Ma Haida be Edena Bamona Idia Heduru Diba?
“BEMA gau ta lau karaia diba, lau oi hadibaia be namo.” Ita momo be ena lalona dekenai ia tai turana eiava varavara dekenai unai bamona ita hereva. Oibe, ita ura momokani ita heduru. Dala idauidau do ita tahua ita durudia totona. To ena lalona dekenai ia tai tauna be ita ia hamaoroa: “Lau laloa inai dala amo lau oi durua diba,” a? Nega momo unai ia vara lasi. Ia hedinarai namonamo, bema ita ura ena lalona dekenai ia tai tauna ita durua bona ena lalona ita hagoadaia, namona be ita sibona ita toreisi bona gau ta ita karaia.
Baibel ena aonega herevana ta ia gwau: “Hereva maorona gwauraia namonamo karana, be golo herahera siliva bosea latanai bamona.” (Aonega Herevadia 15:23; 25:11) Dahaka ita gwau bona dahaka ita gwau lasi, dahaka ita karaia bona dahaka ita karaia lasi totona ita aonega be namo. Buka Helaga amo heduru herevadia haida be inai.
Inai Oi Karaia . . .
Kamonai: Iamesi 1:19 ia gwau: “Hereva dekenai do umui kamonai haraga.” Ena lalona dekenai ia tai tauna ena hereva oi kamonai henia neganai, oi durua bada diba. Edia lalona dekenai idia tai taudia haida be reana idia ura edia mase lalokau tauna idia herevalaia, idia ura iena aksiden eiava iena mase ia havaraia gorerena idia herevalaia, eiava ia mase murinai edia mamina be edena bamona idia ura idia herevalaia. Unai dainai oi nanadaidia: “Oi ura oi herevalaia, a?” Namona be edia ura hegeregerena idia karaia. Iena tamana ia mase negana ia laloa neganai, tauhau ta ia gwau: “Lau ia durua bada gauna be ma haida idia henanadai dahaka ia vara bena egu hereva idia kamonai henia momokani.” Mai emu haheauka bona mai emu hebogahisi ida oi kamonai, bona namo lasi oi laloa nega iboudiai haere eiava hekwakwanai hanaia daladia oi gwauraidia. Namona be idia ura idia herevalaia gauna idia herevalaia.
Edia lalona oi hagoadaia: Namona be edia lalona oi hagoadaia, oi hamaorodia idia karaia diba gaudia iboudiai idia karaia edia lalokau tauna ia mase lasi totona (eiava oi diba idia momokani bona edia lalona do ia hagoadaia herevadia oi hamaorodia). Edia lalona oi hagoadaia, oi hamaorodia edia mamina—lalohisihisi, badu, idia laloa idia kerere, eiava ma lalohadai ta—be reana vaia taunimanima momo ese idia mamia. Mase ia vara dainai lalohisihisi idia hanaia namonamo taudia ma haida edia sivarai oi hamaorolaidia. Aonega Herevadia 16:24 ia gwau, unai bamona “hereva namodia” ‘edia mamina be namo tauanina dekenai.’—1 Tesalonika 5:11, 14.
Dala oi karaia oi bamodia totona: Namona be dala oi karaia idia oi bamodia noho totona, mase tauna ia mase dina haida murinai sibona lasi, badina unai neganai turadia bona varavara momo idia noho, to idia be hanaihanai idia karaia mauri dalana dekenai idia giroa murinai, hua momo murinai danu oi bamodia. Unai dala ai oi hamomokania oi be “turana” korikorina, “nega dika” ai ena turana ia durua tauna.—Aonega Herevadia 17:17.
Bema oi laloa heduru idia abia be namo, oi naria lasi oi idia hamaoroa totona—oi karaia sibona
Oi sibona oi toreisi, heduru karadia haida oi karaia totona: Durudia totona gaukara haida oi karaia be namo, a? Ta ese natudia ia naridia be namo, a? Vadivadi turadia bona varavaradia be mai edia mahuta gabudia, a? Nega momo, vanegai sibona edia lalokau tauna ta ia mase taudia idia hoa bada dainai, idia diba lasi dahaka idia karaia be namo. Unai dainai idia diba lasi edena dala ai ma haida idia hadibadia idia heduru diba totona. Vadeni, bema oi itaia idia be gau ta idia abia be namo, namo lasi oi naria ela bona idia hereva; oi sibona oi toreisi bona gau ta oi karaia. (1 Korinto 10:24; mani 1 Ioane 3:17, 18 itaia.) Ena adavana ia mase hahinena ta ia laloatao, ia gwau: “Momo idia gwau, ‘Bema gau ta lau karaia diba, lau oi hadibaia be namo.’ To egu turana ta ia naria lasi. Mahuta daiutuna dekenai ia vareai, mahuta patana ena dabua ia kokia, bona egu adavana ena mase tauanina ese ia hamiroa dabua ia kokia bona ia huridia. Ma turana ta ese baketi, ranu, bona hagoevaia gaudia ia abia, bona egu adavana ia mumuta gabuna ia hagoevaia. Wiki haida murinai, kongregesen elda ta be iena gaukara dabua ia hahedokilaia, bena mai ena gaukara kohu ida ia mai bona ia gwau, ‘Lau diba gau haida idia makohi. Unai gaudia be dahaka?’ Unai tau lau laloa bada badina iduara ta ena dogoatao gauna ia moru dainai ia helai kerere, bona paua gauna ta ia kerere, bona ia ese ia hanamodia!”—Iamesi 1:27 itaia.
Heabidae karana oi hahedinaraia: Baibel ese ita ia hadibaia lou: “Idau taudia emui ruma lalonai do umui abia dae.” (Heberu 13:2) Namona be ita laloaboio lasi, edia lalona dekenai idia tai taudia ita abidia dae be gau badana. Namo lasi ita gwau, “oi ura neganai oi mai sibona,” to namona be dina ta bona hora ta ita gwauraia. Bema idia ura lasi idia mai, oi hesiku lasi. Reana sisina sisina oi veridia be namo. Reana emu boiboi idia dadaraia, badina idia laloa ma haida edia vairanai do idia tai garina. Eiava idia laloa, namo lasi unai negana ai ma haida ida idia aniani bona idia hebamo karana idia moalelaia. Baibel lalonai, heabidae karana ia hahedinaraia hahinena Lidia oi laloa. Luka ia gwau, ena ruma dekenai ia boiridia murinai, “ia ura bada” ai lao.—Kara 16:15.
Haheauka bona lalo-parara oi hahedinaraia: Edia lalokau tauna ta ia mase murinai, edia lalona dekenai idia tai taudia edia hereva dekenai oi hoa lasi. Namona be oi laloa, reana idia badu bona idia laloa idia kerere. Bema oi dekenai idia badu, lalo-parara bona haheauka oi hahedinaraia neganai, edia kara do oi badulaia lasi. “Inai bamona karadia, dabua bamona do umui atoa: Bogahisihisi, durua, manau, manada bona haheauka.”—Kolose 3:12, 13.
Revareva ta oi torea: Nega momo taunimanima idia laloaboio, heduru bada gauna ta be revareva dekenai hagoadaia hereva eiava hebogahisi herevana ta be kadi dekenai oi torea. Ena namo be dahaka? Cindy ena sinana be kensa gorere dainai ia mase: “Egu turana ta be revareva namona ta lau dekenai ia siaia. Unai ese lau ia durua momokani, badina lau duahia loulou diba.” Unai bamona hagoadaia revareva eiava kadi ena “herevadia be lata lasi” be namo, to namona be emu kudouna amo oi hereva. (Heberu 13:22) Unai revareva dekenai, oi gwau diba oi laloa bada, bona mase tauna oi laloatao ena badina namona oi torea diba, eiava ia hahedinaraia diba, unai mase tauna be edena bamona oi ia durua.
Idia ida oi guriguri: Namo lasi oi laloa, edia lalona dekenai idia tai taudia ida oi guriguri eiava idia totona oi guriguri be do ia durudia lasi. Baibel ia gwau: “Kara maoromaoro tauna ena guriguri be mai ena siahu.” (Iamesi 5:16) Hegeregere, idia totona oi guriguri herevana idia kamonai neganai, unai ese ia durudia diba bena lalo-manoka lalohadai, hegeregere idia laloa idia kerere, do idia ore.—Iamesi 5:13-15 itaia.
Inai Gaudia Oi Karaia Lasi . . .
Your presence at the hospital can encourage the bereaved
Namo lasi oi vadivadi lasi badina oi diba lasi dahaka do oi gwau eiava dahaka do oi karaia: Reana ita sibona ita hamaoroa, ‘Lau laloa, namona be idia sibodia idia noho be namo.’ To, reana ita vadivadi henidia lasi, badina do ita hereva kerere eiava ita kara kerere garina ita gari. To bema ena turadia, varavara, eiava tadikaka ese idia vadivadi henia lasi neganai, reana ena lalona dekenai ia tai tauna ena mamina be ia sibona ia noho, bona ena hisihisi do ia habadaia. Namona be oi laloatao, nega momo, hebogahisi herevadia bona karadia be hereva kwadogidia bona kara maragidia. (Efeso 4:32) Idia oi bamodia noho neganai, nega momo unai be hagoadaia karana ta. (Kara 28:15 itaia.) Iena natuna kekeni ia mase dinana ia laloatao neganai, Teresea ia gwau: “Ia mase murina hora tamona lalonai, hospital ena vareai gabuna be emai turadia amo ia honu; elda taudia iboudiai mai edia adavadia idia mai. Hahine haida idia naria lasi edia huina amo hair curlers idia kokia totona, to idia mai sibona, haida be edia gaukara dabua danu idia mai. Edia gaukara idia rakatania bona idia mai sibona. Idia momo be ai idia hadibaia, idia diba lasi dahaka do idia gwau, to unai be herevana badina idia noho bona unai be mai anina bada.”
Oi doridia lasi edia lalona dekenai idia tai karana idia rakatania totona: Reana ita ura ita gwau, ‘Vadaeni, tai lasi.’ To reana namona be idia taitai. Katherine be iena adavana ia mase negana ia laloa bona ia gwau, “Lau laloa ta ia mase neganai, gau badana be edia lalona dekenai idia tai taudia idia tai momokani, bona edia lalohisihisi ibounai idia hahedinaraia ela bona ia ore.” Namo lasi ma haida oi hadibadia edena bamona mamina idia abia be namo. Bona namo lasi oi laloa emu mamina oi hunia badina oi ura lasi ma haida edia lalona oi hahisia. To Baibel ia gwau, “idia taitai taudia danu do umui tai” be namo.—Roma 12:15.
Namo lasi idia do hegaegae lasi neganai oi hadibadia mase tauna ena dabua eiava kohu idia negedia haraga: Sedira ita laloa, namona be mase tauna laloatao gaudia idia negedia badina unai amo edia lalohisihisi do idia halataia lasi. To inai hereva, “Idia itaia lasi neganai, do idia laloa lasi” be reana maoro lasi. Reana ena lalona dekenai ia tai tauna ia ura mase tauna lalohadailaia karana be metairametaira ia rakatania. Baibel ena sivarai oi laloa, bese kwarana tauna Iakobo be edena bamona ia karaia idia hamaoroa neganai iena natuna merona Iosepa be uda boromakau ese ia hamasea. Iakobo dekenai Iosepa ena dabua, rara amo ia miro gauna, idia hahedinaraia neganai, “iena natuna totona dina bona hanuaboi ia taitai ia lao dina momo. Vadaeni iena natuna tatau bona hahine ibounai idia lao ia dekenai, iena lalona idia hanamoa totona. To ia ura lasi iena lalona do idia hanamoa.”—Genese 37:31-35.
