Karoa 9
Iesu Ena Ladana Badinaia Momokani
PEREGAMO
BEMA Semurana hanuana ita rakatania, bona ita heau kilomita 80 bamona mirigini kahana dekenai, bena kilomita 25 bamona ita heau ita lao ist kahanai bona Caicus Sinavaina ena koura ita hanaia, Peregamo ena hanua dekenai do ita ginidae. Hari unai hanua ena ladana be Bergama. Unai hanua lalonai dirava koikoina ta ladana Dio, eiava Iupita, ena dubu badana ia noho. Lagani 1800 murinai, tano idia geia saiens taudia ese unai dubu ena pata helagana be Germany dekenai idia abia lao. Unuseniai taunimanima ese unai pata bona dirava koikoidia edia kaivakuku bona laulau momo idia itaia diba, Berlin ena Pergamon Museum lalonai. Peregamo kongregesen be dirava koikoidia idia tomadiho henia taudia kahirakahira dekenai idia noho. Lohiabada Iesu ese dahaka hereva be unai kongregesen dekenai do ia siaia?
2 Iesu ese sibona ena dagi ia gwauraia guna, ia gwau: “Peregamo ekalesia oreana ena aneru dekenai inai hereva do oi torea: Tuari kaia mai matana, isena rua gauna ia abia tauna ena hadibaia hereva be inai.” (Apokalupo 2:12) Unai hereva amo Iesu ese Apokalupo 1:16 ena hereva ia gwauraia lou. Ia be Hahemaoro Tauna bona Hamasea Tauna dainai, iena hahediba taudia idia dagedage henidia taudia do ia aladia mase. Unai ese iseda lalona ia hagoadaia bada! Unai hahemaoro dainai, namona be kongregesen lalonai idia noho taudia, sibodia idia gwauraia Keristen taudia unai, bema dirava koikoi idia tomadiho henidia, sihari kava idia karaia, idia koikoi, idia kara kerere bona ogogami taudia idia durudia lasi, vadaeni Iesu Keriso amo Iehova ese do ia “hahemaoro henidia haraga.” (Malaki 3:1, 5; Heberu 13:1-3) Dirava dainai Iesu ese ia henia sisibana ita kamonai henia be gau badana!
3 Iesu ese kongregesen taudia ia hamaorodia: “Oiemu noho gabuna lau diba, Satani be king unai gabu dekenai.” (Apokalupo 2:13a) Momokani, unai Keristen taudia kahirakahira dekenai Satana tomadiho henia taudia be momo. Dio ena dubu badana sibona lasi, to danu tauanina hanamoa diravana Aesculapius ena pata helagana danu be unuseniai idia haginia. Peregamo taudia ese Roma ena pavapava tomadiho henia karana idia gunalaia. Heberu gado herevana “Satani” ena anina be “Gwau-Edeede Tauna,” bona ena lohia siahuna tanobada dekenai be iena terona bamona. Dirava ese ena dala ia koua lasi dainai, nega sisina lalonai tanobada dekenai ia lohia. (Iobu 1:6) Peregamo lalonai dirava koikoidia momo idia tomadiho henidia dainai, ia hedinarai Satana ena terona idia abia isi unai hanua badana dekenai. Peregamo Keristen taudia ese Satana idia tomadiho henia lasi dainai, ia badu dikadika!
