Dirava Ena Hereva Stadilaia Karana Ita Moalelaia
“Oiemu gaukara ibounai do lau laloa noho, bona oiemu siahu karadia danu do lau laloa.”—SALAMO 77:12.
1, 2. (a) Dahaka dainai laloa dobu karana totona nega ita atoa be namo? (b) Laloa dobu karana ena anina be dahaka?
ITA be Iesu Keriso ena hahediba taudia dainai, iseda hetura karana Dirava ida bona Ia ita hesiai henia ena badina ita laloa bada be namo. To hari inai negai, taunimanima momo be idia bisi bada dainai, nega idia atoa lasi laloa dobu karana totona. Idia be hanaihanai kohu idia tahua, kohu idauidau idia hoidia, bona anina lasi moale karadia idia tahua. Edena dala ai unai bamona anina lasi karadia ita dadaraia diba? Dina ta ta ai mai anina bada karadia, hegeregere aniani bona mahuta, edia nega ita atoa hegeregerena, namona be dina ta ta ai nega ita atoa Iehova ena gaukara bona ena kara idauidau ita lalohadailaia totona.—Deuteronomi 8:3; Mataio 4:4.
2 Nega oi atoa oi laloa dobu totona, a? Laloa dobu karana ena anina be dahaka? Diksenari ta ia gwau unai hereva ena anina be gau ta dekenai “emu lalona ibounai oi henia: oi lalohadailaia eiava oi laloa namonamo.” Unai ena anina ita dekenai be dahaka?
3. Lauma dalanai ta ia goada ia lao karana dekenai, edena kara be mai anina?
3 Unai dainai namona be aposetolo Paulo ese ena bamona, Timoteo dekenai ia torea herevana ita laloa, ia gwau: “Buka Helaga taunimanima dekenai do oi duahia, sisiba goada do oi henidia, bona hadibaia gaukara do oi goadalaia noho, ela bona lau ginidae. . . . Inai gaudia oi laloa namonamo, idia dekenai oiemu lalona ibounai oi henia, bena taunimanima iboudiai do idia itaia oiemu goada ia bada ia lao.” Oibe, ta ia goada ia lao be namo, bona Paulo ena hereva ese ia hahedinaraia ta ia goada ia lao karana dekenai lauma gaudia laloa namonamo karana be mai anina. Hari inai negai unai be ia momokani. Lauma dalanai ita goada ita lao totona, namona be Dirava ena Hereva lalonai idia noho gaudia ita “laloa namonamo” bona ‘idia dekenai iseda lalona ibounai ita henia.’—1 Timoteo 4:13-15; NW.
4. Edena gaudia oi gaukaralaia diba, oi ia durua hanaihanai Iehova ena Hereva oi laloa namonamo totona?
4 Laloa dobu ena nega namona be oi bona emu ruma bese dekenai ia hegeregere negana ai umui karaia. Momo be daba momokani ai Dina Iboudiai Buka Helaga Tahua bukana idia duahia neganai, Baibel ena siri idia laloa namonamo. Momokani, tanobada hegegemadai Betele rumadia dekenai idia noho volantia taudia 20,000 bamona, be daba ai miniti 15 lalonai Baibel ena siri idia laloa. Ena be Betele famili lalonai haida sibona ese daba ta ta ai hereva idia henia, to Betele famili oredia be unai taudia ese idia gwauraia bona duahia gaudia idia laloa namonamo. Witnes taudia ma haida be gaukara dekenai idia lao negadiai Iehova ena Hereva idia laloa. Idia ese Baibel bona Gima Kohorona bona Awake! magasin edia hereva be kaset amo idia kamonai. Ruma dekenai idia noho hahine momo be ruma gaukara idia karaia lalonai unai idia kamonai. Momokani, idia ese salamo torea tauna Asapa idia tohotohoa, ia gwau: “To Lohiabada e, lau ese oiemu kara do lau laloa noho. Oiemu hoa karadia gunadia do lau laloa lou. Oiemu gaukara ibounai do lau laloa noho, bona oiemu siahu karadia danu do lau laloa.”—Salamo 77:11, 12.
