa, guna iena wain oi bubua neganai oi karaia bamona.+ 14 To oi totona gau ibounai idia lao namonamo neganai, lau oi laloatao be namo. Mani lau dekenai lalokau* oi hahedinaraia bona Farao dekenai lau oi gwauraia, inai gabu amo lau raka-lasi totona. 15 Badina lau be Heberu taudia edia tano amo idia henaoa.+ Bona iniseniai kerere ta lau karaia lasi, to dibura ruma* ai lau idia atoa.”+

16 Paraoa gabua taudia edia biaguna ia itaia Iosepa ese nihi ena anina namona ia gwauraia neganai, ia danu be Iosepa dekenai ia gwau: “Lau danu lau nihi, bona egu kwarana latanai paraoa kurokuro bosea toi idia noho, 17 bona ataiai ia noho bosea lalonai gabua paraoa idauidau idia noho, unai be Farao ena, bona manu ese unai bosea lalonai idia noho gaudia idia ania.” 18 Bena Iosepa ia gwau: “Emu nihi ena anina be inai: Bosea toi be dina toi. 19 Hari amo ela bona dina ihatoina ai, Farao ese emu kwarana do ia utua oho bona au ta dekenai oi do idia tauadae, bena manu ese emu hidio do idia ania.”+

20 Vadaeni dina ihatoina be Farao ena vara dinana,+ bona ena hesiai taudia ibounai totona aria ia karaia, bona ena hesiai taudia edia vairanai wain bubua taudia edia biaguna bona paraoa gabua taudia edia biaguna ia abia raka-lasi. 21 Bona wain bubua taudia edia biaguna dekenai ena wain bubua gaukarana ia henia lou, bona ia ese Farao dekenai kapusi henia gaukarana ia karaia noho. 22 To paraoa gabua taudia edia biaguna ia tauadae, Iosepa ese nihi ena anina idia dekenai ia gwauraia hegeregerena.+ 23 To, wain bubua taudia edia biaguna ese Iosepa ia laloatao lasi, ia laloaboio.+

41 Lagani rua idia ore murinai, Farao be ia nihi,+ bona nihi lalonai ia be Naila Sinavai badinai ia gini noho. 2 Bona unuseniai, toana namona bona tauanina bada boromakau 7 be sinavai amo idia daekau bona sinavai badinai rei idia ania noho.+ 3 Idia murinai boromakau ma 7 be Naila amo idia daekau danu, edia toana be dika bona tauanina be maragi, bona boromakau namodia badinai idia gini, Naila ena isena ai. 4 Bena unai toana dika bona tauanina maragi boromakau ese toana namona bona tauanina bada boromakau 7 idia ania matamaia. Unai neganai Farao ia noga.

5 Bena ia mahuta lou bona nihi iharuana ia abia. Witi tamona dekenai witi anina 7 idia hedinarai, edia anina ia bada bona edia toana be namo.+ 6 Bona idia murinai witi anina maragidia 7 idia tubu, idia be ist amo ia mai lai ese ia hadikadia. 7 Bona anina maragi witi ese anina bada bona toana namo witi 7 idia hadonoa. Unai neganai Farao ia noga bona ia laloparara unai be nihi ta sibona.

8 To daba ia rere neganai, ia lalohekwarahi. Unai dainai Aigupito ena meamea hahelaga taudia bona aonega taudia ibounai dekenai hereva ia siaia. Farao ese ena nihi be idia dekenai ia gwauraia, to idia ta ese Farao ena nihi anina idia gwauraia diba lasi.

9 Unai neganai, wain bubua taudia edia biaguna be Farao ia hereva henia, ia gwau: “Hari dina lau ese egu kerere lau gwauraia hedinarai. 10 Tau badana Farao e, oi be emu hesiai taudia dekenai oi moale lasi dainai, gima tauna badana ena dibura ruma dekenai lau bona paraoa gabua taudia edia biaguna oi atoa.+ 11 Unai murinai, ai ruaosi be hanuaboi tamona dekenai ai nihi. Ia bona lau emai nihi edia anina be idauidau.+ 12 Bona Heberu tau matamata ta be ai ida ia noho, ia be gima tauna badana ena hesiai tauna.+ Unai nihi be ia dekenai ai gwauraia neganai,+ ia ese ai ta ta emai nihi edia anina ia gwauraia. 13 Bona ai dekenai ia gwauraia hedinarai hegeregerena ia vara. Lau be egu dagi lau abia lou, to paraoa gabua taudia edia biaguna be au dekenai idia tauadae.”+

14 Unai dainai Farao be Iosepa totona hereva ia siaia,+ dibura ruma* amo idia mailaia haraga totona.+ Vadaeni Iosepa ese ena besoso ia sevia* bena ena dabua ia haidaua bona Farao dekenai ia lao. 15 Bena Farao be Iosepa dekenai ia gwau: “Lau be lau nihi, to ta ese unai nihi ena anina ia gwauraia diba lasi. To emu sivarai lau kamonai, ta ese oi dekenai nihi ia gwauraia neganai, oi ese ena anina oi gwauraia diba.”+ 16 Unai neganai Iosepa be Farao ia haere henia, ia gwau: “Dirava ese Farao dekenai nihi ena anina namona do ia gwauraia hedinarai, lau lasi.”+

17 Farao be Iosepa dekenai ma ia gwau: “Lauegu nihi lalonai lau be Naila Sinavai ena isena ai lau gini noho. 18 Bona Naila amo toana namona bona tauanina bada boromakau 7 idia daekau bona sinavai badinai rei idia ania matamaia.+ 19 Bona idia murinai boromakau ma 7 idia daekau, edia toana be dika momokani bona tauanina be maragi. Aigupito ena tano ibounai dekenai unai bamona toana dika boromakau lau itadia lasi. 20 Bona tauanina maragi bona toana dika boromakau ese tauanina bada boromakau ginigunadia 7 idia ania matamaia. 21 To idia ania haorea neganai, ta ia diba lasi idia be unai bamona idia karaia, badina edia toana be ia do dika, matamana ai bamona. Vadaeni lau noga.

22 “Unai murinai egu nihi lalonai lau itaia, witi tamona dekenai witi anina 7 idia hedinarai, edia anina ia bada bona toana be namo.+ 23 Idia murinai toana dika bona anina maragi witi idia tubu, idia be ist amo ia mai lai ese ia hadikadia. 24 Bena anina maragi witi ese toana namo witi 7 idia hadonoa matamaia. Vadaeni meamea hahelaga taudia dekenai unai lau gwauraia,+ to idia ta ese lau dekenai nihi ena anina ia gwauraia hedinarai diba lasi.”+

25 Vadaeni Iosepa be Farao dekenai ia gwau: “Farao ena nihi edia anina be tamona. Dirava momokanina ese do ia karaia gauna be Farao dekenai ia gwauraia.+ 26 Boromakau namodia 7 be lagani 7. Unai hegeregerena, witi edia anina 7 be lagani 7. Nihi edia anina be tamona. 27 Idia murinai idia daekau boromakau 7, dikadia bona tauanina maragi gaudia unai, be lagani 7. Bona anina ia havaraia lasi witi ena anina 7, ist amo ia mai lai ese ia hadikaia gaudia unai, ese ia hahedinaraia, lagani 7 lalonai hitolo bada do ia vara. 28 Unai dainai Farao dekenai lau hereva bamona, Dirava momokanina ese do ia karaia gauna be Farao dekenai ia hahedinaraia noho.

29 “Lagani 7 lalonai, Aigupito ena tano ibounai dekenai aniani momo herea do idia vara. 30 To unai laganidia murinai hitolo bada laganidia 7 do idia vara, bona Aigupito ena tano ibounai dekenai idia noho aniani momo herea be do idia laloaboio momokani, bona hitolo bada ese tano do ia hadikaia.+ 31 Bona taunimanima do idia laloatao lasi, guna inai tano dekenai aniani momo herea idia noho, badina gabeai ia vara hitolo bada be do ia dika momokani. 32 Farao ese nega rua unai nihi ia abia, unai ese ia hahedinaraia, Dirava momokanina ese kahirakahira unai do ia hagugurua momokani.

33 “Unai dainai, namona be Farao ese aonega bona diba tauna ta ia tahua bona ia be Aigupito ena tano ibounai ena biaguna ai ia halaoa. 34 Namona be Farao ese tano naria taudia ia abia hidi, bona aniani momo herea do idia vara laganidia 7 lalonai, ia ese Aigupito ena aniani edia kahana 5 amo kahana ta do ia gogoa.+ 35 Bona namona be idia ese vaira lagani namodia 7 lalonai aniani idia gogoa, bona Farao ena siahu henunai witi idia haboua, siti ta ta ai aniani idia haboua bona unuseniai idia naria namonamo.+ 36 Aigupito ena tano ai lagani 7 lalonai hitolo bada do ia vara neganai unai aniani do idia hariharilaia, unai amo taunimanima bona animal be hitolo bada ese do ia hamasedia lasi.”+

37 Farao bona ena hesiai taudia ibounai ese unai lalohadai idia abia dae. 38 Unai dainai Farao be ena hesiai taudia dekenai ia gwau: “Inai bamona tauna ma ta, ia latanai Dirava ena lauma ia noho tauna unai, ita davaria diba, a?” 39 Bena Farao be Iosepa dekenai ia gwau: “Dirava ese oi dekenai inai ibounai ena anina ia hadibaia dainai, ta ena aonega bona diba be oiemu hegeregerena lasi. 40 Oi ese egu ruma bese do oi naria bona egu taunimanima ibounai be oi herevalaia gaudia ibounai do idia badinaia.+ To lau be king* dainai, lau sibona ese oi lau hereaia.” 41 Bona Farao be Iosepa dekenai ma ia gwau: “Kamonai, lau ese oi be Aigupito ena tano ibounai ena biaguna ai lau halaoa.”+ 42 Bena Farao ese ena imana amo rini* ia kokia bona Iosepa ena imana ai ia atoa bona dabua namo hereana be ia dekenai ia atoa bona golo ageva be ena aiona dekenai ia atoa. 43 Danu, Farao ese oda ia henia Iosepa be King ena kariota iharuana dekenai do ia guia, bona taunimanima be ia dainai idia boiboi, “Avereke!”* Vadaeni Farao ese Iosepa be Aigupito ena tano ibounai ena biaguna ai ia halaoa.