4 Oibe, Peregamo dekenai “Satani be king.” Iesu be ma ia gwau, “To lau oi badinaia momokani noho, bona oiemu abidadama lau dekenai oi dogoatao noho. Oibe, unai Satani ia noho gabunai lau ia gwauraia hedinarai momokani tauna, Antipa idia alaia mase neganai, oiemu abidadama lau dekenai oi rakatania lasi.” (Apokalupo 2:13b) Lalona hagoadaia bada herevana unai! Antipa idia alaia mase ena badina be ia ura lasi demoni karadia lalonai bona Roma pavapava tomadiho henia karana dekenai ia vareai. Ioane ese unai peroveta herevana ia abia negana sisina murinai, Roma Pavapava Trajan ena hesiai tauna ladana Pliny the Younger ese revareva ia siaia Trajan dekenai. Unai revareva lalonai ia hahedinaraia idia Keristen dainai haida idia samanidia neganai idia dekenai dahaka do ia karaia—Trajan ese unai kara ia abia dae. Pliny ia gwau sibodia idia gwauraia idia be Keristen lasi taudia idia ruhaia, to inai kara idia karaia guna: “Lauegu hereva idia gwauraia lou neganai dirava idia hanamodia, oiemu [Trajan ena] laulau vairanai muramura mai bonana namona idia gabua bona uaina idia henia . . . bona Keriso ena ladana idia hadikaia danu.” Bema idia davaria idia haida be Keristen taudia, idia hamasedia. Ena be Peregamo Keristen taudia ese unai dika idia davaria diba, to edia abidadama idia rakatania lasi. Iesu ena ladana idia badinaia momokani, badina ena dagi badana idia matauraia noho, ia be Iehova ena Ladana Hamomokania Tauna bona Hahemaoro Tauna ena dagi ia abia. Mai edia abidadama ida, Iesu ena aena gabuna dekenai idia raka, bona Basileia idia harorolaia.
5 Nega haida Iesu ese ia hahedinaraia Satana ese hari ia noho tanobada dikana ia lohiaia, to Iesu be ena kara maoromaoro dekenai ia gini goada dainai, Satana ese Iesu ia biagua diba lasi. (Mataio 4:8-11; Ioane 14:30) Hari inai negai, bese badadia mai edia goada ese tanobada lohiaia siahuna idia hepapahuahulaia noho, “mirigini kahana pavapavana” bona “diho kahana pavapavana” idia hepapahuahu bada. (Daniela 11:40) Taunimanima idia veridia edia bese do idia abia isi totona, bona Roma ena pavapava tomadiho henia karana bamona be hari inai negai idia tohotohoa tanobada ibounai lalonai taunimanima ese bese idia abia isi bada neganai. The Watchtower, November 1, 1939, bona November 1, 1979, bona Gima Kohorona, March 1, 1987, ese politikol karadia amo bona tuari amo gini siri karana idia kikilaia neganai, Baibel ena hereva idia hahedinaraia goevagoeva, bona sisiba namodia be Keristen taudia idia henidia. Unai Keristen taudia idia ura Iehova ena ladana dekenai idia raka bona idia ura danu Iesu ia gari lasi hegeregerena idia karaia bona inai tanobada idia halusia.—Mika 4:1, 3, 5; Ioane 16:33; 17:4, 6, 26; 18:36, 37; Kara 5:29.
6 Unai sisiba ese momo ia durudia bada. Taunimanima haida ese edia gavamani idia laloa bada dainai, Iehova ena Witness taudia, horoa taudia bona edia bamodia danu, be edia abidadama dekenai idia gini goada be namo. United States dekenai maragidia bona tisa taudia handred handred idia ura lasi gavamani ena pepe idia hanamoa; unai dainai sikuli amo idia hadokodia, bona Germany dekenai Witness taudia ese dagedage bada idia davaria, badina idia ura lasi swastika toana do idia hanamoa. Ai gwauraia vadaeni hegeregerena, Iehova ena abidadama hesiai taudia idia ura lasi edia bese do idia tomadiho henia; unai dainai, Hitler ena Nazi orea taudia ese idia momo idia aladia mase. Lagani 1930 murinai, Japan taudia momo ese edia Shinto tomadihona idia badinaia goadagoada dainai, edia pavapava idia tomadiho henia bada. Unai lagani lalodiai, Japan taudia ese Taiwan idia biagua neganai, pioneer taudia rua ese Basileia sivaraina ena uhe be unai gabu dekenai idia hadoa. Tuari oreana ena biagudia ese unai pioneer taudia rua be dibura rumadia dekenai idia negedia. Pioneer tauna ta be unuseniai ia mase, badina idia kara dika henia bada dainai. Gabeai, ena turana be dibura rumana amo idia ruhaia, to ia raka lao neganai ena doruna dekenai idia pidia bona ia mase—hari inai negai Antipa bamona tauna ta unai. Ema bona hari, tano haida dekenai taunimanima idia oda henidia, bese abia isi laulaudia do idia tomadiho henia, bona edia gavamani sibona do idia kamonai henia. Witness memerodia momo be dibura rumadia lalodiai idia negea, bona idia haida idia hamasea, badina Keristen karana hegeregerena idia gini goada bona politikol karadia bona tuari amo idia gini siri. Bema oi be tau matamatana bona unai hahetoho do oi davaria, namona be dina ibounai Dirava ena hereva oi stadilaia, oiemu ‘abidadama dainai mauri do oi abia’ ela bona hanaihanai totona.—Heberu 10:39–11:1; Mataio 10:28-31.
