Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • pr karoa 2 rau 6-10
  • Daika ese Ita Ia Hamaoroa Diba?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Daika ese Ita Ia Hamaoroa Diba?
  • Mauri ena Anina be Dahaka? Edena Bamona Oi Davaria Diba?
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Mauri be Ia Vara Kava A?
  • Ta ese Edia Oromadia Ia Lalodia Guna
  • Baibel ena Hereva
  • ‘Hoa Dalanai Ita Ia Karaia’
  • Inai Dainai Ita Diba Dirava Ia Noho
    Dirava ese Ita Ia Laloa Eiava?
  • Gau Iboudiai Havaradia
    Buka Helaga Herevalaia
Mauri ena Anina be Dahaka? Edena Bamona Oi Davaria Diba?
pr karoa 2 rau 6-10

2

Daika ese Ita Ia Hamaoroa Diba?

1 Daika ese mauri ena anina ita ia hamaorolaia diba? Bema masini karaia tauna ta oi itaia, oi diba lasi gauna ta ia karaia noho, unai masini ia karaia ena badina do oi davaria dalana namona be, ia karaia tauna do oi nanadailaia, ani?

2 Vadaeni, mauri gaudia idauidau iboudiai, tanobada ai ita itadia gaudia, edia oromadia bona edia lalodia gaudia maragimaragidia edia oromadia be namo herea. Taunimanima ena darana ena oromana danu be hereadae. Bona dina bona hisiu bona guba ena anina ibounai be edena bamona? Edia oromadia ese idia hahedinaraia Dirava ese ia lalohadailaidia guna bena ia karadia, ani? Momokani, unai gau iboudiai ia karadia ena badina be ia ese ita ia hamaorolaia diba.

Mauri be Ia Vara Kava A?

3 The Encyclopedia Americana ia gwau: “Mauri gaudia edia tauanidia edia kahadia idauidau idia gaukara hebou namonamo dalana be hereadae,” ma ia gwau unai ese ia hahedinaraia “ta ese edia gau ta ta be edia gabu korikoridia ai ia atodia namonamo.” Hisiu tahudia tauna Sir Bernard Lovell ese mauri gaudia edia anina ia gwauraidia, ia gwau: “Mauri gaudia edia anina gaudia maragimaragidia ta ia vara kava be auka herea . . . Momokani, ia vara kava dalana be lasi.”

4 Unai hegeregerena, hisiu tahudia tauna Fred Hoyle ia gwau: “Saiens taudia, mauri gaudia edia oromadia idia tahudia, edia lalohadai iboudiai edia badina ta be matamanai mauri be ia vara kava herevana. To saiens taudia ese edia diba mauri ena oromana enai idia habadaia noho lalonai, ia hedinarai ia vara kava dalana be lasi. Mauri ia vara kava diba lasi.”

5 Saiens dalana matamatana ta amo mauri gaudia edia kahadia maragimaragidia, mata ese ia itadia diba lasi gaudia, edia oromadia idia stadilaidia. Unai dala tahua tauna Michael Denton ia gwau: “Sel ta lalonai ena kahana idauidau momo be hoa dalanai idia gaukara hebou dainai, unai bamona gauna ia vara kava herevana ai abia dae diba lasi.” “Ai hoalaia bada gauna ma ta be, edia oromadia ese idia hahedinaraia edia oromadia ia lalodia davari guna bena ia karadia tauna be mai ena aonega bada herea.” “Edia kahadia maragimaragidia ese idia hahedinaraia ia karadia tauna ese ena palani idia ediai be ia hagugurua vaitani.”

6 Denton be ma ia gwau: “Ai itadia gaudia iboudiai lalodiai, ai ese hairai hereadaena bona aonega hereadaena ai itadia; unai ese ia hahedinaraia vaitani mauri ia vara kava diba lasi. Mauri gauna korikorina ta ena kahana maragimaragina ta​—⁠protin o jin ta​—⁠be ita karaia diba lasi; vadaeni unai gau korikorina, ia vara kava diba lasi bona taunimanima ese edia diba amo idia karadia gaudia iboudiai ia hereadia gauna, be ia vara kava herevana do ita abia dae be maoro, a?” Ma ia gwau: “Ena be mauri lasi gaudia haida, kristal o sinoufleik hegeregeredia, edia kahadia maragimaragidia be ta ese ia palanilaidia gaudia hegeregeredia idia hekamo hebou namonamo, to sel ta mai maurina ese ia hanaidia momokani.” Bona profesa ta ladana Chet Raymo ia gwau: “Lau hoa bada . . . Toana be ena kahana ta ta iboudiai be ta ese hoa dalanai ia karadia, ta ta ena gaukara ena gaukara do idia karaia totona.”

7 Hari saiens tauna Denton ia laloa “inai gau korikoridia matamatadia be idia vara kava herevana idia harorolaia goadagoada noho taudia” be gori ta idia abia dae noho. Momokani, Darwin ena hereva, mauri gaudia be matamanai idia vara kava herevana, be ia ese ia gwauraia ‘gori badana ta.’

Ta ese Edia Oromadia Ia Lalodia Guna

8 Mauri lasi gauna be ia mauri matamaia kava dalana be lasi, lasi vaitani. Mauri gaudia iboudiai tanobada ai mai edia oromadia namo hereadia, idia vara diba dalana tamona be, ta ese edia oromadia ia lalodia guna bena ia karadia. Bona, bema ta ena anina ena kahana idauidau idia hekamokau dalana laloa be auka, anina be ia laloa guna bena ia karaia tauna ena diba be bada.

9 Haheitalai haida be inai: Laulau ta ita itaia neganai, ita diba unai ese ia hamomokania torea tauna be ia noho. Buka ta ita duahia neganai, ita abia dae torea tauna ia noho. Ruma ta ita itaia neganai, ita abia dae haginia tauna be ia noho. Trafik laiti ita itaia neganai, ita diba kaunsolo ia noho. Unai gau iboudiai be karadia taudia ese mai edia lalohadai ida idia karadia. Bona ena be karadia taudia ita diba momo lasi, to ita diba idia noho.

10 Unai hegeregerena, mauri gaudia tanobada ai edia oromadia namo hereadia ese idia hahedinaraia ia lalodia guna bena ia karadia Diravana be ia noho. Guba hisiudia oreadia bilion bilion, idia ta ta lalodiai be hisiu bilion bilion ese danu unai idia hahedinaraia. Bona hisiu iboudiai ese taravatu idia badinadia goevagoeva; heau, siahu, diari, regerege, paoa, bona graviti idia biagudia taravatudia unai. Bema taravatu atodia tauna be lasi, taravatu idia noho diba a? Roketi saiens tauna Dr. Wernher von Braun ia gwau: “Guba bona tanobada gaudia idia biagudia taravatudia idia senisi sisina lasi, unai dainai ai ese roketi ta ai karaia diba hua do ia heau henia, bona ena heau negana ena daudau be ai gwauraia maoromaoro guna diba, sekeni ta amo ai kerere lasi. Inai taravatu be ta ese ia atodia.”

11 Momokani, unai gau edia oromadia ia henidia bona unai taravatu ia atodia Diravana be iseda matana korikoridia amo ita itaia diba lasi. To graviti, paoa, eiava reidio ena siahu ita itaia diba lasi dainai, ita gwau idia noho lasi, a? Lasi, badina be unai gau edia anina ita itaia diba. Vadaeni, ena be gau iboudiai ia karadia bona ia biagudia Diravana ita itaia diba lasi, to namo lasi ita be unai dainai ita gwau ia noho lasi, badina be ena ima karakara gaudia ita itadia, ani?

12 Paul Davies, profesa ta, ia laloa taunimanima edia noho be vara kava gauna lasi. Ia gwau: “Ta ena palani hegeregerena ita noho.” Ma ia gwau: “Egu saiens gaukarana amo lau abia dae momokani ta ese guba bona tanobada edia anina ia karaia mai ena aonega bada herea ida; unai dainai, unai ibounai ia vara kava herevana be lau abia dae diba lasi.”

13 Vadaeni, ia hedinarai, guba, tanobada, bona mauri gaudia tanobada ai be idia vara kava diba lasi. Iboudiai ese idia hahedinaraia aonega bada Diravana mai siahuna ese ia karadia.

Baibel ena Hereva

14 Baibel danu ese unai ia hahedinaraia. Aposetolo Paulo ia gwau: “Momokani, ruma ibounai be mai edia karaia tauna, to gau ibounai ia karaia tauna be Dirava sibona.” (Heberu 3:⁠4) Bona aposetolo Ioane ia torea herevana ta be inai: “Aiemai Lohiabada, aiemai Dirava e, oi be hegeregere momokani vadaeni, taunimanima ibounai ese hairai bona mataurai oi do idia henia, bona oiemu siahu henunai do idia noho. Badina be gau ibounai be oi ese oi havaraia. Oiemu ura dainai oi karadia, bona oiemu ura dainai idia noho.”​—⁠Apokalupo 4:⁠11.

15 Baibel ese ia hahedinaraia, ena be Dirava ita itaia diba lasi, to ena kara be ia karadia gaudia ese idia hahedinaraidia. Ia gwau: “Badina be iena hehuni gaudia, ena noho hanaihanai siahuna bona ena dagi, be tanobada ia karaia negana amo idia hedinarai, . . . ia karadia gaudia ese idia hahedinaraidia.”​—⁠Romans 1:​20, The New English Bible.

16 Baibel ese ia hahedinaraia Dirava ese ia havaradia gaudia, mai eda hemataurai ida ita hoalaidia gaudia, ese iena diba bona ena siahu idia hahedinaraia. Bona namona be ita tanikiu henia ita itaia diba lasi dainai, badina be ia be guba bona tanobada karadia Diravana dainai ena siahu be bada herea. Baibel ia gwau: “Bema tau ta ese [Dirava] ia itaia, do ia mauri noho diba lasi.”​—⁠Esodo 33:⁠20.

17 Inai hereva, Dirava ese taunimanima ena oromana ia laloa bena ia karaia herevana, be mai anina bada ita edai. Dirava ese taunimanima ia karadia be mai badina, unai dainai eda mauri be mai anina bona ita ese nega namona ita naria diba. Bema lasi, ita mauri bena ita mase sibona, helaro be lasi. Unai dainai, gau badana be Dirava ena palani ita taunimanima edai be do ita davaria. Bena dala do ita abia hidi diba, unai palani hegeregerena do ita noho eiava lasi.

18 Bona danu, Baibel ia gwau Dirava be mai ena lalokau bona ita ia laloa bada. Aposetolo Petero ia gwau: “Ia ese umui ia naria noho.” (1 Petero 5:7; ma Ioane 3:16 bona 1 Ioane 4:​8, 16 itadia.) Iena lalokau ena bada do ita lalo-pararalaia totona, eda lalona bona eda tauanina ia karadia dalana mani ita laloa.

‘Hoa Dalanai Ita Ia Karaia’

19 Baibel lalonai David ia gwau: “Hahegari bona hoa dalanai lau oi karaia.” (Salamo 139:14) Unai be momokani, badina be taunimanima ena kwara harana bona ena tauanina edia oromadia be aonega bada Diravana ese ia lalodia guna bena ia karadia.

20 Emu kwara harana ena lalona ese kompiuta iboudiai edia ia hereadia. The New Encyclopædia Britannica ia gwau: “Diba na hemami varodia amo siaia dalana ese telefon rumana bada hereana ena ia hereaia momokani; taunimanima ena kwara harana ena gaukara siahuna ese kompiuta badadia edia ia hanaia momokani.”

21 Diba bona laulau milion milion be emu kwara harana ese ena lalona ai ia haboudia, to ena gaukara be unai sibona lasi. Ia dainai oi hioga diba, paraoa oi gabua diba, gado idaudia ai oi hereva diba, kompiuta oi gaukaralaia diba, o peleini oi taria diba. Emu holide o au huahuana ta ena mamina namona be oi laloa guna diba. Gau edia anina oi tahua diba bona oi karadia diba. Oi ese danu oi lalokau diba, bona nega gunana, hari inai nega, bona nega vaira danu oi lalodia diba. Ita taunimanima ese kwara harana bamona gauna ta ita karaia diba lasi, badina be ia karaia Diravana ena aonega bona diba ese taunimanima iboudiai edia ia hereadia.