44 Farao be Iosepa dekenai ma ia gwau: “Ena be lau be Farao, to bema oi ese gwaumaoro oi henia lasi, tau ta be Aigupito ena tano ibounai dekenai gau ta do ia karaia lasi.”+ 45 Unai murinai Farao ese Iosepa ena ladana ia hatoa Sepenata-panea bona Onu* hanua ena hahelaga tauna, Potifera, ena natuna kekeni Asenate+ ia henia ia adavaia totona. Bona Iosepa be Aigupito ena tano ibounai dekenai naria* gaukara ia karaia matamaia.+ 46 Iosepa ena mauri lagani be 30+ neganai, ia be Aigupito ena king Farao vairanai ia gini.*

Bena Iosepa be Farao ena vairana amo ia raka-lasi murinai, ia be Aigupito ena tano ibounai dekenai ia loaloa matamaia, unai tano ia itaia totona. 47 Bona aniani momo herea laganidia 7 lalonai, tano ese aniani momo herea ia havaraia noho. 48 Bona ia ese lagani 7 lalonai Aigupito ena tano ai aniani ibounai ia gogoa noho, bona siti lalodiai ia haboua. Siti ta ta badinai idia noho umadia amo ia abia aniani be unai siti ai ia haboudia. 49 Iosepa ese witi momo herea, kone ena miri bamona ia haboua noho, ela bona idia hesiku idia duahia totona, badina idia momo herea.

50 Hitolo bada laganidia idia do vara lasi neganai, Iosepa dekenai natudia memero rua idia vara,+ unai be Asenate ese ia havaraia. Asenate be Onu* hanua ena hahelaga tauna, Potifera, ena natuna kekeni. 51 Iosepa ese ena vara guna natuna ena ladana ia hatoa Manase,*+ badina ia gwau, “Dirava dainai egu hekwakwanai ibounai bona egu tamana ena ruma bese ibounai lau laloaboio.” 52 Bona natuna iharuana ena ladana ia hatoa Eparaima,*+ badina ia gwau, “Hisihisi lau abia tanona ai, Dirava ese lau dekenai natudia momo ia henia.”+

53 Bena Aigupito ai aniani momo ena lagani 7 idia ore,+ 54 bona hitolo bada ena lagani 7 ia matamaia, Iosepa ia hereva bamona.+ Unai hitolo bada be tano idauidau ibounai dekenai ia vara, to Aigupito ena tano ibounai dekenai aniani* ia noho.+ 55 Bena Aigupito ena tano ibounai dekenai hitolo bada ia vara neganai, taunimanima be Farao dekenai idia noinoi matamaia, idia dekenai aniani* ia henia totona.+ Bena Farao be Aigupito taudia ibounai dekenai ia gwau: “Iosepa dekenai umui lao, bona umui dekenai ia gwauraia gaudia umui karaia.”+ 56 Tanobada ena kahana ibounai dekenai hitolo bada ia vara.+ Bena Iosepa be Aigupito dekenai idia noho aniani haboua rumadia ia kehoa bona Aigupito taudia dekenai ia hoihoilaia matamaia,+ badina Aigupito ai hitolo be ia bada herea momokani. 57 Ma danu, tanobada taudia ibounai be Aigupito dekenai idia lao, Iosepa amo witi idia hoia totona, badina tanobada ibounai dekenai hitolo be bada herea momokani.+

42 Iakobo ia kamonai Aigupito dekenai aniani* ia noho neganai,+ ena natudia memero dekenai ia gwau: “Dahaka dainai ta ta umui itaia sibona bona gau ta umui karaia lasi?” 2 Ma ia gwau: “Lau kamonai Aigupito dekenai aniani ia noho. Unuseni umui diho lao bona ita totona aniani haida umui hoia, unai amo hitolo dainai do ita mase lasi.”+ 3 Vadaeni Iosepa ena kakadia 10+ be Aigupito dekenai idia diho lao, aniani idia hoia totona. 4 To Iakobo ese Iosepa ena tadikaka, Beniamina, be ena tadikaka ma haida ida ia siaia lasi,+ badina ia gwau: “Namo lasi Beniamina dekenai gau dikana ta ia vara.”+

5 Vadaeni Israela ena natudia memero be ma haida ida aniani hoia totona idia lao, badina Kanana tanona ai hitolo bada ia vara danu.+ 6 Iosepa be Aigupito ena lohia tauna,+ bona ia ese tanobada taudia ibounai dekenai aniani ia hoihoilaia.+ Vadaeni Iosepa ena tadikaka idia mai bona ia dekenai idia tui diho, edia vairana be tano dekenai idia atoa diho.+ 7 Iosepa ese ena tadikaka ia itadia neganai, maoromaoro ia diba idia be daidia, to idia dekenai ia hahedinaraia lasi ia be daika.+ Vadaeni ia hereva auka henidia bona ia gwau: “Umui be edeseni amo umui mai?” Unai neganai idia gwau: “Kanana tanona amo ai mai, aniani ai hoia totona.”+

8 Iosepa ia diba unai be iena tadikaka, to idia diba lasi ia be Iosepa. 9 Maoromaoro Iosepa ese idia dainai ia abia nihi ia laloatao,+ bona idia dekenai ia gwau: “Umui be spai taudia! Umui mai badina umui ura ai gimaia lasi gabudia umui itaia!” 10 Bena ia dekenai idia gwau: “Emai lohia e, lasi, ai be emu hesiai taudia, aniani hoia totona ai mai. 11 Ai ibounai be tau tamona ena natudia. Ai be kara momokani taudia. Ai, emu hesiai taudia be spai taudia lasi.” 12 To idia dekenai ia gwau: “Lasi! Umui mai badina umui ura itaia emai tano ai gimaia eiava lasi!” 13 Unai neganai idia gwau: “Emu hesiai taudia be tadikaka 12.+ Ai be tau tamona ena natudia memero,+ Kanana tanona ai, bona emai tadina be hari emai tamana ida ia noho,+ to ma ta ia noho lasi.”+

14 To, Iosepa be idia dekenai ia gwau: “Umui dekenai lau gwauraia herevana be maoro, ‘Umui be spai taudia!’ 15 Umui do lau tohoa, umui be umui hereva momokani eiava lasi. Farao ena ladanai lau gwauhamata, umui be inai gabu do umui rakatania lasi ela bona emui tadina be iniseni ia mai.+ 16 Umui huana amo ta umui siaia lao bona emui tadina ia mailaia, to umui be dibura ruma ai umui noho. Unai dala amo, do lau itaia bema umui be hereva momokani umui gwauraia. Bona bema umui koikoi, do lau diba momokani umui be spai taudia.” 17 Vadaeni idia ibounai be dina toi dibura ruma dekenai idia noho.

18 Dina ihatoina ai, Iosepa be idia dekenai ia gwau: “Inai umui karaia neganai, do umui mauri, badina lau be Dirava lau gari henia. 19 Bema umui be kara momokani taudia, umui ta be dibura ruma ai ia noho be namo, to umui haida do umui lao bona emui ruma ai idia noho hitolo taudia totona aniani umui abia.+ 20 Bena lau dekenai emui tadina umui mailaia, unai amo emui hereva do lau hamomokania bona do umui mase lasi.” Bona unai bamona idia karaia.

21 Bona ta ta dekenai idia gwau: “Iseda tadikaka dainai panisi ita abia noho,+ badina ita ia noia ia dekenai hebogahisi do ita hahedinaraia neganai, unai ita itaia, to ia ita hebogahisi henia lasi. Unai dainai inai metau be ita dekenai ia vara.” 22 Bena Rubena be idia ia haere henia, ia gwau: “Lau be umui dekenai lau gwau, ‘Mero umui haberoa lasi,’ to umui kamonai lasi.+ Hari ena rara davana be ita amo idia noia inai.”+ 23 To idia diba lasi Iosepa ia laloparara, badina idia huanai gado hahanaia tauna ta ia noho. 24 Vadaeni idia amo ia raka siri bona ia tai matamaia.+ Bena ia giroa lou bona idia ia hereva henia lou neganai, edia vairana ai Simeona ia abia+ bona dibura ruma ai ia atoa.+ 25 Bena Iosepa ese oda ia henia edia baege be aniani amo do idia hahonua bona edia moni be idia ta ta edia baege lalonai do idia udaia lou, bona edia laolao totona aniani do idia henia. Idia totona unai bamona idia karaia.

26 Vadaeni edia aniani be edia doniki dekenai idia atodia bona unai gabu idia rakatania. 27 Mahuta gabuna ai, idia ta be ena doniki dekenai aniani henia totona ena baege ia kehoa neganai, ia itaia ena baege lalonai ena moni ia noho. 28 Unai neganai ena tadikakadia dekenai ia gwau: “Lauegu moni be idia henia lou bona egu baege lalonai ia noho inai!” Vadaeni idia gari dikadika bona heudeheude, bona ta ta dekenai idia gwau: “Dirava ese ita dekenai dahaka ia karaia inai?”

29 Idia be Kanana ai idia ginidae neganai, idia vara gaudia ibounai be edia tamana Iakobo dekenai idia gwauraia, idia gwau: 30 “Unai tano ena lohia tauna be ai dekenai ia hereva auka+ bona ia gwau ai be tano spai totona ai lao. 31 To ia dekenai ai gwau, ‘Ai be kara momokani taudia. Ai be spai taudia lasi.+ 32 Ai be tadikaka 12,+ emai tamana be tamona. To ma ta ia noho lasi,+ bona tadina be hari emai tamana ida Kanana tanona ai ia noho.’+ 33 To unai tano ena lohia tauna be ai dekenai ia gwau, ‘Inai amo do lau diba umui be kara momokani taudia: Namona be emui tadikaka ta be lau ida ia noho.+ Bena emui ruma ai idia hitolo taudia totona aniani umui abia bona umui lao.+ 34 Bona lau dekenai emui tadina umui mailaia, unai amo do lau diba umui be spai taudia lasi, to kara momokani taudia. Bena emui tadikaka be umui dekenai do lau henia lou, bona emai tano ai aniani umui hoia diba.’”

35 Edia baege idia bubua neganai, idia ta ta edia moni puse be edia baege lalonai ia noho. Idia bona edia tamana ese unai moni puse idia itaia neganai, idia gari dikadika. 36 Edia tamana Iakobo be idia dekenai ia gwau: “Umui dainai egu natudia lau haboioa vadaeni!+ Iosepa ia noho lasi+ bona Simeona ia noho lasi,+ bona hari Beniamina do umui abia lao! Dahaka dainai inai gaudia ibounai be lau dekenai idia vara?” 37 To Rubena be ena tamana dekenai ia gwau: “Bema ia be oi dekenai lau abia giroa lasi, egu natudia memero rua do oi hamasea.+ Lauegu imana dekenai ia oi rakatania, bona lau ese ia be oi dekenai do lau abia giroa.”+ 38 To, ia gwau: “Lauegu natuna be umui ida do ia diho lao lasi, badina iena tadikaka ia mase vadaeni bona ia be sibona.+ Bema emui laolao lalonai gau dikana ta be ia dekenai ia vara, egu huina kurokuro negana lalonai, mai lalohisihisi ida+ Mase Gurina*+ dekenai do lau diho.”

