Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • Emu Harihari Gauna Mauri, Oi Laloa Bada
    Gima Kohorona—2004 | July 1
    • Emu Harihari Gauna Mauri, Oi Laloa Bada

      “Keriso ena rarana ese . . . iseda lalona do ia hagoevaia anina lasi boubou karadia dekena amo. Vadaeni Mauri Diravana ena hesiai gaukara do ita karaia diba.”​​—⁠HEBERU 9:​14.

      1. Dahaka ese ia hahedinaraia mauri ita laloa bada?

      BEMA oi idia nanadaia emu mauri ena davana oi gwauraia totona, dahaka do oi gwau? Ita sibona eda bona ma haida edia mauri ita laloa bada. Unai dainai, doketa dekenai ita lao ita gorere neganai eiava ita idia sekea loulou totona. Ita ura ita mauri noho bona ita gorere lasi. Buruka bona tauanina dika taudia idia ura lasi idia mase danu; idia ura be idia mauri noho.

      2, 3. (a) Aonega Herevadia 23:22 ese dahaka maduna ia hahedinaraia? (b) Aonega Herevadia 23:22 ese ia gwauraia maduna dainai Dirava be edena bamona ita laloa be namo?

      2 Mauri oi laloa dalana ese emu hetura karana ma haida ida ia hanamoa diba. Hegeregere, Dirava ena Hereva ia gwau: “Oiemu tamana, ia ese oi ia havaraia tauna, do oi kamonai henia, bona oiemu sinana ia buruka neganai do oi matauraia.” (Aonega Herevadia 23:22) “Kamonai henia” be hereva kamonai henia karana sibona lasi; unai aonega herevana ena anina be ita kamonai bona ita badinaia. (Esodo 15:26; Deuteronomi 7:12; 13:18; 15:5; Iosua 22:2; Salamo 81:13) Kamonai karana dekenai Dirava ena Hereva ese dahaka badina ia henia? Ita gwau lasi tama sina edia mauri lagani be bada eiava edia diba be bada dainai idia ita kamonai henia. Lasi. Baibel ia gwauraia badina be inai, idia ese ‘oi idia havaraia.’ Baibel haida dekenai unai siri ia gwau: “Emu tamana, oi dekenai mauri ia henia tauna, oi kamonai henia.” Ita lalo-parara diba, bema emu mauri oi laloa bada, do oi mamia mauri ia henia tauna dekenai oi be mai emu maduna.

      3 To momokani, bema oi be Keristani tauna korikorina, oi abia dae Iehova be emu mauri ena Badina. Ia dainai oi “mauri”; oi “marere,” ia laloa diba tauna bamona oi kara; bona hari oi “noho” bona vaira negana oi laloa eiava oi palanilaia diba, mauri hanaihanai danu. (Kara 17:28; Salamo 36:9; Hadibaia Tauna 3:11) Aonega Herevadia 23:22 hegeregerena, Dirava ena hereva oi “kamonai henia” bona oi badinaia be maoro, mai ura ida Dirava ese mauri ia laloa dalana oi lalo-pararalaia bona oi badinaia, to ma haida ese mauri idia laloa dalana oi abia lasi.

      Mauri Oi Matauraia

      4. Taunimanima edia sivarai ena matamana ai, edena dala ai mauri matauraia karana be mai anina bada gauna ai ia lao?

      4 Taunimanima edia sivarai ena matamana ai, Iehova ia hahedinaraia ia ura lasi taunimanima ese sibona edia ura hegeregerena mauri idia gaukaralaia (eiava hadikaia). Kaino be mai mama ida ia badu dikadika dainai, iena tadina Abela ena kerere lasi maurina ia kokia. Oi laloa Kaino be mai ena maoro mauri dekenai unai bamona ia karaia totona, a? Dirava be unai bamona ia laloa lasi. Ia ese Kaino ia hahemaoro henia, ia gwau: “Dahaka kara dika oi karaia vadaeni? Oiemu tadina ena rarana be tano dekena amo ia boiboi noho lau dekenai, iena mase davana do lau karaia totona.” (Genese 4:10) Abela ena rara tano dekenai ese ena mauri, Kaino ese ia kokia haraga gauna, ia laulaulaia bona unai rara be Dirava dekenai ia boiboi davana do ia henia totona.​—⁠Heberu 12:⁠24.

      5. (a) Noa ena nega ai Dirava ia gwauraia taravatuna be dahaka, bona daidia dekenai unai be mai anina bada? (b) Edena dala ai unai taravatu be mai anina bada?

      5 Abata murinai, tanobada besena be taunimanima 8 amo ia matamaia lou. Dirava ese taunimanima iboudiai dekenai ia henia herevana lalonai, mauri bona rara ia laloa bada karana dekenai hereva ma haida ia hahedinaraia. Ia gwau taunimanima ese animal edia hidio idia ania diba, to inai taravatu ia atoa: “Hari inai mauri gaudia ibounai umui ania diba, ava aniani umui ania vadaeni hegeregerena. Lau ese lau henia umui dekenai, aniani totona. To aniani tamona umui ania diba lasi. Vamu mai rarana danu be mai taravatu, badina be rara be mauri ena badina.” (Genese 9:​3, 4) Iuda taudia haida idia laloa unai ena anina be taunimanima ese ia do mauri noho animal ena hidio eiava rara idia ania be taravatu. To gabeai ia hedinarai goevagoeva, Dirava ese mauri durua totona rara ania karana ia taravatua. Danu, Dirava ese Noa amo ia henia taravatuna be dala badana ta Iena ura rara dekenai ia hagugurua totona​—⁠unai ura ese dala ia kehoa taunimanima ese mauri hanaihanai idia abia totona.