Laloa Dalana Maorona ese Anina Namona Ia Havaraia
5. Dahaka dainai sibona eda stadi karana be mai anina bada?
5 Hari iseda nega lalonai televisen, vidio, bona kompiuta idia noho dainai, taunimanima momo ese duahiduahi karana idia karaia lasi. To namo lasi unai be Iehova ena Witnes taudia dekenai ia vara. Momokani, Baibel duahia karana be Iehova ena heduru ita abia karana badana ta. Lagani tausen momo gunanai, Iosua be Mose ena gabu ia abia bona Israela edia hakaua tauna ai ia lao. Iosua be Iehova ena hahenamo ia abia totona, ia ese Dirava ena Hereva do ia duahia. (Iosua 1:8; Salamo 1:1, 2) Hari inai negai, unai be mai anina bada karana ta. To, haida be sikuli bada idia abia lasi dainai, idia davaria duahiduahi karana be auka bona mai ena hekwarahi. Unai dainai, dahaka ese ita ia durua diba bena do ita ura Dirava ena Hereva ita duahia bona stadilaia? Haere be King Solomona ena hereva Aonega Herevadia 2:1-6 ai ita davaria diba. Mani emu kara emu Baibel oi kehoa bona unai siri oi duahidia. Bena do ita herevalaidia hebou.
6. Namona be Dirava ena aonega tahua karana dekenai iseda laloa dalana be edena bamona?
6 Gau ginigunana be inai hagoadaia herevadia ita davaria: “Egu natuna e, lau, aonega, egu hadibaia hereva do oi tahua [“egu hereva bema oi abia,” NW ], bona egu oda do oi laloaboio lasi. Aonega herevadia do oi kamonai, bona oiemu kudouna ese laloa kehoa do ia ura henia.” (Aonega Herevadia 2:1, 2) Unai hereva amo dahaka ita dibaia? Ita ta ta dekenai maduna ia noho. Mani unai hereva oi laloa, “egu hereva bema oi abia.” Unai hereva “bema” be mai anina bada badina taunimanima momo be Dirava ena Hereva idia laloa lasi. Bema ita ura Dirava ena Hereva stadilaia karana amo moale ita davaria, namona be Iehova ena hadibaia herevadia ita abia, bona dava bada gauna ta bamona ita naria, ita ura lasi ita haboioa. Namo lasi dina ta ta ena gaukara idauidau dainai ita bisi bada eiava unai gaudia ese ita ia veria oho bena Dirava ena Hereva ita laloa maragi, eiava ita daradaralaia matamaia.—Roma 3:3, 4.
7. Bema mai dalana, dahaka dainai Keristani heboudia dekenai ita noho bona ita kamonai be namo?
7 Keristani heboudia dekenai Dirava ena Hereva ena anina idia gwauraia hedinarai neganai, ita “kamonai” namonamo, a? (Efeso 4:20, 21) Iseda ‘kudouna ese laloa kehoa ia ura henia,’ a? Reana hereva ia henia tauna be hereva namonamo tauna lasi, to Dirava ena Hereva ia gaukaralaia dainai, ia ita kamonai henia namonamo be maoro. Oibe, Iehova ena aonega ita kamonai henia totona, bema mai dalana, Keristani heboudia dekenai ita noho be namo. (Aonega Herevadia 18:1) Pentekoste 33 C.E. ai, Ierusalema ena atai daiutuna dekenai idia karaia hebouna idia reaia taudia edia lalohisihisi mani oi laloa! Ena be iseda hebou be unai hebou hegeregerena lasi, to ita gaukaralaia buka badana Baibel, idia herevalaia. Unai dainai, hebou ibounai amo namo bada do ita abia diba bema ita kamonai namonamo bona idia duahia siridia be iseda Baibel amo ita badinaia.—Kara 2:1-4; Heberu 10:24, 25.