43 Kanana tanona dekenai hitolo ia bada herea.+ 2 Aigupito amo idia mailaia aniani idia haorea neganai,+ edia tamana be idia dekenai ia gwau: “Umui giroa lou bona ita totona aniani sisina umui hoia.” 3 Bena Iuda be ia dekenai ia gwau: “Unai tau be ia hereva goada, ia gwau, ‘Bema emui tadina umui mailaia lasi, egu vairana do umui itaia lou lasi.’+ 4 Bema oi ese emai tadina be ai ida oi siaia, do ai diho lao bona oi totona aniani do ai hoia. 5 To bema oi siaia lasi, do ai diho lao lasi, badina unai tau be ai dekenai ia gwau: ‘Bema emui tadina umui mailaia lasi, egu vairana do umui itaia lou lasi.’”+ 6 Bona Israela+ ia gwau: “Dahaka dainai lau dekenai inai metau umui havaraia? Dahaka dainai unai tau umui hamaoroa umui be mai emui tadina ta?” 7 Idia haere: “Unai tau be ai bona emai varavara totona ia henanadai, ia gwau, ‘Emui tamana ia do mauri noho, a? Umui be mai emui tadikaka ma ta, a?’ Bona ia dekenai sivarai momokani ai gwauraia.+ Edena bamona ai diba ia be do ia gwau, ‘emui tadikaka do umui mailaia’?”+

8 Bena Iuda be ena tamana, Israela, ia noia, ia gwau: “Mero be lau ida oi siaia,+ bona do ai lao, unai amo ai, oi, bona emai natudia+ do ita mase lasi,+ to ita mauri noho. 9 Mero ena mauri be egu imana dekenai.+ Bema ia dekenai gau ta ia vara, oi ese lau do oi panisia. Bema oi dekenai ia lau abia giroa mai lasi bona oi lau henia lasi, vadaeni oi dekenai lau kara dika bona unai dika be lau latanai do ia noho ela bona hanaihanai. 10 To bema ai be idaunegai ai lao, reana hari ai be nega rua unuseni ai lao bona ai giroa mai vadaeni.”

11 Bena edia tamana, Israela, be idia dekenai ia gwau: “Bema unai bamona, vadaeni inai umui karaia: Inai tano ena gau namo hereadia be emui baege lalonai umui udaia bona harihari gaudia bamona unai tauna dekenai umui abia lao:+ Balsam* sisina,+ hani sisina, labdanumu* bona au kopina mai bonana,+ pistasio* bona alamono. 12 Danu, moni puse rua* umui abia, bona emui baege dekenai idia udaia moni danu umui abia giroa lou.+ Reana idia kerere. 13 Emui tadina umui abia bona umui lao, unai tau dekenai umui giroa lou. 14 Namona be Siahu Ibounai Diravana ese unai tau amo umui dekenai hebogahisi do ia hahedinaraia, unai amo umui dekenai emui tadikaka ma ta bona Beniamina do ia ruhaia. To bema egu natudia lau haboioa, vadaeni unai do lau abia dae sibona!”+

15 Vadaeni Israela ena natudia memero be harihari gaudia bona moni puse rua idia abia, bona Beniamina ida Aigupito dekenai idia diho lao bona Iosepa vairanai idia gini lou.+ 16 Iosepa ia itaia Beniamina be idia ida neganai, maoromaoro ena ruma naria tauna dekenai ia gwau: “Unai tatau be ruma dekenai oi abia lao, animal oi alaia bona aniani oi hegaegaelaia, badina dina tubua ai idia be lau ida do idia aniani.” 17 Maoromaoro unai tau ese Iosepa ena hereva hegeregerena ia karaia,+ bona Iosepa ena ruma dekenai idia ia hakaua lao. 18 To unai tatau be Iosepa ena ruma dekenai idia hakaudia lao neganai idia gari, bona idia hereva matamaia, idia gwau: “Reana vanegai ita mai neganai, iseda baege lalonai idia atoa moni dainai, ita be iniseniai idia mailaia. Vadaeni hari ita do idia botaia, edia hesiai taudia ai ita do idia halaoa bona iseda doniki do idia abidia!”+

19 Unai dainai idia ese Iosepa ena ruma ia naria tauna dekenai idia lao bona ruma ena vareai gabuna ai ia idia hereva henia. 20 Idia gwau: “Emai lohia e, ai be nega ginigunana ai diho mai aniani ai hoia totona.+ 21 To emai mahuta gabuna dekenai ai ginidae bona emai baege ai kehoa neganai, ai ta ta emai baege lalonai emai moni ibounai ia noho.+ Unai dainai ai ura ai sibona ese do ai abia mai. 22 Bona ai diba lasi daika ese emai baege lalonai unai moni ia udaia. Ai ese moni ma haida ai mailaia aniani hoia totona.”+ 23 Bena ia gwau: “Ia namo, umui gari lasi. Emui Dirava bona emui tamana ena Dirava ese emui baege lalonai moni ia udaia. Lau diba umui ese aniani ena davana umui karaia.” Unai murinai idia dekenai Simeona ia hakaua mai.+

24 Bena unai tau ese Iosepa ena ruma lalonai idia ia hakaua vareai bona ranu ia henia edia aena huria totona, bona edia doniki dekenai aniani ia henia. 25 Bona idia ese Iosepa totona harihari gauna idia hegaegaelaia,+ badina idia kamonai ia be dina tubua ai do ia mai bona idia ida unuseniai do ia aniani.+ 26 Iosepa be ruma lalonai ia vareai neganai, edia harihari gaudia be ia dekenai idia mailaia, bona ia vairanai tano dekenai idia goru diho.+ 27 Unai murinai ia henanadai bema idia noho namo bona ia gwau: “Vanegai emui tamana burukana umui herevalaia, ia namo? Ia do mauri noho, a?”+ 28 Unai neganai idia gwau: “Emai tamana, emu hesiai tauna be ia namo. Ia do mauri noho.” Bena idia goru diho bona vairana be tano dekenai idia atoa diho.+

29 Bena ena tadina Beniamina, ena sinana ena natuna, ia itaia neganai,+ ia gwau: “Vanegai lau dekenai emui tadina umui herevalaia, merona be inai, a?”+ Bona Beniamina dekenai ia gwau: “Egu natuna e, mani Dirava ese oi dekenai iena lalonamo ia hahedinaraia.” 30 Bena Iosepa be murimuri ai ia raka-lasi haraga, badina ena tadina totona ena hemami ia biagua diba lasi, bona gabu ta ia tahua ia tai totona. Vadaeni daiutu ta lalonai ia vareai bona unuseniai ia tai.+ 31 Unai murinai ena vairana ia huria bona ia raka-lasi, bona ena lalona ia ha-aukaia, bona ena hesiai taudia ia hamaoroa: “Aniani umui mailaia.” 32 Idia ese aniani idia mailaia, Iosepa ena, iena tadikaka edia, bona ia ida idia noho Aigupito taudia edia. Aigupito taudia be Heberu taudia ida idia aniani hebou lasi, badina Aigupito taudia dekenai unai be gau dika hereana.+

33 Iosepa ena tadikaka be ia vairanai idia helai neganai, vara guna mero be ena vara guna ena maoro dainai ia helai guna+ ela bona mero ginigabena, bona mai hoa ida ta ta idia itaia heheni. 34 Iosepa ese ena teibolo amo aniani be edia teibolo dekenai ia siaia noho, to Beniamina ena aniani be nega 5 ena tadikaka edia amo ia habadaia.+ Vadaeni ia ida idia aniani bona inuinu ela bona idia bogakunu.

44 Gabeai Iosepa ese ena ruma naria tauna ia oda henia, ia gwau: “Unai tatau edia puse be aniani amo oi hahonua, idia huaia diba ena bada hegeregerena, bona idia ta ta edia moni be edia puse lalonai oi udaia.+ 2 To namona be egu siliva kapusi be mero ginigabena ena puse lalonai oi udaia, bona ena aniani moni danu.” Vadaeni Iosepa ena hereva hegeregerena ia karaia.

3 Daba ai, diari ia hedinarai neganai, unai tatau bona mai edia doniki idia siaia lao. 4 Idia be siti amo idia daudau lasi neganai, Iosepa ese ena ruma naria tauna ia hamaoroa: “Toreisi! Unai tatau murinai oi heau lao! Idia oi davaria neganai, do oi gwau, ‘Umui dekenai ai kara namo, to dahaka dainai kara dikana umui karaia? 5 Lauegu lohia be inai kapusi amo ia inua bona ia gaukaralaia vaira nega ia gwauraia namonamo totona. Dahaka dainai umui abia? Umui be kara dikana umui karaia.’”

6 Vadaeni ia ese idia ia hedavari henia neganai, idia dekenai unai hereva ia gwauraia. 7 To ia dekenai idia gwau: “Dahaka dainai emai lohia be unai bamona ia hereva? Emu hesiai taudia be unai bamona idia karaia diba lasi. 8 Emai puse lalonai ai davaria moni be Kanana tanona amo oi dekenai ai abia giroa lou.+ Edena bamona ai ese emu lohia ena ruma amo siliva o golo ai henaoa diba? 9 Bema unai kapusi be ai ta dekenai oi davaria, unai tau ia mase be namo, bona ai haida be emai lohia ena igui hesiai taudia ai do ai lao.” 10 Vadaeni ia gwau: “Umui hereva bamona ia vara be namo. Iena puse lalonai kapusi ai davaria tauna be egu igui hesiai tauna ai do ia lao, to umui haida be kerere lasi.” 11 Unai neganai, idia ta ta ese karaharaga edia puse be tano dekenai idia atoa diho bona idia kehoa. 12 Ia ese vara guna mero ena puse amo ela bona mero ginigabena ena puse ia sekea namonamo. Dokonai, kapusi be Beniamina ena puse lalonai ia davaria.+

13 Vadaeni idia ese edia dabua idia darea, bona edia puse be edia doniki latanai idia atoa lou bona unai siti dekenai idia giroa lou. 14 Iuda+ bona ena tadikaka be Iosepa ena ruma lalonai idia vareai neganai, ia be unuseniai ia do noho, bona ia vairanai tano dekenai idia goru diho.+ 15 Iosepa be idia dekenai ia gwau: “Dahaka dainai inai kara umui karaia? Lau be vaira nega lau gwauraia namonamo diba, unai umui diba lasi, a?”+ 16 Unai neganai Iuda ia gwau: “Emai lohia e, oi dekenai dahaka hereva do ai gwauraia? Edena bamona ai hamomokania diba ai be kara maoromaoro taudia? Emu igui hesiai taudia edia kerere gunana dainai, Dirava momokanina ese edia davana ia henia.+ Hari ai be emai lohia ena igui hesiai taudia, oibe, ai bona ena puse lalonai kapusi idia davaria tauna danu!” 17 To, ia gwau: “Unai bamona lau karaia diba lasi! Ena puse lalonai kapusi idia davaria tauna sibona be egu igui hesiai tauna ai do ia lao.+ To umui haida be mai maino ida emui tamana dekenai umui giroa lou.”