      6. Edena dala ai Dirava ese Noa amo Iena lalohadai ia hahedinaraia mauri be mai anina bada?

      6 Dirava be ma ia gwau: “Bema tau ta ese emui mauri rarana ia habubua, lau be davana do lau henia, do ia mase. Bema boroma ta ese umui ia alaia, lau ese do lau hamasea. Bona bema tau ta ese taunimanima ta ia alaia neganai, lau ese davana do lau henia. ‘Daika ese taunimanima ta ia alaia, be taunimanima ese do idia alaia. Badina be Dirava ese taunimanima ia karaia, iena toana bamona.’ ” (Genese 9:​5, 6) Taunimanima edia bese ibounai dekenai ia gwauraia herevana amo oi itaia diba, Dirava ena vairanai tau ta ena rara be ena mauri. Havaraia Tauna ese ta dekenai mauri ia henia, bona ta ese unai mauri, rara ese ia laulaulaia gauna, ia kokia lasi be gau badana. Bema, Kaino bamona ta ese ma ta ia alaia mase, Havaraia Tauna be mai ena maoro unai ala-ala tauna dekenai ‘davana ia henia’ totona.

      7. Dahaka dainai Dirava ese Noa dekenai ia henia herevana rara dekenai, ita laloa namonamo be gau badana?

      7 Dirava be ena hereva amo taunimanima ia hagania rara idia gaukaralaia kerere lasi totona. Nega ta ena badina oi laloa, a? Oibe, dahaka dainai rara be Dirava ese unai bamona ia laloa? Haere ita abia totona Baibel ena hahediba herevana badana ta be mai anina bada. Ia be Keristani taudia ese idia gwauraia sivaraina ena badina, to dubu momo ese unai idia dadaraia. Unai hahediba herevana be dahaka, bona ena anina emu mauri, abia hidi gaudia, bona kara dekenai be dahaka?

      Rara​—⁠Edena Dala ai Ita Gaukaralaia Diba?

      8. Taravatu lalonai, Iehova ese rara gaukaralaia karana dekenai dahaka taravatu ia atoa?

      8 Iehova ese Israela dekenai Taravatu ia henia neganai, hereva ma haida mauri bona rara dekenai ia henia. Unai ia karaia neganai, kara ma ta ia karaia ena ura ia hagugurua totona. Reana oi diba Taravatu lalonai Dirava dekenai paraoa, dehoro, bona uaina idia bouboulaia. (Levitiko 2:​1-4; 23:13; Numera 15:​1-5) Animal idia bouboulaia danu. Dirava ese unai ia herevalaia, ia gwau: “Hidio ena mauri be rara ai; lau henia vadaeni umui dekenai, boubou patana ena, emui lauma ia hagoevaia totona. Rara be hagoevaia gauna, badina mauri be ia lalonai ia noho. Unai dainai, Israela taudia lau hagania, lau gwau: . . . vamu mai rarana do [umui] ania lasi.” Iehova be ma ia gwau bema tau ta, labana tauna ta eiava biru tauna ta, ese aniani totona animal ta ia alaia, rara do ia bubua bona tano kahu amo do ia koua. Tanobada be Dirava ena aena atoa gauna bona ta ese tano dekenai rara ia bubua neganai, ia hahedinaraia rara be Mauri Henia Tauna dekenai ia henia lou.​—⁠Levitiko 17:​11-13, Buka Helağa; Isaia 66:⁠1.

      9. Taravatu henunai rara gaukaralaia dalana tamona be dahaka, bona dahaka dainai unai bamona idia karaia?

      9 Unai taravatu be tomadiho karana ta sibona lasi, to ita dekenai ia be mai anina. Israela taudia ese rara idia ania lasi ena badina oi itaia, a? Dirava ia gwau: “Unai dainai, Israela taudia lau hagania, lau gwau: . . . vamu mai rarana do [umui] ania lasi.” Ena badina be dahaka? “[Rara] lau henia vadaeni, boubou patana ena, emui lauma ia hagoevaia totona.” Unai be Dirava ese Noa ia hamaoroa taunimanima be rara do idia ania lasi ena badina ia hahedinaraia, unai oi itaia, a? Havaraia Tauna be ena lalona ia hadaia rara be mai anina bada gauna ai ia halaoa totona, unai amo taunimanima momo hamauria totona dala badana ai do ia gaukaralaia diba. Ia be mai anina bada kara dika ena davana karaia totona. Unai dainai, Taravatu henunai, Dirava ia gwau rara idia gaukaralaia dalana tamona sibona be boubou patana dekenai idia atoa, Israela taudia edia mauri davana karaia bona edia kara dika gwauatao totona.

      10. Dahaka dainai animal edia rara ese kara dika ia kokia momokani diba lasi, to Taravatu henunai idia karaia boubou gaudia ese Israela taudia dekenai dahaka idia hadibaia loulou?

      10 Keristani tomadiho dalana dekenai unai lalohadai be gau matamatana lasi. Keristani aposetolo tauna Paulo ese Dirava ia henia Taravatuna ia herevalaia neganai, ia gwau: “Oibe, Taravatu ena hereva hegeregerena, gau momo herea be rara ese ia hagoevaia. Bona bema rara idia bubua lasi neganai, kara dika be idia gwauatao diba lasi.” (Heberu 9:22) Paulo ese ia hahedinaraia goevagoeva Israela taudia ese idia henia boubou gaudia dainai idia be goevadae taudia ai idia lao lasi. Ia gwau: “To boubou idia karaia noho dainai, lagani ta ta ibounai taunimanima ese edia dika idia laloa lou, laloa lou. Badina boromakau tau bona nanigosi edia rara ese kara dika idia kokia diba lasi.” (Heberu 10:​1-4) To, unai boubou gaudia be mai anina. Idia ese Israela taudia idia hadibaia loulou idia be kara dika taudia bona ma gau ta idia abia be namo, unai amo edia kara dika do idia gwauatao momokani. To bema animal edia mauri ia laulaulaia rarana ese taunimanima edia kara dika ia kokia momokani diba lasi, ta ena rara ese ia karaia diba, a?

      Mauri Ia Henia Tauna ese Ia Hamaoromaoroa Dalana

      11. Edena bamona ita diba animal edia rara idia bouboulaia karana ese gau ta ia hahedinaraia?

      11 Taravatu ese Dirava ena ura do ia hagugurua gauna badana ia hahedinaraia. Paulo ia henanadai: “Vadaeni, Taravatu ena badina be dahaka?” Ia haere: “Ena badina be inai bamona: Dirava ia ura kara dika ena anina korikori taunimanima dekenai ia hedinaraia. . . . Taravatu do ia noho ela bona Keriso, Aberahamo ena natuna do ia ginidae. . . . Inai Taravatu be aneru edia durua dekena amo Dirava ese huanai ia gini tauna Mose dekenai ia henia.” (Galatia 3:19) Unai hegeregerena, Paulo ia gwau: “Taravatu be dohore idia vara gau namodia edia laulau sibona. Ia be unai gau namodia edia toana korikori lasi.”​—⁠Heberu 10:⁠1.

      12. Rara gaukaralaia dalana dekenai, Dirava ena ura be edena bamona ia hedinarai noho?

      12 Vadaeni, oi laloa lou Noa ena negai Dirava ia gwau taunimanima ese edia mauri idia durua totona animal edia hidio idia ania diba, to rara idia ania diba lasi. Gabeai, Dirava ia gwau “hidio ena mauri be rara dekenai.” Momokani, Iehova dekenai rara be mauri ia laulaulaia bona ia gwau: “[Rara] lau henia vadaeni umui dekenai, boubou patana ena, emui lauma ia hagoevaia totona.” To, Dirava ena ura be dala hereadaena ta ai do ia hedinarai. Taravatu be do idia vara gau namodia ia laulaulaia. Dahaka gau namodia?

      13. Dahaka dainai Iesu ena mase be mai anina bada?

      13 Unai gau korikorina be Iesu Keriso ena mase dekenai ia vara. Oi diba Iesu idia hahisia bona au dekenai idia hamasea. Kara dika tauna ta bamona ia mase. Paulo ia gwau: “Ita be do manokamanoka noho neganai, Keriso ia mase, dika taudia totona, Dirava ena nega korikori dekenai. To Dirava ese iena lalokau badana ia hedinaraia ita dekenai, badina ita be do kara dika noho taudia neganai, Keriso be ita dainai ia mase.” (Roma 5:​6, 8) Keriso be ita totona ia mase neganai, mauri davana ia henia iseda kara dika ia koua totona. Unai mauri davana be Keristani sivarai namona ena badina. (Mataio 20:28; Ioane 3:16; 1 Korinto 15:3; 1 Timoteo 2:⁠6) Unai ena anina rara bona mauri dekenai be dahaka, bona ena anina emu mauri dekenai be dahaka?

      14, 15. (a) Edena dala ai Baibel haida ese Efeso 1:7 lalonai Iesu ena mase idia herevalaia badabada? (b) Dahaka hereva be Efeso 1:7 lalonai ia noho lasi?

      14 Dubu haida ese Iesu ena mase idia herevalaia badabada bona edia dubu taudia be nega momo idia gwau, “Iesu be lau totona ia mase.” Baibel haida ese Efeso 1:7 idia gwauraia dalana mani oi itaia: “Ia dekenai bona ena mase amo hahemauri ita abia, anina be, iseda kara dika ia kokia.” (The American Bible, Frank Scheil Ballentine, 1902) “Keriso ena mase amo ita ia ruhaia, bona iseda kara dika ia gwauatao.” (Today’s English Version, 1966) “Ia be Keriso lalonai bona ia amo bona ena mauri boubouna amo ita ia ruhaia, unai ruhaia karana ena anina be iseda kara dika ia gwauatao.” (The New Testament, William Barclay, 1969) “Keriso ena mase amo iseda kara dika ia gwauatao bona ita ia ruhaia.” (The Translator’s New Testament, 1973) Unai siridia amo oi itaia Iesu ena mase idia herevalaia badabada. Reana haida idia gwau, ‘To Iesu ena mase be momokani mai anina bada. Unai Baibel idauidau ese dahaka idia hahedinaraia lasi?’

      15 Momokani, bema unai bamona Baibel sibona oi gaukaralaia, reana oi be mai anina bada herevana ta oi reaia, bona unai dainai Baibel ena sivarai oi lalo-pararalaia namonamo lasi. Baibel ena toretore ginigunana ai Efeso 1:7 lalonai ia noho Greek herevana ta, ena anina be “rara” be unai Baibel idauidau lalonai idia torea lasi. To, Baibel momo edia hereva be gunana hegeregerena idia torea, idia ta be Buka Helaga, ia gwau: “Badina be Keriso ese iena mase dekena amo ita ia hoia lou vadaeni, iena rarana dainai. Iseda dika danu ia ese ia gwauatao vadaeni. Dirava ena hariharibada be bada herea momokani, ani?”

      16. Inai hereva “iena rarana dainai” dahaka ita laloa be namo?

      16 Inai hereva “iena rarana dainai” ena anina be bada herea bona unai dainai gau momo ita laloa be namo. Ta ena mase, tau goevadaena Iesu ena mase danu, be hegeregere lasi. Ia ese Taravatu ia perovetalaia gaudia ia hagugurua, Kara Dika ena Davana Karaia Dinana lalonai idia vara gaudia unai. Unai dina badana ai, taravatu ese ia gwauraia animal idia bouboulaidia. Bena hahelaga tauna badana ese palai dubu eiava dubu badana ena Helaga Herea Gabuna dekenai edia rara ia abia lao, bona unuseniai Dirava vairanai ia hahedinaraia, unai be hegeregere hahelaga tauna be ia ida ia noho.​—⁠Esodo 25:22; Levitiko 16:​2-19.

      17. Edena dala ai Iesu ese Kara Dika ena Davana Karaia Dinana ia laulaulaia gauna ia hagugurua?

      17 Iesu ese Kara Dika ena Davana Karaia Dinana ese ia laulaulaia gauna ia hagugurua, Paulo ese ia gwauraia hedinarai bamona. Gau ginigunana ia gwauraia be, Israela ena hahelaga tauna badana be lagani ta ta ai nega tamona idia bouboulaia rarana ida helaga herea gabuna dekenai ia vareai “sibona ena kara dika dainai, bona iena bese taudia edia kerere dainai danu. Unai kerere be, idia diba lasi dainai idia karaia gaudia.” (Heberu 9:​6, 7) Unai hegeregerena, Iesu be lauma ta bamona ia toreisi lou murinai, guba dekenai ia lao. Ia be lauma dainai, mai ena hidio bona rara lasi tauanina unai, ia hegeregere “Dirava ena vairanai, ita durua totona” ia hedinarai. Dirava dekenai dahaka ia henia? Tauanina gauna ta lasi to mai anina bada gauna ta. Paulo ia gwau, Keriso be Hahelaga Tauna Badana bamona Helaga Herea Gabuna dekenai nega tamona ia vareai neganai, “nanigosi bona boromakau edia rarana ia abia vareai lasi boubou karaia totona. Lasi momokani. To ia ese sibona ena rarana ia abia vareai, bona unai dekena amo ia ese mauri hanaihanai ita totona ia abia.” Bema nanigosi bona boromakau tau edia rarana amo edia tauanina be helaga bona goeva, “Keriso ena rarana ese unai bamona kara ia hereaia momokani, ani? . . . Unai dainai iena rarana ese iseda lalona do ia hagoevaia anina lasi boubou karadia dekena amo. Vadaeni Mauri Diravana ena hesiai gaukara do ita karaia diba.” Oibe, Iesu ese Dirava vairanai ena rara ena davana ia henia.​—⁠Heberu 9:​11-14, 24, 28; 10:​11-14; 1 Petero 3:⁠18.

      18. Dahaka dainai hari inai negai Baibel ena hereva rara dekenai be mai anina bada Keristani taudia dekenai?

      18 Dirava amo ia mai hereva momokani ese dala ia kehoa Baibel ena hereva rara dekenai​—⁠Dirava ese rara ia laloa dalana ena badina, edena bamona ita laloa be namo, bona Dirava ese rara gaukaralaia karana dekenai ia atoa taravatuna ita matauraia ena badina​—⁠ita lalo-pararalaia namonamo totona. Keristani Greek Revarevadia edia buka idauidau oi duahia neganai, do oi davaria siri momo be Keriso ena rara idia herevalaia momo. (Maua oi itaia.) Unai ese ia hahedinaraia Keristani taudia ta ta ese “iena [Iesu ena] rarana” idia abidadama henia be gau badana. (Roma 3:25) “[Iesu] ena rarana satauro dekenai ia bubua” gauna sibona amo Dirava ese iseda kara dika ia gwauatao bona ia ida maino ita karaia diba. (Kolose 1:20) Iesu ese ia ida guba ai idia lohia totona gwauhamata ia karaia taudia dekenai unai be momokani. (Luka 22:​20, 28-30; 1 Korinto 11:25; Heberu 13:20) Hari inai negai, ‘hisihisi badana’ amo do idia roho mauri, bena tanobada paradaisona dekenai do idia noho “hutuma bada herea” taudia dekenai, unai be ia momokani danu. Laulau dalanai, idia ese “edia dabua idia huria vadaeni Mamoe ena Natuna ena rarana lalonai.”​—⁠Apokalupo 7:​9, 14; Taravatu Matamatana.

      19, 20. (a) Dahaka dainai Dirava ese rara gaukaralaia daladia dekenai taravatu ia atoa, bona edena bamona unai ita laloa be namo? (b) Ita ura dahaka ita diba be namo?

      19 Ia hedinarai goevagoeva, Dirava ena vairanai rara be mai anina bada. Namona be ita danu be unai bamona ita laloa. Havaraia Tauna, mauri ia laloa bada Diravana, be mai ena maoro taunimanima ese rara idia gaukaralaia daladia dekenai taravatu ia atoa. Ia ese iseda mauri danu ia laloa bada dainai, rara ia atoa siri mai anina bada dalanai ia gaukaralaia totona, unai dala tamona sibona amo mauri hanaihanai ita abia diba. Unai dala dekenai Iesu ena dava bada rarana be mai anina. Namona be Iehova Dirava ita tanikiu henia bada badina ia ese iseda namo totona rara​—⁠Iesu ena rara unai​—⁠be ita ia hamauria dalana ai ia gaukaralaia! Bona namona be Iesu ita tanikiu henia bada badina ita totona ena rara be boubou gauna bamona ia bubua! Momokani, ita ese aposetolo Ioane ena lalohadai ita lalo-pararalaia diba, ia gwau: “Ita ia lalokau henia, bona iena rarana dekena amo iseda kara dika ia huria ore vadaeni. Ia ese ita ia haboua, vadaeni ita be Basileia ta, bona Tamana Dirava ena hahelagaia taudia ia ese ita ia halaoa vadaeni. Iesu Keriso dekenai, be hairai bada bona siahu bada do idia noho ela bona hanaihanai. Amen.”​​—⁠Apokalupo 1:​5, 6.

      20 Iseda aonega bada Diravana bona Mauri Henia Tauna ese nega daudau lalonai unai hamauria dalana ia laloa. Unai dainai ita henanadai diba, ‘Iseda abia hidi gaudia bona kara dekenai unai ena anina be dahaka?’ Hereva gabena ese unai henanadai do ia herevalaia.

      Edena Bamona Do Oi Haere?

      • Abela bona Noa edia sivarai amo ita diba Dirava ena lalohadai rara dekenai be dahaka?

      • Taravatu henunai, Dirava ese edena dala ai rara gaukaralaia dalana ia taravatua, bona dahaka dainai?

      • Edena dala ai Iesu ese Kara Dika ena Davana Karaia Dinana ese ia laulaulaia gauna ia hagugurua?

      • Edena dala ai Iesu ena rarana ese ita ia hamauria diba?

  • Mauri Diravana Ena Hakaua Herevana Badinaia
    Gima Kohorona—2004 | July 1
    • Mauri Diravana Ena Hakaua Herevana Badinaia

      “Umui giroa mauri Dirava dekenai . . . guba bona tanobada bona davara bona idia lalonai noho gaudia ibounai ia karaia.”​​—⁠KARA 14:⁠15.

      1, 2. Dahaka dainai ita abia dae Iehova be “mauri Diravana” be maoro?

      LUSITERA dekenai, aposetolo Paulo bona Banaba ese tau ta ena gorere idia hanamoa murinai, Paulo be unai kara idia itaia taudia ia hamaoroa: “Ai danu taunimanima, umui bona ai be hegeregere. Ai be Sivarai Namona umui dekenai ai mailaia, umui be dohore inai anina lasi gaudia umui rakatania, bona do umui giroa mauri Dirava dekenai totona. Ia ese guba bona tanobada bona davara bona idia lalonai noho gaudia ibounai ia karaia.”​—⁠Kara 14:⁠15.

      2 Momokani Iehova be kaivakuku ta lasi, to ia be “mauri Diravana”! (Ieremia 10:​10, Buka Helağa; 1 Tesalonika 1:​9, 10) Iehova be ia mauri noho sibona lasi, to ia be mauri ena Badina. “Ia sibona ese mauri bona laga bona gau ibounai ia henia noho taunimanima dekenai.” (Kara 17:25) Ia ura iseda mauri ita moalelaia, hari bona vaira negana ai. Paulo be ma ia gwau Dirava be “iena noho ia hamomokania noho, iena kara namodia dekena amo, gaudia inai: Medu ia siaia diho guba dekena amo, bona aniani haboua nega namodia ia henia umui dekenai. Boga kunu ia henia umui dekenai, bona emui kudouna dekenai moale ia havaraia.”​—⁠Kara 14:⁠17.

      3. Dahaka dainai Dirava ena hakaua herevadia ita abidadama henia diba?

      3 Dirava ese iseda mauri ia laloa dainai iena hakaua herevadia ita abidadama henia diba. (Salamo 147:8; Mataio 5:45) Haida idia davaria bema Baibel ena hahegani ta idia lalo-pararalaia lasi eiava idia laloa edia ura gaudia ia koua bamona, vadaeni idia badinaia lasi. To, Iehova ena hakaua herevadia ita abidadama henia be aonega karana. Haheitalai ta be inai: Ena be Israela tauna ta ia lalo-parara lasi dahaka dainai mase tauanina ia dogoatao be taravatu, to ia badinaia neganai namo ia davaria. Gau ginigunana be ena badinaia karana dainai mauri Diravana kahirakahira ia lao; gau iharuana be ia ia durua gorere haida ia abia lasi totona.​—⁠Levitiko 5:2; 11:⁠24.

      4, 5. (a) Keristani negana ia do matamaia lasi neganai, Iehova ena hakaua herevana rara dekenai be dahaka? (b) Edena bamona ita diba Dirava ena hakaua herevana rara dekenai be Keristani taudia totona danu?

      4 Dirava ena hakaua hereva rara dekenai be unai bamona. Dirava ese Noa ia hamaoroa taunimanima ese rara idia ania lasi be namo. Bena Taravatu dekenai, Dirava ese ia hahedinaraia rara be boubou patana dekenai sibona idia gaukaralaia be maoro​—⁠kara dika gwauatao totona. Unai hakaua herevadia amo, Dirava ese rara gaukaralaia dalana badana ia hegaegaelaia​—⁠Iesu ena boubou gauna amo taunimanima hamauria karana unai. (Heberu 9:14) Oibe, Dirava ese iseda mauri bona namo ia laloa dainai ena hakaua herevana ia henia. Lagani 1800 murinai ia mauri noho Baibel ia diba bada tauna Adam Clarke, ese Genese 9:4 ia herevalaia neganai, ia gwau: “Unai hahegani [Noa dekenai] be orient Keristani taudia ese idia do badinaia namonamo . . . Taravatu henunai rara idia ania lasi, badina tanobada ena kara dika davalaia totona ia bubua rarana ia laulaulaia; bona Sivarai Namona henunai rara idia ania lasi be namo, badina namona be hanaihanai idia abia dae unai ese kara dika davalaia totona ia bubua vadaeni rarana ia laulaulaia.”

      5 Reana unai diba bada tauna ese Iesu ena sivarai namona ia herevalaia. Unai sivarai be Dirava ese iena Natuna ia siaia ita dainai ia mase bona iena rara ia bubua, unai amo ita be mauri hanaihanai ita abia diba. (Mataio 20:28; Ioane 3:16; Roma 5:​8, 9) Clarke ena hereva lalonai Keriso murinai idia raka taudia ese gabeai idia abia haheganina, rara idia dadaraia totona, ia gwauraia danu.

      6. Keristani taudia be dahaka hakaua herevana idia abia rara dekenai, bona dahaka dainai?

      6 Dirava ese Israela taudia dekenai taravatu handred momo ia henia. Iesu ia mase murinai, iena hahediba taudia ese unai taravatu ibounai idia badinaia be anina lasi. (Roma 7:​4, 6; Kolose 2:​13, 14, 17; Heberu 8:​6, 13) To, gabeai maduna badana ta dekenai henanadai ta ia vara​—⁠tatau edia kopina utua karana unai. Idia ura Keriso ena rara amo namo idia davaria Iuda lasi taudia be edia kopina idia utua be namo, unai amo idia hahedinaraia idia be Taravatu henunai idia do noho, a? Lagani 49 C.E. ai, Keristani hakaua oreana ese unai henanadai ia herevalaia. (Kara, karoa 15) Dirava ena lauma ena heduru amo, aposetolo taudia bona tau badadia idia itaia taravatu ia gwauraia kopina utua karana be Taravatu ida ia ore. To, taravatu haida be Keristani taudia ese idia badinaia noho. Hakaua oreana ese kongregesen idauidau dekenai ia siaia revarevana lalonai ia gwau: “Lauma Helaga bona ai be inai bamona ai laloa. Ai be maduna metau haida ma do ai atoa lasi umui dekenai. To inai taravatu mai badina gaudia, idia sibona do umui naria: Kaivakuku vairana dekenai idia atoa aniani umui ania lasi, rara umui ania lasi, aiona idia gigia gaudia edia hidio umui ania lasi, bona heudahanai karadia umui karaia lasi. Bema inai gaudia umui karaia lasi, namo do umui davaria.”​—⁠Kara 15:​28, 29.

      7. Dahaka dainai Keristani taudia ese ‘rara idia ania lasi’ be gau badana?

      7 Ia hedinarai goevagoeva, hakaua oreana ia laloa ‘rara ania lasi’ karana be mai anina bada, heudahanai bona kaivakuku tomadiho henia karadia idia dadaraia bamona. Unai ese ia hahedinaraia rara taravatuna be gau badana. Kaivakuku idia tomadiho henia eiava matabodaga karadia idia karaia bona idia helalo-kerehai lasi Keristani taudia be “Dirava ena Basileia do idia davaria lasi”; “idia ibounai edia davana be . . . mase iharuana.” (1 Korinto 6:​9, 10; Apokalupo 21:8; 22:15) Mani inai gau rua edia idau oi itaia: Dirava ese rara ena helaga dekenai ia atoa hakaua herevana dadaraia karana ese mase hanaihanai ia mailaia diba. Iesu ena boubou gauna matauraia karana ese mauri hanaihanai dekenai ita ia hakaua lao diba.

      8. Dahaka ese ia hahedinaraia Keristani taudia ginigunadia idia laloa Dirava ena hakaua herevana rara dekenai be gau badana?

      8 Keristani taudia ginigunadia be Dirava ena hakaua herevana rara dekenai be edena bamona idia lalo-pararalaia bona idia badinaia? Clarke ena hereva mani oi laloa lou, ia gwau: “Sivarai Namona henunai rara idia ania lasi be namo, badina namona be hanaihanai idia abia dae unai ese kara dika davalaia totona ia bubua vadaeni rarana ia laulaulaia.” Histori ese ia hamomokania Keristani taudia ginigunadia idia laloa ia be gau badana. Tertullian ia gwau: “Inai oi laloa, steidiam badana ai gadara idia karaia neganai, [haida be] mai mataganigani ida kara dika taudia edia rara idia abia . . . bona idia abia lao edia epilepsy gorerena hanamoa totona.” Dirava koikoi tomadiho henia taudia ese rara idia ania, to Tertullian ia gwau Keristani taudia ese “animal ena rara be [edia] aniani danu [idia] ania lasi . . . Keristani taudia umui kota henia neganai, rara amo idia honu sosisi umui henidia toho. To momokani umui diba, [unai] be taravatu idia dekenai.” Oibe, herevana hamasea herevadia idia gwauraia, to Keristani taudia ese rara idia ania lasi. Idia dekenai Dirava ena hakaua herevana idia badinaia be gau badana momokani.

      9. Rara dadaraia karana ena anina be rara idia ania lasi karana sibona lasi, to ena anina ma ta be dahaka?

      9 Reana haida idia laloa hakaua oreana ena lalohadai be rara ania eiava inua lasi bona vamu mai ena rara eiava rara ida idia mikisi aniani ania lasi karana sibona ia herevalaia. Momokani, unai be Dirava ese Noa dekenai ia henia hahegani ginigunana. Bona aposetolo taudia edia hereva Keristani taudia dekenai be “aiona idia gigia gaudia ena hidio do idia ania lasi,” vamu mai ena rarana unai. (Genese 9:​3, 4; Kara 21:25) To, Keristani taudia ginigunadia idia diba ena anina be unai sibona lasi. Nega haida rara be muramura bamona idia gaukaralaia. Tertullian ia gwau dirava koikoi tomadiho henia taudia haida be epilepsy gorere hanamoa totona rara idia inua. Bona reana dala ma haida ai rara idia gaukaralaia danu, gorere hanamoa eiava tauanina durua totona. Unai dainai, Keristani taudia dekenai rara idia dadaraia ena anina ta be gorere hanamoa totona idia gaukaralaia lasi. Herevana edia mauri idia haboioa diba, to unai lalohadai idia dogoatao goada.

      Rara be Muramura Totona Idia Gaukaralaia

      10. Edena dala haida ai rara be medikol dalanai idia gaukaralaia, bona unai dainai dahaka henanadai ia vara?

      10 Hari rara be gorere hanamoa totona idia gaukaralaia momo. Gunaguna rara henia hanai karana lalonai rara sibona idia gaukaralaia​—⁠rara henia tauna amo idia abia, gabu ta dekenai idia atoa, bona gorere tauna, reana tuari lalonai dika ia davaria tauna dekenai idia henia. Gabeai, medikol gaudia idia tahua taudia ese rara be kahana badadia ai hapararaia karana idia dibaia. Doketa taudia ese rara ena kahana badadia idia henia hanai neganai, rara be gorere taudia momo dekenai idia henia diba, reana plasma be gorere tauna ta dekenai bona sel kakakakadia be ma ta dekenai idia henia. Idia tahua noho neganai idia davaria rara ena kahana badana ta, hegeregere rara ena plasma, be kahana maragidia dekenai idia hapararaia diba, bena gorere taudia momo herea dekenai idia henia diba. Unai bamona idia karaia noho, bona idia gaukaralaia dala matamatadia idia davaria. Keristani tauna be edena bamona ia kara? Namona be ena lalona ia hadaia momokani rara ia abia hanai lasi totona, to iena doketa ese ena lalona ia veria rara ena kahana badana ta, reana sel kakakakadia, ia abia dae totona. Eiava ia ura rara ena kahana badana amo idia hapararaia kahana maragina ta ia gaukaralaia. Dirava ena hesiai tauna be edena bamona unai henanadai dekenai ena lalona ia hadaia diba? Unai bamona ia karaia neganai, namona be ia laloatao rara be helaga bona Keriso ena rara ese dala badana ai ita ia hamauria diba.

      11. Witnes taudia ese nega daudau lalonai dahaka lalohadai rara dekenai idia abia dae, bona unai lalohadai be medikol dalanai ia maoro?

      11 Lagani momo gunanai, Iehova ena Witnes taudia ese edia lalohadai idia hahedinaraia goevagoeva. Hegeregere, edia hereva ta be magasin ta ladana The Journal of the American Medical Association, November 27, 1981 dekenai idia henia idia halasia totona (How Can Blood Save Your Life? rau 27-​9 lalonai idia printaia lou).a Unai magasin lalonai Genese, Levitiko bona Kara bukadia amo siri haida idia torea hanai. Ia gwau: “Ena be inai siri be medikol gaudia idia herevalaia lasi, Witnes taudia idia laloa idia ese rara, rara ena sel kakakakadia, bona plasma, bona danu rara ena sel kurokurodia bona pleitelet gaudia henia hanai karana idia taravatua.” Lagani 2001 ena stadi bukana ta ladana Emergency Care ena sinado ta “Composition of the Blood” henunai, ia gwau: “Rara be mai ena kahana haida: plasma, sel kakakakadia bona kurokurodia, bona pleitelet gaudia.” Unai dainai, medikol dalanai idia hamomokania gaudia hegeregerena, Witnes taudia ese rara eiava ena kahana badadia foa idia abia hanai karana idia dadaraia.

      12. (a) Iseda lalohadai rara ena kahana badadia foa amo idia hapararaia kahana maragidia dekenai be dahaka? (b) Unai dekenai heduru hereva ma haida be edeseniai ita davaria diba?

      12 Unai medikol bukana be ma ia gwau: “Witnes taudia edia tomadiho lalohadai be rara ena [kahana maragidia] hegeregere albumin, immune globulin, bona hemophilia gorere ena muramura idia dadaraia vaitani lasi; Witnes taudia ta ta be sibona do ia abia hidi bema unai gaudia ia abia dae eiava lasi.” Lagani 1981 amo, kahana maragidia momo (kahana badadia foa amo idia hapararaia gaudia) idia atoa siri idia gaukaralaia totona. Unai dainai, Gima Kohorona June 15, 2000 ena “Duahia Taudia Edia Henanadai” kahana ai heduru hereva namodia haida idia noho. Hari inai magasin idia duahia taudia milioni momo edia namo totona, haere be inai magasin ena rau 15-​17 dekenai idia printaia lou. Ia ese gau idauidau bona edia badina maorodia ia herevalaia namonamo, to do oi itaia ia lalonai idia noho hereva be lagani 1981 ai idia halasia herevana ida ia hegeregere.

      Emu Lalomamina Ia Karaia Gaukarana

      13, 14. (a) Lalomamina ena anina be dahaka, bona rara ita lalohadailaia neganai ena gaukara be dahaka? (b) Dirava ese Israela taudia dekenai ia henia hakaua herevadia vamu ania karana dekenai be dahaka, to dahaka henanadai idia vara diba?

      13 Unai bamona diba ita laloa neganai namona be iseda lalomamina ita gaukaralaia. Dahaka dainai? Keristani taudia idia abia dae Dirava ena hakaua herevadia idia badinaia be gau badana, to gau haida be idia sibona ese idia abia hidi be namo bona unai neganai edia lalomamina do idia gaukaralaia. Lalomamina ena anina be, gau idauidau​—⁠nega momo idia be mauri taravatu idauidau​—⁠lalohadailaia namonamo bona ita abia hidi dibana. (Roma 2:​14, 15) To, oi diba ta ta edia lalomamina be idauidau.b Baibel ia gwau haida edia ‘lalona ia manoka,’ unai ese ia hahedinaraia haida edia lalona eiava lalomamina be goada. (1 Korinto 8:12) Keristani taudia edia diba ena bada Dirava ena hereva, ena laloa dalana dekenai be idauidau, bona unai diba hegeregerena abia hidi idia karaia dalana danu be idauidau. Ita ese Iuda taudia bona vamu ania karana amo unai ita haheitalaia diba.

      14 Baibel ese ia hahedinaraia goevagoeva Dirava ia kamonai henia tauna ta ese vamu mai ena rara do ia ania lasi. Unai be mai anina bada dainai, herevana Israela ena tuari taudia be idia hitolo dainai vamu mai ena rara idia ania, to idia be kara dika bada herea idia karaia. (Deuteronomi 12:​15, 16; 1 Samuela 14:​31-35) To, reana henanadai haida idia vara. Israela tauna ese mamoe ta ia alaia neganai, ena rara ia bubua haraga momokani, to unai ia karaia ena daudau be edena bamona? Rara ia bubua totona animal ena aiona ia utua be namo, a? Mamoe ena murina aena ia kwatua bona ia taua dae be gau badana, a? Ia taua dae ena daudau be edena bamona? Bema unai be boromakau badana ta dahaka do ia karaia? Rara ia bubua murinai danu, reana rara haida be vamu lalonai ia do noho. Unai bamona vamu ia ania diba, a? Daika ese abia hidi do ia karaia?

      15. Iuda taudia haida be vamu ania karana dekenai edena bamona idia kara, to Dirava be dahaka ia gwau?

      15 Unai bamona hekwakwanai ia davaria Iuda tauna ta mani oi laloa. Reana ia laloa namona be maketi dekenai idia hoihoilaia vamu do ia hoia lasi, unai hegeregerena reana ma ta be ia laloa vamu do ia dadaraia, bema toana be unai vamu be kaivakuku dekenai idia bouboulaia vadaeni. Iuda taudia ma haida be reana rara kokia karadia haida idia karaia murinai sibona vamu idia ania.c (Mataio 23:​23, 24) Unai bamona kara idauidau dekenai emu lalohadai be dahaka? Danu, Dirava be unai bamona karadia ia gwauraia lasi dainai, ia namo bema Iuda taudia ese rabi taudia edia kaunsolo dekenai henanadai momo idia siaia, idia ta ta edia haere idia abia totona, a? Herevana unai bamona kara be Iuda tomadihona lalonai ia vara, to ita moale diba badina Iehova ia gwau lasi tomadiho momokani taudia ese rara gaudia idia abia hidi neganai unai bamona idia karaia. Dirava ese animal goevadia alaia dalana bona edia rara bubua dalana dekenai hakaua hereva badadia ia henia, to ma gau haida ia henia lasi.​—⁠Ioane 8:⁠32.

      16. Rara ena kahana badadia amo idia abia kahana maragina ta be kodoa gauna lalonai idia atoa, unai gauna abia karana dekenai dahaka dainai Keristani taudia edia lalohadai be idauidau?

      16 Paragraf 11 bona 12 edia hereva bamona, Iehova ena Witnes taudia ese rara eiava ena kahana badadia foa​—⁠plasma, sel kakakakadia, sel kurokurodia, bona pleitelet gaudia​—⁠idia abia hanai lasi. Unai kahana badadia amo idia hapararaia kahana maragidia, hegeregere gorere eiava gaigai ena poisini koua gaudia, be edena bamona? (Rau 16, paragraf 4 itaia.) Haida idia laloa unai kahana maragidia be rara momokanina lasi, unai dainai inai hahegani “rara umui anina lasi” be unai gaudia ia herevalaia lasi. (Kara 15:29; 21:25; rau 17, paragraf 1) Unai be sibona edia maduna. Haida be edia lalomamina dainai rara (animal eiava taunimanima) amo idia abia gaudia ibounai idia dadaraia, kahana badadia ta ena kahana maragimaragi danu.d To ma haida ese reana gorere eiava gaigai ena poisini koua gaudia idia abia dae, ena be kahana maragidia ma haida idia dadaraia. Danu, kahana badadia foa amo idia abia gaudia haida edia gaukara be unai kahana badana ena gaukara ida idia hegeregere momokani bona tauanina dalanai edia hamauria gaukarana danu ia hegeregere, unai dainai Keristani taudia momo ese unai gaudia idia dadaraia.

      17. (a) Rara ena kahana maragidia dekenai henanadai idia vara neganai, edena dala ai iseda lalomamina ese ita ia durua diba? (b) Dahaka dainai unai gaudia dekenai abia hidi karaia karana be gau badana?

      17 Unai bamona gaudia ita abia hidi neganai, Baibel ena hereva lalomamina dekenai be heduru badana. Gau ginigunana be Dirava ena Hereva ese unai gaudia dekenai dahaka ia gwauraia oi dibaia bona unai hegeregerena emu lalomamina oi hadibaia. Unai ese oi do ia durua Dirava ena hakaua herevadia hegeregerena abia hidi oi karaia totona, bona ma haida do oi noia lasi emu abia hidi idia karaia totona. (Salamo 25:​4, 5) Haida edia lalohadai rara ena kahana maragidia abia karana dekenai be inai bamona, ‘Inai be egu lalomamina hegeregerena lau abia hidi diba, unai dainai ia be gau badana lasi.’ Unai be lalohadai kererena. Gau ta be eda lalomamina hegeregerena ita abia hidi diba dainai, ita gwau lasi unai be gau badana lasi. Unai be dika bada ia havaraia diba. Badina ta be, reana edia lalomamina be iseda amo ia idau taudia edia lalona ia hadikaia diba. Unai be Paulo ena sisiba, kaivakuku vairanai reana idia atoa vamu bona gabeai maketi ai idia hoihoilaia gauna amo ita itaia. Namona be Keristani tauna ta be haida edia “lalona” eiava lalomamina manokana ia hadikaia lasi totona idia naria namonamo. Bema ma haida ia hahekwakwanaia, ia ese ‘ena tadikaka, ia dainai Keriso ia mase tauna’ ia hadikaia diba bona ia danu ese Keriso ia hadikaia. Unai dainai, ena be rara ena kahana maragidia dainai idia vara gaudia dekenai, taunimanima ta ta sibodia ese abia hidi idia karaia diba, to unai gaudia ia abia hidi neganai, ia laloa namonamo be gau badana.​—⁠1 Korinto 8:​8, 11-13; 10:​25-31.

      18. Keristani tauna ta be rara dekenai abia hidi ia karaia neganai, dahaka ia karaia diba bena ena lalomamina do ia hamasea lasi?

      18 Oi laloa namonamo gauna ta be inai, rara gaudia dekenai abia hidi oi karaia neganai, unai ena anina oi sibona dekenai be dahaka. Bema rara ena kahana maragina oi abia dae karana ese Baibel amo oi hadibaia lalomamina ia hadikaia, namona be emu lalomamina oi dadaraia lasi. Namo lasi emu lalomamina oi kamonai henia lasi badina ta ese oi ia hamaoroa, ia gwau: “Unai oi abia be maoro; momo ese idia abia vadaeni.” Laloaboio lasi, hari taunimanima milioni momo ese edia lalomamina idia kamonai henia lasi bona unai dainai ia mase bamona, unai ese dala ia kehoa koikoi herevadia idia gwauraia eiava kara dika ma haida idia karaia bona idia sori lasi. Keristani taudia idia ura lasi unai bamona idia karaia.​—⁠2 Samuela 24:10; 1 Timoteo 4:​1, 2.

      19. Medikol dalanai rara gaukaralaia gaudia ita abia hidi neganai, dahaka ita laloa bada be namo?

      19 Rau 15-17 dekenai idia printaia lou haere ena dokona dekenai ia gwau: “Taunimanima edia lalohadai bona edia lalona ena mamina [lalomamina] hegeregerena idia abia hidi gaudia be idauidau dainai ita gwau diba ita herevalaia gauna be anina lasi, a? Lasi. Ia be mai anina bada.” Unai be mai anina bada badina emu hetura karana “mauri Diravana” ida ia hadikaia diba. Unai hetura karana sibona ese mauri hanaihanai dekenai oi ia hakaua lao diba, Iesu ia bouboulaia rarana ena hamauria siahuna dainai. Dirava be rara amo ita ia hamauria dainai namona be rara laloa bada karana oi habadaia. Paulo ia gwau: “Umui be Dirava lasi taudia, bona gabeai mauri hanaihanai ena naria laloa namona umui diba lasi. Oibe, gunaguna umui be murimuri taudia momokani, to hari, umui be Keriso Iesu lalonai dainai, Keriso ena rarana ese Dirava ena bese lalonai umui ia atoa vadaeni.”​—⁠Efeso 2:​12, 13.

Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
Log aut
Login
  • Hiri Motu
  • Ta dekenai siaia
  • Preferens
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Gaukaralaia Taravatudia
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Login
Ta dekenai siaia