Duahia Taudia Edia Henanadai
Sihari kava tauna bona lebulebu mai matabodaga karana ia karaia tauna be Keristani kongrigeisen amo idia atoa siri diba, anina be kara mirona ia karaia tauna dekenai unai bamona idia karaia danu be maoro, a?
Oibe, bema tau ta ia sihari kava, kara miro badadia ia karaia, eiava lebulebu mai matabodaga karana ia karaia bona ia helalo-kerehai lasi, ia be kongrigeisen amo idia atoa siri diba. Aposetolo Paulo ese unai kara dikadia toi bona kongrigeisen amo idia atoa siri diba taudia edia kara ma haida ia herevalaia neganai, ia gwau: “Tauanina ena kara be ita ibounai ita diba. Karadia be inai: Heudahanai [“Sihari kava,” NW ] kara mirodia, matabodaga [“lebulebu mai matabodaga karana,” NW ] . . . Hari lau sisiba henia lou momokani, unai bamona idia karaia taudia ese Dirava ena Basileia dekenai do idia vareai diba lasi.”—Galatia 5:19-21.
Sihari kava karana (Greek, por·neiʹa) ena anina be, Baibel ena taravatu ia utua mahuta hebou karana. Hegeregere, heudahanai; ta be ariara tauna o hahinena ida ia mahuta hebou; headava lasi taudia rua idia mahuta hebou; ta ese ena kopina (usina o kiona) be ma ta ena uduna (o kununa) lalonai ia atoa vareai; bona ta be mai matabodaga ida ma ta—ena adavana lasi—ena kopina (usina o kiona) ia gadaralaia. Sihari kava karana ia karaia bona ia helalo-kerehai lasi tauna be kongrigeisen lalonai ia noho diba lasi.
Lebulebu mai matabodaga karana (Greek, a·selʹgei·a; English, loose conduct) ena anina be, “taravatu idia utua kara dikadia, ta ese mai ena ura ida ia karaia kara dikadia, hemarai karadia, matabodaga karadia.” The New Thayer’s Greek-English Lexicon bukana ia gwau, unai Greek herevana ena anina be “ta be mai ena ura dikadika ida kara dikadia ia karaia, . . . ia gwau-edeede, ia hemarai lasi, haida ia matauraia lasi.” Lexicon bukana ma ta ia gwau, lebulebu mai matabodaga karana be “kara dikana ta, bona taunimanima momo ese idia abia dae lasi.”
Unai amo ita itaia, “lebulebu mai matabodaga karana” be gau badadia rua ia hahedinaraia: (1) Unai kara be Dirava ena taravatu ia utua kara dika rohorohona, bona (2) unai kara dikana ia karaia tauna be ma haida ia matauraia lasi.
Unai dainai, “lebulebu mai matabodaga karana” be kara dika maragina ta lasi. Unai kara be Dirava ena taravatu ia utua kara dika rohorohona, gwau-edeede karana, bona ma haida matauraia lasi karana—unai kara dika ia karaia tauna be siahu taudia ia matauraia lasi bona edia taravatu ia ura henia lasi. Paulo be lebulebu mai matabodaga karana bona sihari kava karana ia gwauraia hebou. (Roma 13:13, 14, NW ) Galatia 5:19-21 (NW ) ena lista ai idia noho kara dikadia—lebulebu mai matabodaga karana danu—idia karaia taudia be Dirava ena Basileia dekenai do idia vareai lasi. Unai dainai, “lebulebu mai matabodaga karana” ia karaia tauna be hahemaoro sisibana do ia abia eiava Keristani kongrigeisen amo idia atoa siri diba.
Kara mirodia (Greek, a·ka·thar·siʹa) be “sihari kava karana” bona “lebulebu mai matabodaga karana” amo ia idau. Ena anina be: heudahanai eiava sihari kava karadia, hereva mirodia, kara mirodia, bona dirava koikoi tomadiho henia karadia. “Kara mirodia” be kara dika badadia momo ia herevalaia.
Korinto Iharuana 12:21 (NW ) dekenai, Paulo ia gwau, gunaguna haida be kara mirodia, heudahanai karana, lebulebu mai matabodaga karana idia karaia to idia helalo-kerehai lasi. Unai siri dekenai Paulo ese “kara mirodia” be “heudahanai karana” bona “lebulebu mai matabodaga karana” ida ia gwauraia dainai, anina be kara haida idia miro bada herea, bona hahemaoro komiti ese unai idia hamaoromaoroa be namo. To kara mirodia be gau momo ia herevalaia, bona idia haida be hahemaoro komiti gaudia lasi. Dabua ta ia miro sisina eiava miro bada herea hegeregerena, kara haida idia miro sisina, to kara ma haida idia miro bada herea.
Efeso 4:19 (NW ) dekenai, Paulo ia gwau, taunimanima haida be idia hemarai lasi momokani, bona lebulebu mai matabodaga karana ese idia ia biagua dainai, mai edia ura dikadika ida kara mirodia idauidau idia karaia. Unai siri dekenai Paulo ese inai hereva, “mai edia ura dikadika ida kara mirodia . . . idia karaia” be lebulebu mai matabodaga karana ida ia gwauraia hebou. Bema bapatiso tauna ta be ‘mai ena ura dikadika ida kara mirodia’ ia karaia bona ia helalo-kerehai lasi, ia be kongrigeisen amo idia atoa siri diba, badina ia karaia karana be kara miro badana.
Bema tadikaka ta be nega momo ena maoheni kekeni ena henuna kahana eiava ratana ai ena imana ia atoa, bona idia kisi bona rosia be edena bamona? Elda taudia idia gwau diba, ena be tadikaka bona taihu idia gwau-edeede lasi o lebulebu mai matabodaga karana idia hahedinaraia lasi, to toana be mai edia ura dikadika ida unai kara dikadia idia karaia. Unai dainai, elda taudia be hahemaoro komiti do idia karaia, badina idia karaia karana be kara miro badana. Danu, bema tadikaka ta be nega momo telefon amo ma ta ia rini henia bena mahuta hebou karadia idia herevalaia hebou, bona unai kara dainai guna idia sisiba henia vadaeni, unai be kara miro badana bona hahemaoro komiti gauna.
Elda taudia ese hahemaoro komiti idia do karaia lasi neganai, namona be kara dika ibounai idia lalopararalaia namonamo guna. Elda taudia ese hahemaoro komiti idia karaia totona, namona be inai gaudia idia tahua namonamo: dahaka kara dika ia vara bona unai be kara dika rohorohona eiava maragina. Namo lasi elda taudia idia gwau, ta be lebulebu mai matabodaga karana ia karaia badina Baibel ena sisiba ia abia dae lasi; eiava tadikaka ese kara dika tamona ia karaia ena namba idia duahia sibona bena hahemaoro komiti idia karaia. Namona be elda taudia be kara dika ta ta idia lalopararalaia namonamo bona idia tahua gaudia be inai: dahaka kara dika ia vara bona nega hida kara dika idia karaia, unai be kara dika rohorohona eiava maragina, kerere tauna ena lalohadai be dahaka unai kara dika dekenai bona kerere tauna be mai ena ura ida kara dika ia karaia o lasi.
Kara miro badadia be matabodaga karadia sibona lasi. Hegeregere, ia bapatiso vadaeni merona ta be nega haida kuku ia ania, bena ena tama sina dekenai unai kerere ia gwauraia hedinarai. Mero ia gwau kuku do ia ania lou lasi. Herevana unai be kara mirona, to unai be kara miro badana lasi eiava ia be ‘mai ena ura dikadika ida kara mirona . . . ia karaia’ lasi. Elda ta o rua ese Baibel amo mero idia sisiba henia bona tama sina edia heduru be hegeregere. To, bema unai mero be kuku ia ania hanaihanai, anina be ia hahedinaraia ia be mai ena ura ida ena tauanina ia hamiroa, bona unai be kara miro badana dainai elda taudia be hahemaoro komiti ta do idia karaia. (2 Korinto 7:1) Bema unai mero ia helalo-kerehai lasi, ia be kongrigeisen amo do idia atoa siri.