8, 9. (a) Sibona eda stadi ita karaia totona dahaka be mai anina bada? (b) Edena dala amo golo ena namo bona Dirava ena diba lalo-pararalaia karana oi hahegeregerea diba?
8 Unai aonega king ena hereva ma haida be inai: “Bema oi ese aonega totona oi noinoi, bona bema laloa kehoa totona oi boiboi goada, . . . ” (Aonega Herevadia 2:3) Unai hereva ese edena bamona laloa dalana eiava ura ia hahedinaraia? Oibe, Iehova ena Hereva lalo-pararalaia momokani urana ia hahedinaraia! Laloa kehoa ita abia bona Dirava ena ura dibaia totona stadi ura henia karana ia hahedinaraia. Momokani, unai oi karaia totona, oi hekwarahi be namo, bona unai dainai hari Solomona ese ia gwauraia hereva bona haheitalai haida ita laloa.—Efeso 5:15-17.
9 Solomona ma ia gwau: “Bema oi tahua, siliva do oi tahua bamona, bema oi tahua goada, kohu momo, idia hunia gaudia, do oi tahua bamona, . . . ” (Aonega Herevadia 2:4) Unai hereva dainai, ita ese idia hanaia lagani handred momo lalonai dava bada nadidia, hegeregere golo bona siliva idia tahua taudia ita laloa. Taunimanima be golo totona ma haida idia hamasea vadaeni. Ma haida be edia mauri iboudiai lalonai golo idia tahua. To golo ena namo korikorina be dahaka? Bema tano gagaena dekenai oi boio bona oi ranu mase momokani, edena do oi ura abia: golo eiava ranu kapusi ta? To, taunimanima ese golo, ena namo ia ore diba gauna, be mai edia ura bada ida idia tahua!a Vadaeni namona be mai eda ura bada herea ida aonega, laloa kehoa, bona Dirava bona ena ura ita tahua! To unai bamona tahua karana amo dahaka namo ita abia diba?—Salamo 19:7-10; Aonega Herevadia 3:13-18.
10. Bema Dirava ena Hereva ita stadilaia, dahaka ita davaria diba?
10 Solomona ma ia gwau: “Unai neganai Lohiabada gari henia kara do oi diba, bona Dirava do oi diba.” (Aonega Herevadia 2:5) Unai lalohadai be hoa gauna—ita goevadae lasi taudia ese guba bona tanobada ena Siahu Ibounai Lohiabadana, Iehova ‘Dirava do ita diba!’ (Salamo 73:28; Kara 4:24) Idia gwauraia tanobada ena aonega taudia be lagani handred momo lalonai, mauri bona guba bona tanobada edia hehuni gaudia idia ura idia lalo-pararalaia. To, ‘Dirava idia diba’ lasi. Dahaka dainai? Ena be lagani tausen momo lalonai unai diba be Dirava ena Hereva, Baibel, lalonai ia noho, to idia laloa ia be anina lasi bona unai dainai ena anina idia abia dae lasi bona idia lalo-pararalaia lasi.—1 Korinto 1:18-21.
11. Sibona emu stadi karana amo dahaka namo haida oi abia diba?
11 Solomona ese ia gwauraia hagoadaia herevana ma ta be inai: “Lohiabada ese aonega, be oi dekenai ia henia noho, bona iena uduna dekena amo, diba bona laloa kehoa idia mai noho.” (Aonega Herevadia 2:6) Iehova be mai ena ura bona hebogahisi ida aonega, diba, bona laloa kehoa be mai edia ura ida idia tahua taudia dekenai ia henia. Momokani, badina namodia dainai Dirava ena Hereva stadilaia karana ita laloa bada, herevana unai ita karaia totona ita hekwarahi, sibona ita biagua, bona eda ura gaudia haida ita dadaraia. Idia printaia vadaeni Baibel ita abia vadaeni, unai dainai imana amo kopi haida do ita torea lasi, idaunegai idia noho taudia haida ese idia karaia bamona!—Deuteronomi 17:18, 19.
