Hereva Momokani ese Kara Dika Taudia Ia Haidaua
“Henaohenao tauna ta ena dibura laganidia idia ore lasi, to idia ruhaia haraga, bena ia be hua 7 lalonai henaohenao karadia 500 ia karaia. Hahine ia hadikaia tauna ta, be panisi lagani 10 idia ore lasi to lagani 6 murinai idia ruhaia, ese hahine ta ia kara dika henia bena ia alaia mase. Ia sori bona ia gwau do ia karaia lou lasi ala-ala tauna ese dibura ia rakatania murinai, ruma ta ia makohia, ia vareai bona taunimanima toi ia aladia mase.”—Reader’s Digest, November 1990.
“Justice Department be stadi ta ia karaia bona ia davaria dibura ruma amo idia ruhaia taudia 63 pesen be lagani toi lalonai kara dika herea idia karaia dainai polisi ese idia guidia lou.”—The New York Times, April 3, 1989.
“Momo idia laloa kara dika rakatania gabuna namona be dibura dekenai, to unai be momokani lasi. Dibura gabudia be hegeregere ‘kohu haboua gabuna’ bamona eiava ‘kara dika ena sikuli gabudia bamona.’ ”—Toronto Sunday Star, March 20, 1988.
New York siti ena dibura gabuna ta, ladana Rikers Island, ena dibura naria tauna ta, ia gwau: “Mero ta ena lagani be 19 ia mai dibura badina ia be henaohenao karana ta lalonai, gima tauna ena gaukara ia karaia dainai. To do ia raka lasi neganai, ia be gima tauna lasi to ia be ipidi do ia gaukaralaia tauna ta ai ia lao.”—New York magasin, April 23, 1990.
“Dibura gabudia edia iduara be hegeregere idia giroagiroa bamona: kara dika taudia iboudiai toi toi amo rua rua be dibura amo idia raka lasi bena lagani toi murinai idia giroa lou dibura.”—Time magasin, May 29, 1989.
ATAI herevadia be sivarai matamatadia lasi. Ita diba vadaeni: Dibura gabuna be kara dika taudia ia durudia diba lasi edia kara dikadia idia rakatanidia totona. To Hereva Momokani sibona ese. Ia hamomokania sivaraina ta be Ron Pryor ena sivarai.
Ron ese ena dina ia hamatamaia totona ia ese ena ruma bese ida Bible ena siri ta idia duahia hebou. Ena headava maurina be maino bona lalokau amo ia honu. Edia noho ruma be namo herea bona goeva. Edia natudia memero rua be idia sikuli noho neganai, idia be sikuli memero namodia—drag idia gaukaralaia lasi, inuinu kekero muramura idia inua lasi, bona idia be hekwakwanai ta idia havaraia lasi. Hari idia be sikuli idia rakatania vadaeni bona Keristen gaukara lalonai idia vareai. Ron bona adavana, Arlynn, be idia bisi bada danu Keristen gaukara lalonai. Edia mauri idia gaukaralaia haida idia durua totona.
To guna, lagani 1970 lalonai, Ron Pryor be dibura gabu dekenai ena kota dinana ia naria noho badina ta ia alaia mase dainai. Kota ia davaria Ron ese unai kara dika ia karaia, bena dibura dekenai idia siaia lao. Guna, Ron be kara dika momo ia karaia bona nega momo dibura dekenai ia lao. To namona be Ron ese sibona ena sivarai ia gwauraia.
“Lauegu ‘dibura panisi’ ginigunana lau laloa be varo ta amo lau idia kwatua dabua laini dekenai. Lauegu lagani be 3 eiava 4 neganai, lau helai namonamo diba lasi, lau mareremarere momo bona lau gadara loaloa. Nega haida lau raka oho bena lau boio, polisi ese lau idia davaria bona lau idia abia lao ruma dekenai. Bona sinagu ia gwau bema unai kara lau hadokoa lasi, ia ese tama sina lasi natudia idia naria taudia do ia boiridia bona do idia mai lau idia abia lao bona lau do idia lokaia. Lau helai bona lau taitai, idia lau naria lau idia abia totona. To idia mai lasi. Bona sinagu ese dabua laini dekenai varo amo lau ia kwatua.
“Lau tubu daekau neganai, nega ibounai kerere lau karaia, bona bema lau lalohisihisi neganai, kara dika lau karaia. Lau laloa daradara momo, lau badu bona lau lalohisihisi bona lau laloa taunimanima ese lau idia ura henia lasi. Lau diba lasi dahaka be maoro bona dahaka be kerere. Egu mamina hegeregerena kara lau karaia, egu lalohadai amo lasi. Sikuli lalonai klas ta amo lau idia siaia lao ma ta dekenai, badina hahediba taudia idia ura lasi lau idia hadibaia. Grade 7 lalonai lau feil bona ruma amo lau heau boio. Bible siri ena hereva hegeregerena, hebamo dika lau davaria bena kerere dika herea lalonai lau vareai lao.—1 Korinto 15:33.
“Dabua laini panisi lau rakatania bona kara dika memero edia sikuli lalonai lau vareai. To idia ese lauegu kara idia haidaua lasi. Nega momo lau heau boio bona lau idia abia lou. Virginia dekenai sikuli ta amo lau heau oho bona taraka ta lau henaoa bena polisi ese lau idia abia. Diadi ta, ladana Jenkins, vairanai lau gini neganai lau davaria, lau henaoa taraka be ia ena. Unai neganai lauegu mauri lagani be 16 sibona, to idia gwau lau be mero dikana momokani bona taunimanima badana bamona lau idia kota henia. Lau idia siaia dibura dekenai lagani rua lau noho totona.
“Dibura amo lau raka lasi neganai, lauegu lagani be 20 bona motabaik ta lau abia. Lau ese motabaik ena heau siahu lau moalelaia bada, to unai sibona lasi. Lau ese orea ta ladana Pagans lalonai lau vareai. Idia be motabaik orea ta bona idia be nega ibounai kerere idia tahua, bona nega ibounai idia ura kerere idia havaradia. Lau be idia danu lau hebamo be auka lasi.
“Gabeai, lau be motuka taria gaukara ta lau abia, Florida amo kohu lau abidia lao gabu haida dekenai. Unai neganai lau be Pagans orea lau rakatania vadaeni, to lagani 1969 lalonai Virginia taoni dekenai lau ginidae neganai, lauegu Pagan turadia gunadia haida lau davaridia. Pati ai karaia—uaina ai inua, bona drag ai ania danu. Bena hepapahuahu ta ia vara, ia bada ia lao bona ai inuinu kekero bona drag ai ania danu dainai, lau ese tau ta lau pidia mase. Hebamo dika ena huahua ta! Gabeai polisi taudia rua ese lau idia henanadai henia bona lau hamaorodia lau ese unai tau lau pidia mase. Unai be lagani 1970 lalonai.
“Dibura dekenai lauegu kota dinana lau naria noho lalonai, kerere momo lau havaraia. Hegeregere, gaukara haida idia henia dibura tauna ta ese kofi ia mailaia. Nega momo, kapusi rua idia henia, ta be gabeai ai inua totona. Unai dabai egu kapusi ta lau duduia ma kofi ta ia bubua totona, to ia gwau, ‘Ta do lau henimu lasi.’ Unai amo lau diba ia ese ma dibura tauna ta do ia henia. Unai dainai lau gwau, “O, hari dabai kofi be hegeregere lasi, a?’ Ia gwau, ‘Io.’ ‘Vadaeni, lauegu oi abia lou.’ Egu kofi lau negea ena vairana dekenai. Unai dainai lau idia lokaia daiutu maragina ta lalonai.
“Vadaeni lau be unai daiutu maragina lalonai, uindo ta be lasi bona ena lababa be 2.5 mita bona ena lata be 3 mita daiutuna lalonai, lau raka loaloa. Bena nega ginigunana egu mauri lalonai, lau helalo. ‘Dahaka dainai egu mauri be dika rohoroho? Dahaka dainai dibura ai lau vareai bena lau raka lasi nega momo? Dahaka dainai unai ruma maragina lalonai lau noho? Dahaka dainai lau mauri noho? Dahaka dainai? Dahaka dainai? Dahaka dainai?’ Lau henanadai momo to haere be lasi. Bena sibogu lau hamaoroa, lau gwau: ‘Inai be egu mauri dokona. Ma dala ta be lasi. To dala tamona be bema Dirava ia noho, bema Dirava ta ese lau ia itaia diba, bona ia diba lau mauri noho, bona lauegu kara edia anina ia lalo-pararalaidia—lau sibona lau lalo-pararalaidia lasi! Dirava e, bema oi noho momokani, bona lau oi itaia, bema gau ta lau karaia diba—mani oi hamaorogu!’