Namo lasi oi gwau, ‘Beibi ma ta oi havaraia diba’: Ena natuna ia mase hahine ta ia gwau: “Taunimanima be lau idia hadibaia, ma natuna ta lau havaraia diba neganai, lau badu.” Reana idia ura idia heduru, to ena lalona dekenai ia tai tamana eiava sinana dekenai, bema ta ia gwau ma natuna ta ese ia mase natuna ena gabu ia abia diba unai be “kaia ia gwadaia noho bamona.” (Aonega Herevadia 12:18) Natuna ta ese ma natuna ta ena gabu ia abia diba lasi. Badina be dahaka? Badina natuna ta ta iboudiai idia idau.
Dala oi tahua lasi mase tauna oi herevalaia lasi totona: Sinana ta ia gwau: ‘Taunimanima momo be egu natuna mero Jimmy ena ladana idia gwauraia lasi, eiava idia herevalaia lasi. Unai bamona idia karaia neganai, lau lalohisihisi.’ Unai dainai, bema ta ese mase tauna ena ladana ia gwauraia, namo lasi hereva oi haidaua. Unai tau eiava hahine oi nanadaia, ia ura ena mase lalokau tauna ia herevalaia eiava lasi. (Iobu 1:18, 19 bona 10:1 itaia.) Edia lalona dekenai idia tai taudia haida idia ura edia turadia be idia dekenai idia hadibaia, mase tauna be edena dala amo ia durudia.—Kara 9:36-39 itaia.
Namo lasi haraga oi gwau, ‘Ia mase be reana mai ena namo’: Bema ena lalona dekenai ia tai tauna oi hamaoroa mase be reana mai ena namo, nega momo unai ese lalo-metau taudia ia “hagoadaia” lasi. (1 Tesalonika 5:14) Ena sinana ena mase negana ia laloatao neganai, hahine matamatana ta ia gwau: “Ma haida idia gwau, ‘Ia hisihisi lasi,’ eiava, ‘Hari ia be maino dekenai ia noho.’ To lau ura lasi unai hereva lau kamonai.” Unai bamona hereva dainai, idia mauri noho taudia be reana do idia laloa namo lasi idia lalohisihisi eiava ia mase be anina bada lasi. To, reana idia lalohisihisi bada badina edia lalokau tauna idia ura henia bada.
Reana namo lasi oi gwau, ‘Emu mamina lau diba’: Unai be momokani, a? Hegeregere, bema oiemu natuna ta ia mase lasi, edena bamona oi diba unai tamana eiava sinana ena mamina be edena bamona ena natuna ia mase dainai? Bema emu natuna ta ia mase vadaeni, namo lasi oi laloa ma haida be reana oiemu mamina bamona idia abia. (Lalohisihisi ena Ane 1:12 itaia.) To bema oi laloa ia hegeregere, emu lalokau natuna ta ia mase neganai oi davaria lalohisihisina oi hanaia dalana oi gwauraia neganai, reana unai ese ia durua diba. Hahine ta ena natuna kekenina be ia mase; ena natuna kekenina ia mase sinana ma ta ese iena sivarai, bona edena dala ai ena mauri dalana ai ia goada lou, ia hadibaia neganai, unai ese unai hahine ia durua. Ia gwau: “Ena natuna kekenina ia mase sinana be iena sivarai ia hamatamaia neganai, ia gwau lasi, ‘Emu mamina lau diba.’ Lau ia hadibaia sibona, iena mamina be edena bamona, bona lau ia rakatania unai sivarai ena anina egu mauri dekenai lau laloa totona.”
Ena lalona dekenai ia tai tauna oi durua totona, namona be hebogahisi, lalo-parara, bona lalokau bada oi hahedinaraia. Namo lasi oi naria, ena lalona dekenai ia tai tauna be oi dekenai ia mai totona. Namo lasi inai oi gwau sibona, “Bema gau ta lau karaia diba, lau oi hadibaia be namo . . .” Oi “karaia diba gauna” oi laloa, bena oi sibona oi toreisi, oi karaia.
Henanadai haida idia do noho: Baibel ese ia gwauraia toreisi lou helarona be edena bamona? Oi bona emu mase lalokau tauna dekenai ena anina be dahaka? Edena bamona ita diba unai helaro do ia vara momokani?