Iehova Ena Hereva be Ia Mauri Noho
Hosea Bukana Ena Hereva Badadia
ISRAELA ena not kahana iduhu ten basileiana dekenai, Israela taudia be tomadiho momokani karadia idia karaia lasi. Ieroboama Namba 2 ia lohia neganai, Israela taudia edia kohu be momo herea, to ia mase murinai, unai ibounai idia boio. Unai murinai, tuari momo idia vara bona lohia taudia idia heiriheiri. King siks amo, king foa be haida ese idia alaia mase. (2 King Taudia 14:29; 15:8-30; 17:1-6) Hosea ese peroveta gaukarana be lagani 59 lalodiai ia karaia—unai be lagani 804 B.C.E. ai ia matamaia ela bona dika bada ia vara negana.
Hosea ena headava lalonai ia vara gauna be Iehova ese gwau-edeede Israela taudia ia laloa dalana ia hahedinaraia goevagoeva. Hosea be Israela taudia edia kara dika ia gwauraia hedinarai, bona ia peroveta Iehova be Israela bona Iuda taudia do ia hadikaia. Hosea ese ena buka lalonai hebogahisi herevadia bona hereva aukadia ia gaukaralaia. Hosea be Baibel ena buka ta dainai, ena hereva be idia mauri noho bona mai edia siahu.—Heberu 4:12.
“ARIARA HAHINE TA DO OI ADAVAIA”
Iehova be Hosea ia hamaoroa: “Oi lao, ariara hahine ta do oi adavaia.” (Hosea 1:2) Hosea be Iehova ena hereva ia badinaia, bona Gomere amo natuna mero ta ia havaraia. Gabeai, Gomere be natuna rua ia havaraia, to idia be Hosea ena natudia lasi. Ta ena ladana be “Lau Ura Lasi” bona ma ta be “Lauegu Bese Lasi”; edia ladana ese ia hahedinaraia, Iehova be gwau-edeede Israela besena ia hebogahisi henia lasi bona ia dadaraidia.
Iehova ese gwau-edeede Israela taudia be edena bamona ia laloa? Iehova be Hosea ia hamaoroa: “Oi lao, oiemu hahine, idau tauna ia sihari henia noho hahine, ma do oi ura henia lou. Inai hahine do oi lalokau henia momokani, lau ese egu bese Israela taudia lau lalokau henia noho hegeregerena. Momokani, idia ese lau idia rakatania, dirava koikoi dekenai idia lao . . . To lau ese Israela do lau lalokau henidia noho.”—Hosea 3:1.
Baibel Henanadaidia Edia Haere:
1:1—Dahaka dainai Hosea be Iuda ena king foa edia ladana ia gwauraia, to Israela ena king tamona sibona ena ladana ia gwauraia? Badina Davida ena bese taudia sibona ese Dirava ia abia hidi besena idia lohiaia be maoro. Iuda ena king ibounai be Davida ena bese taudia, to Israela ena king be Davida ena bese taudia lasi.
1:2-9—Hosea ese ariara hahine ia adavaia herevana be momokani, a? Oibe, Hosea be hahine ta ia adavaia, bona unai hahine be gabeai heudahanai karadia ia karaia. Hosea ena ruma bese lalonai idia vara gaudia be idia vara momokani, idia be nihi o matahanai lasi.
1:7—Edena negai Iehova be Iuda ia hebogahisi henia bona ia hamauria? Unai be lagani 732 B.C.E. ai eiava King Hesekaia ena negai ia vara. Unai lagani ai, Asuria taudia idia ura Ierusalema idia hadikaia, to Iehova be aneru tamona ia siaia bona hanuaboi tamona lalonai ia ese tuari taudia 185,000 ia alaia mase. (2 King Taudia 19:34, 35) Iehova be “tuari kaia, o peva, o hosi, o tuari taudia” amo lasi, to aneru ta amo Iuda taudia ia hamauria.
1:10, 11—Israela ena not kahana basileiana be lagani 740 B.C.E. ai ia moru dainai, edena dala ai “bese ruaosi Iuda bona Israela be do idia haboua tamona lou”? Israela taudia momo be Iuda tanona dekenai idia noho. Bena, lagani 607 B.C.E. ai, Babulonia be Iuda ia hadikaia neganai, unai Israela taudia bona Iuda taudia be Babulonia dekenai idia hakaua lao. (2 Sivarai 11:13-17; 30:6-12, 18-20, 25) Lagani 537 B.C.E. ai, Iuda taudia be edia tano dekenai idia giroa lou neganai, unai Israela taudia edia bese be Iuda taudia ida idia giroa lou.—Esera 2:70.
Ita Dibaia Gaudia:
1:2-9; 3:1, 2. Mani oi laloa, Hosea be sibona ena ura ia dadaraia bona Dirava ena ura hegeregerena ena adavana ia abia lou! Ita be Dirava ena ura ita karaia totona, sibona iseda ura gaudia ita dadaraia, a?
1:6-9. Iehova be tomadiho bona headava lalonai idia vara heudahanai karadia ia inai henia.
1:7, 10, 11; 2:14-23. Iehova ese Israela bona Iuda totona ia perovetalaia herevadia be idia guguru. Iehova ia gwauraia herevadia be hanaihanai idia guguru.
2:16, 19, 21-23; 3:1-4. Iehova be idia helalo-kerehai momokani taudia edia dika ia gwauatao. (Nehemia 9:17) Iehova bamona, ma haida ita hebogahisi henidia be namo.
IEHOVA BE MAI ENA SAMANI HEREVANA
“Lohiabada ese inai tano dekenai noho taudia ia samania noho.” Dahaka dainai? Ia gwau: “Abidadama bona lalokau be umui emui huanai idia noho lasi. Bona umui ura lasi Dirava umui diba.” (Hosea 4:1) Gwau-edeede Israela taudia be idia henaohenao, ala-ala, heudahanai o tomadiho koikoi karadia idia karaia. Israela taudia be Iehova ena heduru idia noia lasi, to “Aigupito ena durua totona ia boiboi henia, bona unai murinai Asuria ena durua totona Israela ia heau lao.”—Hosea 7:11.
Iehova ena hahemaoro herevana be inai: “Israela be idia makohia ore vadaeni.” (Hosea 8:8) Iuda basileiana be kara dika ia karaia danu. Hosea 12:2 ia gwau: “Lohiabada ese Iuda taudia dekenai ia samania noho. Bona ia ese Israela taudia do ia matakani henia, edia dala dikadia hegeregerena, bona davana do ia henia, edia kara dika hegeregerena.” To, Dirava ese idia do ia hanamoa lou, badina ia gwauhamata: “Sheol amo idia do lau hamauria; mase amo idia do lau abia lou.”—Hosea 13:14, NW.
Baibel Henanadaidia Edia Haere:
6:1-3—Daika ia gwau: “Umui mai, Lohiabada dekenai do ita giroa lou be namo”? Reana kamonai lasi Israela taudia be ta ta idia hagoadaia, Iehova dekenai idia giroa lou totona. Bema unai bamona idia hereva, unai be helalo-kerehai koikoi karana. Badina edia lalokau ia ore haraga, “daba ena ori ia ore haraga bamona” bona “hanuaboi ena paripari, rei dekenai, be dina ese ia hakaukaua haraga bamona.” (Hosea 6:4) Eiava, reana Hosea be unai hereva ia gwauraia bona Israela taudia ia noia Iehova dekenai idia giroa lou totona. Herevana, daika be unai hereva ia gwauraia, to Israela ena iduhu ten basileiana ai idia noho gwau-edeede taudia idia helalo-kerehai bona Iehova dekenai idia giroa lou be gau badana.
7:4—Edena dala ai gwau-edeede Israela taudia be “lahi siahuna bamona”? Unai laulau herevana ese ia hahedinaraia, Israela taudia be kara dika idia ura henia bada.
Ita Dibaia Gaudia:
4:1, 6. Bema ita ura Iehova ese ita ia lalonamo henia, nega ibounai Iena kara ita stadilaia bona ita dibaia gaudia ita badinaia be namo.
4:9-13. Iehova be matabodaga taudia bona dirava koikoi idia tomadiho henia taudia do ia kota henidia.—Hosea 1:4.
5:1. Namona be Dirava ena orea idia naria taudia ese aposteit karadia idia dadaraia. Bema lasi, idia ese haida do idia “koidia” bona “hakaudia kerere” tomadiho koikoi idia abia dae totona.
6:1-4; 7:14, 16. Bema ta ia gwau ia helalo-kerehai to kara dika ia karaia noho, ia be koikoi bona kavakava tauna. Dirava ese kara dika tauna ena dika ia gwauatao totona, namona be ia hahedinaraia ia helalo-kerehai momokani bona Dirava ena tomadiho momokani ia badinaia. Namona be ena kara amo ia hahedinaraia ia be Dirava ena taravatu ia badinaia.—Hosea 7:16.
6:6. Kara dika ia karaia loulou tauna be Dirava ia lalokau henia lasi. Herevana, Dirava ena hesiai gaukara idauidau do ia karaia, to Dirava be unai tau ena dika do ia gwauatao lasi.
8:7, 13; 10:13. Baibel ia gwau: “Bema tau ta aniani uhena ia hadoa, vadaeni unai bamona aniani sibona be do ia abia.” Kaivakuku idia tomadiho henia Israela taudia dekenai unai hereva ena anina ia vara momokani.—Galatia 6:7.
8:8; 9:17; 13:16. Asuria ese not basileiana ena hanua badana, Samaria, ia abia neganai, unai ese peroveta herevadia ia hamomokania. (2 King Taudia 17:3-6) Ita diba momokani, Dirava be ena peroveta herevadia do ia hagugurua.—Numera 23:19.
8:14. Iehova ia peroveta “lahi do ia siaia [Iuda taudia] edia hanua edia latanai.” Unai peroveta herevana hegeregerena, lagani 607 B.C.E. ai, Babulonia taudia be Ierusalema bona Iuda idia hadikaia. (2 Sivarai 36:19) Dirava ena hereva ibounai be idia vara momokani.—Iosua 23:14.
9:10. Ena be Israela taudia idia gwauhamata Dirava momokani sibona do idia tomadiho henia, to “idia be Peoro Ororo dekenai idia lao, bona idia ese Bala dirava idia tomadiho henia.” Israela taudia edia haheitalai dikana ese ita ia hadibaia ita naria namonamo be namo, Iehova dekenai ita karaia gwauhamatana ita hakoikoia garina.—1 Korinto 10:11.
10:1, 2, 12. Namona be mai momokani ida Dirava ita tomadiho henia. Bema ‘uhe namodia, kara maoromaoro ena uhe do ita hadoa, bona ita utua neganai, Dirava ena lalokau ese, ita dekenai hanamoa do ia henia.’
10:5. Samaria tanona idia hadikaia taudia ese Samaria taudia edia golo boromakau diravana idia abia lao neganai, Samaria taudia idia taitai bada. Unai kaivakuku be sibona ia gimaia diba lasi dainai, Samaria taudia ese unai kaivakuku dekenai idia tabekau be kavakava karana!—Salamo 135:15-18; Ieremia 10:3-5.
11:1-4. Hanaihanai Iehova be mai lalokau ida ena taunimanima ia kara namo henidia. Dirava ena hereva be metau lasi dainai, ita badinaia be namo.
11:8-11; 13:14. Iehova ia gwau ena taunimanima be tomadiho momokani do idia badinaia lou, bona ena hereva ena ‘anina ia havaraia.’ (Isaia 55:11) Lagani 537 B.C.E. ai, Iuda taudia oredia be Babulonia idia rakatania bona Ierusalema dekenai idia giroa lou. (Esera 2:1; 3:1-3) Iehova ese ena peroveta taudia amo ia gwauraia herevadia be do idia guguru.
12:6. Namona be iseda lalona ita hadaia ta ta ita lalokau henia, kota maoromaoro karadia ita badinaia, bona Dirava ita naria noho totona.
13:6. Israela taudia ‘idia aniani boga kunu, bona gau momo idia abia, hegeregere momokani. Vadaeni idia be idia hekokoroku bada, bona idia ese Iehova idia laloaboio.’ Namona be hekokoroku karana do ita dadaraia.
“LOHIABADA ENA DALA IBOUNAI BE MAOROMAORO”
Hosea ia noinoi: “Israela taudia e, emui Lohiabada Dirava dekenai do umui giroa lou. Badina be emui kara dika ese umui ia hamorua vadaeni.” Ia ura taunimanima idia guriguri idia gwau: “Lohiabada e, aiemai kara dika ibounai do oi gwauatao, bona aiemai guriguri do oi abia dae, vadaeni ai ese oi do ai hanamoa momokani, aiemai gwauhamata gunana hegeregerena.”—Hosea 14:1, 2.
Namona be kara dika amo ia helalo-kerehai tauna be Iehova dekenai ia giroa lou, Iehova ena dala ia abia dae, bona Iehova ia hanamoa. Dahaka dainai? Badina Iehova ena “dala ibounai be maoromaoro, bona kara maoromaoro taudia ese inai dala dekena amo idia mauri noho.” (Hosea 14:9) Ita moale badina inai nega dokona lalonai, taunimanima momo be Iehova dekenai do idia lao bona ena hahenamo do idia abia!—Hosea 3:5.
[Picture on page 29]
Hosea ena headava lalonai ia vara karana ese ia hahedinaraia Iehova be Israela taudia ia laloa bada
[Picture on page 31]
Lagani 740 B.C.E. ai, Samaria ia moru neganai, Israela ena not kahana basileiana ia ore