7 Sikuli dekenai Witness natudia ese unai bamona hahetoho idia davaria danu. Lagani 1985 lalonai, Kerala provinsi, India dekenai, Iehova ena Witness natudia toi idia ura lasi edia abidadama Baibel dekenai do idia rakatania; unai dainai, bese abia isi anena idia abia lasi. Sikuli taudia ese unai ane idia abia noho lalonai, unai natudia be mai edia hemataurai ida idia gini sibona; to sikuli amo idia luludia. Edia tamana be kota idauidau dekenai dala ia tahua sikuli ese ena natudia do ia abidia dae lou totona, bena India ena Kota Badana lalonai, kota biagudia rua be hahegani idia karaia unai natu be sikuli lalonai do idia abidia dae lou, bona gari lasi dekenai idia gwau: “Iseda sene karadia, iseda mauri dalana bona iseda gavamani ena taravatu ese idia hahedinaraia taunimanima haida ita dadaraia be namo lasi; unai kara ita badinaia momokani be namo.” Niuspepa idauidau lalodiai unai sivarai idia gwauraia dainai, bona niuspepa toretore taudia ese unai Witness natudia edia kara idia hanamoa dainai, India taudia iboudiai idia hadibaia Dirava momokanina, Iehova, idia tomadiho henia bona Baibel ena hereva idia badinaia momokani Keristen taudia be India dekenai idia noho. Tanobada taudia ima ima iboudiai amo ta ta bamona be India taudia.
Kara Goeva Hadikaia Gaudia
8 Oibe, Peregamo Keristen taudia be edia abidadama lalonai idia gini goada. To Iesu ia gwau: “To inai gau haida dekenai oi be kerere.” Dahaka idia karaia dainai ia gwau henidia? Iesu ese ita ia hadibaia: “Umui emui huanai taunimanima haida ese Balama ena hadibaia hereva idia badinaia noho. Balama ena hadibaia hereva dainai, Balaki ese Israela taudia ia hakaudia kerere, vadaeni idia kara dika. Unai murinai Israela taudia ese kaivakuku dekenai idia henia vamuna idia ania, bona matabodaga karadia idia karaia.”—Apokalupo 2:14.
9 Mose ena negai, Moab ena pavapava Balak ese moni Balaam dekenai ia henia, Israel hadikaia herevana do ia gwauraia totona. Balaam be Israel lasi peroveta tauna ta, to Iehova ena kara haida ia diba. Iehova ese Balaam ena dala ia koua, bona ia doria Israel hanamoa herevadia bona edia inai taudia hadikaia herevadia do ia gwauraia totona. Unai dainai Balak ia badu. Balaam ese dala hehunina ia gwauraia, unai dala amo Israel bese do idia hamorua totona. Unai neganai, Balak ena lalona ia hakerua. Balaam ia gwau, namona be Moab hahinedia ese Israel tataudia idia veridia do idia sihari kava bona dirava koikoina, Peoro diravana Baal, do idia tomadiho henia! Ena palani ia kwalimu. Iehova be mai ena maoromaoro ida Israel taudia ia badu henidia, bona daihanai gorerena ta ia siaia. Israel sihari kava taudia 24,000 be unai gorere dainai idia mase. Hahelaga tauna Fineha ese kara ta ia karaia unai dika be Israel amo do ia kokia totona. Murinai, unai gorere ia doko.—Numera 24:10, 11; 25:1-3, 6-9; 31:16.