18 Iuda be ia dekenai ia lao bona ia gwau: “Egu lohia e, oi lau noia, lau, emu hesiai tauna be oi dekenai do lau hereva neganai, mani oi badu lasi, badina oi be Farao hegeregerena.+ 19 Egu lohia e, oi ese emu hesiai taudia oi nanadaia, oi gwau, ‘Emui tamana eiava tadikaka ta ia noho, a?’ 20 Unai dainai ai be oi, egu lohia dekenai ai gwau, ‘Oibe, emai tamana burukana bona ena natuna ginigabena idia noho, ena buruka negana ai ia havaraia natuna unai.+ To iena tadikaka be ia mase vadaeni,+ unai dainai ia sibona be ena sinana ena natuna tamona,+ bona ena tamana ese ia lalokau henia.’ 21 Unai murinai ai, emu igui hesiai taudia, dekenai oi gwau, ‘Lau dekenai umui hakaua mai, lau itaia totona.’+ 22 To oi, egu lohia dekenai ai gwau, ‘Mero be ena tamana ia rakatania diba lasi. Bema ena tamana ia rakatania, ena tamana be do ia mase.’+ 23 Bena ai, emu igui hesiai taudia, dekenai oi gwau, ‘Bema emui tadina be umui ida ia diho mai lasi, egu vairana do umui itaia lou lasi.’+

24 “Unai dainai egu tamana, emu igui hesiai tauna unai, dekenai ai lao bona oi, egu lohia, ese oi gwauraia herevadia be ia dekenai ai gwauraia. 25 Unai murinai emai tamana be ai dekenai ia gwau, ‘Umui giroa lou bona ita totona aniani sisina umui hoia.’+ 26 To ai gwau, ‘Ai diho lao diba lasi. To bema emai tadina be ai ida, vadaeni do ai diho lao, badina unai tau ena vairana do ai itaia lasi, bema emai tadina be ai ida ia lao lasi.’+ 27 Bena egu tamana, emu igui hesiai tauna, be ai dekenai ia gwau, ‘Egu adavana ese lau dekenai natudia memero rua ia havaraia, unai umui diba.+ 28 To idia ta be lau ia rakatania bona lau gwau: “Momokani, ia be dagedage animal ta ese ia darea maragimaragi!”+ Bona ia lau itaia lasi ema bona hari. 29 Bema umui ese inai mero danu be egu vairana amo umui abia siri bona ia dekenai gau dikana ta ia vara, egu huina kurokuro negana lalonai, mai lalohisihisi ida+ Mase Gurina*+ dekenai do lau diho.’

30 “Egu tamana, emu igui hesiai tauna unai, be inai mero ia lalokau henia bada, bema ia dekenai inai mero be ai ida ia giroa lou lasi, 31 bona bema mero ia itaia lasi, do ia mase, bona emu igui hesiai taudia edia kara dainai, emai tamana be ena huina kurokuro negana lalonai, mai lalohisihisi ida Mase Gurina* dekenai do ia diho. 32 Badina lau, emu igui hesiai tauna, ese inai mero be egu tamana amo lau abia siri lalonai, gwauhamata ta lau karaia, lau gwau, ‘Bema mero be oi dekenai lau abia giroa mai lasi, vadaeni oi dekenai lau karaia kara dikana be lau latanai do ia noho hanaihanai.’+ 33 Unai dainai, mani lau, emu igui hesiai tauna be oi, egu lohia ena igui hesiai tauna ai lau lao, to inai mero be ena tadikaka ida ia giroa lou be namo. 34 Bema mero be lau ida ia lao lasi, edena bamona egu tamana dekenai lau giroa lou diba? Bema egu tamana ese dika ia davaria, do lau hegeregere lasi unai lau itaia!”

45 Vadaeni Iosepa be ena hesiai taudia vairanai ena lalona ia biagua be auka.+ Unai dainai ia boiboi ia gwau: “Umui ibounai be murimuri dekenai umui raka-lasi!” Idia ta be ia noho lasi neganai, ena tadikaka dekenai sibona ia gwauraia hedinarai.+

2 Bena ia taitai matamaia bona ena gadona ia habadaia, vadaeni Aigupito taudia ese idia kamonai, bona Farao ena ruma taudia ese idia kamonai danu. 3 Vadaeni Iosepa be ena tadikaka dekenai ia gwau: “Lau be Iosepa. Lauegu tamana ia mauri noho, a?” To ena tadikaka be ia idia haere henia diba lasi, badina ia dekenai idia hoa bada. 4 Iosepa be ena tadikaka dekenai ia gwau: “Mani lau kahirakahira umui mai.” Vadaeni ia kahirakahira idia lao.

Bena ia gwau: “Lau be emui tadikaka Iosepa, Aigupito dekenai umui hoihoilaia tauna.+ 5 To inai taudia dekenai lau umui hoihoilaia dainai, umui lalohisihisi eiava ta ta umui badu henia lasi. Badina umui hamauria totona Dirava ese lau ia siaia guna.+ 6 Inai tano dekenai inai be hitolo bada ena lagani iharuana,+ bona lagani 5 idia do noho, unai nega lalonai ta be do ia geigei eiava aniani do ia gogoa lasi. 7 To Dirava ese lau ia siaia guna, unai amo tanobada ai* emui bese maragina+ do ia noho, bona inai nega aukadia lalonai dala badana ai umui ia hamauria diba. 8 Vadaeni umui ese iniseniai lau umui siaia mai lasi, to Dirava momokanina ese lau ia siaia mai. Unai amo ia ese lau be Farao ena sisiba henia tauna badana,* ena ruma ibounai ena biaguna bona Aigupito ibounai ena lohia tauna ai ia halaoa.+

9 “Lauegu tamana dekenai umui giroa lou haraga, bona ia dekenai umui gwau, ‘Oiemu natuna Iosepa ena hereva be inai: “Dirava ese lau ia abia hidi Aigupito ibounai ena lohia tauna ai lau lao totona.+ Lau dekenai do oi diho mai haraga.+ 10 Namona be Gosena tanona dekenai do oi noho,+ unai amo oi be lau kahirakahira, oi, emu natudia memero, emu tubudia memero, emu animal bona emu gau ibounai. 11 Unuseniai lau ese oi dekenai aniani do lau henia, badina hitolo bada laganidia 5 idia do noho.+ Namo lasi oi bona emu ruma bese do umui ogogami, bona oi dekenai idia noho gau ibounai do oi haboioa.”’ 12 Umui bona egu tadina Beniamina danu umui itaia diba, inai be lau sibona ese umui lau hereva henia noho.+ 13 Vadaeni umui ese Aigupito ai egu hairai bada bona umui itaia gaudia ibounai be egu tamana dekenai umui gwauraia. Namona be umui lao haraga bona iniseniai egu tamana umui hakaua diho mai.”

14 Bena ia ese ena tadina Beniamina ia rosia bona ia taitai, bona Beniamina danu ese ia rosia bona ia taitai.+ 15 Bona ena tadikaka ibounai ia kisi henidia, mai taitai ida ia rosidia, bona unai murinai ena tadikaka be ia ida idia herevahereva.

16 Farao ena ruma taudia be inai sivarai idia kamonai: “Iosepa ena tadikaka idia mai vadaeni.” Bona Farao bona ena hesiai taudia idia moale. 17 Bena Farao be Iosepa dekenai ia gwau: “Emu tadikaka oi hamaorodia, ‘Inai umui karaia: Emui doniki latadiai aniani umui atoa bona Kanana tanona dekenai umui lao, 18 bona emui tamana bona ruma bese taudia umui abia bona lau dekenai umui mai. Lau ese umui dekenai Aigupito ena gau namodia do lau henia, bona tano namo hereana amo idia mai gaudia do umui ania.’+ 19 Bona oi lau oda henia idia do oi hamaoroa:+ ‘Inai umui karaia: Aigupito amo treila umui abidia,+ emui maragidia bona adavadia totona, namona be ta be emui tamana ia guia totona, bona iniseni umui mai.+ 20 Emui kohu umui laloa momo lasi,+ badina Aigupito ena tano ibounai ena gau namo hereadia ibounai be umui emui.’”

21 Bona Israela ena natudia memero be unai bamona idia karaia, bona Iosepa ese idia dekenai treila ia henidia Farao ena oda hegeregerena, bona edia laolao totona aniani ia henidia. 22 Bona idia ta ta dekenai dabua matamata ia henia, to Beniamina dekenai siliva moni 300 bona dabua matamata 5 ia henia.+ 23 Bona ena tamana dekenai ia siaia gaudia be inai: Doniki 10 be Aigupito amo gau namodia idia huaia, bona doniki hahine 10 be witi bona paraoa bona aniani gaudia ma haida idia huaia, iena tamana ese dala ai ia ania totona. 24 Vadaeni ia ese ena tadikaka ia siaia. To idia lao gwauraia neganai, idia dekenai ia gwau: “Dala ai umui lao neganai, ta ta dekenai umui badu lasi.”+

25 Bena Aigupito idia rakatania bona idia lao, bena Kanana tanona ai idia ginidae, edia tamana Iakobo dekenai. 26 Bena ia idia hamaoroa: “Iosepa ia do mauri noho, bona Aigupito ibounai be ia ese ia lohiaia!”+ To Iakobo ena lalona ia boio, badina idia gwauraia herevana ia abia dae lasi.+ 27 Iosepa ese idia dekenai ia gwauraia hereva ibounai be edia tamana Iakobo dekenai idia gwauraia bona do ia guia totona Iosepa ese ia siaia treila ia itaia neganai, ena lalona ia goada lou. 28 Israela ia gwau: “Hari lau abia dae! Iosepa egu natuna ia do mauri noho! Lau do mase lasi neganai, namona be lau lao bona ia lau itaia!”+

46 Vadaeni Israela ese ena ruma bese bona ena gau ibounai ia abia bona unai gabu ia rakatania. Bere-sieba dekenai ia ginidae neganai,+ ena tamana Isako ena Dirava dekenai boubou gaudia ia henia.+ 2 Bena hanuaboi ai Dirava ese matahanai ta amo Israela ia hereva henia, ia gwau: “Iakobo e, Iakobo e!” Unai neganai ia gwau: “Lau inai!” 3 Bena ia gwau: “Lau be Dirava momokanina, emu tamana ena Dirava.+ Aigupito dekenai oi diho lao totona oi gari lasi, badina lau ese unuseniai oi be bese badana ai do lau halaoa.+ 4 Lau be oi ida Aigupito dekenai do lau diho lao, bona unuseni amo lau ese oi do lau hakaua giroa danu.+ Bona Iosepa ese ena imana amo emu matana do ia koua.”*+

5 Unai murinai Iakobo be Bere-sieba ia rakatania, bona Israela ena natudia memero ese edia tamana Iakobo, bona edia natudia, bona edia adavadia be Farao ese ia siaia treila amo idia abia lao. 6 Idia ese Kanana tanona ai idia haboua animal bona kohu idia abia lao danu. Bona Iakobo bona ena ruma bese taudia ibounai be Aigupito dekenai idia ginidae. 7 Ia ese ena natudia memero bona kekeni, bona ena tubudia ibounai be Aigupito dekenai ia hakaua mai.

