ESETA
1 Ahasuero* ena nega ai, ia ese provinsi ibounai 127 ia lohiaia,+ unai be India amo ia lao Etiopia,* 2 unai nega ai King Ahasuero be ena noho gabuna Susa dekenai ena terona ai ia helai,+ 3 bona ena lohia lagani ihatoina ai, ia ese ena lohia taudia bona ena hesiai taudia ibounai totona aria ta ia karaia. Parasa+ bona Media+ edia tuari orea gunalaia taudia, ladana bada taudia, bona provinsi edia lohia taudia be unai aria dekenai idia noho, 4 bona dina 180 lalonai iena basileia namo herea amo ia abia taga, ena siahu, bona ena hairai be idia dekenai ia hahedinaraia. 5 Bona unai dinadia ai idia karaia gaudia idia ore murinai, king ese Susa dekenai idia noho taudia ibounai, ladana bada taudia bona ladana maragi taudia totona dina 7 lalonai aria ta ia karaia. Unai aria be king ena noho gabuna ai ia noho uma gabu ena ariara dekenai ia karaia. 6 Unai gabu be keten kurokuro bona keten bulu amo idia hahairaia, unai keten be dabua namona ena varo bona wulu pepol amo idia kwatua, bona siliva rini lalonai idia atoa bona mabolo amo idia karaia du ai idia tauadae. Bona golo bona siliva amo idia karaia helai gaudia idia noho, bona floa be nadi kakakakana, mabolo nadi kurokurona, pel nadi bona mabolo nadi koremana amo idia karaia.
7 Golo kapusi lalonai wain idia bubua bona taunimanima dekenai idia henia. Kapusi ta ta edia toana be idauidau, bona king ese ia hegaegaelaia wain be bada herea. 8 Unai aria ai, taunimanima be edia ura hegeregerena wain idia inua diba, badina king ese ena ofesa taudia ia hadibaia ena ruma ai taunimanima be unai bamona idia karaia diba.
9 Danu Kwini Vasati+ be hahine ibounai totona King Ahasuero ena ruma ai aria ta ia karaia.
10 Dina namba 7 ai, king be wain ia inua bona ia moale dainai, ia ese Mehumana, Bisita, Harabona,+ Bigita, Abagata, Setare, bona Karakasa, King Ahasuero ena ofesa taudia 7 unai, ia hamaorodia, 11 king vairanai Kwini Vasati do idia abia mai, ia be kwara dabua ia atoa, unai amo taunimanima bona lohia taudia ese ena hairai do idia itaia, badina ia be hairai momokani. 12 Unai ofesa taudia be Kwini Vasati dekenai king ena oda herevana idia gwauraia, to ia ura lasi unai ia badinaia. Unai dainai king ia badu dikadika.
13 Vadaeni king ese aonega taudia, unai tano ena kastom idia diba taudia edia lalohadai ia tahua (badina king be gau ta ia do karaia lasi neganai, taravatu bona kota herevadia idia diba taudia ida unai gauna ia herevalaia guna, 14 bona ena sisiba henia taudia namodia 7+ be Karasena, Setara, Adamata, Tarasisi, Merese, Marasena, Memukana, idia be Parasa bona Media edia lohia taudia, king ida idia gaukara hebou bona unai basileia lalonai dagi badadia idia abia taudia). 15 King ia henanadai: “Kwini Vasati ese egu oda, ofesa taudia amo lau gwauraia oda unai, ia badinaia lasi dainai, taravatu hegeregerena, ia dekenai dahaka do lau karaia?”
16 King bona lohia taudia edia vairanai, Memukana ia gwau: “Kwini Vasati be ia kerere vadaeni, king sibona dekenai lasi,+ to King Ahasuero ena provinsi ibounai edia lohia taudia bona taunimanima ibounai dekenai danu. 17 Kwini ia karaia kara be hahine ibounai ese do idia dibaia, bona idia ese edia adavadia do idia matauraia lasi bona do idia gwau, ‘King Ahasuero ia gwau Kwini Vasati be ia dekenai do idia mailaia, to ia ura lasi ia mai.’ 18 Inai dina ai, Parasa bona Media edia lohia taudia edia adavadia be kwini ese ia karaia karana idia diba dainai, idia ese edia tatau dekenai unai do idia gwauraia, bona edia huanai hemataurai lasi karana bona badu do ia havaraia. 19 King e, bema oi dekenai ia namo, namona be oda oi henia, bona unai oda herevana be Parasa bona Media edia taravatu bukana ai do idia torea, bona ta ese do ia haidaua lasi,+ unai oda be inai, Vasati be oi, King Ahasuero, emu vairana ai do ia hedinarai lou lasi. Bona namona be oi, king, ese Vasati ena kwini dagi oi kokia bona Vasati ia hereaia hahinena dekenai do oi henia. 20 Bona king ena taravatu be ia lohiaia gabudia ibounai dekenai idia kamonai neganai, hahine ibounai be edia adavadia, ladana bada taudia bona ladana maragi taudia, do idia matauraia.”
21 King bona lohia taudia be unai hereva dekenai idia moale, bona king be Memukana ena hereva hegeregerena ia kara. 22 Vadaeni king be ia lohiaia provinsi ibounai dekenai revareva ia siaia,+ unai revareva be provinsi ta ta edia toretore dalana hegeregerena bona edia gado ta ta hegeregerena idia torea. Unai revareva ia gwau tatau be ruma bese edia kwarana bona ena gado korikori ai ena ruma bese do ia hereva henia.