10 Ioane ena negai, unai bamona abidadama hadikaia gaudia Peregamo ai idia noho, a? Oibe! Sihari kava karadia bona dirava koikoidia tomadiho henia karadia be kongregesen lalonai idia vareai. Aposetolo Paulo ena amo Dirava ese ia henia sisibana be unai Keristen taudia ese idia badinaia lasi. (1 Korinto 10:6-11) Dagedage idia haheaukalaia vadaeni dainai, reana idia laloa Iehova ese edia sihari kava karadia do ia gwauatao. Unai dainai Iesu ese ia hahedinaraia goevagoeva unai kara dika rohorohodia idia dadaraia be gau badana.
11 Unai hegeregerena, hari inai negai Keristen taudia idia naria namonamo be gau badana. “Dirava ena hariharibada idia hadibaia kerere, edia lebulebu karadia do idia karaia diba” garina. (Iuda 4) Gau badana be kara dika ita inai henia bona ‘iseda tauanina ita botaia momokani’ Keristen dalana goevana do ita badinaia totona. (1 Korinto 9:27; Salamo 97:10; Roma 8:6) Namo lasi ita laloa, Dirava ena hesiai gaukara ita goadalaia dainai bona dagedage ai ita abidadama dainai gwaumaoro ita abia do ita sihari kava diba totona. Lagani haida lalodiai, sihari kava bona heudahanai dainai taunimanima tausen momo be Keristen kongregesen murimurinai idia atodia. Lagani haida lalonai, unai namba ese Peoro diravana Baal dainai idia mase idaunegai Israel taudia edia namba ia hanaia. Namona be hanaihanai ita naria namonamo noho unai taudia edia kara do ita tohotohoa garina!—Roma 11:20; 1 Korinto 10:12.
12 Danu, Iesu ese Peregamo Keristen taudia ia gwau henidia, badina “kaivakuku dekenai idia henia vamuna idia ania” dainai. Unai ena anina be dahaka? Reana Paulo ena hereva Korinto taudia dekenai dainai, Keristen ena tomadiho ese idia ia ruhaia dainai haida ese edia Keristen dalana idia hadikaia bona ma haida edia lalona idia hadikaia. To, reana dala ta amo kaivakuku tomadiho henia karadia lalonai idia vareai. (1 Korinto 8:4-13; 10:25-30) Hari inai negai Keristen tomadiho ese ia ruhaia kamonai taudia be edia mauri lalonai sibona idia laloa lasi to lalokau idia hahedinaraia ma haida do idia hamorua garina. Momokani, gau badana be idia naria namonamo, taunimanima be hari inai negai idia tomadiho henidia gaudia, hegeregere ladana bada taudia televisen dekenai, muvini piksa dekenai bona gadara dekenai, idia tomadiho henia garina, eiava moni o aniani idia mataganigani henia karana be edia dirava ai idia halaoa garina!—Mataio 6:24; Filipi 1:9, 10; 3:17-19.
Orea Maragidia Dekenai Umui Parara Lasi!
13 Iesu ese ma sisiba herevadia haida be Peregamo Keristen taudia ia henidia, ia gwau: “Inai bamona danu, umui emui huanai haida ese Nikolaita taudia edia hadibaia hereva idia badinaia noho.” (Apokalupo 2:15) Guna, Iesu ese Efeso Keristen taudia ia hanamodia badina unai Nikolaita oreana taudia edia hadibaia hereva idia dadaraia dainai. To Peregamo Keristen taudia ese sisiba idia abia be namo kongregesen taudia be orea maragimaragidia dekenai do idia parara garina. Namona be Keristen dala maorodia idia badinaia namonamo; Ioane 17:20-23 dekenai unai dala amo Iesu ese ia gurigurilaia lalo-tamona be do idia haboioa lasi. Gau badana be taunimanima do idia ‘hagoadaia, hadibaia hereva namodia dekena amo. Danu do idia hegeregere, hereva momokani idia negea taudia do idia hamaoromaoroa’ totona.—Tito 1:9.