8 Inai be Israela ena natudia memero, Aigupito dekenai idia mai natudia edia ladana:+ Iakobo ena vara guna natuna be Rubena.+

9 Rubena ena natudia memero be Hanoka, Palu, Hesarona, bona Karami.+

10 Simeona ena natudia memero+ be Iemuela, Iamina, Ohada, Iakini, Sohara, bona Sahulo,+ ia be Kanana hahinena ena natuna mero.

11 Levi ena natudia memero+ be Geresone, Kohata, bona Merari.+

12 Iuda ena natudia memero+ be Ere, Onana, Selaha,+ Perese,+ bona Sera.+ To Ere bona Onana be Kanana tanona ai idia mase.+

Perese ena natudia memero be Hesarona bona Hamulu.+

13 Isakara ena natudia memero be Tola, Puva, Iobo, bona Simarona.+

14 Sebuluno ena natudia memero+ be Sereda, Elona, bona Ialela.+

15 Unai be Lea ese Iakobo amo ia havaraia natudia memero, idia be Padana-arama ai idia vara, bona ena natuna kekeni be Daina.+ Iakobo bona Lea edia bese taudia ibounai be 33.

16 Gado ena natudia memero+ be Sipiona, Hagi, Suni, Esebona, Eri, Arodi, bona Areli.+

17 Asere ena natudia memero+ be Imina, Isiva, Isivi, bona Beria, bona edia taihuna be Seraha.

Beria ena natudia memero be Hebere bona Malakiela.+

18 Unai be Iakobo bona Silipa+ edia natudia bona tubudia, ia be Labana ese ena natuna kekeni Lea dekenai ia henia hesiai hahinena. Iakobo bona Silipa edia bese taudia ibounai be 16.

19 Iakobo ena adavana Rahela ena natudia memero be Iosepa+ bona Beniamina.+

20 Aigupito ai, Iosepa dekenai natudia memero rua idia vara, Manase+ bona Eparaima,+ idia be Asenate+ ese ia havaraia. Asenate be Onu* hanua ena hahelaga tauna Potifera ena natuna kekeni.

21 Beniamina ena natudia memero+ be Bela, Bekere, Asabela, Gera,+ Namana, Ehi, Rosa, Mupima, Hupima,+ bona Arada.+

22 Unai be Rahela bona Iakobo edia natudia bona tubudia. Idia ibounai be 14.

23 Dano ena natuna mero+ be Husimi.*+

24 Napatali ena natudia memero+ be Iasela, Guni, Iasere, bona Silema.+

25 Unai be Iakobo bona Bileha ena natudia bona tubudia, ia be Labana ese ena natuna kekeni Rahela dekenai ia henia hesiai hahinena. Iakobo bona Bileha edia bese taudia ibounai be 7.

26 Iakobo ena bese taudia, Aigupito dekenai idia lao taudia ibounai unai, be 66, to Iakobo ena natudia memero edia adavadia idia duahia lasi.+ 27 Iosepa dekenai natudia memero rua idia vara, Aigupito ai. Iakobo ena ruma bese taudia, Aigupito dekenai idia lao taudia ibounai be 70.+

28 Iakobo ese Iuda ia siaia lao+ guna Iosepa do ia hamaoroa, ia be Gosena tanona dekenai ia mai noho. Idia be Gosena tanona ai idia ginidae neganai,+ 29 Iosepa ese ena kariota ia hegaegaelaia bona Gosena dekenai ia daekau lao, ena tamana Israela ia hedavari henia totona. Bona ia hedavari henia neganai, maoromaoro ia rosia bona nega daudau ia taitai.* 30 Bena Israela be Iosepa dekenai ia gwau: “Hari lau mase diba, emu vairana lau itaia vadaeni bona lau diba oi do mauri noho.”

31 Bena Iosepa be ena tadikaka bona ena tamana ena ruma bese taudia dekenai ia gwau: “Namona be lau daekau lao bona Farao lau hamaoroa,+ ‘Lauegu tadikaka bona egu tamana ena ruma bese taudia, Kanana tanona ai idia noho taudia be lau dekenai idia mai vadaeni.+ 32 Idia be mamoe bona boromakau naria taudia.+ Bona idia ese edia animal bona gau ibounai idia abia mai vadaeni.’+ 33 Bema Farao ese umui ia boiria bona nanadaia, ‘Umui be edena bamona gaukara umui karaia?’ 34 Namona be umui gwau, ‘Ai, emu hesiai taudia, be emai matamata negana amo mamoe bona boromakau ai naria ema bona hari, emai sene taudia danu.’+ Vadaeni Gosena tanona dekenai umui noho diba.+ Badina Aigupito taudia ese mamoe naria taudia idia inai henia.”+

47 Vadaeni Iosepa be Farao dekenai ia mai bona ia gwau:+ “Egu tamana bona egu tadikaka be idia mai vadaeni, bona edia mamoe bona boromakau oreadia bona idia biagua gaudia ibounai be Kanana tanona amo idia abia mai danu, bona idia be Gosena tanona ai.”+ 2 Iosepa ese ena tadikaka 5 be Farao dekenai ia hakaua mai.+

3 Farao be Iosepa ena tadikaka dekenai ia gwau: “Umui be edena bamona gaukara umui karaia?” Farao dekenai idia gwau: “Ai, emu hesiai taudia, be mamoe naria taudia, emai sene taudia hegeregerena.”+ 4 Bena Farao dekenai idia gwau: “Ai, emu hesiai taudia be inai tano dekenai ai mai, idau bese taudia bamona ai noho totona,+ badina Kanana tanona ai hitolo be bada herea bona emai mamoe totona rei gabuna be lasi.+ Unai dainai mani Gosena tano dekenai ai noho.”+ 5 Unai neganai Farao be Iosepa dekenai ia gwau: “Emu tamana bona emu tadikakadia be iniseniai oi dekenai idia mai. 6 Aigupito be emu siahu henunai ia noho. Idia dekenai tano namo hereana oi henia.+ Namona be Gosena tano ai idia noho, bona bema idia huanai gaukara karaia namonamo tatau haida oi diba, idia oi abia hidi egu animal idia naria totona.”

7 Bena Iosepa ese ena tamana, Iakobo, be Farao hedavari henia totona ia hakaua mai, bona Iakobo ese Farao ia hanamoa. 8 Farao ese Iakobo ia nanadaia: “Emu mauri lagani be hida?” 9 Iakobo be Farao dekenai ia gwau: “Lau be lagani 130 idau gabu dekenai lau noho.* Egu mauri laganidia be momo lasi bona hisihisi momo lau davaria.+ Egu sene taudia be idau gabu dekenai idia noho* danu, to edia mauri lagani ese egu idia hereaia.”+ 10 Unai murinai Iakobo ese Farao ia hanamoa bona iena vairana amo ia raka-lasi.

11 Vadaeni Iosepa ese ena tamana bona ena tadikakadia be Aigupito dekenai tano ta ia henia, unai be Ramese tanona ena kahana namo hereana,+ Farao ena oda hegeregerena. 12 Bona Iosepa ese ena tamana bona ena tadikakadia bona ena tamana ena ruma bese ibounai dekenai aniani* ia henia noho, edia natudia edia namba hegeregerena.

13 Vadaeni Aigupito bona Kanana tanona ibounai dekenai aniani* be lasi, badina hitolo be bada herea, unai dainai taunimanima edia tauanina idia manoka.+ 14 Iosepa be Aigupito bona Kanana tanona amo taunimanima ese witi* hoia totona idia henia moni ibounai ia gogoa,+ bona Farao ena ruma dekenai ia mailaia noho. 15 Gabeai Aigupito bona Kanana tanona ai moni ia ore, bona Aigupito taudia ibounai be Iosepa dekenai idia lao, bona idia gwau: “Emai moni ia ore! Ai dekenai aniani oi henia, namo lasi ai ibounai be oi vairanai ai mase.” 16 Bena Iosepa ia gwau: “Bema emui moni ia ore, emui animal umui henia bona lau ese umui dekenai aniani do lau henia.” 17 Vadaeni edia animal be Iosepa dekenai idia mailaia matamaia, bona Iosepa ese edia hosi, mamoe, boromakau, bona doniki ia abidia bona idia dekenai aniani ia henia. Unai lagani lalonai ia ese edia animal ibounai ia abia bona idia dekenai aniani ia henia.

18 Unai lagani ia ore bona murina lagani ai, Iosepa dekenai idia mai matamaia bona idia gwau: “Emai lohia e, oi dekenai gau ta do ai hunia lasi, emai moni bona animal be oi dekenai ai henia vadaeni. Ai dekenai gau ta ia noho lasi oi ai henia totona, to ai bona emai tano sibona. 19 Dahaka dainai do ai mase bona emai tano ia noho kava? Ai bona emai tano oi hoia bona ai dekenai aniani oi henia, bona ai be Farao ena igui hesiai taudia ai do ai lao bona emai tano be iena. Ai dekenai uhe oi henia, unai amo do ai mauri bona mase lasi bona emai tano do ia noho kava lasi.” 20 Bena Iosepa ese Farao totona Aigupito taudia edia tano ibounai ia hoia. Hitolo be bada herea dainai, Aigupito taudia ta ta ese ena tano ia hoihoilaia, bona unai tano be Farao ena ai idia lao.