2 Unai gaudia idia vara murinai, King Ahasuero+ ena badu ia ore neganai, ia ese Vasati ia karaia karana+ bona do ia panisia dalana ia laloatao.+ 2 Bena king ena hesiai taudia idia gwau: “King totona kekeni matamatadia, mai edia hairai, ita tahua be namo. 3 Namona be king ese ia lohiaia provinsi ibounai lalonai haida ia abia hidi,+ rami-hebou kekeni hairaidia be king ia noho gabuna, Susa dekenai idia abia lao totona, bona hahine idia noho rumana dekenai idia haboua. King ena eunuko tauna bona hahine naria tauna Hegai+ ese do ia naridia. Bona idia dekenai muramura idauidau idia henia edia tauanina ibounai dahua totona. 4 Bona king ese ia lalonamo henia kekeni matamata be Vasati ena gabu do ia abia bona kwini ai do ia lao.”+ King be unai lalohadai ia abia dae, bona unai bamona ia karaia.
5 King ia noho gabuna, Susa dekenai, Iuda tauna ta ia noho,+ iena ladana be Modekai,+ ia be Iairi ena natuna, Iairi ena tamana be Simei, Simei ena tamana be Kisa, Beniamina tauna.+ 6 Babulonia ena king, Nebukanesa, ese Ierusalema amo Iuda ena king, Iekonia,*+ bona ena taunimanima be Babulonia dekenai ia abidia lao neganai, Modekai danu ia abia lao. 7 Modekai be Hadasa ena ubua tamana. Hadasa be Eseta ena ladana ma ta. Ia be Modekai ena tamana ena tadikaka ena natuna kekeni,+ bona ena tamana bona sinana idia mase. Unai kekeni matamata be mai ena hairai bona ena toana be namo herea, bona ena tamana bona ena sinana idia mase neganai, Modekai ese ia naria ena natuna bamona. 8 King ese ia gwauraia oda herevana be provinsi ibounai dekenai idia halasia bona kekeni matamatadia momo be king ena noho gabuna, Susa dekenai idia abia lao bona Hegai ese ia naridia.+ Eseta danu be king ena ruma dekenai idia abia lao, bona hahine naria tauna Hegai ese Eseta ia naria.
9 Vadaeni Hegai be Eseta dekenai ia moale bona ia lalonamo henia, bena maoromaoro dala ia karaia tauanina dahua muramuradia+ bona ia ania aniani hegaegaelaia totona. Bona Hegai ese king ena ruma amo kekeni matamatadia 7 ia abia hidi Eseta idia durua totona. Danu ia ese Eseta bona ena hesiai kekenidia be hahine edia ruma ai gabu namo hereana dekenai ia atoa. 10 Eseta be ta dekenai ena taunimanima+ eiava ena varavara ia herevalaia lasi, badina Modekai+ ese ia hamaoroa ta dekenai unai do ia gwauraia lasi.+ 11 Dina ta ta ai, Modekai be hahine edia ruma ena ariara vairanai ia raka lao mai, badina ia ura diba bema Eseta be ia noho namonamo.
12 Kekeni matamatadia be edia tauanina ibounai dekenai muramura idia gaukaralaia, hua 6 be muro* dehoro idia gaukaralaia bona hua ma 6 be balsam* oela+ bona muramura idauidau idia gaukaralaia.+ Hua 12 murinai, idia ta ta be edia nega ai King Ahasuero dekenai do idia hakaua lao. 13 Bena kekeni matamata ia hegaegae king dekenai ia lao totona, bona ia be hahine edia ruma amo king ena ruma dekenai ia lao neganai, do ia noia gauna be ia dekenai do idia henia. 14 Dina ia diho neganai unai kekeni be king ena ruma ai do ia vareai, bona daba ai hahine edia ruma iharuana dekenai do ia giroa lou, bona ia be king ena eunuko tauna Sasagasa,+ king ena adavadia ma haida ia naria tauna unai, ese do ia naria. Bema king be unai kekeni dekenai ia moale, ena ladana do ia gwauraia bona ia do idia boiria.+
15 Bona Modekai ena vavana, Abihaili ena natuna Eseta, Modekai ese natuna ai ia halaoa kekenina unai,+ ena nega ia ginidae king ena vairanai ia hedinarai totona. Eseta be gau ta totona ia noinoi lasi, to king ena eunuko tauna Hegai, hahine ia naridia tauna unai, ena hereva sibona ia badinaia. (Unai nega ai Eseta idia itaia taudia ibounai be ia idia lalonamo henia.) 16 King Ahasuero ena lohia lagani namba 7 ena hua namba 10, unai be Tebete* hua ai,+ Eseta be King ena ruma dekenai idia hakaua lao. 17 Bona king ese Eseta ia lalokau henia bada, to hahine ma haida ia lalokau henia maragi, bona ena kara dainai king ese ia lalonamo henia, to rami-hebou kekeni haida dekenai unai bamona ia karaia lasi. Vadaeni king ese Eseta dekenai kwini ena kwara dabua ia atoa bona kwini ai ia halaoa, Vasati lasi.+ 18 Bona king ese ena lohia taudia bona ena hesiai taudia ibounai totona aria badana ta ia karaia, unai be Eseta ena aria. Bena king be provinsi ibounai dekenai idia noho dibura taudia ia ruhadia,* bona harihari gaudia momo herea ia henia noho.
19 Vadaeni rami-hebou kekenidia*+ be nega iharuana idia haboua neganai, Modekai be king ena ruma ena geiti vairanai ia helai noho. 20 Eseta be ena varavara bona ena taunimanima ia gwauraia hedinarai lasi,+ Modekai ese ia hadibaia hegeregerena. Eseta be Modekai ena hereva ia badinaia noho, guna Modekai ida ia noho neganai ia karaia hegeregerena.+
21 Unai nega ai, Modekai be king ena ruma ena geiti ai ia helai lalonai, king ena ruma ena iduara idia gimaia ofesa taudia rua, Bigitana bona Terese idia badu bona palani idia karaia King Ahasuero idia hamasea totona. 22 To Modekai ese unai ia dibaia, bona karaharaga Kwini Eseta ia hamaoroa. Bena Eseta ese Modekai totona king ia hereva henia. 23 Vadaeni unai gauna idia tahua bona idia davaria unai be momokani, bona unai tatau rua be au dekenai idia tauadae. Bona king ena vairanai unai ibounai be sivarai bukana ai idia torea.+
3 Unai murinai King Ahasuero ese Agaga tauna Hamedata+ ena natuna mero Hamana+ ia hanamoa bona ia dekenai dagi badana ia henia, bona ena dagi ese ia ida idia noho lohia taudia ibounai edia dagi ia hanaia.+ 2 Bona king ena hesiai taudia ibounai, king ena ruma ena geiti idia gimaia taudia unai, be Hamana ena vairanai idia tui diho bona tano dekenai kwarana idia atoa diho, badina king ese oda ia henia ia idia matauraia totona. To Modekai be ia tui diho lasi bona tano dekenai ena kwarana ia atoa diho lasi. 3 Vadaeni king ena ruma ena geiti idia gimaia hesiai taudia be Modekai dekenai idia gwau: “Dahaka dainai oi be king ena taravatu oi badinaia lasi?” 4 Dina ta ta ai idia be Modekai dekenai unai bamona idia hereva, to edia hereva ia kamonai lasi, bona idia ia hamaoroa ia be Iuda tauna ta. Bena idia ese Hamana dekenai Modekai ena kara idia herevalaia,+ unai amo do ia itaia Modekai ena kara do ia abia dae eiava lasi.+
5 Vadaeni Hamana ia itaia Modekai be ia dekenai ia tui diho lasi bona ena kwarana be tano dekenai ia atoa diho lasi neganai, Hamana ia badu dikadika.+ 6 To Hamana ia ura lasi Modekai sibona do ia hamasea, badina ia idia hamaoroa Iuda taudia be Modekai ena taunimanima. Vadaeni Hamana be dala ia tahua Ahasuero ena lohia gabudia ai idia noho Iuda taudia ibounai, Modekai ena taunimanima unai, do ia hamasea ore.
7 King Ahasuero ena lohia lagani namba 12,+ ena hua ginigunana, unai be Nisan* hua ai, idia ese Hamana vairanai Puru,+ unai be gadara ta* idia karaia, unai amo Iuda taudia hamasea dinana bona hua do idia abia hidi. Bona unai gadara amo hua namba 12, Adara* hua, idia abia hidi.+ 8 Vadaeni Hamana be King Ahasuero dekenai ia gwau: “Oi lohiaia provinsi ibounai lalonai+ bese ta ia noho, unai bese taudia be hanua idauidau ai emu taunimanima ida idia noho,+ bona edia taravatu be taunimanima ibounai edia taravatu amo ia idau. Bona idia be king ena taravatu idia badinaia lasi, bona king ia ura lasi unai taudia idia mauri noho. 9 Bema king dekenai ia namo, namona be taravatu ta idia torea, Iuda taudia hadikaia ore totona. Lau ese 10,000 siliva talent* be ofesa taudia dekenai do lau henia king ena dava bada kohu idauidau idia noho rumana ai do idia atoa totona.”*
10 Vadaeni king ese ena imana amo rini* ia kokia+ bona Agaga tauna+ Hamedata ena natuna mero Hamana dekenai ia henia,+ Hamana be Iuda taudia ia inai henia tauna. 11 King be Hamana ia hamaoroa: “Unai taunimanima bona edia siliva be oi dekenai lau henia, emu ura hegeregerena unai taunimanima oi kara henia.” 12 Hua ginigunana ena dina namba 13 ai, King ese ena seketere ia boiridia.+ Idia ese Hamana ena oda herevadia idia torea+ bona king ena gavana taudia, provinsi idauidau edia gavana taudia, bona taunimanima idauidau edia lohia taudia dekenai idia siaia, provinsi ta ta edia toretore dalana hegeregerena bona edia gado hegeregerena. Unai revareva be King Ahasuero ena ladana ai idia torea bona hamomokania totona king ena rini ena maka idia atoa.+
13 Revareva abia lao taudia ese king ena provinsi ibounai dekenai unai revareva idia abia lao. Unai revareva ai inai oda ia noho, hua namba 12, unai be Adara hua ena dina namba 13 ai,+ Iuda taudia ibounai, matamata bona burukadia, natudia bona hahine ibounai do idia hamasea ore, bona edia gau ibounai do idia abia.+ 14 Unai revareva ai ia noho hereva be provinsi ibounai dekenai taravatu ta ai idia halaoa bona taunimanima ibounai idia hadibaia, unai amo unai dina totona do idia hegaegae. 15 Revareva abia lao taudia be king ena oda hegeregerena idia lao haraga.+ Unai taravatu be Susa hanua dekenai idia siaia lao.+ Vadaeni king bona Hamana idia helai bona wain idia inua noho, to Susa hanua taudia be idia daradara bada, idia diba lasi dahaka ia vara noho.
