Tanobada Idia Hepapahuahulaia Daika Do la Kwalimu?
“RUSSIA taudia edia ura badana be, ai do idia doria, tuari totona ai hegaegae karadia ladana S.D.I. do ai hakodoa totona. Lau laloa . . . Mr. Gorbachev ia lalo-parara, ai be unai bamona do ai karaia lasi.” United States ena president Reagan be unai bamona ia hereva, Geneva hebouna be November 1985 lalonai idia karaia murinai.
Oi diba vadaeni, unai nega amo ema bona hari, unai bese badadia mai goadadia ruaosi idia hepapahuahu noho. To ma bese momo ese unai bése ruaosi idia badinaia o idia moale henidia. Unai bese edia orea ta lalonai idia momo be komiunis besedia, East Kahana idia gwauraidia, bona orea ta lalonai idia momo be kapitalis, West Kahana idia gwauraidia. Unai dainai tanobada ibounai idia hepapahuahulaia bona edia kara be mai anina oi dekenai. Danu, tuari gaudia momo idia atoa hegaegae; unai dainai ena be oiemu tano ena gavamani be unai hepapahuahu lalonai ia vareai lasi, to tuari bada hereana amo oi do idia hadikaia diba.
Unai dainai oi ese hari hepapahuahu oi laloa momo be namo. Maino dalanai do idia hadokoa a? Bema lasi, daika do ia kwalimu? Unai oi diba be do mai anina oi dekenai. Emu vaira negana lalonai.
la Matamaia Dalana
Tanobada besedia edia sivarai idia gwauraia badadia momo lalodiai, idia gwau Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ia ore bena nega sisina murinai East Kahana bona West Kahana idia hepapahuahu matamaia. To Bible ena sivarai ese ia hahedinaraia, lagani 2,300 bamona idia lao vadaeni haida ese unai hepapahuahu idia hamatamaia, tanobada gunalaia karana idia hepapahuahulaia neganai.
Gunaguna pavapava ta ladana Alesana Badana ese Greece ena lohia siahuna ia habadaia momokani bona unai bese be basileia mai goadana ai ia halaoa. Bible peroveta tauna Daniel ese unai ia perovetalaia. Ena peroveta herevana hegeregerena, unai “pavapava mai siahuna” be lagani 323 B.C.E. lalonai ia mase murinai, unai basileia idia “haria, guba ena lai 4-osi edia,” anina be iena tuari biagudia 4 ta ta ese kahana ta ta idia abia. (Daniel 11:2-4) Idia ta, Selusas Ginigunana Nikato ese Suria bona Mesopotamia ia lohiaia—unai tano be Daniel ena tano korikorina, Iuda, ena north kahana bona east kahana dekenai. Tolemi Lagus, Greece ena tuari biaguda ma ta, ese Egypt bona Palestine ia lohiaia, unai dainai ia be Selusas ena basileia ena south kahana bona west kahana dekenai ia noho. Unai hegeregerena, Selusas be “north kahana pavapavana” ai ia lao, bona Tolemi be “south kahana pavapavana” ai ia lao.—Daniel 11:5, 6.
Unai murinai, bese goadadia haida be “north kahana” eiava “south ” idia gwauradia, peroveta herevadia idia hamomokania hegeregerena.a Ena be nega daudau herea lalonai bese idauidau be unai “pavapava” ruaosi edia dagi idia abia, to nega ibounai unai peroveta herevadia hegeregeredia idia karaia. Nega ibounai idia inai heheni, bona nega momo idia ta ena basileia be ena inai tauna ena basileia ena north kahana dekenai ia noho, anina be ena inai tauna ena basileia be iena basileia ena south kahana dekenai ia noho. Hari inai negai unai bamona idia inai heheni besedia be idia gwauraidia “East Kahana” bona “West Kahana.”
“North Kahana Pavapavana” ena Dirava
Daniel ese “dokona negana” ia perovetalaia neganai, ia gwau “north kahana pavapavana” be “sibona do ia heagi, dirava iboudiai ataiai,” bona “ena sene taudia edia Dirava” ‘do ia kamonai henia lasi,’ to ia ese “gabu aukadia diravana . . . be golo bona siliva, dava bada nadidia bona dava bada herahia gaudia,” amo do ia hanamoa guna, bena gabeai “ena doko negana do ia ginidae.”—Daniel 11:35-39, 45.
Hari inai negai “north kahana pavapavana” ia gwau Dirava be lasi, bona nega momo tomadiho karadia ia koua. Iena tuari kohudia bona oreadia amo idau besedia ia biagudia toho. Unai dainai iena moni momo ia haorea, “gabu aukadia diravana” “hanamoa” karadia dekenai. “South kahana pavapavana” ena kara hari inai negai be ia idau; ia danu ese tuari kohudia bona oreadia ia hanamodia, to dirava idaudia ia kamonai henidia, bona ena orea taudia momo ese tomadiho idia goadalaia.
Hari Inai Negai Idia Hepapahuahu
Unai peroveta herevana ese iseda nega lalonai idia vara gaudia ia gwauraia, ia gwau: “Dokona neganai south kahana pavapavana be [north kahana pavapavana] danu do idia doria heheni, bona north kahana pavapavana ese do ia heau henia, lai bada herea bamona, mai ena [tuari gaudia]; bona [north kahana pavapavana be] tano haida lalodiai do ia vareai, abata bamona do ia koua, ma do ia hanai.”—Daniel 11:40.
Reana oi diba vadaeni, ena be “north kahana pavapavana” ena politikol lalohadaidia bona lohia siahuna koua totona tuari haida idia karaia vadaeni, to iena siahu be bada gabu momo dekenai. Ita do diba lasi, ia be tano hida lalodiai “do ia vareai, abata bamona do ia koua, ma do ia hanai” to hari inai negai tano ma haida lalodiai ia vareai toho neganai, “south kahana pavapavana” ese ia koua toho. Inai dala amo idia ruaosi idia “doria heheni” dainai, tuari kohudia momo idia karaia helulu. Bona idia samani heheni, ta ia gwau iena inai tauna ia ura tanobada ibounai do ia lohiaia.
Daniel be ma ia gwau, “north kahana pavapavana” ese “Egypt ena dava bada gaudia, bona gau namo hereadia iboudiai, edia biaguna ai do ia lao. Bona Libia bona Etiopia taudia ese ia do idia gavaia.” (Daniel 11:43) Reana inai anina be tano lalona amo idia abia gaudia; bona “north kahana pavapavana” hari inai negai ese ia biagudia tanodia lalodiai oela bona unai bamona gaudia momo idia noho. Unai bamona tanodia ma haida mai edia gau momo be ia ese ia biagudia lasi, to iena siahu idia dekenai be bada. Iena kara ita itaia tao lalonai, namona be inai ita laloa namonamo: Iena siahu unai tano dekenai do ia habadaia eiava lasi.
Daika Do Ia Kwalimu
Badina be dahaka hari ‘pavapava’ ruaosi be idia tuari heheni momokani lasi? Badina ta be inai: Idia gari, edia niuklia tuari gaudia amo do idia haorea heheni garina. Idia laloa gwauhamata pepadia idia sainia be namo, to unai gwauhamata momo idia hamomokania lasi. Unai be Daniel ese ia perovetalaidia hegeregerena; ia gwau: “Pata tamona dekenai koikoi herevadia do idia gwauraia noho, to edia anina do idia vara lasi; badina be dokona be dohore, ia gwauraia guna negana ai sibona.”—Daniel 11:27.
Unai dainai oi be reana oi ura diba, Dahaka be dokonai do ia vara? Do idia herevahereva hebou bena unai amo noho hanaihanai mainona do idia havaraia, a? Eiava ta ese ta do ia halusia a? Dirava ena peroveta herevadia ese idia hahedinaraia, unai henanadai ruaosi edia haere be, Lasi! Badina be dahaka? Badina be pavapava ihatoina ese ruaosi do ia halusidia bena tanobada ibounai do ia lohiaia. Anina be, lohia siahuna matamatana be kahirakahira do ia vara!
[Footnotes]
a Hegeregere, ta ia gwauraia, ia gwau “do ia toreisi, iena gabu dekenai do ia gini,” anina be “north kahana pavapavana” dagina do ia abia.—Daniel 11:20, 21.
[Picture on page 4]
BESE BADADIA BONA EDIA OREA BESEDIA EDIA TUARI GAUDIA
Niuklia tuari gaudia
50,000
Tuari taudia
11,913,000
Tuari sisimadia 1,350
Tuari peleinidia
20,100
Tanika
95,800