21 Aigupito ena kahana ta ta ai idia noho taudia ibounai ia oda henia, siti lalonai idia vareai totona.+ 22 To hahelaga taudia edia tano sibona ia hoia lasi,+ badina hahelaga taudia be Farao ena ruma amo aniani idia abia. Unai dainai edia tano idia hoihoilaia lasi. 23 Bena Iosepa be taunimanima dekenai ia gwau: “Kamonai, lau ese hari dina umui bona emui tano be Farao totona lau hoia. Inai be emui uhe, bona tano dekenai umui hadoa be namo. 24 Anina ia havaraia neganai, ena kahana 5 amo kahana ta be Farao umui henia,+ to kahana 4 be hadohado bona aniani totona, umui, emui ruma ai idia noho taudia, bona emui natudia totona.” 25 Bena idia gwau: “Emai lohia e, oi ese ai oi hamauria.+ Bona hari oi ese ai oi lalonamo henia danu, bona ai be Farao ena igui hesiai taudia ai do ai lao.”+ 26 Bena Iosepa ese taravatu ta ia atoa, aniani ena kahana 5 amo kahana ta be Farao ena, bona Aigupito ibounai dekenai unai taravatu ia noho ema bona hari. To hahelaga taudia edia tano sibona be Farao ese ia abia lasi.+

27 Israela ena ruma bese be Aigupito, Gosena dekenai idia noho,+ bona unai be edia hanua ai idia halaoa bona natudia momo idia havaraia bona idia momo herea.+ 28 Bona Iakobo be ma lagani 17 Aigupito ai ia noho, unai dainai Iakobo ena mauri laganidia ibounai be 147.+

29 Israela ena mase negana be ia kahirakahira,+ unai dainai ena natuna Iosepa ia boiria bona ia gwau: “Bema hari lau oi lalonamo henia, mani emu imana be egu mamuna henunai oi atoa,* bona lau dekenai lalokau* bona kara momokani oi hahedinaraia. Mani emu kara Aigupito dekenai lau oi guria lasi.+ 30 Lau mase* neganai, Aigupito amo lau oi huaia raka-lasi bona egu sene taudia edia guria gabuna dekenai lau oi guria.”+ Bena Iosepa ia gwau: “Oi hereva hegeregerena do lau karaia.” 31 Bena ia gwau: “Lau dekenai oi gwauhamata.” Vadaeni ia gwauhamata.+ Unai murinai Israela be ena mahuta patana ai ena kwarana ia atoa diho.+

48 Unai murinai Iosepa idia hamaoroa: “Emu tamana be ia manoka ia lao noho.” Unai neganai ena natudia memero rua, Manase bona Eparaima, ia abia bona Iakobo dekenai idia lao.+ 2 Bena Iakobo idia hamaoroa: “Emu natuna Iosepa be oi dekenai ia mai.” Vadaeni Israela be ia goada karaia bona ena mahuta patana ai ia helai. 3 Bona Iakobo be Iosepa dekenai ia gwau:

“Kanana tanona, Lusu ai, Siahu Ibounai Diravana be lau dekenai ia hedinarai bona lau ia hanamoa.+ 4 Bona lau dekenai ia gwau, ‘Lau ese oi dekenai natudia do lau henia, bona do umui momo bona emu bese be orea badana ai do lau halaoa,+ bona emu bese dekenai inai tano do lau henia, bona do umui biagua hanaihanai.’+ 5 Vadaeni Aigupito dekenai lau do mai lasi neganai, Aigupito ai oi dekenai idia vara natudia memero rua be lauegu.+ Eparaima bona Manase be egu natudia ai do idia lao, Rubena bona Simeona hegeregerena.+ 6 To idia murinai oi dekenai idia vara natudia be oiemu. Idia be edia tadikaka ese do idia abia tanona ena kahana do idia abia, edia ahuna bamona.+ 7 Lau be Padana amo lau mai noho lalonai, Rahela be lau badinai ia mase,+ Kanana tanona ai, bona Eparata+ amo pada be ia do daudau dainai, Eparata ia lao henia dalana badinai ia lau guria. Eparata ena ladana ma ta be Betelehema.”+

8 Bena Israela ese Iosepa ena natudia memero ia itaia bona ia gwau: “Inai be daidia?” 9 Vadaeni Iosepa be ena tamana dekenai ia gwau: “Idia be egu natudia, inai gabu ai Dirava ese idia be lau dekenai ia henia.”+ Bena Iakobo ia gwau: “Mani lau dekenai idia oi hakaua mai, idia lau hanamoa totona.”+ 10 Israela be ia buruka dainai ena matana idia diari lasi, bona ia itaia diba lasi. Unai dainai Iosepa ese idia be Israela kahirakahira ia hakaua mai, bena Israela ese idia ia kisi henia bona ia rosia. 11 Israela be Iosepa dekenai ia gwau: “Lau laloa oiemu vairana do lau itaia lasi,+ to hari Dirava ese dala ia karaia emu natudia lau itaia danu.” 12 Bena Iosepa ese Israela ena tuina amo idia ia abia siri, bena Iosepa be tano dekenai ia goru diho.

13 Bena Iosepa ese idia ruaosi ia dogoatao, Eparaima+ be ena imana idibana amo bona Manase+ be ena imana laurina amo bona Israela kahirakahira ia hakaudia lao. Eparaima be Israela ena lauri kahana dekenai bona Manase be Israela ena idiba kahana dekenai. 14 To, Israela ese ena imana idibana be Eparaima ena kwarana latanai ia atoa, ena be ia be mero iharuana, bona ena imana laurina be Manase ena kwarana latanai ia atoa. Ia be mai ena badina dainai unai ia karaia, ena be ia diba Manase be vara guna merona.+ 15 Bena Iosepa ia hanamoa bona ia gwau:+

“Lauegu tamadia, Aberahamo bona Isako, ese idia badinaia Dirava momokanina,+

Lauegu mauri dinadia ibounai amo ema bona hari lau ia naria Dirava momokanina,+

16 Iena aneru, lau be dika ibounai amo ia hamauria* aneruna unai,+ ese inai memero do ia hanamoa.+

Namona be egu ladana bona egu tamadia, Aberahamo bona Isako, edia ladana be idia dekenai do idia noho,

Namona be tanobada ai idia hutuma.”+

17 Iosepa ia itaia ena tamana ena imana idibana be Eparaima ena kwarana latanai ia do noho neganai, ia moale lasi, unai dainai ena tamana ena imana be Eparaima ena kwarana amo ia kokia bona Manase ena kwarana latanai ia atoa toho. 18 Iosepa be ena tamana dekenai ia gwau: “Egu tamana e, inai bamona lasi, badina inai be vara guna merona.+ Emu imana idibana be ena kwarana latanai oi atoa.” 19 To ena tamana ia ura lasi, ia gwau: “Lau diba natugu, lau diba. Ia danu be orea ta ai do ia lao bona do ia bada. To, ena tadina be ia do ia hereaia,+ bona ena natudia do idia momo, bese momo edia namba hegeregerena.”+ 20 Vadaeni unai dina ai idia ia hanamoa,+ ia gwau:

“Israela taudia be ta ta idia hanamoa neganai, emu ladana do idia gaukaralaia, idia gwau,

‘Namona be Dirava ese oi ia hanamoa, Eparaima bona Manase ia hanamodia bamona.’”

Unai dala amo ia ese Eparaima ia atoa guna noho, bona Manase be gabeai ia atoa.

21 Bena Israela be Iosepa dekenai ia gwau: “Lau be kahirakahira do lau mase,+ to Dirava be momokani umui ida do ia noho, bona emui sene taudia edia tano dekenai umui do ia abia giroa lou.+ 22 Lau ese oi dekenai tano ena kahana ta lau henia, unai amo emu tano be ia bada emu tadikaka edia amo. Lau ese egu tuari kaia bona egu peva amo unai tano be Amoro taudia edia imana amo lau abia.”

49 Bona Iakobo ese ena natudia memero ia boiria bona ia gwau: “Umui ibounai umui haboua, unai amo umui dekenai vaira nega ai do idia vara gaudia do lau gwauraia. 2 Iakobo ena natudia e, umui haboua bona umui kamonai, oibe, emui tamana Israela ena hereva umui kamonai.

3 “Rubena+ e, oi be egu vara guna natuna,+ egu goada, oibe, egu natuna ginigunana.* Emu ladana be bada bona emu goada be bada. 4 Oiemu kara be ia aru goada sinavai bamona bona ta ese ia biagua diba lasi. Oi be haida do oi hereaia lasi, badina oi ese emu tamana ena mahuta patana oi hamiroa.+ Oibe, oi be egu mahuta patana oi hadikaia!

5 “Simeona bona Levi be tadikaka.+ Edia tuari gaudia idia gaukaralaia idia ala-ala totona.+ 6 Lau ese idia do lau bamoa lasi. Egu kara* amo idia do lau durua lasi, badina mai badu ida taunimanima idia alaia,+ bona idia moale totona boromakau tau edia aena idia haberoa. 7 Edia badu bona dagedage karana lau gwauraia dika, badina unai kara be dika momokani.+ Lau ese idia be Iakobo ena tano dekenai do lau haria bona Israela ena tano dekenai idia do lau lulua lao.+

8 “To oi, Iuda+ e, emu tadikaka ese oi do idia hanamoa.+ Emu imana be emu inai taudia edia aiona dekenai do oi atoa.+ Emu tamana ena natudia memero be oi vairanai do idia tui diho.+ 9 Iuda be laiona natuna maragina ta.+ Egu natuna e, vamu oi ania bona do oi toreisi. Ia be laiona bamona ia hekure bona ia laga-ani, vadaeni daika ese ia hanogaia diba? 10 Kepata* be Iuda amo do idia kokia lasi,+ lohia tauna ena itotohi* danu be ia* amo do idia kokia lasi ela bona Silo* ia mai,+ bona taunimanima ese ia do idia kamonai henia.+ 11 Ena doniki be vain auna dekenai do ia kwatua bona ena doniki natuna be vain au namo hereana dekenai do ia kwatua, ia ese ena dabua be wain bona greips ena ranu dekenai do ia huria. 12 Ena matana be wain amo idia kakakaka, bona ena isena be milika amo idia kurokuro.

13 “Sebuluno+ be kone kahanai do ia noho, unuseniai bouti edia dogo idia atoa diho,+ bona ena hetoana be Sidono kahanai.+

14 “Isakara+ be doniki goadana ta, iena doruna dekenai baege rua idia kwatua bona ia hekure. 15 Bona do ia itaia, laga-ani gabuna be namo bona tano be mai ena hairai. Ia ese ena pagana dekenai metau do ia huaia bona igui hesiai gaukara do ia karaia.

16 “Dano+ be Israela ena iduhu ta, ia ese ena taunimanima do ia hahemaoro henia.+ 17 Dano be dala badinai ia noho gaigai ta, oibe, raka dalana ai ia noho poisini gaigaina ta, ia ese hosi edia aena geduna ia koria, unai amo ena guia tauna ia negea diho.+ 18 Iehova e, lau oi hamauria totona oi do lau naria.