4 Modekai+ be idia vara gaudia ibounai ia diba neganai,+ ena dabua ia darea bona puse dabua ia hahedokilaia bona ena kwarana ai lahi ena kahu ia atoa. Bena siti ena huana dekenai ia raka lao, mai lalohisihisi ida ia taitai badabada noho. 2 Ia lao ela bona king ena ruma ena geiti kahirakahira ia gini, badina puse dabua ia hahedokilaia tauna ta be king ena ruma ena geiti do ia vareai lasi. 3 Bona provinsi iboudiai+ dekenai king ena hereva bona taravatu idia gwauraia neganai, Iuda taudia idia lalohisihisi momokani, idia aniani lasi*+ bona idia taitai. Momo be puse dabua idia hahedokilaia bona lahi ena kahu latanai idia hekure noho.+ 4 Eseta ena hesiai hahinedia bona ena hesiai tatau* be Kwini Eseta dekenai idia mai bona unai sivarai idia herevalaia neganai, ia lalohisihisi bada. Modekai be puse dabua ia hahedokilaia dainai, ia totona dabua haida ia siaia, to unai dabua ia abia lasi. 5 Unai nega ai Eseta ese Hataka ia boiria bona ia oda henia idia vara gaudia be Modekai amo ia tahua totona. Hataka be king ena ofesa tauna* bona ia be king ese ia abia hidi Eseta ena hesiai gaukara ia karaia totona.
6 Vadaeni Hataka be Modekai hedavari henia totona siti ena ariara dekenai ia lao, unai be king ena ruma ena geiti vairana ai. 7 Modekai be ia dekenai idia vara gaudia bona Hamana ese Iuda taudia hamasea totona king ena dava bada kohu atoa rumana ai ia atoa moni ena bada+ be Hataka dekenai ia gwauraia.+ 8 Danu Modekai ese Hataka dekenai Susa siti ai idia torea revareva ia henia,+ unai revareva lalonai Iuda taudia ibounai do idia hamasea ore ena oda herevana ia noho. Hataka ese Eseta dekenai unai revareva do ia hahedinaraia bona idia vara gaudia do ia herevalaia+ bona Eseta do ia hamaoroa king dekenai ia lao bona ia noinoi ena taunimanima ia hebogahisi henia totona.
9 Hataka ia giroa lou bona Modekai ese ia gwauraia gaudia be Eseta dekenai ia herevalaia. 10 Eseta ese Hataka ia hamaoroa Modekai dekenai inai bamona do ia hereva:+ 11 “King ena hesiai taudia ibounai bona king ena provinsi ta ta ai idia noho taudia ibounai idia diba, bema tau ta eiava hahine ta be king ese ia boiria lasi to king ena ariara ai ia vareai,+ taravatu be tamona sibona: Ia be do idia hamasea. To bema king ese ena golo kepata* be ia dekenai ia poinia, ia do idia hamasea lasi.+ Bona dina 30 idia hanaia vadaeni, to king ese lau ia do boiria lasi.”
12 Hataka ese Eseta ena hereva be Modekai dekenai ia gwauraia neganai, 13 Modekai be Eseta dekenai ia gwau: “Namo lasi oi laloa oi be king ena ruma bese lalonai oi noho dainai, Iuda taudia ibounai amo oi sibona do oi roho mauri. 14 Bema inai nega ai oi be kara ta oi karaia lasi, vadaeni Iuda taudia be dala ma ta amo heduru do idia abia,+ to oi bona emu tamana ena bese taudia be do umui mase ore. Bona daika ia diba, reana oi be kwini ai oi lao badina inai bamona negana ai heduru oi henia diba.”+
15 Bena Eseta be Modekai dekenai ia gwau: 16 “Oi lao, bona Susa dekenai idia noho Iuda taudia ibounai oi haboua bona lau dainai do umui aniani lasi.+ Dina toi bona hanuaboi toi do umui aniani lasi bona inuinu lasi.+ Lau bona egu hesiai kekenidia danu be do ai aniani lasi. Ena be taravatu ia noho, to king dekenai do lau lao, bema unai dainai do lau mase, vadaeni do lau mase.” 17 Vadaeni Modekai ia lao bona Eseta ese ia gwauraia gaudia ibounai hegeregerena ia karaia.
5 Dina toi murinai,+ Eseta be ena kwini dabua ia atoa, bona ia lao king ena ruma ena ariara ai ia gini, unai be king ena ruma ia vaira henia, bona king be ena ruma lalonai terona ai ia helai noho, bona raka vareai gabuna ia vaira henia. 2 King ese Kwini Eseta ia itaia ariara ai ia gini noho neganai, ia lalonamo henia, bona king be ena imana ai ia dogoatao golo kepata* be Eseta dekenai ia poinia.+ Bena Eseta ia raka lao bona itotohi ena kwarana ia dogoatao.
3 King ese Eseta ia nanadaia: “Kwini Eseta e, dahaka oi ura? Emu ura gauna be dahaka? Bema egu basileia ena kahana ta oi ura, oi dekenai do lau henia!” 4 Eseta ia haere: “King e, bema oi dekenai ia namo, oi bona Hamana lau boiria,+ hari dina lau hegaegaelaia aria dekenai umui mai.” 5 Vadaeni king be ena hesiai taudia dekenai ia gwau: “Hamana umui hamaoroa do ia mai haraga, Eseta ena noinoi hegeregerena.” Vadaeni king bona Hamana be Eseta ese ia hegaegaelaia aria dekenai idia lao.
6 Wain idia inua noho lalonai, king ese Eseta ia nanadaia: “Dahaka oi ura? Emu ura gauna be oi dekenai do lau henia. Bona emu noinoi gauna be dahaka? Bema egu basileia ena kahana ta oi ura, oi dekenai do lau henia!”+ 7 Eseta ia haere: “Egu noinoi gauna be inai, 8 King e, bema lau oi lalonamo henia bona oi ura egu noinoi gauna oi henia bona egu ura gauna oi karaia, vadaeni namona be oi bona Hamana be kerukeru umui totona do lau hegaegaelaia aria dekenai umui mai. Bona kerukeru egu ura gauna do lau gwauraia.”
9 Unai dina ai Hamana ia moale dikadika. To, Hamana ia itaia Modekai be king ena geiti badinai ia helai bona ia dainai ia toreisi lasi bona gari toana ia hahedinaraia lasi neganai, Hamana be Modekai dekenai ia badu dikadika.+ 10 To, Hamana be kara ta ia karaia lasi bona ena ruma dekenai ia lao. Bena ena turadia bona ena adavana Sereseha ia boiria.+ 11 Hamana ia hekokoroku, badina ia be taga bada tauna, ena natudia memero be momo,+ king ese dagi badana ia henia bona king ena hesiai taudia bona lohia taudia ia hereaia.+
12 Hamana ma ia gwau: “Ma danu, Kwini Eseta be ta ia boiria lasi, to lau bona king sibona ia boiria Eseta ia hegaegaelaia aria dekenai ai lao totona.+ Danu lau ia boiria kerukeru ia bona king ida ai aniani hebou totona.+ 13 To unai ibounai ese lau ia hamoalea lasi, badina lau itaia unai Iuda tauna Modekai be king ena ruma ena geiti badinai ia helai noho.” 14 Vadaeni Hamana ena turadia ibounai bona ena adavana Sereseha be ia dekenai idia gwau: “Au ta oi haginia, ena lata be 50 kiubit.* Bona daba ai king oi hamaoroa Modekai be unai au dekenai do ia tauadae.+ Bena king ida oi lao bona aria oi moalelaia.” Hamana be unai lalohadai ia abia dae, unai dainai au ta ia haginia.
6 Unai hanuaboi ai king ia mahuta diba lasi. Unai dainai idia ia hamaoroa lohia negana ena sivarai bukana idia abia mai totona,+ bona ia dekenai idia duahia. 2 Unai buka ai idia davaria Modekai ese Bigitana bona Terese ia samania. Idia be king ena ruma ena iduara idia gimaia ofesa taudia rua, idia ese palani idia karaia King Ahasuero idia hamasea totona.+ 3 Bena king ia henanadai: “Inai kara dainai Modekai dekenai hanamoa bona ahuna idia henia, a?” Iena hesiai taudia idia gwau: “Lasi, ia totona gau ta idia karaia lasi.”
4 Gabeai king ia henanadai: “Daika be ariara ai ia gini?” Unai nega ai Hamana be king ena ruma ena murimuri ariara dekenai ia gini noho,+ ia ura king ia hadibaia ia be au ta ia hegaegaelaia vadaeni Modekai ia tauadae totona.+ 5 King ena hesiai taudia idia gwau: “Hamana+ be ariara ai ia gini noho.” Vadaeni king ia gwau: “Ia umui hakaua mai.”
6 Hamana ia raka vareai neganai, king be ia dekenai ia gwau: “Lau ura lau hanamoa tauna dekenai dahaka lau karaia be namo?” Unai nega ai Hamana be ena lalona ai ia gwau: “King be tau ta do ia hanamoa lasi, to lau sibona do ia hanamoa.”+ 7 Vadaeni Hamana be king dekenai ia gwau: “King e, oi ura oi hanamoa tauna dekenai inai bamona oi karaia, 8 namona be ia ese emu dabua+ do ia atoa bona oi guia hosi dekenai do ia guia, unai hosi ena kwarana ai kwara gauna namona ta ia noho. 9 Bena unai dabua bona hosi be emu dagi bada lohia tauna dekenai do idia henia, bona oi ura hanamoa tauna dekenai unai dabua do idia atoa, bona hosi latanai do ia helai bona siti ena ariara dekenai ia do idia abia loaloa. Bona ia vairanai do idia raka bona do idia boiboi: ‘King ese ia hanamoa tauna dekenai inai bamona idia karaia!’”+ 10 Maoromaoro king ese Hamana ia hamaoroa: “Karaharaga! Dabua bona hosi oi abia, bona Iuda tauna, Modekai, king ena ruma ena geiti vairanai ia helai tauna unai, dekenai emu hereva ibounai hegeregerena oi karaia.”
11 Vadaeni Hamana ese dabua bona hosi ia abia, bona Modekai dekenai dabua ia atoa+ bona Modekai be hosi latanai ia helai bena siti ena ariara dekenai ia abia loaloa, bona Hamana ia boiboi: “King ese ia hanamoa tauna dekenai inai bamona idia karaia!” 12 Unai murinai Modekai be king ena ruma ena geiti dekenai ia giroa lou, to Hamana be mai lalohisihisi ida ena ruma dekena ia lao haraga, ena kwarana be dabua ta amo ia koua. 13 Hamana be ena adavana Sereseha+ bona ena turadia ibounai dekenai idia vara gaudia ibounai ia gwauraia neganai, ena sisiba henia taudia bona ena adavana Sereseha be ia dekenai idia gwau: “Bema Modekai, hari dagi bada ia abia bona emu dagi ia hanaia tauna unai, be Iuda besena amo, oi be ia do oi halusia diba lasi. Oi be ia vairanai dika do oi davaria.”