14 Gunaguna negana amo, Keristen kongregesen be hereva momokani idia negea hekokoroku taudia dainai idia hekwarahi. Unai taudia be edia lalo-ani koikoi herevadia amo “ekalesia orea idia hapararaia . . . bona taunimanima haida edia abidadama idia hadikaia” bona Iehova ese ena orea amo ia henia hadibaia herevadia idia dadaraia. (Roma 16:17, 18) Aposetolo Paulo ese unai dika ia gwauraia kahirakahira ena revareva iboudiai lalodiai.a Hari inai negai, Iesu ese kara goeva bona lalo-tamona be Keristen kongregesen lalonai ia havaraia lou, to haida ese kongregesen taudia idia hapararadia diba. Unai dainai, bema haida idia ura kongregesen amo idia gini siri bona orea maragina ta idia badinaia, Iesu ena hereva idia laloa namonamo be namo; ia gwau: “Emui lalona do umui giroa. Bema lasi, umui dekenai do lau mai haraga, lauegu uduna dekenai tuari kaia dekena amo unai dika taudia do lau tuari henidia.”—Apokalupo 2:16.
15 Kongregesen taudia be edena bamona orea maragidia dekenai idia parara diba? Reana dala be inai: Taunimanima ta, sibona ia gwauraia hahediba tauna, ese daradara be ma taunimanima haida edia lalona ai ia havaraia, bona Baibel ena hereva ta (hegeregere, ita be dina dokodiai ita noho) ia hepapahuahulaia bona unai dainai orea maragina be kongregesen amo ia gini siri bona unai tau o hahine ia badinaia. (2 Timoteo 3:1; 2 Petero 3:3, 4) Eiava taunimanima ta ese Iehova ena gaukara idia karaia dalana ia maumauraia bona ia gwau Basileia ena sivarai be ruma ta ruma ta dekenai idia harorolaia be Baibel ena hereva ta lasi bona unai kara be anina lasi. Bema haida idia ura lasi sibodia idia henia unai gaukara karaia totona, unai hereva ese edia lalona ia veria. Bema unai taudia ese Iesu bona ena aposetolo taudia edia haheitalai namona idia badinaia bona Dirava ena hesiai gaukara idia karaia, unai ese do ia durudia idia lalo-manau totona; to madi, idia ura kongregesen amo idia gini siri bona gaukara momo idia karaia lasi. Reana nega ta ta ai sibodia edia ruma dekenai Baibel idia duahia. (Mataio 10:7, 11-13; Kara 5:42; 20:20, 21) Unai bamona idia karaia taudia ese sibodia edia lalohadai idia badinaia Iesu ena mase ena Memorial dekenai, Baibel ena hahegani rara dadaraia karana dekenai, holide karadia dekenai bona kuku ania karana dekenai. Danu, Iehova ena ladana idia hadikaia; nega sisina murinai Babulono Badana ena lebulebu dekenai idia giroa lou. Gau dika hereana ta be inai: Satana ese idia haida ia hasiahudia edia tadikaka gunadia do idia tuari henidia totona; ‘hesiai taudia idia botaia’ unai.—Mataio 24:49; Kara 15:29; Apokalupo 17:5.
16 Bema hereva momokani idia dadaraia taudia edia hereva dainai haida idia daradara, namona be karaharaga Iesu ena hereva do idia badinaia lou! Gau badana be hereva momokani idia negea taudia edia buka bona buklet ita dadaraia, muramura dikana ita dadaraia hegeregerena! Unai buka bona buklet edia hereva edia badina be mama bona inai henia karana. Iesu be ena kongregesen dekenai ia henidia herevadia be idau vaitani; hereva maoromaorodia, hereva goevadia, bona ita lalokau henia diba hereva momokanidia amo ena kongregesen ia ubua. (Luka 12:42; Filipi 1:15, 16; 4:8, 9) Idia helalo-kerehai lasi taudia be Lohiabada Iesu ese “[ena] uduna dekenai tuari kaia dekena amo . . . do [ia] tuari henidia.” Adorahi ta ai, Iesu be tanobada dekenai iena hahediba taudia ida idia helai hebou negana ginigabena ai, lalo-tamona ia gurigurilaia. Kongregesen taudia ia hapararadia bona haida ia kokidia, unai lalo-tamona do ia noho totona. (Ioane 17:20-23, 26) Hereva momokani idia negea taudia idia ura lasi Iesu ena imana idibana dekenai idia noho hisiudia edia lalokau sisibana bona heduru do idia abia dae, unai dainai Iesu ese ia hahemaoro henidia bona ‘edia panisia gabunai do ia siaidia,’ bona “murimuri dekenai mai dibura danu” do ia negedia. Kongregesen murimurinai idia atodia, bona Dirava ena orea taudia edia huanai, paraoa hatubua muramurana bamona idia karaia diba lasi.—Mataio 24:48-51; 25:30; 1 Korinto 5:6, 9, 13; Apokalupo 1:16.
‘Mana Hehunina Bona Nadi Kurokurona’
17 Iesu be Iehova ena lauma helaga amo sisiba ia henia, bona unai sisiba idia badinaia taudia iboudiai ese davana namo hereana ta do idia abia. Kamonai! “Mai ena taiana tauna, namona be Lauma Helaga ena hereva ekalesia oreadia dekenai do ia kamonai! ‘Kwalimu taudia dekenai mana haida, guba dekena amo ia mai aniani, hunia gauna do lau henia. Bona nadi kurokurona ta idia ta ta dekenai do lau henia. Unai nadi dekenai be ladana matamatana ta ia torea, tau ta ia diba lasi gauna. Abia tauna sibona do ia diba.’ ” (Apokalupo 2:17) Iesu ese Semurana Keristen taudia ia hagoadaia, Peregamo Keristen taudia ia hagoadaia hegeregerena, do idia “kwalimu” totona. Do idia kwalimu totona, Satana ena terona gabuna, Peregamo, idia noholaia taudia ese kaivakuku tomadiho henia karana idia dadaraia be namo. Sihari kava, kongregesen hapararaia karana, bona Balak, Balaam bona Nikolaita oreana edia kara, hereva momokani negea karana unai, idia rakatania be gau badana. Unai bamona idia karaia neganai, unai horoa Keristen taudia be Iesu ese do ia boiridia “mana . . . hunia gauna” do idia ania totona. Unai ena anina be dahaka?
18 Mose ena negai, Iehova ese mana be Israel taudia ia henidia, tano gagaena dekenai idia loaloa neganai, unai ese do ia hagoadadia totona. Unai mana idia hunia lasi, badina daba daba iboudiai—Sabati dinana sibona lasi—mana be tano dekenai ia noho bona ena toana be sinou bamona. Dirava ese ia henia Israel taudia do idia mauri noho totona. Israel taudia ese unai kara do idia laloa loulou totona, Iehova ese Mose ia hagania “mana” haida be uro golo gauna ta lalonai, gwauhamata maua helagana lalonai, do ia udaia, “gabeai idia vara [Israel] taudia do idia itaia bona idia laloa totona.”—Esodo 16:14, 15, 23, 26, 33; Heberu 9:3, 4.
19 Mana be laulau ta bamona ia gwauraia be maoro! Unai mana be tomadiho kalagana ena Helaga Herea daiutuna dekenai idia hunia. Unai gabu dekenai hoa dalana ai diari ta be gwauhamata maua helagana ataiai ia noho; unai diari ese Iehova ia noho ia laulaulaia. (Esodo 26:34) Ta be unai gabu helagana lalonai ia vareai diba lasi unai mana hehunina do ia ania totona. To, Iesu ia gwau ia murinai idia raka horoa taudia idia kwalimu neganai, ‘mana hehunina’ do idia ania diba. Keriso hegeregerena, “taunimanima idia karaia Gabu Helagana dekenai [idia] vareai lasi. Unai be guba gauna ena laulau sibona. Lasi, to . . . maoromaoro guba dekenai [idia] raka vareai.” (Heberu 9:12, 24) Idia toreisi lou neganai, edia tauanina idia bodaga diba lasi bona idia mase lou diba lasi—Iehova be hoa dalana ai ia henia harihari gauna unai. Ia bodaga diba lasi ‘mana hehunina’ idia abia karana ese unai ia laulaulaia. Unai kwalimu taudia edia orea maragina ese hahenamo badana idia abia!—1 Korinto 15:53-57.
20 Unai taudia ese “nadi kurokurona ta” danu idia abia. Roma kota lalodiai nadi idia gaukaralaia hahemaoro karana do idia karaia totona.b Nadi kurokurona ena anina be kota vairanai ia gini tauna ia kerere lasi, to nadi koremana ena anina be unai tau idia gwauraia dika, bona nega momo idia gwau do ia mase. Iesu ese “nadi kurokurona ta” be Peregamo Keristen taudia ia henia ena anina be unai taudia ia gwauraidia kerere lasi, idia dekenai dika ta be lasi, bona idia goeva. To reana Iesu ena hereva ena anina be ma ta danu. Roma taudia edia negai, nadi be tiketi bamona idia gaukaralaia, gabu ta dekenai do idia vareai, mai anina bada karana ta do idia itaia totona. Unai dainai reana nadi kurokurona ese ia hahedinaraia ia kwalimu horoa Keristen tauna dekenai gau idauna ta do ia vara—Mamoe Natuna ia headava neganai, dagi badana idia henia guba dekenai. Nadi 144,000 sibodia idia noho.—Apokalupo 14:1; 19:7-9.
21 Unai ena anina be, bema oi be hutuma bada herea oreana lalonai oi noho, Iesu ese oi ia laloa lasi, a? Lasi vaitani! Ena be nadi kurokurona oi abia lasi bena guba dekenai do oi lao lasi, to bema oi haheauka, hisihisi bada herea ia ore murinai, Paradaiso be tanobada dekenai idia havaraia lou neganai, mai emu moale ida unai gaukara lalonai do oi vareai diba. Iesu ia do vara lasi neganai idia mase abidadama taudia bona vanegai sibona idia mase mamoe idaudia do idia toreisi lou, bena idia ida unai gaukara do umui karaia hebou. Dohore, Iesu ese ia hoidia lou mase taudia iboudiai do idia toreisi lou bona tanobada dekenai paradaiso lalonai mauri do idia abia.—Salamo 45:16; Ioane 10:16; Apokalupo 7:9, 14.
22 Nadi dekenai idia torea ladana matamatana be dahaka? Ena ladana amo taunimanima ta ita gwauraia diba, bona ita hahedinaraia diba ia be ma taunimanima iboudiai amo ia idau. Unai horoa Keristen taudia be tanobada dekenai idia kwalimu murinai, unai nadi idia abia. Unai dainai nadi dekenai ia noho ladana ese ia hahedinaraia guba dekenai idia be Iesu ida idia noho hebou. Guba Basileia idia abia taudia sibodia be unai pavapava gaukarana hereadaena ena anina idia diba namonamo bona idia sibodia ese unai gaukara do idia abia. Unai dainai unai ladana be edia dagi ena ladana, “tau ta ia diba lasi gauna. Abia tauna sibona do ia diba.”—Apokalupo 3:12 itaia danu.
23 Unai dainai Ioane oreana taudia be “Lauma Helaga ena hereva ekalesia oreadia dekenai do [idia] kamonai” bona do idia badinaia be namo! Bona unai kara amo Ioane oreana taudia ese edia bamodia, hutuma bada herea taudia, idia hagoadadia, idia ese Ioane oreana taudia edia hebamo tanobada dekenai idia moalelaia diba neganai bona idia ida Iehova ena Basileia idia harorolaia hebou neganai!
[Footnotes]
a Inai siri oi itaia danu: 1 Korinto 3:3, 4, 18, 19; 2 Korinto 11:13; Galatia 4:9; Efeso 4:14, 15; Filipi 3:18, 19; Kolose 2:8; 1 Tesalonika 3:5; 2 Tesalonika 2:1-3; 1 Timoteo 6:3-5; 2 Timoteo 2:17; 4:3, 4; Tito 1:13, 14; 3:10; Heberu 10:26, 27.
b Kara 26:10 bona New World Translation Reference Bible ena futnout itaia.
[Study Questions]
1. Edena kongregesen ese Iesu ena hereva iharuana ia abia, bona unai Keristen taudia ese idia noholaia hanuana be edena bamona?
2. Iesu be edena bamona ena dagi ia hahedinaraia, bona “tuari kaia mai matana, isena rua gauna” ia abia ena anina be dahaka?
3. Peregamo dekenai dahaka tomadiho koikoi idia badinaia, bona dahaka dainai Baibel ia gwau “Satani be king unai gabu dekenai”?
4. (a) Iesu ese Peregamo Keristen taudia edia kara edena bamona ia hanamoa? (b) Roma gavamani tauna Pliny be Roma Pavapava Trajan dekenai ia siaia revarevana lalonai, Keristen taudia ia kara henidia dalana be edena bamona ia gwauraia? (c) Ena be dika idia davaria diba, to Peregamo Keristen taudia ese dahaka idia karaia?
5. (a) Hari inai negai taunimanima ese Roma pavapava tomadiho henia dalana be edena bamona idia tohotohoa dainai, Keristen taudia ese hahetoho badadia idia davaria? (b) Gima Kohorona ese dahaka heduru ia henia Keristen taudia dekenai?
6. Antipa hegeregerena, Iehova ena Witness taudia be hari inai negai edena bamona idia gini goada?
7. India dekenai, matamata taudia be bese abia isi tomadihona edena bamona idia dadaraia, bona edia kara dainai dahaka ia vara?
8. Iesu ese Peregamo Keristen taudia edena bamona ia gwau henidia?
9. Balaam be daika, bona ena sisiba be edena bamona “Israela taudia ia hakaudia kerere”?
10. Dahaka abidadama hadikaia gaudia be Peregamo kongregesen lalonai idia vareai, bona badina be dahaka unai Keristen taudia be reana idia laloa Dirava ese edia kara dika do ia gwauatao?
11. (a) Keristen taudia be dahaka gau dainai idia naria namonamo be gau badana, bona dahaka lalohadai idia dadaraia be namo? (b) Lagani momo lalodiai, taunimanima hida be Keristen kongregesen murimurinai idia atodia, bona idia momo edia kerere be dahaka?
12. Dirava ena idaunegai hesiai taudia hegeregeredia, hari inai negai Keristen taudia ese dahaka dala maorodia idia badinadia be namo?
13. Iesu ese Peregamo Keristen taudia be edena bamona ia gwau henidia, bona badina be dahaka unai kongregesen ia gwau henia be namo?
14. (a) Keristen kongregesen idia haginia matamaia negana amo, daidia idia hekwarahilaidia, bona aposetolo Paulo ese unai bamona taudia edena bamona ia gwauraidia? (b) Bema ta ia ura kongregesen amo idia gini siri taudia edia orea do ia badinaia, dahaka hereva Iesu ena amo ia kamonai henia be namo?
15. Kongregesen taudia be orea maragimaragidia dekenai idia parara karana be edena bamona ia matamaia diba?
16. (a) Badina be dahaka tomadiho momokanina idia negea taudia edia hereva dainai idia daradara taudia idia helalo-kerehai haraga be namo? (b) Idia helalo-kerehai lasi taudia ese dahaka do idia davaria?
17. Idia “kwalimu” horoa Keristen taudia ese dahaka davana namona do idia abia, bona Peregamo Keristen taudia ese dahaka karadia idia dadaraidia be namo?
18, 19. (a) Iehova ese Israel taudia ia henidia gauna, mana, be dahaka? (b) Dahaka mana be hehuni gauna? (c) Mana hehunina idia ania karana ese dahaka ia laulaulaia?
20, 21. (a) Nadi kurokurona ta be horoa Keristen taudia dekenai Iesu ese ia henia neganai, unai ese dahaka ia laulaulaia? (b) Nadi kurokurodia 144,000 sibodia idia noho dainai, hutuma bada herea taudia edia helaro be dahaka?
22, 23. Horoa Keristen taudia idia henidia nadina latanai idia torea ladana ena anina be dahaka, bona unai ese edena bamona ita ia hagoadaia?
[Pictures on page 43]
Inai laulau Pergamon Museum Berlin dekenai idia hahedinaraia Peregamo taudia ese tomadiho koikoi idia badinaia momo
[Picture on page 45]
Mana haida be gwauhamata maua helagana dekenai idia hunia. Mana hehunina be idia kwalimu horoa taudia idia henia ena anina be ia doko diba lasi maurina idia abia
[Picture on page 45]
Nadi kurokurona be Mamoe Natuna ena headava lalonai idia vareai taudia idia abia