Matamata Taudia Idia Henanadai . . .
Dahaka Dainai Tamagu be Ia Mase?
TAUNIMANIMA iboudiai idia hoa Al ena tamana, gorere lasi tau goadana, be hospital ta dekenai ia lao neganai. Al ia laloa do ia noho daudau lasi bena ruma ai do ia giroa mai. To ena gorere ia bada haraga, bona ia mase. Mai taitai ida, Al ia gwau: “Lau abia dae diba lasi ia mase vadaeni, badina ia be tau goadana.”
Kim ena tamana be lalokau Keristani tauna ta. Guna, gorere ta ia abia hanaihanai dainai, hospital ai ia noho, to idia laloa ia namo ia lao noho. Dina ta, mei rumana lalonai ia moru. Kim ia gwau: “Ia lau itaia neganai lau diba ia mase vadaeni. Egu sinana bona taihuna badana be iena kudou idia hamatamaia toho, CPR bamona idia karaia. Lau heau egu daiutu dekenai bona lau guriguri: ‘Iehova e, ia vara gauna oi koua. Mani, ia mauri noho!’ To ia noga lasi.”
Hari tanobada dekenai mase be gau dikana momokanina. Baibel ia gwau; “Inai tanobada dekenai idia vara gaudia ibounai be mai edia nega korikori . . . Vara be mai ena nega, mase danu be mai ena nega.” (Hadibaia Tauna 3:1, 2) Bema oi maragi negana amo ema bona hari oi be Keristani ta, Baibel ena hereva dahaka dainai taunimanima idia mase, mase taudia be edena bamona, bona toreisi lou helarona oi diba vadaeni.a
To, reana oiemu tamana eiava sinana ia mase dainai oi dara doko. Oiemu mauri negana lalonai ia be gau auka hereana ta. Oiemu mamina be hegeregere oi idia rakatania bona oi sibona oi naria diba lasi. Lalona ena mamina bona tauanina idia do lo lasi, ena be gau momo oi sibona oi karaia diba to dala idauidau ai oi ura emu tama sina ese oi idia durua noho.b
Unai dainai ripoti ta ia gwau matamata taudia edia gari gauna badana be edia tamana o sinana ese do idia masetania, be hoa gauna lasi. Kekeni matamata ta ia gwau: “Nega momo egu tama sina ese lau idia habadua, to lau ura lasi gau ta ia vara idia dekenai. Unai lau lalo-hekwarahilaia.”—The Private Life of the American Teenager.
Ia be hoa gauna lasi bema emu tamana o sinana ia mase vadaeni, reana emu lalohadai idia mase bamona. Matamanai, do oi mamia lasi, reana do oi taitai diba lasi. Unai be vaia taunimanima edia kara. Ia lalohisihisi bada neganai, salamo torea tauna ia gwau: “Lau be lau manoka vadaeni, badina [dara doko] ese lau [ia] botaia patapata.” (Salamo 38:8) Buka ta Death and Grief in the Family ia gwau: “Tau ta be bero dikana ia abia o turiana ia makohia neganai, iena tauanina ia hisihisi bada haraga lasi. Unai ese tauanina ia durua bona ia naria hisihisi bada ia mamia [haraga] lasi totona. Dara doko be unai bamona.” To gabeai, lalohadai idia mase bamona mamina ia ore neganai, dahaka do ia vara?
‘Lau Badu Bada Herea’
Luka 8:52 ai, ita duahia kekeni ta ia mase murinai, “iboudiai idia taitai, kekeni totona idia taitai.” Oibe, iseda lalokau tauna ia mase neganai, vaia, do ita taitai, do ita laloa iseda kerere dainai ia mase, do ita gari—do ita badu.
Dahaka dainai oi badu? Badina iseda tama sina ese ita idia naria neganai ita goada. Unai dainai ta ia mase neganai, ita gari bona idia ese ita idia rakatania kava lalohadaina do ita abia. Oiemu tama sina, idia ura lasi oi idia rakatania. To mase be iseda inai tauna. (1 Korinto 15:26) Mase ese iseda lalokau tauna ia abia neganai, gau ta ita haboioa, unai hemami be momokani bona mai hisihisi bada herea. Mauri laganidia 18 kekeni, ladana Wendy, ia gwau: “Egu tamana ena mase murinai, egu hemami be sibona lau noho bona lau gari. Nega momo lau ura tamagu ia noho bona lau ia durua diba.” Oi haboioa gaudia—edia lalokau, edia heduru, edia hahegani oi lalohadailaia neganai—reana do oi badu.
Haheitalai ta be kekeni matamata Debbie, ena vavana ia lalokau henia bada. Vavana ia mase murinai ia torea, ia gwau: “Ia maoro lasi unai bamona tau namona, aiemai lalokau tauna, bona Iehova ia lalokau henia tauna, be mai hisihisi ida ia mase. Ena be lau maragi ema bona lau bada Keristani dalana lau diba bona dahaka dainai taunimanima idia buruka bona idia mase, bona taunimanima namodia edia hisihisi edia badina lau diba, to unai badu mamina lau abia neganai lau hoa.”
Haida ese edia mase vadaeni tamana o sinana idia badu henia. Victoria ia gwau: “Lagani gunanai egu tubuna tau ia mase. Ia mase dainai lau badu henia, bona egu badu ia ore neganai, lau lalohisihisi bada.” Momokani, ma haida be Dirava idia badu henia. Tamana ena kudou ia dika bona ia mase lagani 14 kekenina Terri, ia gwau: ‘Dirava lau badu henia. Dahaka dainai Tamagu ia mase, ia lau lalokau henia, bona ena heduru lau ura bada neganai?’
‘Egu Lalona ese Lau Ia Samania’
Nega momo tama o sina idia mase murinai ta ena lalona ese ia samania. Baibel ia gwau: “Ita ibounai ita kara dika vadaeni, bona Dirava ena hairaina guba dekenai ita abia be hegeregere lasi.” (Roma 3:23) Unai dainai, nega haida matamata taudia be tama sina ida idia hepapahuahu. Tamana o sinana idia mase murinai, idia hepapahuahulaia gaudia idia laloatao bona idia lalohisihisilaia bada.
Namona be inai oi laloatao: Idia lalokau heheni taudia be nega haida do idia lalo-tamona lasi momokani. Elisa ia gwau: ‘Sinagu lau lalokau henia bona lau diba ia ese lau ia lalokau henia, to hua haida lalonai, ia do gorere lasi negana ai, hekwakwanai idia vara. Ia dekenai lau badu—hari lau diba, anina lasi gaudia dainai—to unai neganai lau laloa idia be mai anina bada. Nega ta, ia dekenai lau badu dikadika, lau heau daekau haraga egu daiutu dekenai, bona lau laloa ia mase be namo. Sinagu ia gorere bona haraga ia mase murinai, ai heailaia gaudia ai do hamaoromaoroa lasi. Hari egu lalona ese lau ia samania.’ Herevana guna dahaka oi gwau eiava laloa, oi be emu tamana o sinana ena mase ena badina lasi. Oiemu kerere dainai ia vara lasi.
Dara Doko Ena Hisihisi
Ena be oi diba ia be oiemu kerere lasi, to reana oi dara doko, eiava lalohisihisi bada herea oi mamia. Baibel negana ai idia noho abidadama tatau bona hahine ese unai idia mamia danu. Iosepa ena lalokau tamana ia mase neganai, “tamana ena vairana dekenai iena kwarana ia atoa diho, ia tai, bona ia kisi henia.” (Genese 50:1) Danu, iena turana Lasaro ia mase neganai, “Iesu ia tai.”—Ioane 11:35.
Ta ese ena tamana o sinana ena mase ia taitailaia neganai, vaia taunimanima edia kara, nega haida lalohisihisi bada herea ese idia ia hametaua bada. Iena hisihisi ia ura haheitalaia neganai, salamo torea tauna ia gwau “mai lalohisihisi danu kwarana [ia] atoa diho, iena sinana totona ia taitai tauna bamona.” (Salamo 35:14) Lalohisihisi ese oi ia hametaua neganai, emu “goada ia haorea.” (Salamo 119:28) Reana aniani oi ura lasi eiava sikuli dekenai kamonai be auka. Reana oi lalo-metau.
Ia mauri noho tamana o sinana bona oiemu tadikaka bona taihu idia lalohisihisi bada danu dainai oi do idia durua lasi, unai ese emu dara doko ia habadaia. Kim ia gwau: “Tamagu ai guria murinai, ai ura guna bamona ai noho. Hari Sinagu be ruma biaguna. To nega haida, famili Baibel stadi ai karaia negana ai, ia taitai badabada. Hanuaboi ai ia taitai, bona egu tamana ena ladana ia boiboi lau kamonai.”
Lalona Hagoadaia Dalana
Peroveta tauna Ieremia be nega ta ia gwau: “Egu lalohisihisi be ia namo lou diba lasi. Egu kudouna be ia manokamanoka noho.” (Ieremia 8:18) Reana oi laloa oiemu lalohisihisi do ia ore diba lasi. To aposetolo Paulo ena hereva oi laloa: “Dirava . . . ita hanamoa . . . bogahisihisi bona durua ibounai ia henia Diravana.” (2 Korinto 1:3, 4) Dirava be iena Hereva, Baibel, ena rau amo, unai heduru ia henia. Ma danu, iena lauma ese iseda famili bona turadia ia doria ita idia durua totona.
Namo lasi badu kava ese oi ia koua Dirava ena heduru oi tahua totona. Kara maoromaoro tauna Iobu be ia kerere badina iena hekwakwanai ia doria Dirava dekenai. Mai lalohisihisi ida ia gwau: “Guna lau maino noho, to Dirava ese egu aiona ia dogoatao bona lau ia botaia bona moia.” (Iobu 16:12, 13, Today’s English Version) To Iobu ia laloa kerere. Satani, Dirava lasi, ese Iobu ena hekwakwanai ia havaraidia. Tauhau Elihu ese Iobu ia hamaoroa “Dirava ese kara dika ia karaia lasi. Ia ese nega ta, tau ta dekenai ia kara maoromaoro lasi, a? Lasi bona lasi momokani.” Iobu ia kerere dainai, gabeai ena sori herevana ia henia.—Iobu 34:12; 42:6.
Unai hegeregerena, reana turana ta ese oi do ia durua oiemu laloa dalana oi haidaua totona. Kim ia gwau: “Keristani elda burukana ese ai ia hamaoroa toreisi lou helarona ai laloaboio lasi, Ioane 5:28, 29 bona 1 Korinto 15:20 ai ida ia duahia. Ia gwau: ‘Emu tamana do ia giroa mai, to umui abidadama noho bena ia do oi itaia diba Paradaiso lalonai.’ Unai do lau laloaboio lasi! Ma ia gwau mase be Dirava ena ura lasi taunimanima totona. Unai dainai lau diba Dirava ese egu tamana ena mase ia karaia lasi.”
Baibel siridia herevalaia ese Kim ena lalohisihisi ia haorea haraga lasi, to ia durua matamaia. Oiemu lalohisihisi bona dara doko oi hanamoa matamaia diba danu. Edena dalana ai unai oi karaia diba be hereva gabena ai do ai herevalaia.
[Footnotes]
a Hereva ma haida be Mauri Hanaihanai Paradaiso Lalonai bukana lalonai oi itaia diba, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese idia printaia.
b Matamata taudia haida ese varavara ma haida, hegeregere edia lalokau tubuna tau o hahine, lalana, o vavana, idia hetura heheni namo herea to idia mase vadaeni, inai hereva be idia totona danu.
[Picture on page 26]
Gau auka hereana ta oiemu mauri lalonai be tamana o sinana ena mase