14 Idia be Hamana ida idia hereva noho lalonai, king ena ofesa taudia idia mai bona Hamana be Eseta ese ia hegaegaelaia aria dekenai idia hakaua lao haraga.+
7 Vadaeni Kwini Eseta ena aria dekenai king bona Hamana+ idia lao. 2 Dina iharuana ena aria ai, wain idia inua noho lalonai, king be Eseta dekenai ia gwau: “Kwini Eseta e, emu noinoi gauna be dahaka? Oi dekenai do lau henia. Bona emu ura gauna be dahaka? Bema egu basileia ena kahana ta oi ura, oi dekenai do lau henia!”+ 3 Kwini Eseta ia haere: “King e, bema oi ese lau oi lalonamo henia, bona bema oi dekenai ia namo, lau noinoi lau bona egu taunimanima+ oi hamauria. 4 Badina lau bona egu taunimanima hamasea ore totona, tau ta be davana ia karaia vadaeni.+ Bema ai be igui hesiai tatau bona hahine bamona idia hoihoilaia, vadaeni gau ta do lau gwauraia lasi. To king e, inai dika badana oi koua be namo, badina inai ese oi dekenai dika do ia havaraia danu.”
5 Bena King Ahasuero be Kwini Eseta ia nanadaia: “Unai kara ia ura karaia tauna be daika, bona ia be edeseni ia noho?” 6 Eseta ia gwau: “Unai dagedage tauna be inai tau dikana Hamana.”
Bona Hamana be king bona kwini dekenai ia gari dikadika. 7 Unai aria lalonai king be mai badu ida ia toreisi bona ena ruma ena uma gabu dekenai ia raka lao, to Hamana be ia gini bona ena mauri* totona Kwini Eseta dekenai ia noinoi, badina ia diba king be ia do ia panisia. 8 King be ena ruma ena uma gabu amo aria idia karaia rumana dekenai ia giroa lou neganai, ia itaia Hamana be Eseta ia hekure patana kahirakahira ia lao. King ia gwau: “Oi ura egu ruma lalonai, egu vairanai kwini oi reipia danu, a?” King be unai hereva ia gwauraia neganai, maoromaoro idia ese Hamana ena vairana idia koua. 9 King ena ofesa tauna ta, Harabona+ ia gwau: “King e, Hamana ese Modekai, oi ia hamauria tauna unai,+ totona au ta ia hegaegaelaia danu.+ Unai au be Hamana ena ruma badinai ia noho, ena lata be 50 kiubit.”* Unai nega ai king ia gwau: “Hamana be unai au dekenai umui tauadae.” 10 Vadaeni Hamana be Modekai totona ia hegaegaelaia au dekenai idia tauadae, bona king ena badu ia ore.
8 Unai dina ai King Ahasuero ese Hamana,+ Iuda taudia edia inai tauna unai,+ ia biagua gaudia ibounai be Kwini Eseta dekenai ia henia. Bona Modekai be king dekenai ia lao, badina Eseta ese king ia hamaoroa Modekai be ena varavara tauna ta.+ 2 Bena king ese ena rini* ia kokia+ bona Modekai dekenai ia henia, unai be Hamana amo ia abia lou rini. Bona Eseta ese Modekai be Hamana ia biagua gaudia ibounai ena biaguna ai ia halaoa.+
3 Ma danu, Eseta be king ia hereva henia lou. Ia be king ena aena badinai ia tui diho bona mai taitai ida king ia noia, Agaga tauna Hamana ese Iuda taudia hadikaia totona ia karaia palani dikana koua totona.+ 4 King ese Eseta dekenai golo kepata* ia poinia,+ vadaeni Eseta ia toreisi bona king vairanai ia gini. 5 Eseta ia gwau: “King e, bema oi ura bona lau oi lalonamo henia, bona bema oi laloa inai be kara maorona bona lau dekenai oi moale, vadaeni namona be oda herevana ta oi torea, palani ia karaia tauna Hamana,+ Agaga tauna Hamedata ena natuna,+ ena revareva koua totona. Unai be oi lohiaia provinsi ibounai dekenai idia noho Iuda taudia hamasea revarevana. 6 Badina egu taunimanima dekenai do ia vara dika badana bona egu varavara idia hamasea karana lau itaia neganai, edena bamona unai lau haheaukalaia diba?”
7 Vadaeni King Ahasuero ese Kwini Eseta bona Iuda tauna Modekai dekenai ia gwau: “Kamonai! Lau ese Hamana ia biagua gaudia ibounai be Eseta dekenai lau henia+ bona Hamana be au dekenai lau tauadae vadaeni,+ badina ia ese palani ia karaia Iuda taudia hamasea totona. 8 Iuda taudia edia namo totona, umui be king ena ladana dekenai revareva ta umui torea bona king ena rini amo revareva dekenai maka umui atoa, badina king ena ladana ai revareva idia torea bona king ena rini amo maka idia atoa neganai, ta ese ia koua diba lasi.”+
9 Vadaeni hua ihatoina, unai be Sivana* hua, ena dina namba 23 ai, Modekai ese king ena seketere ia hamaoroa revareva idia torea totona, bona Iuda taudia totona Modekai ese ia gwauraia oda herevana idia torea, bona India amo ela bona Etiopia, provinsi ibounai 127 edia gunalaia taudia, gavana taudia, bona lohia taudia dekenai do idia siaia lao.+ Unai revareva be provinsi ta ta ai idia noho taudia edia gado bona Iuda taudia edia toretore dalana hegeregerena bona edia gado ai idia torea.
10 Modekai ese King Ahasuero ena ladana ai revareva ia torea bona king ena rini amo maka ia atoa,+ bona revareva abia lao taudia ese hosi amo idia abia lao. Unai hosi be idia heau haraga, bona king ena hesiai gaukara dekenai idia gaukaralaia. 11 Unai revareva lalodiai king ese siti idauidau ai idia noho Iuda taudia dekenai gwaumaoro ia henia, do idia haboua bona edia mauri* gimaia totona do idia gini bona bema taunimanima dikadia eiava provinsi taudia be idia tuari henia totona idia lao, idia ese do idia hamasea ore, edia hahine bona natudia danu, bona edia gau ibounai do idia abia.+ 12 King Ahasuero ia lohiaia provinsi ta ta lalonai unai kara be dina tamona ai do ia vara, hua namba 12, unai be Adara* hua ena dina namba 13 ai do ia vara.+ 13 Unai revareva ai ia noho taravatu be provinsi ibounai dekenai do idia siaia lao. Bona taunimanima ibounai dekenai unai taravatu do idia hadibaia, unai amo Iuda taudia be unai dina ai do idia hegaegae edia inai taudia edia dika davana idia henia totona.+ 14 Revareva abia lao taudia be king ena hesiai gaukara totona idia gaukaralaia hosi amo idia heau haraga, king ena oda hegeregerena. Unai taravatu be king ia noho gabuna, Susa+ siti dekenai idia gwauraia danu.
15 Bena Modekai be king ena vairana amo ia lao, ia ese king ena dabua bulu bona kurokuro ia karaia, golo kwara gauna ia atoa bona wulu dabua latana namo hereana, pepol gauna, ia karaia.+ Bona Susa siti ai idia noho taudia be mai moale ida idia boiboi. 16 Vadaeni Iuda taudia idia diba heduru do idia abia. Mai moale ida idia boiboi bona taunimanima ese idia matauraia. 17 Provinsi bona siti iboudiai lalonai Iuda taudia be King ena taravatu idia kamonai neganai, mai moale ida idia boiboi, bona aria momo idia karaia. Taunimanima momo be Iuda taudia dekenai idia gari dainai, sibona idia gwauraia idia be Iuda taudia.+
9 Hua namba 12, unai be Adara* hua,+ ena dina namba 13 ai, Iuda taudia be king ena hereva bona ena taravatu hegeregerena idia karaia.+ Unai dina ai Iuda taudia edia inai taudia idia ura Iuda taudia idia tuari henia, to unai ia vara lasi, badina Iuda taudia be edia inai taudia idia halusia.+ 2 King Ahasuero+ ena provinsi ibounai lalonai Iuda taudia be edia siti ta ta ai idia haboua, idia hadikaia gwauraia taudia idia tuari henia totona, bona ta be idia ia koua diba lasi, badina taunimanima be Iuda taudia dekenai idia gari.+ 3 Provinsi ta ta edia lohia taudia, provinsi ta ta edia gunalaia taudia,+ gavana taudia, bona king ena gaukara ma haida idia karaia taudia be Iuda taudia idia durua noho, badina idia be Modekai dekenai idia gari. 4 King ena ruma lalonai Modekai be siahu bada tauna,+ bona provinsi ta ta ibounai lalonai taunimanima be iena ladana idia diba, badina Modekai ena siahu ia bada ia lao noho.
5 Iuda taudia ese edia inai taudia be kaia amo idia hamasea ore. Idia ese edia ura hegeregerena edia inai taudia idia hadikaia ore.+ 6 King ia noho siti Susa dekenai+ Iuda taudia ese tatau 500 idia hamasea ore. 7 Danu, idia alaia mase taudia ma haida be inai: Parasanadata, Dalapono, Asipata, 8 Porata, Adalia, Aridata, 9 Paramasita, Arisai, Aridai, bona Vaisata, 10 unai be Hamedata ena natuna Hamana ena natudia 10, ia be Iuda taudia edia inai tauna.+ Iuda taudia ese Hamana ena natudia memero idia hamasea, to edia kohu idia abia lasi.+
11 Unai dina ai king ena siti Susa ai idia hamasea taudia edia namba be king idia hadibaia.
12 King be Kwini Eseta dekenai ia gwau: “Susa siti dekenai Iuda taudia ese tatau 500 bona Hamana ena natudia memero 10 idia alaia mase vadaeni. Bema iniseniai momo idia hamasea, provinsi ma haida dekenai unai bamona ia vara vadaeni, ani? Vadaeni hari emu noinoi be ma dahaka?+ Oi dekenai do lau henia. Bona emu ura gauna ma ta be dahaka? Unai hegeregerena do ia vara.” 13 Eseta ia gwau: “King e, bema oi dekenai ia namo,+ vadaeni hari dina idia badinaia taravatu hegeregerena, Susa ai idia noho Iuda taudia dekenai gwaumaoro oi henia kerukeru unai do idia karaia danu.+ Bona Hamana ena natudia 10 be au dekenai idia tauadae be namo.”+ 14 Vadaeni king ese oda ia henia unai bamona idia karaia totona. Susa dekenai taravatu idia halasia, bona Hamana ena natudia memero 10 idia tauadae.
15 Susa ai idia noho Iuda taudia be Adara hua ena dina namba 14 ai idia haboua lou+ bona Susa ai tatau 300 idia alaia mase, to edia kohu idia abia lasi.
16 King ena provinsi idauidau ai idia noho Iuda taudia danu be idia haboua edia mauri idia gimaia totona.+ Iuda taudia ese edia inai taudia 75,000 idia hamasea ore.+ To edia kohu idia abia lasi. 17 Unai be Adara hua ena dina namba 13 ai unai bamona idia karaia, bona dina namba 14 ai idia laga-ani bona unai dina be aria bona moale dinana ai idia halaoa.
18 Susa ai idia noho Iuda taudia be dina namba 13+ bona dina namba 14 ai idia haboua,+ bona dina namba 15 ai idia laga-ani bona unai dina be aria bona moale dinana ai idia halaoa. 19 Unai dainai siti ma haida ai idia noho Iuda taudia ese Adara hua ena dina namba 14 be moale bona aria dinana ai idia halaoa,+ bona ta ta dekenai aniani be harihari gauna bamona idia henia.+
20 Modekai+ ese idia vara gaudia be buka ai ia torea bona revareva amo King Ahasuero ia lohiaia provinsi ibounai lalonai idia noho Iuda taudia, gabu daudau bona kahirakahira idia noho taudia dekenai ia siaia. 21 Ia ese idia ia hamaoroa lagani ta ta ai Adara hua ena dina namba 14 bona dina namba 15 idia moalelaia totona, 22 badina unai dinadia ai Iuda taudia be edia inai taudia amo idia laga-ani bona unai hua ai edia taitai bona lalohisihisi ia ore+ bona idia moale. Idia ese unai dinadia ai idia moale bona aria idia karaia bona ta ta dekenai aniani be harihari gauna bamona idia henia bona ogogami taudia dekenai harihari gaudia idia henia.
23 Bona Iuda taudia idia lalotamona idia hamatamaia moale ariadia do idia karaia noho bona Modekai ese idia totona ia torea gaudia idia badinaia. 24 Agaga tauna Hamedata+ ena natuna Hamana,+ Iuda taudia ibounai edia inai tauna unai, be idia ia hadikaia ore totona palani ia karaia,+ bona ia ese Puru ia karaia,+ unai be gadara ta,* Iuda taudia do ia hagaria bona ia hadikaia ore totona. 25 To Eseta be king dekenai ia mai neganai, king be inai oda herevana ia gwauraia bona idia torea:+ “Namona be Iuda taudia totona ia karaia palani dikana+ be ia dekenai do ia vara.” Bona idia ese ia bona ena natudia memero be au dekenai idia tauadae.+ 26 Unai dainai idia ese unai aria dinadia ena ladana idia hatoa Purimi,* ladana ma ta be Puru.+ Vadaeni Modekai ese unai revareva lalonai ia torea herevadia bona Iuda taudia ese idia itaia gaudia bona idia dekenai idia vara gaudia dainai, 27 idia bona edia sene taudia bona idia bamoa taudia ibounai be edia lalona idia hadaia,+ unai dina rua do idia moalelaia bona revareva lalonai idia noho herevadia hegeregerena lagani ta ta ai unai do idia karaia. 28 Uru ta ta ibounai lalonai, ruma bese ta ta, provinsi ta ta, bona siti ta ta ai unai dinadia idia laloatao bona moalelaia be namo. Bona Iuda taudia huanai Purimi aria dinadia do idia karaia noho, bona edia bese taudia huanai unai dina do idia laloatao hanaihanai.
29 Bena Abihaili ena natuna, Kwini Eseta bona Iuda tauna Modekai be revareva iharuana amo Purimi aria dinadia moalelaia karana idia hamomokania. 30 Modekai ese Ahasuero ia lohiaia provinsi+ ibounai 127 ai idia noho Iuda taudia dekenai revareva ia siaia,+ unai revareva ai maino herevadia bona hereva momokani ia torea, 31 unai amo ia hamomokania Purimi aria dinadia be nega korikori ai do idia karaia, Iuda tauna Modekai bona Kwini Eseta ese idia oda henia hegeregerena,+ bona Iuda taudia bona edia bese taudia be edia lalona idia hadaia unai idia badinaia totona.+ Ma danu aniani lasi taravatuna* do idia badinaia+ bona heduru totona Dirava dekenai do idia noinoi.+ 32 Bona Eseta ena oda herevana ese Purimi aria dinadia moalelaia karana ia hamomokania,+ bona unai be buka ta dekenai idia torea.
10 King Ahasuero ese tano bona motumotu ai idia noho taudia ia oda henia igui hesiai gaukara idia karaia totona.
2 Bona king ena siahu bona ena goada amo ia hagugurua gaudia ibounai, bona Modekai+ be king ese ia hanamoa dainai ia abia ladana bada+ ena sivarai ibounai, be Media bona Parasa edia king edia buka lalonai idia torea, ani?+ 3 Iuda tauna Modekai be King Ahasuero ena iharuana. Iuda taudia huanai ia be lada badana ia abia bona ena tadikakadia momo herea ese ia idia matauraia bada, ia be ena taunimanima bona edia sene taudia ibounai edia namo totona ia gaukara.
Ia be Xerxes I, Dariuse Badana ena natuna mero (Darius Hystaspis).
Eiava “Kusu.”
2Ki 24:8 ai ena ladana be Iehoiakini.
Diksenari itaia.
Diksenari itaia.
Ap. B15 itaia.
Gau ma haida danu, hegeregere tuari gaukara, abitorehai, eiava unai bamona gaudia amo ia ruhaia.
Eiava “kekeni matamata.”
Ap. B15 itaia.
Diksenari itaia.
Ap. B15 itaia.
Talent ta be 34.2 kg. Ap. B14 itaia.
Eiava reana, “Lau ese 10,000 talent be king ena dava bada kohu haboua rumana ai do lau atoa, gaukara karaia taudia totona.”
Unai rini ena latanai be lohia ta eiava ladana bada tauna ta ena maka ia noho.
Diksenari ai, “Aniani lasi taravatu” itaia.
Heb., “edia kopina idia utua tatau.”
Heb., “king ena eunuko.”
Diksenari itaia.
Diksenari itaia.
22.3 m bamona. Ap. B14 itaia.
Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.
22.3 m bamona. Ap. B14 itaia.
Unai rini ena latanai be lohia ta eiava ladana bada tauna ta ena maka ia noho.
Diksenari itaia.
Ap. B15 itaia.
Diksenari ai, “Ne′phesh; Psy·khe′” itaia.
Ap. B15 itaia.
Ap. B15 itaia.
Diksenari itaia.
Diksenari itaia.
Diksenari itaia.