“Lau be Umui Dekenai Do Lau Noho”
“Hagai ese Lohiabada ena hereva . . . ia gwauraia, ia gwau: Lohiabada ia gwau, ‘Lau be umui dekenai do lau noho’ ”—HAGAI 1:13.
1. Iesu ese iseda nega be dahaka ida ia hahegeregerea?
ITA BE mai anina bada negana lalonai ita noho. Baibel ena peroveta herevana ese ia hahedinaraia hegeregerena, lagani 1914 amo ema bona hari ita be “Lohiabada ena Dina” lalonai ita noho. (Apokalupo 1:10) Reana unai be emu stadi lalonai oi dibaia vadaeni, unai dainai oi diba Iesu ese “Taunimanima ena Natuna ena nega”—Basileia dekenai ia lohia negana unai—be “Noa ena nega” bona “Lota ena nega” ida ia hahegeregerea. (Luka 17:26, 28) Unai dainai Baibel ese ia hahedinaraia, Noa ena negai bona Lota ena negai idia vara gaudia be iseda nega idia perovetalaia. To, unai bamona peroveta herevana ma ta ia noho danu, bona unai ita laloa bada be namo.
2. Iehova ese Hagai bona Sekaraia dekenai dahaka gaukara ia henia?
2 Mani inai Heberu peroveta taudia rua Hagai bona Sekaraia edia nega lalonai ia vara gauna ita laloa. Edena sivarai be unai peroveta taudia rua ese idia gwauraia, bona ia be mai anina bada hari idia noho Iehova ena taunimanima dekenai? Iuda taudia be Babulonia ena igui amo idia giroa mai neganai, Hagai bona Sekaraia ese Iuda taudia dekenai ‘Iehova ena hereva idia gwauraia.’ Iehova ese idia ruaosi ia hamaoroa Israela taudia do idia hadibaia dubu idia haginia neganai, Dirava ese idia do ia durua. (Hagai 1:13; Sekaraia 4:8, 9) Ena be Hagai bona Sekaraia idia torea buka edia sivarai be kwadogi, to unai buka rua be Baibel ena kahana ta bona edia “hereva ibounai be Dirava ena Lauma ese ia havaraia. Bona inai hereva be mai ena siahu, Dirava ena hereva momokani ita dekenai do ia hadibaia. Ia be mai ena siahu danu iseda kara dika do ia hedinaraia, iseda kerere do ia hamaoromaoroa, bona mauri dala maoromaorona ita dekenai do ia hadibaia.”—2 Timoteo 3:16.
Edia Peroveta Hereva Ita Laloa be Namo
3, 4. Dahaka dainai Hagai bona Sekaraia edia hereva be mai anina bada ita dekenai?
3 Momokani, Hagai bona Sekaraia edia hereva be mai anina bada edia negai idia noho Iuda taudia dekenai, bona edia peroveta herevadia be unai nega ai idia guguru danu. To, dahaka dainai ita abia dae unai buka rua edia hereva be mai anina bada ita dekenai? Heberu 12:26-29 dekenai haere do ita davaria. Unuseniai, aposetolo Paulo be Hagai 2:6 ena hereva ia gwauraia, ia gwau Dirava ‘ese guba bona tanobada do ia hamarerea.’ Unai hamarerea karana amo Iehova ese “bese idauidau edia basileia bona edia siahu” do ia hadikaia ore.—Hagai 2:22.
4 Paulo ese Hagai ena hereva ia gwauraia neganai, “bese idauidau edia basileia” dekenai do ia vara gauna ia hahedinaraia. Bona horoa Keristani taudia ese do idia abia Basileiana be mai ena siahu bada bona ta ese ia hamarerea diba lasi ia herevalaia. (Heberu 12:28) Unai amo oi itaia diba, Hagai bona Sekaraia edia peroveta herevadia be hari inai negai, Iesu ida Mesia Basileiana lalonai do idia lohia horoa Keristani taudia dekenai idia guguru. Hari inai negai, tanobada ai Keristani horoa orena taudia, Iesu ida Mesia Basileiana lalonai do idia lohia taudia, be tanobada ai idia do noho. Unai dainai, Hagai bona Sekaraia edia buka be mai anina bada.
5, 6. Hagai bona Sekaraia edia negai idia vara gaudia haida be dahaka?
5 Esera bukana ese Hagai bona Sekaraia bukana idia do torea lasi neganai idia vara gaudia ia herevalaia. Lagani 537 B.C.E. ai, Iuda taudia be Babulonia ena igui amo idia giroa lou neganai, Gavana Serubabele bona Hahelaga Tauna Badana Iosua (eiava Iesua) ese lagani 536 B.C.E. ai, dubu helaga matamatana ena badina haginia gaukarana idia gunalaia. (Esera 3:8-13; 5:1) Unai kara dainai idia moale bada, to daudau lasi Iuda taudia idia gari matamaia. Esera 4:4 ia gwau: “Unai tano taudia ese Iuda taudia edia lalodia idia hamanokaia toho, bona idia hagaridia toho, edia gaukara do idia koua totona.” Iuda taudia edia inai taudia, hegeregere Samaria taudia, ese Iuda taudia idia samania koikoi. Bena unai inai taudia ese Parasa ena king ena lalona idia ania dubu helaga ena haginia gaukarana ia koua totona.—Esera 4:10-21.
6 Iuda taudia be guna idia ura dikadika dubu helaga idia haginia, to gabeai edia lalona idia haidaua bona sibodia edia ura gaudia idia tahua. To, lagani 520 B.C.E. ai—dubu helaga ena badina idia haginia bena lagani 16 murinai—Iehova ese Hagai bona Sekaraia ia siaia taunimanima idia hagoadaia dubu helaga ena gaukara idia hamatamaia lou totona. (Hagai 1:1; Sekaraia 1:1) Iuda taudia be Hagai bona Sekaraia ese idia hagoadaia bona Iehova ena heduru idia itaia dainai, dubu helaga ena gaukara idia hamatamaia lou ela bona lagani 515 B.C.E. ai idia haorea.—Esera 6:14, 15.
7. Hagai bona Sekaraia edia negai idia vara gaudia be edena bamona idia hegeregere hari inai negai?
7 Peroveta dalanai unai gaudia ibounai edia anina ita dekenai oi diba, a? Iseda gaukara be “Basileia ena Sivarai Namona” ita harorolaia. (Mataio 24:14) Tanobada Tuarina Ginigunana murinai, unai gaukara idia karaia goadagoada. Idaunegai Iuda taudia be Babulonia ena igui idia rakatania hegeregerena, hari inai negai Iehova ena taunimanima be Babulonia Badana, tanobada ena tomadiho koikoi ibounai, ena igui idia rakatania. Dirava ena horoa taudia be idia haroro, idia hadibaia, bona taunimanima be tomadiho momokani dekenai idia hakaua vareai. Unai gaukara be hari inai negai idia karaia goadagoada noho, bona reana oi danu be unai gaukara oi karaia noho. Hari be nega namona unai gaukara ita karaia totona, badina inai tanobada dikana ena dokona be ia kahirakahira vadaeni! Dirava ese ia henia gaukarana do ita karaia noho ela bona Iehova ese “hisihisi bada herea” amo taunimanima ese idia karaia kara dikadia do ia haorea. (Mataio 24:21) Unai dainai gwau-edeede kara dikadia be do idia ore bona tanobada ai tomadiho momokani do ia bada ia lao.
8. Dahaka dainai ita diba momokani iseda gaukara lalonai Dirava ese ita do ia durua?
8 Hagai bona Sekaraia edia peroveta hereva ese ia hahedinaraia bamona, mai iseda lalona ibounai ida inai gaukara ita karaia neganai, Iehova ese ita do ia durua bona hanamoa. Ena be taunimanima haida idia hekwarahi Dirava ena hesiai taudia edia gaukara idia koua totona, to gavamani ta be ia hegeregere lasi unai haroro gaukara do ia koua. Tanobada Tuarina Ginigunana murinai ema bona hari inai negai, Iehova ese Basileia gaukara ia hanamoa dainai, unai gaukara be ia bada ia lao. To, gaukara bada herea ia do noho ita karaia totona.
9. Edena idaunegai sivarai be mai anina bada ita dekenai, bona dahaka dainai?
9 Edena dala ai Hagai bona Sekaraia amo ita dibaia gaudia ese ita idia hagoadaia, Dirava ena hahegani haroro bona hahediba gaukarana dekenai ita badinaia totona? Mani inai Baibel buka rua amo ita dibaia gaudia haida ita herevalaia. Hegeregere, Babulonia amo idia giroa lou Iuda taudia ese idia karaia dubu helaga haginia gaukarana ena sivarai haida mani ita laloa. Ataiai ita itaia bamona, Iuda taudia be Babulonia amo Ierusalema dekenai idia giroa lou neganai, dubu helaga haginia gaukarana idia karaia noho lasi. Dubu ena badina nadi idia haginia murinai, gaukara idia rakatania. Idia ese dahaka lalohadai kererena idia abia? Bona unai amo dahaka ita dibaia?
Lalohadai Maorona Abia
10. Iuda taudia be dahaka lalohadai kererena idia abia, bona dahaka ia vara?
10 Idia giroa lou Iuda taudia idia gwau: “Dubu Helaga haginia negana be ia do ginidae lasi.” (Hagai 1:2) To, lagani 536 B.C.E. ai, dubu helagana ena badina idia haginia matamaia neganai, idia be unai bamona idia hereva lasi. To, daudau lasi murinai, idia badinai idia noho besedia bona gavamani ese idia dagedage henidia dainai, edia gaukara idia hadokoa. Iuda taudia be sibodia edia ruma bona edia noho namona idia laloa bada matamaia. Iehova ia itaia edia ruma be au namodia amo idia karaia, to dubu helaga be idia haorea lasi, unai dainai ia henanadai: “Badina dahaka umui be ruma namo herea edia lalonai umui noho, to egu Dubu Helaga be ia do dika noho?”—Hagai 1:4.
11. Hagai ena negai, dahaka dainai Iehova ese Iuda taudia ia sisiba henia?
11 Oibe, Iuda taudia ese guna idia laloa bada gaudia be hari idia laloa maragi. Dirava ena taunimanima be Iehova ena ura, dubu helaga haginia gaukarana dekenai idia atoa guna lasi, to idia ese sibodia edia namo bona ruma idia laloa. Dirava ena tomadiho rumana ena gaukara idia rakatania. Iehova ena hereva Hagai 1:5 ai ese Iuda taudia ia hagoadaia ‘edia mauri dalana do idia laloa.’ Hegeregere, Iehova be idia dekenai ia gwau, emui dubu haginia gaukarana umui hadokoa dainai umui dekenai ia vara gauna mani umui laloa.
12, 13. Edena dala ai Hagai 1:6 ese Iuda taudia edia noho ia gwauraia, bona unai siri ena anina be dahaka?
12 Mani oi laloa, Iuda taudia be mai anina bada gaudia idia laloa bada lasi dainai, Iehova ese idia ta ta ia hanamoa lasi. Hagai 1:6 ai Iehova ia gwau: “Umui ese uhe momo umui hadoa noho, to anina momo lasi sibona umui haboua noho. Umui aniani noho, to emui bogadia be idia kunu lasi. Ranu [“uaina,” NW ] umui inua, to umui honu [“kekero,” NW ] lasi. Mai emui dabua, to emui kopina be do keru noho. Bona moni gaukara ia karaia noho tauna ese moni hegeregere lasi ia abia noho.”
13 Ena be Iuda taudia be Dirava ese ia henia tano dekenai idia noho, to tano be anina namona ia havaraia lasi. Guna Iehova ese idia ia hamaoroa bema Iena hereva idia kamonai lasi, Ia ese idia do ia hanamoa lasi. (Deuteronomi 28:38-48) Vadaeni, Iehova ese ia durudia lasi dainai, ena be Iuda taudia ese uhe idia hadoa, to anina be hegeregere lasi dainai idia boga kunu lasi. Idia ia hanamoa lasi dainai, edia dabua be hegeregere lasi bona keru mamina idia abia. Danu, moni gaukara idia karaia taudia be gau namona ta idia abia lasi, badina toana be edia moni be baege mai matuna lalonai idia udaia dainai ia boio. New World Translation ai inai hereva: “Uaina umui inua to umui kekero lasi,” ena anina be dahaka? Unai ese ia hahedinaraia lasi idia kekero neganai Dirava be idia ia hanamoa; Dirava be kekero karana ia inai henia momokani. (1 Samuela 25:36; Aonega Herevadia 23:29-35) To, unai hereva ese ia hahedinaraia Dirava ese Iuda besena ia hanamoa lasi. Edia uaina be sisina sibona dainai, idia inua neganai do idia kekero lasi. Buka Helaga ai Hagai 1:6 be inai bamona idia torea: “Ranu umui inua, to umui honu lasi.”
14, 15. Hagai 1:6 amo dahaka ita dibaia?
14 Iuda taudia edia ruma namodia ena sivarai ese ita ia hadibaia lasi iseda ruma ena toana be edena bamona do ita hahairaia. Babulonia dekenai igui hesiai taudia bamona idia do noho lasi neganai, peroveta tauna Amosa ese Israela ena taga taudia edia “doana herahera rumadia” bona ‘laga-ani patadia dekenai idia hekure noho’ dainai ia gwau henidia. (Amosa 3:15; 6:4) Unai ruma bona kohu namodia be idia noho daudau lasi. Unai gaudia be edia inai taudia ese idia hadikaia. To, lagani haida murinai, Dirava ena taunimanima be lagani 70 lalonai idia karaia igui hesiai gaukarana amo diba idia abia lasi. Ita be unai bamona do ita karaia danu, a? Namona be ita ta ta sibona ita nanadaia: ‘Lauegu ruma bona ena toana namona lau laloa bada, a? Bema lau ura edukeisen badana lau lao henia dagi badana abia totona, unai ese egu nega bada do ia haorea bona mai anina bada lauma gaudia do lau reaia, a?’—Luka 12:20, 21; 1 Timoteo 6:17-19.
15 Hagai 1:6 ita duahia neganai, unai ese ita ia hadibaia iseda mauri lalonai Dirava ena hahenamo ita abia be namo. Iuda taudia be Dirava ena hahenamo idia abia lasi dainai, dika idia davaria. Ena be ita be mai eda kohu momo eiava lasi, to bema Iehova ena hahenamo ita abia lasi, lauma dalanai dika bada ita davaria diba. (Mataio 25:34-40; 2 Korinto 9:8-12) To, unai hahenamo be edena bamona ita abia diba?
Iehova be Ena Lauma amo Ita Ia Durua
16-18. Hagai bona Sekaraia edia negai idia noho taudia dekenai Sekaraia 4:6 ena anina be dahaka?
16 Hagai ena bamona ta, Sekaraia, be Iehova ese ia gaukaralaia unai negai idia noho abidadama taudia ia hagoadaia bona hanamoa dalana badana ia herevalaia. Bona Iehova ese oi do ia hanamoa dalana be unai ese ia hahedinaraia. Ia gwau: “Siahu Ibounai Lohiabada ia gwau: ‘Goada dekena amo lasi, bona siahu dekena amo lasi, to egu Lauma dekena amo do oi kwalimu.’ ” (Sekaraia 4:6) Reana unai siri be nega momo oi kamonai vadaeni, to Hagai bona Sekaraia edia negai idia noho Iuda taudia dekenai ena anina be dahaka, bona ena anina oi dekenai be dahaka?
17 Namona be ita laloatao, unai negai Hagai bona Sekaraia ese Dirava ena lauma amo idia gwauraia herevadia be namo idia havaraia. Peroveta taudia rua ese idia herevalaia gaudia be abidadama Iuda taudia ia hagoadaia lou. Hagai be lagani 520 B.C.E. ena hua namba 6 ai ia peroveta matamaia. Sekaraia be unai lagani ena hua namba 8 ai ia peroveta matamaia. (Sekaraia 1:1) Hagai 2:18 ese ia hahedinaraia, hua namba 9 dekenai dubu helaga ena badina haginia gaukara be mai goada ida idia hamatamaia lou. Bona Iehova idia kamonai henia bona idia diba Ia ese do ia durudia. Sekaraia 4:6 ia hahedinaraia Dirava ese idia ia durua.
18 Lagani 537 B.C.E. ai, Iuda taudia be edia hanua dekenai idia giroa lou neganai, idia be tuari taudia danu idia lao lasi. To, Babulonia idia rakatania neganai, Iehova ese ia hakaudia bona ia gimadia. Bona dubu haginia lou gaukara idia hamatamaia lou neganai, Ia ese ena lauma helaga amo ia durudia.
19. Iehova ena lauma helaga ese edena bamona idia ia gimaia?
19 Sekaraia be matahanai 8 ia abia. Unai matahanai ta ta lalonai, Iehova ese ia hadibaia ia ese iena taunimanima do ia durua ela bona dubu helaga ena gaukara idia karaia haorea. Karoa 3 ese ia herevalaia matahanai namba 4 ese ia hahedinaraia, Satani ia hekwarahi bada Iuda taudia edia dubu helaga haginia gaukara ia koua totona. (Sekaraia 3:1) Dubu helaga matamatana dekenai Hahelaga Tauna Badana Iosua be taunimanima totona boubou gaudia do ia karaia neganai, Satani be do ia badu bada herea. Ena be Satani ia hekwarahi bada dubu helaga ena gaukara ia hadikaia totona, to Iehova ena lauma helaga be Satani ese ia havaraia gaudia ia koua, bona Iuda taudia ia hagoadaia edia gaukara idia karaia noho ela bona dubu helaga idia haginia ore.
20. Edena dala ai lauma helaga ese Iuda taudia ia durua Dirava ena ura idia karaia totona?
20 Toana be Parasa ena gavamani taudia ese idia havaraia hekwakwanai bona koua gaudia be momo. To, Iehova ia gwauhamata unai “ororo” be do ia “boio ore.” (Sekaraia 4:7) Bona unai ia vara momokani! King Dariuse Ginigunana be tahua gaukarana ia karaia, bona Kurese ese ia torea dubu helaga haginia lou ena oda herevana korikorina ia davaria. Unai dainai Dariuse ese unai gaukara koua taravatuna ia kokia, bona gwaumaoro ia henia king ena moni be Iuda taudia dekenai do idia henia gaukara durua totona. Unai be hoa gauna, gau ibounai ia idau! Dirava ena lauma helaga ese unai ia karaia, a? Oibe. Dariuse Ginigunana ena lohia laganina 515 B.C.E. ena hua namba 6 ai, dubu helaga idia haorea.—Esera 6:1, 15.
21. (a) Idaunegai, Dirava ese edena dala ai ‘bese idauidau ia hamarerea,’ bona edena dala ai “bese ibounai edia kohu namodia” ia mailaia? (b) Hari iseda negai, unai be edena dala ai ia guguru?
21 Hagai 2:5 ai, peroveta tauna Hagai ese Iuda taudia dekenai Iehova ese Sinai Ororona ai idia ida ia karaia gwauhamatana ia gwauraia. Unai neganai unai “ororo ena tano ibounai danu ia mareremarere bada.” (Esodo 19:18) Hagai bona Sekaraia edia negai, Iehova be parabole dalanai siri 6 bona 7 dekenai ia hereva bamona, bese ibounai do ia hamarerea. Parasa Basileiana be do ia mareremarere, to dubu helaga ena gaukara do idia karaia goadagoada noho ela bona idia haorea. Iuda lasi taudia—“bese ibounai edia kohu namodia” unai—be Iuda taudia ida unai tomadiho gabuna dekenai Dirava idia hanamoa hebou. Hari inai negai, iseda Keristani haroro gaukara amo Dirava ese ‘bese idauidau ia hamarerea,’ bona “bese ibounai edia kohu namodia” ia mailaia horoa orena taudia ida Dirava idia tomadiho henia totona. Momokani, horoa taudia bona mamoe idaudia ese Iehova ena ruma idia hahairaia noho. Unai tomadiho momokani taudia be mai abidadama ida Iehova ese ‘guba bona tanobada do ia hamarerea’ negana idia naria noho. Unai neganai, bese idauidau edia basileia bona edia siahu be do ia hadikaia ore.—Hagai 2:22.
22. Edena dala ai bese idauidau idia mareremarere, dahaka ia vara, bona dahaka ia do vara lasi?
22 Hari inai negai, “guba bona tanobada bona davara bona tano kaukau” ese idia laulaulaia gaudia idia mareremarere karana ita laloa. Hegeregere, Satani Diabolo bona ena demoni be guba amo idia negea diho tanobada dekenai. (Apokalupo 12:7-12) Ma danu, Dirava ena horoa taudia ese haroro gaukara idia gunalaia noho dainai, unai ese tanobada ena kohu ia hamareredia noho. (Apokalupo 11:18) Ena be unai ia vara, “hutuma bada herea,” tanobada bese ibounai edia kohu namodia unai, be lauma Israela idia bamoa bona Iehova idia tomadiho henia. (Apokalupo 7:9, 10, Taravatu Matamata) Hutuma bada herea taudia be horoa Keristani taudia ida sivarai namona, unai be daudau lasi Dirava ese Aramagedono ai bese ibounai do ia hamarerea karana, idia harorolaia. Unai ese dala do ia kehoa tanobada hegegemadai tomadiho momokanina be ia goeva momokani totona.
Oi Laloatao, A?
• Edena negai bona edena bamona negadiai Hagai bona Sekaraia be edia hesiai gaukara idia karaia?
• Edena dala ai Hagai bona Sekaraia edia hereva oi badinaia diba?
• Dahaka dainai Sekaraia 4:6 ena hereva ese oi ia hagoadaia?
[Pictures on page 4]
Hagai bona Sekaraia ese idia hahedinaraia Dirava ese ita do ia durua
[Picture on page 7]
“Badina dahaka umui be ruma namo herea edia lalonai umui noho, to egu Dubu Helaga be ia do dika noho?”
[Picture on page 8]
Iehova ena taunimanima be idia gaukara goada “bese ibounai edia kohu namodia” idia haboua totona