Keristani taudia haida be ponografi laulaudia idia itaia. Dirava ese unai kara ia badulaia, bona reana elda taudia do idia hoa bema tadikaka be unai laulau dikadia ia itaia. To, ponografi laulaudia idia itaia taudia ibounai be hahemaoro komiti vairanai do idia gini lasi. Hegeregere, tadikaka ta be tau bona hahine ese mahuta hebou karadia idia karaia ena matabodaga laulaudia (o soft-core pornography) ia itaia. Tadikaka ia hemarai, ena kara dika be elda tauna dekenai ia gwauraia hedinarai, bona ia gwau ia ura lasi unai kara dika do ia karaia lou. Elda tauna ia gwau diba, tadikaka be ‘mai ena ura dikadika ida kara mirona’ ia karaia lasi; eiava ia gwau-edeede lasi o lebulebu mai matabodaga karana ia hahedinaraia lasi. Ena be elda taudia be hahemaoro komiti do idia karaia lasi, to tadikaka ia karaia karana be kara mirona dainai, Baibel amo sisiba auka do idia henia bona reana elda taudia ese ia idia durua loulou.
To, bema tadikaka ta be hehuni dalanai matabodaga laulau dika rohorohodia (o hard-core pornography) ia itaia, bona lagani daudau lalonai unai kara ia hunia be edena bamona? Unai bamona ponografi laulau dika rohorohodia be inai: taunimanima momo ese ta idia reipia karana, mahuta hebou karana lalonai ta ese varo amo ma ta ia kwatua karana, ta ese mai ena dagedage ida ma ta ia hahisia karana, hahine botaia dikadika karana, eiava natuna sihari henia karana. Ma haida be tadikaka ena kara idia diba neganai, tadikaka ia hemarai bada herea. Ena be ia gwau-edeede lasi, to elda taudia idia gwau diba, tadikaka be unai kara bodagana ese ‘ia biagua’ dainai ‘mai ena ura dikadika ida kara mirona’ ia karaia, bona unai be kara miro badana. Unai dainai, elda taudia ese hahemaoro komiti ta do idia karaia. Bema tadikaka ia helalo-kerehai momokani lasi bona ena lalona ia hadaia lasi ponografi laulaudia ia dadaraia totona, ia be kongrigeisen amo do idia atoa siri. Bema ia ese ma haida ia boiria ena ruma dekenai ponografi laulaudia idia itaia totona—ia be kara mirona ia habadaia—ia be ia gwau-edeede bona lebulebu mai matabodaga karana ia hahedinaraia.
Nega momo, Baibel lalonai inai hereva “lebulebu mai matabodaga karana” be kara dika rohorohona ta ia herevalaia—nega momo, unai be mahuta hebou karadia. Elda taudia ese lebulebu mai matabodaga karana ena toana idia diba totona, inai gaudia idia tahua be namo: kerere tauna ia gwau-edeede, mai ena ura ida kara dikana ia karaia, ena kara dekenai ia hemarai lasi, ia karaia karana be kara bodagana, eiava ena kara be taunimanima ese idia moalelaia lasi. Danu, herevana ta ia gwau-edeede lasi, to bema ‘mai ena ura dikadika ida’ kara dika ia karaia, ia be Iehova ena taravatu ia utua unai. Hahemaoro komiti ese unai bamona kara idia hamaoromaoroa be maoro, badina unai be kara miro badadia.
Kara miro badana eiava lebulebu mai matabodaga karana ia karaia bona ia helalo-kerehai lasi tauna be dika bada ia davaria diba. Unai dainai, hahemaoro komiti ese unai bamona kara dika idia hamaoromaoroa totona, namona be Dirava idia noia, Iena lauma helaga, aonega, bona laloparara idia abia totona. Elda taudia ese kongrigeisen ena goeva idia laloa bada be namo, bona edia hahemaoro karana lalonai, Baibel bona “hesiai tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro” ena hakaua herevadia idia gaukaralaia be namo. (Mataio 18:18; 24:45) Bona inai nega dikana lalonai, elda taudia ese inai sisiba idia laloatao be gau badana: “Emui kota gaukara do umui karaia namonamo, badina be emui kota be taunimanima hamoalea totona umui karaia noho lasi, to ia be Lohiabada hamoalea totona.”—2 Sivarai 19:6.