19 “Gado+ be dadidadi oreana ta ese do ia tuari henia, to ia ese unai orea do ia heatu henia bona idia do ia lulua lao.+

20 “Asere+ ena aniani be do idia momo herea, bona king dekenai aniani namo hereadia do ia henia.+

21 “Napatali+ be ia heau haraga dia hahine ta. Ia be hereva goevadia ia gwauraia noho.+

22 “Iosepa+ be huahua momo ia havaraia au ena rigi matamata ta, ranu lohilohi badinai ia noho huahua momo havaraia auna, iena rigi ese magu ia hanaia. 23 To peva gaukaralaia taudia ese ia idia hadikaia noho, bona ia idia pidia bona idia dagedage henia noho.+ 24 To iena peva be ena gabu dekenai ia noho,+ bona ena imana be idia goada bona haraga.+ Ia be Israela ena Mamoe Naria Tauna bona Nadi, Iakobo ena siahu ibounai Diravana amo ena goada ia abia. 25 Ia* be ena tamana ena Dirava amo, bona Dirava ese ia do ia durua. Ia be Siahu Ibounai Diravana ida, bona ia ese guba ena hahenamo amo bona ranu dobudia ena hahenamo amo ia do ia hanamoa,+ bona natudia bona animal momo be ia dekenai do ia henia. 26 Ena tamana ena hanamoa ese idia noho hanaihanai ororo edia gau namodia bona idia noho daudau ororo maragidia edia hairai do ia hereaia.+ Bona unai hanamoa be Iosepa ena kwarana latanai do idia noho, oibe, ena tadikakadia amo idia abia hidi tauna ena kwarana latanai do idia noho.+

27 “Beniamina+ be uda sisia bamona ena vamu do ia darea noho.+ Ia alaia animal be daba ai do ia ania bona adorahi momokani ai ia abia gaudia do ia haria.”+

28 Inai ibounai be Israela ena iduhu 12, bona edia tamana ese idia ia hanamoa neganai, idia dekenai unai bamona herevadia ia gwauraia. Ia be idia ta ta ese idia abia diba hahenamo hegeregerena ia henidia.+

29 Unai murinai idia dekenai inai hadibaia hereva ia gwauraia: “Lau be kahirakahira do lau mase.+ Lau be egu sene taudia ida umui guria, Hiti tauna Eparona ena kohua dekenai,+ 30 unai be Makapela tanona ai ia noho kohua, ia be Mamare kahirakahira, Kanana tanona ai. Unai tano be Aberahamo ese Hiti tauna Eparona amo ia hoia bona guria gabuna ai ia halaoa. 31 Unuseniai Aberahamo bona ena adavana Sara idia guria.+ Unuseniai Isako bona ena adavana Rebeka idia guria,+ bona unuseniai Lea lau guria. 32 Unai tano bona ena kohua be Aberahamo ese Heta ena natudia memero amo ia hoia.”+

33 Vadaeni Iakobo ese ena natudia memero dekenai inai hadibaia herevadia ia gwauraia ore. Bena mahuta patana dekenai ia hekure bona ia mase, bona ia be ena sene taudia idia guria gabuna ai idia guria.*+

50 Iosepa be ena tamana latanai ia hekure+ bona ia taitai bona ia kisi henia. 2 Unai murinai Iosepa ese ena hesiai taudia, doketa taudia unai, ia oda henia ena tamana ena mase tauanina dekenai muramura idia atoa totona.+ Vadaeni doketa taudia be unai bamona idia karaia. 3 Dina 40 lalonai unai bamona idia karaia, badina mase tauanina dekenai muramura do idia atoa ena lata be unai, bona Aigupito taudia be dina 70 lalonai ia totona idia taitai.

4 Iakobo totona idia taitai negana ia ore neganai, Iosepa be Farao ena dagi bada taudia dekenai ia gwau: “Bema lau umui lalonamo henia, Farao dekenai inai hereva umui gwauraia, 5 ‘Lauegu tamana ena hereva dainai lau gwauhamata.+ Ia be lau dekenai ia gwau: “Lau be kahirakahira do lau mase.+ Bona egu guria gabuna ai lau oi guria,+ unai be Kanana tanona ai lau hegaegaelaia vadaeni.”+ Mani lau lao bona egu tamana lau guria, unai murinai do lau giroa mai.’” 6 Farao ia gwau: “Emu gwauhamata hegeregerena oi karaia, oi lao bona emu tamana oi guria.”+

7 Bena Iosepa be ena tamana guria totona ia lao, bona Farao ena dagi bada taudia, ena ruma ai idia gaukara tau badadia,+ bona Aigupito ena tau badadia ibounai be ia ida idia lao. 8 Iosepa ena ruma taudia ibounai bona ena tadikakadia bona ena tamana ena ruma taudia danu idia lao.+ To edia natudia maragidia bona edia mamoe bona boromakau sibona be Gosena tano ai idia rakatania. 9 Kariota+ bona hosi idia guia taudia danu be ia ida idia lao, bona taunimanima be momo herea. 10 Bena Atada ena witi kwadia gabuna dekenai idia ginidae, unai be Ioridane kahirakahira ai, bona unuseniai mai lalohisihisi ida idia taitai bada herea. Bona Iosepa be ena tamana totona dina 7 ia taitai. 11 Unai tano taudia, Kanana taudia unai, idia itaia Iosepa ida idia mai taudia be Atada ena witi kwadia gabuna ai idia taitai, bona idia gwau: “Aigupito taudia idia taitai bada herea!” Unai dainai unai gabu ena ladana idia hatoa Abela-miseraimi,* unai be Ioridane kahirakahira ai.

12 Vadaeni Iakobo ena natudia memero be ia ese ia hamaorodia hegeregerena idia karaia.+ 13 Iena natudia memero ese ia be Kanana tanona dekenai idia huaia vareai bona Makapela tano ena kohua lalonai idia guria, unai tano be Mamare kahirakahira. Aberahamo ese unai tano be Hiti tauna Eparona amo ia hoia bona guria gabuna ai ia halaoa.+ 14 Iosepa ese ena tamana ia guria murinai, ia, ena tadikakadia, bona ia ida ena tamana guria totona idia lao taudia ibounai be Aigupito dekenai idia giroa lou.

15 Edia tamana ena mase murinai, Iosepa ena tadikaka idia gwau: “Reana Iosepa be ita ia badu henia noho bona ia dekenai ita karaia dika ibounai ena davana be ita dekenai do ia henia lou.”+ 16 Unai dainai Iosepa dekenai hereva idia siaia, idia gwau: “Emu tamana ia do mase lasi neganai, inai oda hereva ia henia: 17 ‘Iosepa dekenai inai hereva do umui gwauraia: “Oi lau noia, mani emu tadikaka edia kerere oi gwauatao bona oi hadikaia totona idia karaia kara dikana danu.”’ Mani emu tamana ena Dirava ena hesiai taudia edia kerere oi gwauatao.” Bona Iosepa dekenai unai idia gwauraia neganai, ia tai. 18 Bena ena tadikakadia danu idia mai bona ia vairanai idia tui diho bona idia gwau: “Ai be emu igui hesiai taudia ai do ai lao!”+ 19 Iosepa be idia dekenai ia gwau: “Umui gari lasi. Lau be Dirava, a? 20 Ena be umui ura lau umui hadikaia,+ to hari ia hedinarai bamona, Dirava ese unai kara ia hanamoa, unai amo taunimanima momo idia mauri.+ 21 Unai dainai umui gari lasi. Lau ese umui bona emui natudia maragidia dekenai aniani do lau henia noho.”+ Unai amo edia lalona ia hanamoa bona idia ia hagoadaia.

22 Bona Iosepa be Aigupito dekenai ia noho, ia bona ena tamana ena ruma taudia. Iosepa ena mauri lagani ibounai be 110. 23 Iosepa ese Eparaima ena tubudia memero+ bona Manase ena natuna mero, Makiri, ena natudia danu ia itadia.+ Iosepa dekenai idia be ena natudia korikori bamona. 24 Gabeai Iosepa be ena tadikakadia dekenai ia gwau: “Lau be kahirakahira do lau mase, to Dirava ese umui do ia durua momokani,+ bona ia ese inai tano amo umui do ia hakaua raka-lasi, bona Aberahamo, Isako, bona Iakobo dekenai ia gwauhamatalaia tanona dekenai umui do ia hakaua lao.”+ 25 Bena Iosepa ena hereva dainai Israela ena natudia memero idia gwauhamata. Ia be idia dekenai ia gwau: “Dirava ese umui do ia durua momokani. Vadaeni egu turia be iniseni amo do umui abia raka-lasi.”+ 26 Bona Iosepa ena mauri lagani be 110 neganai, Aigupito ai ia mase. Bona ena mase tauanina dekenai muramura idia atoa+ bona kofin dekenai idia udaia.

Eiava “Dirava ena lauma.”

Inai hereva, Davara, ese gohu bona sinavai ia herevalaia danu.

Heb., “guba ena padana.”

Lagani ena nega idauidau hegeregere hadohado, geigei, siahu bona keru negadia ia herevalaia.

Heb., “guba ena padana.”

Heberu herevana idia hahanaia, “karaia” be siri 1, 21, 27 bona 2:3 ai idia gaukaralaia herevana “havaraia” amo ia idau. Ena anina be haginia, abia hidi, eiava hegaegaelaia.

Heb., “guba ena padana.”

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Heb., “guba ena padana.”

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Dirava ese gau ibounai ia havaraia dinadia 6 ia herevalaia.

Inai be nega ginigunana Dirava ena ladana korikori, יהוה (YHWH) ia hedinarai. Ap. A4 itaia.

Heb., ne’phesh, anina be ia “hahodi noho gauna ta.” Diksenari itaia.

Au maragidia haida amo ia raka-lasi glu bamona ranu. Inai au be siahu gabudia ai idia tubu.

Heb., “Hidekele.”

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Heberu ai, “tau” bona “hahine” totona idia gaukaralaia hereva be hegeregere.

Eiava “aonega.”

Edia matana be idia kepulu lasi. To idia laloparara eiava diba idia abia.

Anina be idia laloparara.

Eiava “natudia.”

Eiava “natudia.”

Anina be “Tanobada Tauna; Taunimanima.”

Heb., “mai hisihisi danu tano ese ia havaraia gaudia do oi ania.”

Eiava “aniani.”

Reana inai maka be taravatu ta, ma haida hadibaia totona.

Eiava “Noda.”

Miusiki gauna ta mai ena varo, gita bamona, to ena toana be idau.

Anina be “Abia Hidi; Atoa; Hegaegaelaia.”

Reana anina be “Laga-ani; Hagoadaia.”

Heberu ai, inai laulau herevana ese Dirava ena aneru ia herevalaia.

Eiava “tauanina ena ura idia badinaia.”

Reana anina be “Hamorua Taudia,” unai be, ma haida idia hamorua. Diksenari itaia.

Reana saipresi au.

Heb., “maua.”

Heberu herevana ese tar koremana ia herevalaia.

Kiubit ta be 44.5 cm. Ap. B14 itaia.

Heb., “maua.”

Kiubit ta be 44.5 cm. Ap. B14 itaia.

Heb., “maua.”

Eiava “aena atoa gabuna.”

Lagani ena siahu negana.

Lagani ena keru negana.

Eiava “siahu henunai.”

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Eiava “umui ia hamasea.”

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Eiava “rara idia bubua.”

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.

Heb., “maua.”

Heb., “igui hesiai taudia edia hesiai tauna.”

Eiava reana, “Idia ibounai be siti badana ta ai idia lao.”

Eiava reana, “Iapeta ena kakana.”

Anina be “Parara.”

Heberu herevana ese tar koremana ia herevalaia, ia be auka dainai ranu ia koua diba.

Anina be “Daradara.”

Eiava “idau bese tauna ta bamona ia noho totona.”

Eiava “dika idauidau.”

Unai be, “Eden Umana.”

Heb., “palai rumadia ai ia noho.”

Toana be “idia” be siri 1 ai idia noho king ia herevalaia.

Eiava “Tano Palakana.”

Unai be, Mase Davara.

Eiava “Tano Palakana.”

Eiava “Tano Palakana.”

Heberu herevana ese tar koremana ia herevalaia.

Eiava “palai rumadia ai ia noho.”

Heb., “tadikaka.”

Eiava “Tano Palakana.”

Heb., “emu kemena.”

Anina be “Dirava Ia Kamonai.”

Haida idia laloa ia be sebra ia herevalaia. Badina reana ena kara be sibona ena ura ia badinaia auka.

Eiava reana, “iena tadikaka ibounai do ia kara auka henia.”

Eiava “lau oi itaia.”

Anina be “Lau Ia Itaia Mauri Diravana Ena Ranu Guri.”

Anina be “Tamana Hanamoa Bada.”

Anina be “Hutuma Edia Tamana.”

Heb., “tatau ibounai,” memero danu.

Diksenari ai, “Kopina utua” itaia.

Reana anina be “Hepapahuahu.”

Anina be “Lohia Hahinena.”

Anina be “Kiri.”

Heb., “emui lalona umui hagoadaia.”

Heb., “sia toi.” Sia ta be 7.33 L. Ap. B14 itaia.

Heb., “guhi henunai.”

Idia be taunimanima bamona idia lao aneru.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Anina be “Maragi.”

Inai aveni idia gaukaralaia biriki bona raro ha-aukaia totona.

Eiava “idau tauna ta bamona ia noho.”

Unai be, Sara ida ia mahuta hebou lasi.

Eiava “kara maoromaoro.”

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Diksenari ai, “Kopina utua” itaia.

Eiava reana, “lau dekenai idia kiri.”

Heb., “Iena gadona.”

Animal kopina amo idia karaia.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Reana anina be “Gwauhamata Ena Ranu” eiava “Seven Edia Ranu Guri.”

Inai au ena raurau be ia kakoro diba lasi, ena raurau be maragimaragi, bona ena flaoaflaoa be pinki eiava waiti.

Heb., “dina momo.”

Eiava “idau tauna bamona ia noho.”

Eiava “animal ivaia kaia.”

Eiava “animal ivaia kaia.”

Anina be “Iehova ese Do Ia Henia.”

Eiava “natudia.”

Eiava reana, “iduhu gunalaia tauna badana.”

Sikel ta be 11.4 g. Ap. B14 itaia.

Sikel ta be 11.4 g. Ap. B14 itaia.

Idaunegai, unai bamona idia karaia gwauhamata hamomokania totona.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Sikel ta be 11.4 g. Ap. B14 itaia.

Sikel ta be 11.4 g. Ap. B14 itaia.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Reana inai be Labana.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Heb., “idiba kahana eiava lauri kahana lau lao.”

Eiava “Oi dekenai hereva kererena eiava hereva maorona do ai gwauraia lasi.”

Unai be, guna ia ia naria hahine be hari iena hesiai hahine.

“Asuri, Letusi, bona Leumi.” Inai Heberu ladadia be reana edia bese ia herevalaia danu.

Heb., “ena taunimanima ida idia haboua.”

Heb., “ena taunimanima ida idia haboua.”

Eiava reana, “Idia be edia tadikaka ibounai idia inai henia.”

Eiava “huina amo idia karaia dabua kakakakana ia atoa bamona.”

Anina be “Huina Momo.”

Anina be “Aena Geduna Dogoatao Tauna; Ta Ena Gabu Abia Tauna.”

Anina be “Kakakaka.”

Anina be “Hepapahuahu.”

Anina be “Badu Henia.”

Anina be “Gabu Badadia.”

Medena kisi henia karana be ta hedavari henia karana.

Anina be “Aena Geduna Dogoatao Tauna; Ta Ena Gabu Abia Tauna.”

Eiava “ena lalona ia goada badina oi ia hamasea lalohadaina ia abia noho.”

Heb., “sinana ena tamana.”

Anina be “Dirava Ena Ruma.”

Medena kisi henia karana be ta hedavari henia karana.

Heb., “tadikaka.”

Heb., “tadikaka.”

Unai be, mahuta hebou.

Heb., “inai henia.”

Heb., “iena natuna havaraia pusena ia kehoa.”

Anina be “Itaia, Natuna Mero Ta!”

Anina be “Kamonaia.”

Anina be “Hakapua.”

Anina be “Idia Hanamoa.”

Anina be “Diadi Tauna.”

Anina be “Egu Rosia Helulu.”

Anina be “Gau Namona Ta.”

Anina be “Moale.”

Hahine ese inai huahua idia ania badina idia laloa do ia durudia idia rogorogo totona.

Anina be “Ia be Davana.”

Anina be “Abia Dae.”

Heb., “bona Dirava ese ia kamonai henia bona ena natuna havaraia pusena ia kehoa.”

Inai be Iosipia ena ladana kwadogina, ena anina be “Iah ese Ia Atoa Kau (Habadaia).”

Eiava “hamomokania gaudia.”

Inai au ena flaoaflaoa be mai ena bonana namona.

Inai au ena rigi be lata herea bona ia kakoro neganai ena kopina ia kokia.

Heb., “horoa.”

Heb., “terafimi kaivakuku.” Diksenari itaia.

Unai be, Euperate.

Heb., “Oi naria namonamo, Iakobo dekenai gau dikana ta eiava gau namona ta oi gwauraia lasi.”

Miusiki gauna ta mai ena varo, gita bamona, to ena toana be idau.

Heb., “natudia memero.”

Aramia herevana, anina be “Idia Haboua Hamomokania Nadi.”

Heberu herevana, anina be “Idia Haboua Hamomokania Nadi.”

Heb., “natudia memero.”

Anina be “Kamepa Rua.”

Eiava “idau tauna bamona lau noho.”

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Taunimanima bamona ia lao aneruna.

Anina be “Dirava ida Ia Rosia Helulu Tauna” eiava “Dirava Ia Rosia Helulu.”

Anina be “Dirava Ena Vairana.”

Unai be, “Dirava ena gwaukau aneruna ta.”

Eiava “Peniela.”

Anina be “Au Raurau Ruma Maragidia.”

Diksenari ai, “Kopina utua” itaia.

Eiava “dika umui mailaia.”

Eiava “daladia.”

Eiava “hunia.”

Anina be “Betele Ena Dirava.”

Anina be “Taitai Ena Ouki Au.”

Anina be “Egu Lalohisihisi Negana ai Ia Vara Natuna.”

Anina be “Imana Idibana Ena Natuna.”

Heb., “ena taunimanima ida idia haboua.”

Eiava “idau taudia bamona idia noholaia tanona.”

“Natudia memero” ese tubudia memero ia herevalaia danu.

“Natudia memero” ese tubudia memero ia herevalaia danu.

Heb., “Israela ena natudia memero.”

Eiava “dabua latana mai hairaina.”

Raba au koremana.

Diksenari itaia.

Eiava “Sheol,” unai be, mase taudia guria gabuna. Diksenari itaia.

Unai be, Iuda.

Diksenari ai, “Nakimi adavaia karana” itaia.

Taunimanima ese inai rini idia gaukaralaia pepa dekenai stampa idia atoa totona.

Heb., “dubu ena ariara hahine.”

Anina be “Darea,” reana unai be beibi ena raka-lasi gabuna ia darea.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Heb., “ranu guri; guri.”

Heb., “ranu guri; guri.”

Heberu ai, reana unai ena anina be ena besoso bona kwara huina ia sevia.

Eiava “Terona ai lau helai.”

Inai rini ena latanai be lohia ta eiava ladana bada tauna ta ena maka ia noho.

Reana unai hereva idia gwauraia ta dekenai hemataurai hahedinaraia totona.

Unai be, Heliopolisi.

Eiava “loaloa.”

Eiava “ena gaukara ia karaia matamaia.”

Unai be, Heliopolisi.

Anina be “Tau ta ese Ta Ia Durua Gau Haida Ia Laloaboio Totona.”

Anina be “Natudia Edia Namba Ia Habadaia.”

Heb., “paraoa.”

Heb., “paraoa.”

Reana witi eiava bali.

Eiava “Sheol,” unai be, mase taudia guria gabuna. Diksenari itaia.

Diksenari itaia.

Raba au koremana.

Okari bamona huahua ta, mai ena bonana namona.

Anina be moni idia habadaia.

Eiava “Sheol,” unai be, mase taudia guria gabuna. Diksenari itaia.

Eiava “Sheol,” unai be, mase taudia guria gabuna. Diksenari itaia.

Eiava “tano ai.”

Heb., “tamana bamona.”

Unai be, Iakobo ia mase neganai ena matana do ia koua.

Unai be, Heliopolisi.

Reana natudia memero ma haida edia ladadia idia kokia.

Eiava “ena aiona ai ia taitai noho.”

Eiava “idau tauna bamona lau noho.”

Eiava “idau taudia bamona idia noho.”

Heb., “paraoa.”

Heb., “paraoa.”

Reana bali.

Gwauhamata ta hamomokania totona, guna unai bamona idia karaia.

Eiava “noho hanaihanai lalokauna.” Diksenari itaia.

Heb., “egu tamadia ida lau hekure diho.”

Eiava “hoia lou.”

Eiava “egu natuna havaraia siahuna ena matamana.”

Eiava reana, “egu lalohadai.”

Diksenari itaia.

Oda henia siahuna ia herevalaia.

Heb., “iena aena huana.”

Anina be “Unai Gauna Ia Abia Tauna; Unai be Iena Gau.”

Unai be, Iosepa.

Heb., “ena taunimanima ida idia haboua.”

Anina be “Aigupito Taudia Edia Taitai.”

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia