Haba Dekenai Ia Torea Revarevadia Oi Itaia A?
LAGANI 2,500 gunanai, hoa dalana amo, ima kwakikwakidia idia hedinarai, ruma ena haba dekenai idia toretore! Unai revareva edia anina ese bese idauidau edia noho ia haidaua. Haba dekenai idia torea revarevadia edia anina ita diba namonamo totona, namona be Bible ena buka Daniel ita tahua.Unai ese ita do ia durua Bible ena hadibaia herevadia edia namo ita diba totona, bona iseda lalona do ia hamarerea Dirava ena hadibaia herevana badana hari neganai ita kamonai henia totona.
Siahu Badana Amo
Hanuaboi neganai, October 5, 539 B.C.E. ai, Babulono ai idia noho taudia idia inuinu bona idia mavaru. Ena be edia inai taudia, Mede-Parasa taudia, be edia hanua ena ikoukou dekenai idia ginidae vadaeni, to idia laloa idia vareai diba lasi badina edia hanua ena magu be auka herea, unai dainai iboudiai idia moale karaia. Reana edia lalohadai be aria ena regerege be bada dainai edia inai taudia do idia laloa idia goada herea bona do idia hadareredia haraga diba lasi!
Ena ruma ena daiutuna badana ta dekenai, King Belesasara ese aria ta totona taunimanima badadia ia boiridia, bena mai ena hekokoroku ida ia itadia. Ia ese ena hesiai taudia ia hamaorodia, golo bona siliva kapusidia do idia mailaidia, ena tubuna King Nebukadnesara ese gunaguna Iehova ena dubu Ierusalem amo ia abidia gaudia unai. Reana Belesasara be inai bamona ia hereva: ‘Inai kapusi amo uaina ita inua hari, iseda dirava hanamodia totona!’—Daniel 5:1-4.
Ia Moru Vaitani
Haraga herea, Belesasara ena vairana dekenai gari toana ia hedinarai. Lamepa atoa kau gauna vairanai, tau ta ena ima kwakikwakidia idia hedinarai, daiutu ena haba dekenai hereva 4 idia torea, ta be edia anina ia diba lasi. Miusik bona mavaru be maoromaoro idia doko. Pavapava ia gari dikadika, ena tuina idia heudeheude. Inai hereva edia anina be dahaka? Diba taudia bona babalau taudia ia boiridia! Ia gwau, inai hereva edia anina ia gwauraia hedinarai diba tauna ese hahenamo momo do ia davaria.—Daniel 5:5-7.
Mai edia gari ida hebou taudia iboudiai ese diba taudia edia hereva idia naria noho. To unai diba taudia idia daradara. Haba dekenai ia torea herevadia edia anina korikorina be dahaka? Idia ta ese edia anina ia gwauraia toho lasi, unai dainai pavapava ena gari ia bada ia lao.—Daniel 5:8, 9.
Bena pavapava hahinena ese Belesasara ia hamaoroa, ena basileia lalonai idau bese tauna mai ena aonega ia noho, ia hamomokania vadaeni ia be hereva hehunidia edia anina ia gwauraia hedinarai diba. Unai dainai Daniel ia boiria. Mai ena boga-auka ida Daniel ese Nebukadnesara dekenai ia vara guna gauna ia gwauraia lou. Bena, Belesasara dekenai do ia vara gauna be Daniel ese ia hamaoroa, ia gwau:
“Ia torea revarevana be inai: MENE, MENE, TEKELE, PARASINI.
“Edia anina be inai: MENE, Dirava ese emu basileia dinadia ia duahidia vadaeni bona ia hadokoa vadaeni.
“TEKELE, emu metau be sikeili dekenai ia hahetohoa vadaeni, oi hegeregere lasi.
“PARASINI, emu basileia ia haria vadaeni, Mede bona Parasa taudia ia henidia vadaeni.”—Daniel 5:10-28.
Idia Guguru Haraga
Belesasara ia naria daudau ela bona Daniel ena hereva be ia momokani, a? Mani unai neganai idia vara gaudia ita lalodia, badina idia be mai anina Belesasara ena negai sibona lasi, to hari inai negai danu.
Eufrate Sinavaina be Babulono hanuana bogaraginai ia aru lao, to Mede-Parasa ena tuari taudia ese koupa idia geia, sinavai be hanua amo idia ha-arua siri totona. King Kurese ese unai hanuaboi ia naria noho ena palani gaukaralaia totona. Ia laloa, hanuaboi ai Babulono taudia do idia gima namonamo noho lasi. Iena tuari taudia ese sinavai ena ranu be koupa amo idia ha-arua siri, bena sinavai ena ranu ia diho momokani neganai, sinavai ena isena dekena amo idia diho sinavai dekenai.
Unai hanuaboi ai Babulono taudia ese hanua ena ikoukou idia koudia lasi, reana badina be idia laloa gau ta do ia vara lasi dainai. Mede bona Parasa tuari taudia ese hanua taudia idia hahoadia, hanua lalonai idia raka vareai neganai. Tuari taudia haida ese pavapava ena ruma lalonai idia vareai bona Belesasara idia hamasea. Babulono basileiana mai ena siahu ia moru unai.—Daniel 5:30.
Ma Dika ta Do Ia Vara Haraga
Daniel ese ia gwauraidia herevadia edia anina ia vara momokani, unai dainai namona be Bible ena hadibaia herevadia ita lalodia bada. Gabeai aposetolo Paulo ese ma gau haida ia herevalaidia, do idia vara haraga. Keristen taudia Tesalonika dekenai ia tore henidia, ia gwau: “Inai bamona hereva, ‘Maino bona gari lasi ita noho inai,’ taunimanima idia gwauraia noho neganai, karaharaga [Dirava ena amo] hisihisi dika momokani bona mase do ia ginidae! Rogorogo hahine ese mara ena hisihisi ia davaria haraga bamona unai hisihisi do ia ginidae. Bona unai taunimanima do idia roho mauri diba lasi.”—1 Tesalonika 5:3.
Babulono ia moru neganai, Daniel bona Iuda taudia idia roho mauri; unai hegeregerena Dirava ese do ia mailaia hahedika amo do ita roho mauri diba. Edena bamona? Bema lauma dalanai ita noga noho, Iehova ese ita do ia naria. Paulo ia gwau: “To aiemai varavara taudia e, umui be dibura taudia lasi, unai dainai unai Dina ia ginidae neganai do umui hoa lasi. Henaoa tauna ese ruma tauna ia dogoatao haraga neganai, ruma tauna do ia hoa bada, to umui be unai bamona lasi.”—1 Tesalonika 5:4.
Paulo be Iehova ena “Dina” ia herevalaia unai; unai “Dina” ai Dirava ena Mesia ena Basileia amo taunimanima edia palani do ia utudia. (1 Tesalonika 5:2) Edena negai toa do ia hedinarai, Belesasara ena negai daiutu ena haba dekenai revareva ia hedinarai hegeregerena, bena unai amo do ita diba unai dina badana be ia kahirakahira? Peroveta herevana gunana ta, Daniel karoa 2 lalonai, ese unai henanadai ia haerelaia.