Iehova Ena Ura Hegeregerena Do Umui Noho
12. Dahaka badina dainai ita ura Dirava ita diba be namo?
12 Sibona eda stadi ita karaia ena badina be dahaka? Ma haida ita hereaia totona ita karaia, a? Diba bada hahedinaraia totona, a? Baibel dibaia namonamo taudia ai ita lao totona, a? Lasi. Unai ita karaia ena badina be ita ura iseda hereva bona kara ibounai lalonai Keristani karadia ita hahedinaraia, nega ibounai ita noho hegaegae ma haida ita durua totona, Keriso hegeregerena. (Mataio 11:28-30) Aposetolo Paulo ese inai sisiba ia henia: “Diba ese hekokoroku ia havaraia noho, to lalokau ese goada ia havaraia noho.” (1 Korinto 8:1) Unai dainai, Mose ese Iehova ia hereva henia neganai ia hahedinaraia manau karana ita hahedinaraia be namo, ia gwau: “Lau ura oiemu palani be lau dekenai mani do oi hadibaia. Unai neganai oi do lau diba, bona oiemu ura be nega ibounai do lau karaia.” (Esodo 33:13) Oibe, namona be diba do ita ura henia, Dirava ita hamoalea totona, taunimanima hamoalea totona lasi. Ita ura Dirava ena manau hesiai taudia ai ita lao. Edena bamona unai tahua gauna ita hagugurua diba?
13. Ta be Dirava vairanai ia hegeregere totona, dahaka ia karaia be gau badana?
13 Dirava hamoalea dalana dekenai Paulo ese Timoteo ia sisiba henia, ia gwau: “Do oi gaukara goada, bona gaukara namona momokani tauna do oi lao, Dirava ese oi dainai do ia moale bada totona. Vadaeni oi ese hereva momokani do oi hadibaia maoromaoro, bona Dirava ena vairanai do oi hemarai lasi.” (2 Timoteo 2:15) Unai hereva “hadibaia maoromaoro” be Greek gado herevana amo idia hahanaia, ena anina ginigunana be “utua maoromaoro.” (Kingdom Interlinear Baibel) Diba bada taudia haida idia gwau, unai amo ia mai lalohadaina be, dabua turia tauna ta ese toana ta ia badinaia bena dabua ia utua maoromaoro, eiava biru tauna ese tano ia geia maoromaoro, bona unai bamona gaudia ma haida. Herevana edena idia karaia, unai amo ia vara gauna be momokani eiava maoromaoro. Unai hereva ena anina be, Timoteo be Dirava vairanai ia hegeregere bona Dirava ese ia abia dae hesiai tauna ai ia lao totona, ia “gaukara goada” be namo, ena hadibaia herevadia bona ena kara be hereva momokani ena dala ida ia hegeregere totona.—1 Timoteo 4:16.
14. Edena dala ai sibona eda stadi karana ese ita karaia bona ita gwauraia gaudia ia haidaua be namo?
14 Paulo ese Kolose dekenai idia noho Keristani taudia ia hagoadaia neganai, unai bamona hereva ia gwauraia danu, ia gwau: “Lohiabada ena ura hegeregerena do umui noho, bona nega ibounai umui ese ia do umui hamoalea. Emui mauri ese kara namodia edia anina do idia havaraia, bona Dirava ena diba bona diari ese umui do idia hatubua daekau.” (Kolose 1:10) Iniseniai Paulo ia hahedinaraia, ta be Iehova vairanai ia hegeregere totona “kara namodia edia anina do idia havaraia, bona Dirava ena diba” dekenai ia tubu daekau be mai anina bada. Anina be, Iehova ese ia laloa bada gauna be diba ita laloa bada karana sibona lasi, to ita karaia karadia bona ita gwauraia gaudia dekenai Dirava ena Hereva ita badinaia namonamo karana danu ia laloa bada. (Roma 2:21, 22) Unai ena anina be bema ita ura Dirava ita hamoalea, namona be sibona eda stadi karana ese ita laloa gaudia bona eda kara ia haidaua be namo.
15. Edena dala ai iseda lalohadai ita gimaia bona biagua diba?
15 Hari inai negai, Satani ia ura dikadika iseda lauma dalana ia hadikaia, bona unai ia karaia totona, eda lalona dekenai tuari ta ia havaraia. (Roma 7:14-25) Unai dainai, iseda Dirava Iehova vairanai ita hegeregere totona, iseda lalona bona lalohadai ita gimaia bona ita biagua be namo. ‘Dirava ita diba’ dainai unai be iseda tuari kohu ta bamona, bona unai diba be hegeregere ‘taunimanima edia laloa ia guia, Keriso do idia kamonai henia totona.’ Unai badina dainai dina ta ta ai Baibel ita stadilaia be namo, badina ita ura tauanina ena ura dikadia be iseda lalona amo ita kokia.—2 Korinto 10:5.
Iseda Lalo-Parara Idia Habadaia Gaudia
16. Iehova ese ita ia hadibaia lalonai, edena dala amo namo ita davaria diba?
16 Iehova ena hadibaia herevadia ese lauma dalanai bona tauanina dalanai namo idia mailaia. Unai hadibaia herevadia be ta ena ura ia habadaia bona ia be mai ena namo bada. Unai dainai Baibel ia gwau: “Lau inai Lohiabada, emui Dirava. Emui namo habadaia dalana, be umui dekenai lau hadibaia noho. Emui raka dalana namona dekenai umui lau hakaua noho.” (Isaia 48:17) Edena bamona Iehova ese ita ia durua ena dala namona dekenai ita raka totona? Gau ginigunana be, iena lauma amo ia vara Herevana, Buka Helaga unai, be ita dekenai ia noho. Ia be ita gaukaralaia buka badana, hanaihanai ita gaukaralaia heduru ita abia totona. Unai dainai, Keristani heboudia dekenai iseda Baibel ita kehoa bona idia duahia siridia be iseda Baibel amo ita badinaia. Unai bamona ita karaia ena anina namona be Kara karoa 8 dekenai ia noho Etiopia eunuko tauna ena sivarai amo ita itaia diba.
17. Etiopia eunuko tauna dekenai dahaka ia vara, bona unai ese dahaka ia hahedinaraia?
17 Etiopia eunuko tauna be Iuda tomadihona ia abia dae tauna. Ia be Dirava ia abidadama henia momokani tauna ta, bona Buka Helaga ia stadilaia. Iena kariota amo ia heau lao neganai, ia ese Isaia ena buka ia duahia, unai neganai Filipo be ia kahirakahira dekenai ia heau lao bona ia nanadaia: “Oi diba dahaka oi duahia, a?” Eunuko tauna ena haere be dahaka? “ ‘Bema hadibaia tauna lasi, edena bamona lau diba?’ Bona Filipo dekenai ia noinoi, ia guia, vadaeni Filipo ia helai ia danu.” Bena Filipo be lauma helaga ena heduru amo unai eunuko tauna ia durua Isaia ena peroveta herevana ia lalo-pararalaia totona. (Kara 8:27-35) Unai ese dahaka ia hahedinaraia? Baibel ita duahia sibona be hegeregere lasi. Iehova be ena lauma helaga amo, hesiai tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro oreana ia gaukaralaia ita idia durua nega maorona ai iena Hereva ita lalo-pararalaia totona. Unai be edena bamona ia karaia?—Mataio 24:45-47; Luka 12:42.
18. Hesiai tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro oreana ese edena dala ai ita idia durua?
18 Ena be hesiai tauna oreana idia gwauraia “hesiai tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro,” to Iesu ia gwau lasi do idia moru diba lasi. Unai kamonai horoa tadikaka be goevadae lasi Keristani taudia. Ena be idia be mai edia lalohadai namodia, idia laloa kerere diba, guna aposetolo edia negai idia noho tatau ese nega haida idia karaia bamona. (Kara 10:9-15; Galatia 2:8, 11-14) To edia ura ia goeva, bona Iehova ese idia ia gaukaralaia ita dekenai Baibel stadi durua gaudia idia henia totona, iseda abidadama Dirava bona ena gwauhamata dekenai idia hagoadaia totona. Sibona eda stadi karana durua totona, hesiai tauna oreana ese ita dekenai idia henia heduru gauna badana be New World Translation of the Holy Scriptures Baibel. Ia be hari gado 42 dekenai idia hahanaia, bona kopi milioni 114 idia printaia vadaeni. Edena dala ai unai buka be sibona eda stadi lalonai ita gaukaralaia namonamo diba?—2 Timoteo 3:14-17.
19. New World Translation—With References Baibel lalonai, edena gaudia haida be sibona eda stadi lalonai ita idia durua diba?
19 Hegeregere, New World Translation of the Holy Scriptures—With References Baibel mani ita laloa. Ia lalonai be hahegeregerea siridia, futnout, “Bible Words Indexed” bona “Footnote Words Indexed,” bona ena apendiks dekenai hereva idauidau 43 bona mapu idauidau idia noho. Danu, hamatamaia kahana (“Introduction”) ia noho, bona inai kahana dekenai inai Baibel idia hahanaia totona hereva idauidau idia abia bukadia bona torea taudia edia ladadia idia hahedinaraia. Bema ia be oi lalo-pararalaia gadona dekenai ia noho, namona be unai buka lalonai idia noho gaudia idauidau oi dibaia namonamo, bona idia oi gaukaralaia. Momokani, Baibel amo iseda stadi karana do ita hamatamaia, bona New World Translation Baibel be Baibel namona badina Dirava ena ladana bona ena Basileia ia gwauraia hedinarai namonamo.—Salamo 149:1-9; Daniela 2:44; Mataio 6:9, 10.
20. Sibona eda stadi karana dekenai edena henanadai edia haere do ita tahua?
20 Reana sibona ita nanadaia: ‘Dahaka heduru ma haida ita abia be namo Baibel ita lalo-pararalaia totona? Edena dala ai sibona eda stadi totona nega ita atoa diba? Edena bamona iseda stadi karana ita hanamoa diba? Edena bamona iseda stadi karana ese ma haida ia durua be namo?’ Hereva gabena ese Keristani mauri dalana ai ita goada ita lao karana ena kahana badadia haida do ia hahedinaraia.
[Footnote]
a Lagani 1979 amo ema bona hari golo ena siahu ia daekau bona ia diho, lagani 1980 ai 31 gram be K3,162.00 amo idia hoia, to lagani 1999 ai 31 gram be K940.40 amo idia hoia.
Oi Laloatao, A?
• Laloa dobu karana ena anina be dahaka?
• Dirava ena Hereva stadilaia karana dekenai, edena bamona laloa dalana ita abia be namo?
• Sibona eda stadi ita karaia ena badina be dahaka?
• Baibel lalo-pararalaia totona edena heduru gaudia ita abia vadaeni?
[Picture on page 23]
Betele famili ese Baibel ena siri amo edia dina idia hamatamaia, idia davaria unai ese lauma dalanai idia ia hagoadaia
[Pictures on page 23]
Ita loaloa negadiai, mai anina bada negana ita gaukaralaia diba Baibel kaset idauidau ita kamonai henia totona
[Picture on page 24]
Taunimanima be nega daudau lalonai idia gaukara goada golo idia abia totona. Dirava ena Hereva stadilaia totona oi atoa negana ena bada be edena bamona?
[Credit Line]
Courtesy of California State Parks, 2002
[Pictures on page 25]
Baibel be dava bada gauna ta bamona, bona mauri hanaihanai dekenai oi ia hakaua lao diba