22 Saiens taudia ese kwara harana idia gwauraia, idia gwau: “Inai masini namo hereana mai ena oromana namo hereana ese inai gaukara ia karadia dalana be ia hedinarai goevagoeva lasi. . . . Reana taunimanima ese kwara harana ena anina ibounai do idia davaria lasi, ela bona hanaihanai.” (Scientific American) Bona profesa Raymo ia gwau: “Momokani, taunimanima ena kwara harana ese diba ia haboua dalana, eiava ia helalo lou dalana, be ita diba momokani lasi. . . . Ia lalonai be nev sel handred bilion, idia ta ta iboudiai be sel idaudia tausen tausen ida diba idia siaia heheni; idia siaia daladia oromadia be au mai rigidia edia oromadia hegeregeredia. Idia daukau heheni daladia idauidau momo herea davaridia be auka herea.”

23 Emu matana edia gaukara daladia ese kamera iboudiai edia gaukara daladia idia hereadia. Emu taiana be regerege idauidau idia kamonai diba bona oi idia hakaua maoromaoro diba. Emu kudouna be pamu ta, ena gaukara dalana be diba bada indinia taudia ese idia tohotohoa diba lasi. Emu tauanina ena kahana namo hereadia ma haida be inai: emu udu-baubauna, emu malana, emu imana, emu rara varovarodia, bona emu bogana.

24 Indinia ta, kompiuta badana ena oromana laloa davari bena karaia gaukarana idia henia tauna, be ia gwau: ‘Egu kompiuta be ta ese ena oromana ia laloa davari guna bena ia karaia; unai hegeregerena, egu tauanina, masini ta bamona, ena oromana bona ena kahana idauidau idia gaukara hebou dalana be ta ese ia lalodia davari guna.’

25 Taunimanima ese peleini, kompiuta, basikele, bona gau idaudia idia karadia be mai badina; unai hegeregerena, taunimanima edia kwara haradia bona edia tauanidia ia lalohadailaidia guna Diravana ese ita ia karaia be mai badina. Bona ena aonega ese taunimanima edia ia hereaia dainai, iena gaukara ita tohotohoa diba lasi. Vadaeni, ita ia karaia bona tanobada ai ita ia atoa ena badina, bona dahaka be eda nega vairai do ia vara, be ia ese ita ia hadibalaia diba, ani?

26 Unai ita diba neganai, eda kwara haradia bona eda tauanidia, Dirava ese ita ia henia gaudia, ita gaukaralaidia diba, iseda mauri ena anina hagugurua totona. To Iena palani be edeseniai ita davaria?

[Study Questions]

1, 2. Ta ese masini ta ia karaia ena badina davaria dalana namona be dahaka?

3, 4. Mauri ia vara kava dalana be ia noho a?

5-7. Saiens dalana ta ese edena bamona ia hahedinaraia mauri gaudia idia vara kava diba lasi?

8, 9. Haheitalai ta oi gwauraia, oi hahedinaraia gau be mai karadia taudia.

10. Dahaka ese ia hahedinaraia Dirava be ia noho?

11. Ena be Dirava ita itaia diba lasi, to dahaka dainai namona be ita abia dae ia noho?

12, 13. Idia davaridia gaudia ese dahaka idia hahedinaraia?

14. Baibel ese gau iboudiai karadia Diravana edena bamona ia gwauraia?

15. Dirava ena kara haida be edena bamona ita diba?

16. Taunimanima ese Dirava idia itaia diba lasi; dahaka dainai unai ita moalelaia be namo?

17, 18. Dahaka dainai Dirava ese gau iboudiai ia karadia herevana be mai anina bada ita edai?

19. Salamo torea tauna David ese dahaka ia gwauraia hedinarai?

20. Buka ta ese taunimanima ena kwara harana edena bamona ia gwauraia?

21. Kwara harana ena gaukara ita diba neganai, dahaka lalohadai ita abia be namo?

22. Saiens taudia ese taunimanima ena kwara harana edena bamona idia gwauraia?

23, 24. Tauanina ena kahana namo hereadia haida oi gwauraidia, bona indinia ta be dahaka ia gwau?

25, 26. Dirava ese dahaka ita ia hadibalaia diba?

[Picture on page 7]

Gau ta karaia ena badina davaria dalana namona be, karaia tauna nanadailaia

[Picture on page 8]

Mauri gaudia edia oromadia be DNA gauna maragimaragina lalonai idia hedinarai

[Picture on page 9]

“Taunimanima ena kwara harana ena gaukara siahuna ese kompiuta badadia edia ia hanaia momokani”

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia