-
Korapsen Gavamani Ena DikaGima Kohorona—2015 | January 1
-
-
RAU 1 AMO | KORAPSEN IA DADARAIA GAVAMANINA
Korapsen Gavamani Ena Dika
Gavamani korapsen ena anina be, taunimanima ese idia abia hidi tauna ese ena siahu ia gaukaralaia kerere. Idaunegai unai bamona kara ia vara danu. Hegeregere, Baibel ese ia hahedinaraia kota lalonai bribery eiava lalona veria moni abia dae o henia karana be taravatu—unai ese ia hahedinaraia unai kara be lagani 3,500 gunanai ia vara danu. (Esodo 23:8) To, korapsen ena anina be unai sibona lasi. Nega haida gavamani ai idia gaukara taudia haida be kohu, moni bona gau ma haida idia henaoa o gaukaralaia kerere. Danu, haida be reana edia dagi bada idia gaukaralaia edia turadia o varavara idia durua totona, to unai be maoro lasi.
Ena be taunimanima ese idia haginia orea idauidau lalonai korapsen karana ia vara diba, to toana be gavamani lalonai unai kara be bada herea. Lagani 2013 ai, Transparency International oreana ese ia halasia buka ladana, Global Corruption Barometer ena ripoti ia gwau, taunimanima idia laloa korapsen ia vara momo oreadia faiv be inai: Politikol pati, pulisi, gavamani ai idia gaukara taudia, taravatu idia karaia taudia, bona kota taudia. Henunai idia noho ripoti haida ese unai hekwakwanai ia hahedinaraia.
AFRICA: Lagani 2013 ai, South Africa dekenai gavamani ena ofesa taudia 22,000 bamona be korapsen karana dainai idia kerere.
AMERICAS: Lagani 2012 ai, Brazil dekenai, taunimanima 25 be dibura ruma ai idia atoa, badina taunimanima idia hoia edia politikol taudia idia vouti totona. Idia hadiburaia tauna ta be unai tano ena presiden gunana ta ena seketere o ofesi ia naria tauna badana.
ASIA: Lagani 1995 ai, Seoul, South Korea ai, stoa ta ia moru neganai, taunimanima 502 idia mase. Pulisi idia gwau, kontraka taudia ese gavamani taudia dekenai lalona veria moni idia henia, semensi manokadia amo stoa idia karaia, bona seifti taravatudia idia badinaia lasi.
EUROPE: European Commission Home Affairs oreana ena biaguna Cecilia Malmström ia gwau: “[Europe ai korapsen karana] ena hekwakwanai be bada herea. Ena be politikol taudia idia gwau korapsen do idia haorea, to edia gwauhamata idia badinaia lasi.”
Taunimanima ese gavamani korapsen karana idia koua be auka. Profesa Susan Rose-Ackerman, (korapsen karana ia dadaraia hahinena) ia gwau, namona be “gavamani ese bisinesi karaia daladia ia haidaua.” Ena be taunimanima idia laloa korapsen idia haorea be auka, to Baibel ia gwau kara gageva ibounai do idia ore momokani.
-
-
Dirava Ena Basileia—Korapsen Ia Dadaraia GavamaninaGima Kohorona—2015 | January 1
-
-
RAU 1 AMO | KORAPSEN IA DADARAIA GAVAMANINA
Dirava Ena Basileia—Korapsen Ia Dadaraia Gavamanina
Nicaragua ena odit ena bosi badana ia laloa gavamani ai korapsen kokia be auka. Unai ena badina ia herevalaia neganai, ia gwau: “Gavamani ai idia gaukara taudia be ita sitisen taudia hegeregerena.”
Bema taunimanima huanai korapsen ia vara, bona gavamani ese unai kara ia durua, anina be gavamani lalonai korapsen karana ia vara diba, ani? Unai dainai, namona be korapsen ia dadaraia gavamanina, taunimanima ese ia haginia lasi gauna, ese ita ia biagua be namo. Baibel ese unai bamona gavamani ta ia herevalaia—unai be Dirava ena Basileia, bona Iesu ese ena aposetolo taudia ia hamaoroa unai gavamani do idia gurigurilaia.—Mataio 6:9, 10.
Dirava ena Basileia be guba amo ia lohia gavamani korikorina ta. Ia ese tanobada gavamani ibounai edia gabu do ia abia. (Salamo 2:8, 9; Apokalupo 16:14; 19:19-21) Unai Basileia ese taunimanima do ia hanamoa, hegeregere korapsen gavamani ibounai do ia haorea. Dirava ena Basileia ese do ia karaia gaudia siks.
1. SIAHU
HEKWAKWANAI: Tanobada gavamanidia be taunimanima edia takisi moni amo heduru idia abia. Gavamani ofesa taudia haida be moni idia henaoa, bona ma haida be lalona veria moni idia abia dae unai amo haida edia takisi idia hamaragia o henia lasi. To, unai kara amo reana dika idia vara—gavamani ese takisi idia habadaia badina idia ura idia henaoa monina idia abia lou, to unai kara ese korapsen ia habadaia. Henaohenao taudia edia kara dainai, kara maoromaoro idia badinaia taudia ese metau idia davaria.
HANAMOA DALANA: Dirava ena Basileia be siahu ibounai Diravana Iehova amo siahu ia abia.a (Apokalupo 11:15) Iena gaukara be taunimanima edia takisi amo ia durua lasi. Dirava ena “siahu be bada herea” bona ia be hariharibada dainai, iena Basileia amo ena taunimanima do ia durua.—Isaia 40:26; Salamo 145:16.
2. LOHIA TAUNA
HEKWAKWANAI: Susan Rose-Ackerman, (rau 3 ai ita herevalaia hahinena) ia gwau, namona be “atai taudia” ese korapsen karana idia dadaraia. Taunimanima ese gavamani idia abidadama henia lasi, badina gavamani edia ofesa taudia edia korapsen karadia idia koua lasi, to pulisi taudia bona kohu sekea taudia (customs officers) edia korapsen karana idia koua toho. To, lohia taudia namodia ibounai be goevadae lasi. Baibel ia gwau: “Kara maoromaoro tauna ta tanobada dekenai, be kara namo sibona ia karaia noho, a? Lasi momokani, ibounai ese nega haida kara dika do idia karaia diba.”—Hadibaia Tauna 7:20.
Iesu be lalona veria herevadia ia dadaraia
HANAMOA DALANA: Iesu Keriso sibona be goevadae tauna, bona Dirava ese ia abia hidi Basileia Lohiana—ia be ta ese ia koia diba lasi. Iesu be Diabolo ena lalona veria herevana—“tanobada ena basileia ibounai bona edia hairai”—ia dadaraia. Diabolo ese Iesu ia gwauhamata henia: “Inai gaudia ibounai be oi dekenai do lau henia, bema oi tui diho bona nega tamona sibona lau oi tomadiho henia.” (Mataio 4:8-10; Ioane 14:30) Danu, ena be Iesu be hisihisi ia ania, to mai ena lalona ibounai ida Dirava ia badinaia—ia ese hisihisi hamaragia muramurana o ena laloa maoromaoro karana do ia hadikaia muramurana ia dadaraia—ela bona ia mase. (Mataio 27:34) Dirava ese ia hamauria bona hari guba ai ia noho. Iesu ese ia hamomokania ia be Basileia ena lohia maorona.—Filipi 2:8-11.
3. NOHO HANAIHANAI
HEKWAKWANAI: Tano momo ai, nega momo taunimanima be eleksen idia karaia, badina idia laloa unai dala amo idia henaohenao ofesa taudia idia kokia. To, kempein bona eleksen negadiai korapsen ia vara danu. Taga taudia be kempein monidia bona kara ma haida amo ofesa taudia, hari sibona lasi to vaira neganai do idia gaukara taudia unai, idia hakaua kerere.
U.S. Supreme Court ena Diadi Tauna John Paul Stevens ia gwau, korapsen karana ese “Gavamani ena ladana bona ena gaukara ia hadikaia sibona lasi, to taunimanima ese unai gavamani idia abidadama henia lasi.” Bona tanobada ibounai lalonai momo idia gwau politikol pati momo be korapsen karana amo idia honu.
HANAMOA DALANA: Dirava ena Basileia ese kempein, eleksen bona korapsen karadia ibounai do ia kokia, bena noho hanaihanai gavamani namona ta do ia haginia. (Daniela 7:13, 14) Dirava ese Basileia Lohiana ia abia hidi dainai—ia be taunimanima ese eleksen karana amo do ia abia hidi lasi o kokia lasi. Dirava ena Basileia be do ia noho hanaihanai dainai, do ia karaia gaudia be taunimanima do ia durua ela bona hanaihanai.
4. TARAVATU
Dirava ena Basileia be guba amo ia lohia gavamani korikorina ta
HEKWAKWANAI: Matamanai, reana do oi laloa taravatu matamatadia ese mauri ia hanamoa diba. To, diba bada taudia idia gwau, nega momo unai bamona taravatu atoa karana ese korapsen karana ia habadaia. Danu, momo ese moni bada idia negea taravatu idia haginia totona, badina idia ura korapsen idia haorea, to anina namona ta ia vara lasi.
HANAMOA DALANA: Dirava ena Basileia ena taravatu ese taunimanima edia gavamani ena taravatu ia hereaia momokani. Hegeregere Iesu be taravatu momo lasi, to ma haida kara namo henia ena hakaua herevana ia gwauraia momo. Ia gwau: “Unai dainai, gau ibounai umui ura taunimanima ese umui dekenai idia karaia hegeregerena, idia dekenai danu unai bamona do umui karaia.” (Mataio 7:12) Toana be Basileia ena taravatu momo be taunimanima edia ura bona kara ia herevalaia. Iesu ia gwau: “Namona be emu dekena tauna oi lalokau henia, oi sibona oi lalokau henia hegeregerena.” (Mataio 22:39) Oibe, Dirava be eda kudouna ia itaia diba dainai, unai bamona taravatu ia atoa be maoro.—1 Samuela 16:7.
5. URA
HEKWAKWANAI: Korapsen ia vara badina taunimanima idia mataganigani bona haida idia laloa maragi. Nega momo gavamani ena ofesa taudia bona unai gavamani ese ia lohiaia taudia ese unai kara idia hahedinaraia. Seoul (stoa ia moru ena sivarai rau 3 dekenai ita herevalaia) ai, gavamani edia ofesa taudia be kontraka taudia amo lalona veria moni idia abia dae. Unai kontraka taudia idia diba lalona veria monina idia henia neganai, dava maragi kohudia do idia hoia bona konstraksen taravatudia do idia badinaia lasi.
Taunimanima ese korapsen idia haorea totona, idia ese mataganigani bona ma haida laloa maragi karana dadaraia dalana idia dibaia be namo. To, taunimanima edia gavamani dekenai hadibaia namonamo urana be lasi, bona kara ta idia karaia lasi.
HANAMOA DALANA: Dirava ena Basileia ese korapsen ia haorea totona, ia ese taunimanima ia hadibaia edena dala ai ura dikadia idia hanaia.b Unai hadibaia karana ese idia ia durua edia ‘lalona idia hamatamataia noho’ totona. (Efeso 4:23) Bona idia mataganigani lasi, bona haida edia namo idia laloa.—Filipi 2:4; 1 Timoteo 6:6.
6. TAUNIMANIMA
HEKWAKWANAI: Ena be haida be mai edia moni bona edukeisen namona idia abia, to idia koikoi bona korapsen karadia idia karaia. Diba bada taudia idia gwau, unai dainai gavamani ese korapsen idia haorea be auka. Gavamani idia laloa korapsen karadia bona unai kara ese ia havaraia dika idia hamaragia diba.
HANAMOA DALANA: Orea ta (The United Nations Convention Against Corruption) ia gwau, korapsen haorea totona, namona be gavamani taudia “idia koikoi lasi bona edia maduna idia huaia.” Dirava ena Basileia be ia koikoi lasi bona ena maduna ia huaia, bona ia ura ena taunimanima be unai bamona idia karaia danu. Baibel ia gwau, “mataganigani taudia” bona “koikoi taudia” be Dirava ena Basileia do idia abia lasi.—1 Korinto 6:9-11; Apokalupo 21:8.
Keristani taudia ginigunadia bamona, taunimanima ese Dirava ena taravatu idia dibaia bona badinaia diba. Hegeregere, Simona ia ura aposetolo taudia dekena amo lauma helaga ia hoia bona idia dekenai moni ia henia toho neganai, unai idia dadaraia bona idia gwau: “Emu dika amo oi helalo-kerehai.” Simona be ena ura kererena ena dika ia itaia neganai, aposetolo taudia ia noia ia totona do idia guriguri, unai ura kererena ia dadaraia totona.—Kara 8:18-24.
BASILEIA ENA TAUNIMANIMA AI OI LAO DALANA
Herevana oi be edena bese tauna, to Dirava ena Basileia henunai oi noho diba. (Kara 10:34, 35) Basileia ena edukeisen program—hari tanobada ibounai ai idia karaia gauna—ese oi do ia durua. Iehova ena Witnes taudia be mai moale ida wiki ta lalonai miniti 10 lalonai davana lasi Baibel stadi karaia dalana idia hahedinaraia diba. “Dirava ena Basileia ena sivarai namona” sibona lasi, to korapsen gavamani haorea dalana do oi dibaia danu. (Luka 4:43) Emui gabu ai idia noho Witnes taudia umui hadibaia o emai Web sait jw.org oi itaia.
Davana lasi Baibel stadi oi ura, a?
a Baibel ai ia hedinarai Dirava ena ladana be Iehova.
b The Watchtower, October 1, 2012 ai atikol ladana, “Is It Possible to Be Honest in a Corrupt World?” itaia.
-