“Unai daiutu lalonai Bible ta ia noho. Lau laloa, lau gwau, ‘Iniseniai do lau hamatamaia.’ Bena Bible lau duahia hamatamaia. Dahaka lau duahia be lau laloatao lasi. To lau laloatao lau duahia sibona, gau ta lau lalo-pararalaia lasi. Wiki ta murinai lau giroa lou guna lau noholaia dibura daiutuna ta dekenai. Dibura daiutu ta idia kehoa, bona ma tau ta ia noho lasi. Unuseniai lau idia atoa, bena dina rua murinai, ma dibura tauna ta idia atoa lau danu. Unai nega lalonai, mai hekwarahi bada danu Bible lau duahia noho. Lau ia itaia bena ia henanadai, ia gwau: ‘Oi ura Bible oi lalo-pararalaia, a?’ Lau gwau: ‘Oibe!’ Ia gwau: ‘Buka ta do lau abia oi ia durua totona.’ Ia ese Iehova ena Witness tauna ta ia tore henia—guna idia be ia danu idia stadi karaia—vadaeni buka ta ladana Mauri Hanaihanai Ia Lao Henia Hereva Momokanina lau ia henia. Unai be July 1970 lalonai.
“Lau duahia matamaia, buka ena hamatamaia amo ela bona dokona. Lau duahia gaudia momo dekenai lau lalo-parara lasi, to idia be mai edia anina. Iehova ena Witness taudia ese lau idia stadi henia neganai, guna daiutu maragi lalonai lau henanadai gaudia iboudiai edia haere lau davaria. Nega ginigunana lauegu mauri lalonai, lau ese kara maoromaoro bona kara kerere lau dibaia. Nega ibounai lauma aniani lau abia, bona “idia sibona ese edia lalona idia hadibaia lou, hadibaia lou, ela bona idia manada vadaeni . . . , maoro bona kerere edia toana idia diba namonamo” taudia bamona lau lao. (Heberu 5:14) Egu lalohadai ia diari bona egu lalona ena mamina ia mauri lou!
“Unai hereva momokani Bible amo lau abia ese lauegu lalohadai ia haidaua momokani. Unai buka be hora 24 lalonai lau duahia ore. Hanuaboi tamona lalonai lau idau vaitani. Lau ura dikadika lau diba hereva momokanina be ma dibura taudia haida danu idia diba be namo. Bona lau laloa idia iboudiai be lau bamona do idia moale bada. To lasi. Guna lau be kerere momo lau havaraia ma dibura taudia haida totona; bona hari lau be edia lalona lau habadua momokani—momo idia laloa unai bamona lau karaia diba lasi! To Witness taudia be nega ibounai idia mai dibura gabuna dekenai lau danu idia stadi henia totona, unai dainai aonega dalana amo lau haroro.
“Lauegu kara momo lau haidaua, bona hua rua murinai, lau idia abia hidi gaukara haida lau naria totona dibura ruma lalonai. Nega haida lau idia ruhaia danu, guna unai bamona idia karaia lasi badina guna lauegu kara be ia dika momokani dainai. Bible amo lau dibaia taravatu be egu mauri lalonai anina idia havaraia. Hereva momokani ranudia, Dirava ena Hereva amo be egu mauri idia hagoevaia, hegeregere aposetolo edia nega lalonai idia karaia bamona. Edia hagoevaia siahuna be 1 Korinto 6:9-11 lalonai idia torea, ia gwau:
“ ‘Umui diba lasi, a, kara dika taudia be Dirava ena Basileia do idia davaria lasi? Umui sibona umui koia lasi, Lebulebu taudia, kaivakuku idia tomadiho henia taudia, heudahanai taudia, eiava lebulebu hahine edia kara idia tohotohoa tatau, eiava tatau ese tatau danu hemarai karadia idia karaia taudia. Eiava henaoa taudia, mataganigani taudia, kekero taudia, edia hereva dekenai haida idia hadikaia taudia, eiava haida edia gau idia dadia taudia. Inai bamona taudia ta lasi be Dirava ena Basileia do ia davaria diba. Umui haida be guna unai bamona umui karaia. To Dirava ese umui emui kara dika ia huria vadaeni.’
“Vadaeni, lau lao kota. Lau ala-ala dainai lagani 20 idia henia dibura dekenai do lau noho. Lagani 1971 lalonai, lau idia siaia lao, gadi momo taudia idia naria dibura gabuna ta dekenai. Unuseniai egu Bible stadi Witness taudia danu lau hamatamaia lou. Egu kara lau haidaua momokani vadaeni. Bona nega daudau lasi murinai, unai dibura gabuna matamata dekenai, gaukara haida lau idia henia bona nega haida holide lau abia danu. Holide negana ta, ia danu lau noho Witness tadikaka ta lau nanadaia, lau gwau: ‘Dahaka ese egu bapatiso ia koua?’ Ia ese unuseniai ia noho kongregesen ia nanadaia, bena ia gwau: ‘Gau ta lasi.’ Lagani 1973, adorahi kahana ai, bapatiso lau abia, uma ta dekenai, boromakau edia ranu inua gabuna lalonai. Ranu lalonai lau diho neganai lau guriguri danu, badina Iesu ese unai bamona ia karaia Ioridane Sinavai dekenai Ioane Bapatiso ese ia bapatisoa neganai.
“Unai murinai, lauma dalanai lau goada lau lao haraga. Unuseniai kongregesen ena Haroro School dekenai lau vareai—lau dibura dainai Kingdom Hall dekenai lau lao lasi. To egu hereva lau abia neganai, kaset dekenai lau hegaegaelaia, bena Kingdom Hall dekenai kaset idia gadaralaia kongregesen tadikaka ese idia kamonai totona. School sisiba henia tauna ese ena sisiba ia siaia lau dekenai lau ia durua totona. Dibura dekenai wiki lalonai hebouhebou ai karaia bona dibura taudia haida ai boiridia mai.
“Unai nega ibounai lalonai lau ese Bible siri momo lau diba. Idia be hegeregere nadi vadavada bamona, idia ese lau idia hakaua lao, guna mauri dikana lau noholaia amo, ela bona lau be Paulo ena hereva Kolose 3:9, 10 dekenai lau abia dae, ia gwau: ‘Umui ta ta dekenai umui koikoi lasi. Badina be emui mauri gunana mai ena dika dabua gunana bamona umui kokia vadaeni. Bona mauri matamata umui atoa vadaeni. Inai mauri matamata be Dirava ese ia havaraia. Bona ia ese nega ibounai diba matamata ia henia noho ia lao bona Dirava ena toana momokani do umui abia.’
“Lagani 1978 lalonai, parole board komiti ese nega ihatoina lau idia kikilaia. Nega rua lauegu ura dibura rakatania totona idia koua egu kara dikadia dainai. To unai negai, unai komiti ese revareva 300 bamona idia abia Witness tadikaka bona ma haida amo, bona egu kara lau haidaua gaudia idia gwauraidia.
“Dibura amo lau idia ruhaia dalana be ia namo ia lao neganai, headava lalohadai lau abia danu. Witness taihu ta, ladana Arlynn, vabu ta, be dibura dekenai lau noho neganai lau ia tore henia. Bona ia mai ena natuna rua danu lau idia vadivadi henia. Lau ese ia lau lalokau henia bona ia danu lau ia lalokau henia. February 1, 1978 lalonai, dibura amo lau idia ruhaia. February 25, 1978 lalonai, ai headava. Hari lagani ibounai 13 idia ore vadaeni, to ai be mai moale danu ai noho. Emai natuna mero ta be ia headava bona Iehova ena Witness ena orea lalonai ia goada noho. Ma mero ta be nega ibounai hesiai gaukara ia karaia Iehova ena Witness taudia edia hedikwota opesi Brooklyn, New York dekenai.
“Egu guriguri edia haere lau abia vadaeni. Lau tanikiu bada herea tadikaka bona taihu edia heduru bada lau dekenai dainai. Egu moale ibounai be moale Diravana, Iehova, ena amo ia mai.—1 Timoteo 1:11.
“Lauegu kara dika dainai lau sori bada. Bona egu kara dika gunadia lau lalodia neganai, lau moale lasi momokani. Nega momo lau guriguri vadaeni Dirava dekenai egu kara dika ia gwauatao totona, bona lau diba Dirava ese egu kara dika ia gwauatao vadaeni. Guna kara dika lau karaia taunimanima dekenai. Lau ura idia ese edia kudouna dekenai egu kara dika do idia gwauatao. Bona danu lau ura lau alaia mase tauna be Iehova ese do ia hatorea isi lou bona ia be mai ena dala do ia mauri hanaihanai Dirava ena Paradaiso lalonai, tanobada dekenai. Unai ese egu moale do ia habadaia momokani!”
Auri dibura gabudia bona ruma maragina lalonai unai tau idia koua kara dika ia rakatania totona, to unai be ia hegeregere lasi; to Bible ena hereva momokani ese ia hanamoa. Ia ese Ron Pryor ia durua ena kara dika gunadia edia dabua ia kokia bona dabua matamata, Keristen dabua, ia hahedokilaia. Edena bamona ia vara? Badina “Dirava ena hereva be ia mauri noho, bona ia be mai ena siahu.” Unai siahu danu be kara dika amo ta ia ruhaia diba.—Heberu 4:12.
[Blurb on page 15]
Diadi Jenkins ena taraka lau henaoa!
[Blurb on page 16]
Daiutu maragina lalonai Bible ta ia noho. Lau duahia matamaia
[Blurb on page 16]
Lau ala-ala dainai lau idia siaia lagani 20 dibura dekenai do lau noho
[Picture on page 17]
Ron Pryor bona ena adavana, Arlynn, hari inai nega lalonai