Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w89 5/1 rau 28-31
  • Basileia Badadia Ginigabena

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Basileia Badadia Ginigabena
  • 1989 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • ‘Doa Maragimaragina’
  • Doa Toi
  • Basileia Rua Idia Lohia Hebou
  • Lohia Dalana Matamatana Tanobada Hegegemadai
  • Daika ese King Ibounai Edia King Ia Tuari Henia Diba?
    Daniela Ena Peroveta Herevana Oi Laloa Namonamo!
  • Daika ese Tanobada Do Ia Lohiaia?
    Daniela Ena Peroveta Herevana Oi Laloa Namonamo!
  • Kaivakuku Badana—Ena Moru ena Anina be Dahaka?
    1987 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Iehova ese “Kahirakahira Do Idia Vara Gaudia” Ia Hahedinaraia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2012
Ma Haida Itaia
1989 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w89 5/1 rau 28-31

Basileia Badadia Ginigabena

Lagani 1,900 bamona gunanai, Bible bukana Apokalupo Ioane ese ia torea neganai, ia gwau “king” o basileia badadia 5 be guna idia gini bona murinai idia moru vadaeni. Idia be Aigupito, Asuria, Babulono, Media-Parasa, bona Greece. Namba 6 gauna, Roma, ese “dagi ia dogoatao noho,” to namba 7 gauna be ia do mai lasi. (Apokalupo 17⁠:10) Unai basileia namba 7 be dahaka? Edena bamona ia vara? Murinai dahaka ese ena gabu do ia abia? Hari henanadai badadia edia haere be henu sivarai lalonai idia torea.

TANOBADA ena sivarai, lagani 2,500 gunanai amo ema bona hari sivaraina, be idia hariharilaia momo bukana ta ese ia perovetalaia. To, unai buka, Bible unai, idia abia vadaeni taudia ta ta sibodia be ena sivarai idia diba.

Hegeregere, lagani 500 bona ma haida idia do noho ela bona Iesu Keriso be tanobada ai do ia vara neganai, peroveta tauna Daniel be Dirava ese ia henia matahanaina ena sivarai ia torea. Matahanai lalonai, Daniel ena nega amo do idia noho basileia badadia ia itadia, animal mai goadadia ese idia laulaulaidia. Animal ta ta edia kara be idia laulauladia basileiadia edia kara hegeregerena. Siahu bada Roma Basileiana ia laulaulaia animalana be “mai garina bona mai kudou hetahana, ia na goada dikadika danu.” Daniel ia gwau, “Ia be idau, idia mai guna gaudia hegeregeredia lasi, bona ena doana be 10.”​—⁠Daniel 7⁠:​2-7.

‘Doa Maragimaragina’

Roma Basileiana ia bada ia lao. Britain ia lao Europe, Davara Badana (Mediterranean) kahanai idia noho tanodia iboudiai ia lao Persian Gulf, ia lohiaia. Unai basileia mai siahuna bada be ia parara, bese momo ai ia lao​—⁠Daniel ese ia itaia ‘doa 10’ unai.a Bena Daniel ese ia itaia, “doa ma ta idia bogaragidiai ia tubu, maragimaragina, bena ia vairanai unai doa gunadia toi ia kokidia oho.” (Daniel 7⁠:⁠8) Unai hereva ena anina be dahaka?

Dirava ese Daniel ia hamaoroa: “Unai doa 10 be pavapava 10, unai [Roma] basileia lalona amo do idia toreisi; bona idia muridiai ma ta [‘doa maragimaragina’] do ia toreisi. Ia do ia idau, unai gunadia hegeregeredia lasi, bona ia ese pavapava toi do ia halusidia.” (Daniel 7⁠:24) ‘Doa maragimaragina’ be daika, bona ia halusidia pavapavadia toi be daidia?

Motumotu ta, Roma Basileiana ena lahara kahanai (Britain unai) be nega daudau lalonai ia be anina bada lasi motumotuna ta bamona. Idau nega ena sivarai ia torea tauna ta ia gwau: “Lagani 1500 murinai, England ena siahu be bada lasi. Ena taga be maragi, to Netherlands ena taga be bada. Ena tano idia noholaia taudia be momo lasi, to France tanona idia noholaia taudia be momo. Ena tuari taudia (neivi taudia danu) be Spain ena tuari taudia ese idia hereadia.” To, gabeai, England ese neivi badana ia haginia, bona bouti ai idia loaloa dadidadi taudia be Spain ia lohiadia tanodia amo, bona Spain ena bouti mai edia taga bada amo, idia dadidadi.

Doa Toi

Lagani 1588 ai, Phillip Iharuana, Spain tauna, ese bouti 130 mai edia gui kau taudia 24,000 ia siaidia, England taudia tuari henidia totona. Unai bouti idia gwauraidia Spanish Armada. English Channel dekenai idia heau neganai lai gubadia ese idia hadikadia. Buka ta, ladana Modern Europe to 1870 lalonai, sivarai torea tauna Carlton Hayes ia gwau unai neganai “England ena neivi ese Spain ena neivi ia hereaia bena ladana badana ia abia.”

Lagani 1600 murinai, Netherlands taudia ese bisinesi bada herea idia haginia, bouti amo kohu idia abia loaloa hoihoilaia totona. Unai bamona bisinesi ma ta ese edia bisinesi ia hanaia lasi. Edia bouti momo herea idia loaloa, hegeregere idia ese gadobada idia lohiaia. Idia abia monina idia henia torehai gavamani idauidau dekediai. To England ese ia lohiadia idau tanodia idia momo idia lao dainai, ia danu be bisinesi karaia dalana dekenai ia kwalimu.

Lagani 1700 murinai, Britain bona France taudia be North America bona India ai idia tuari, bena unai tuari dainai lagani 1763 ai kontrak ta idia karaia, ena ladana be Treaty of Paris. William B. Willcox be ena buka, ladana Star of Empire​—⁠A Study of Britain as a World Power lalonai unai kontrak ia gwauraia. Ia gwau, ena be toana be unai tano ruaosi ese edia lalohadai haida idia negea unai kontrak idia karaia totona, to momokani unai neganai “Britain be tanobada ena siahu bada dagina ia abia.”

Sivarai torea taudia ma haida danu be unai bamona idia laloa, idia gwau: “Lagani 200 lalodiai Great Britain ese Spain, Netherlands, bona France taudia ia tuari henidia, bena lagani 1763 ai ia be basileia mai ena siahu bada ai ia lao. Ia be mai ena bisinesi momo bona tano momo ia lohiadia.” (Modern Europe to 1870) “Lagani 1763 ai, Britain Basileiana ese tanobada ena kahana badana ia lohiaia, ena kara be Roma basileiana ena kara hegeregerena.” “Unai tuari ai ia kwalimu bona basileia iboudiai ia hanaia basileiana mai ena siahu bada ai ia lao, bona taunimanima ese unai basileia idia inai henia bada, ma basileia iboudiai idia inai henidia maragi.” (Navy and Empire, James L. Stokesbury ese ia torea bukana) Oibe, hari ‘doa maragimaragina’ ia tubu vadaeni bona Bible ena sivarai lalonai ia be tanobada basileia badadia namba 7 ai ia lao.

Britain taudia be Nile Sinavaina dekenai idia lao bena Zambezi Sinavaina idia hanaia. Bena idia hanai Upper Burma, North Borneo, bona Pacific motumotudia dekediai. Danu, Canada, Australia, New Zealand bona North America ena mairiveina kahana idia noholaidia. James Morris be ena buka Pax Britannica lalonai ia gwau: “Roma Basileiana ese ena badibadinai tanodia ia lohiadia.” “Britain basileiana ese gabu daudaudia ai idia noho tanodia ia lohiadia.” Ia be basileia bada hereana momokanina ai ia lao, ma basileia ta ena bada ese ena bada ia hanaia lasi. Tanobada kahana 4 amo ia ese kahana ta ia lohiaia bona taunimanima 4 4 amo ta ta ia lohiaia.

Basileia Rua Idia Lohia Hebou

Bible bukana Apolakupo ese hari basileia badadia namba 7 be inai bamona ia gwauraia: “Iena doana be rua, mamoe ena natuna ena doana toana bamona.” (Apokalupo 13⁠:11) Dahaka dainai ena doana be rua? Badina be Britain Basileiana bona ia vara matamata America besena be mai edia gado tamona, lalohadai tamona, bona taravatu tamona dainai idia gaukara hebou matama. Idia be English gado gwauraia basileiana badana mai kahana rua ai idia lao.

William B. Willcox be buka ta ladana Star of Empire lalonai ia gwau, lagani 1800 murinai “Britain ena neivi taudia ese Europe idia koua” United States do idia abia garina. Ma ia gwau: “Lagani 100 lalodiai United States be mai ena dala, gavamani mai ena siahu bada ai do ia lao totona. Ia be ami o neivi lasi, unai dainai ia be vaia idau basileia badadia hegeregeredia lasi. Nega ta sibona ami idia gaukaralaia. Unai be sibodia idia heai bona idia tuari heheni neganai.” America be “sibona ia noho edea diba badina Royal Navy (Britain ena neivi) ese Europe ena gavamani idia koudia.” Gabeai, United States danu be gavamani mai ena ami badana ai ia lao.

Britain bona America idia gaukara hebou dalana badana be inai: Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ena negai, June 6, 1944 ai, tuari taudia 156,000, Britain, America, bona edia turadia unai, be Europe tanona dekenai idia vareai. U.S. jeneral ta, Eisenhower, bona Britain ena tuari biaguna ta, Montgomery ese unai tuari taudia idia biagudia. Danu, Japan dekenai idia negedia atom bomudia, Japan taudia dekenai idia karaia tuarina hadokoa gaudia, be Britain bona America saiens taudia be idia gaukara hebou unai atom bomu karaia totona.

Niuspepa ta ladana Los Angeles Times, May 5, 1986 gauna ia gwau, tuari lasi neganai danu Britain bona America idia gaukara hebou “spai gaukarana dekenai bona niuklia gaudia karaia gaukarana dekenai.” Gabeai danu Canada, Australia, bona New Zealand be Britain bona America ida idia gaukara hebou. Idia ese “tano idia haria, bena idia ta ta be mai edia maduna unai tano dekenai edia spai taudia idia siaidia, diba abia totona, bona idia gwau bou do idia abia dibana be do idia gwauraia hedinarai heheni.” Hari niuspepa ia gwau edia hetura karana be “nega ibounai ia namo momokani lasi,” to taunimanima ese “edia hetura heheni karana idia diba momo, edia badu heheni karana idia diba momo lasi.”

Britain ese ia lohiadia tanodia momo ese indipendens idia abia bena Commonwealth of Nations oreana lalonai idia vareai. Ena be taunimanima ia lohiadia noho lasi, to England-America Basileia Badana be ia do noho. To do ia noho “nega sisina sibona.” Ia vairanai ia noho basileiana, Roma, be idau, ena siahu be lagani handred momo ai ia noho.​—⁠Apokalupo 17⁠:⁠10.

Lohia Dalana Matamatana Tanobada Hegegemadai

Daniel ena peroveta herevadia basileia badadia dekenai be lagani 2,500 lalodiai idia vara momokani, lagani 500 B.C.E. vairana amo ema bona hari inai nega, basileia badadia namba 7 ena nega lalonai. Unai dainai, ita diba unai peroveta herevadia orena danu be do ia vara momokani. Hoa gauna be inai: Ia ese taunimanima edia basileia ma ta ia gwauraia lasi! Apokalupo danu ese ia hahedinaraia idia be 7 mo.b Idia muridiai, dahaka do ia vara?

Daniel karoa 7 ese unai basileia badadia ia gwauraidia, bena ma hoa gauna ta ia gwauraia​—⁠gauna be dala idauna ta amo tanobada do idia lohiaia! Idia dika idia lao taunimanima edia gavamanidia be do idia ore, bena edia gabu ai guba gavamanina maorona be do ia lohia.

Daniel be matahanai amo “Gauka,” Iehova Dirava, ena terona guba lalonai ia itaia. Gauka vairanai ta be “taunimanima ena natuna bamona,” mase amo ia toreisi lou tauna, Iesu Keriso unai, idia hakaua vareai.c Daniel ia gwau: “Bena lohia siahuna ia henia, bona hairai bona basileia danu, bese idauidau bona basileia idauidau bona gado idauidau iboudiai ese iena hesiai gaukara do idia karaia totona. Iena lohia siahuna be noho hanaihanai siahuna, do ia ore lasi gauna, bona ena basileia [taunimanima edia basileia idia dika idia lao basileiadia bamona lasi gauna] danu ta ese do ia hadikaia ore lasi.”​—⁠Daniel 7⁠:​9, 10, 13, 14.

Daniel ia abia guna peroveta herevana ma ta ese unai basileia ia gwauraia; ia gwau: “Unai pavapava edia negai guba Diravana ese basileia ta do ia haginia, nega ta ai do idia hadikaia ore diba lasi gauna. . . . Unai basileia iboudiai [taunimanima edia] do ia hamakohidia maragimaragi bona do ia haoredia, bena ia sibona do ia gini ela bona hanaihanai. . . . Nihi be momokani, bona ena anina be momokani.”​—⁠Daniel 2⁠:​44, 45.

Unai Basileia, Dirava ese ia haginia gavamanina, be Iesu ese ita ia hadibaia namona be ita gurigurilaia gauna. Ia gwau: “Unai dainai, inai bamona do umui guriguri. ‘Aiemai Tamana e, guba dekenai oi noho, oiemu ladana do ai hahelagaia. Oiemu Basileia do ia mai, oiemu ura gauna tanobada dekenai do ai karaia, guba dekenai idia karaia bamona.’ ”​—⁠Mataio 6⁠:​9, 10.

Tanobada idia noholaia taudia do idia moale dikadika unai gavamani ena siahu henunai! Gau iboudiai do idia idau​—⁠taunimanima koia karana do ia doko, Dirava ena hahemaoro goevagoevana do ia vara; taunimanima edia diba hegeregerena karaia dalana do ia doko, bena Dirava ena taravatu hegeregerena karaia dalana do idia badinaia. Gima Kohorona gabena ese Bible ena hereva unai Basileia ena gaukara dekenai do ia herevalaia.

[Footnotes]

a Nega momo Bible ese doa, tuari gauna ta, ia gwauraia lohia taudia laulaulaidia totona.​—⁠Deuteronomi 33⁠:17; Sekaria 1⁠:​18-21; Apokalupo 17⁠:​3, 12.

b Apokalupo 17⁠:11 ese “dagedage gauna” ia gwauraia, ia be “king namba 8. To ia be idia edia orea tauna ta.” Gima Kohorona ma ta ese unai namba 8 gauna, namba 7 gauna ena nega lalonai ia noho gauna, be do ia herevalaia.

c Inai hereva, “Taunimanima ena Natuna” be nega 80 bamona Evanelia 4 lalodiai ia hedinarai, bona nega ibounai ena anina be Iesu Keriso.​—⁠Mataio 26⁠:​63, 64 itaia.

[Picture on page 31]

England bona America idia gaukara hebou dalana badana be June 6, 1944 ai, idia mai turadia (Allied) ida ese Europe lalonai idia vareai bona idia tuari henia neganai

[Credit Line]

U.S. Coast Guard photo

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia