Mauri Ena Heau Helulu Dekenai Edena Bamona Oi Heau?
“Umui diba, ani, heau helulu dekenai idia heau taudia ibounai idia heau noho, to tau tamona sibona ese kwalimu ahuna ia abia. Unai bamona do umui heau goadagoada, kwalimu ahuna do umui abia totona.”—1 KORINTO 9:24.
1. Bible be dahaka ida iseda Keristen dalana ia hahegeregerea?
BIBLE ia gwau mauri hanaihanai ita tahua karana be heau helulu ta bamona. Iena mauri ena dokonai, aposetolo Paulo be sibona ia gwauraia, ia gwau: “Tuari namona lau tuarilaia vadaeni, lauegu heau helulu be ia ore vadaeni, bona lauegu abidadama lau karaia haorea vadaeni.”—2 Timoteo 4:7; Heberu 12:1.
2. Mauri ena heau helulu hamatamaia dekenai dahaka ese ita ia hagoadaia?
2 Unai dala dekenai ia gwauraia be namo badina unai heau helulu be mai ena matamaia gabuna, mai ena heau dalana, bona mai ena dokona gabuna, eiava ita ura abia gabuna. Lauma dalana ai unai be mauri dekenai ia lao dalana hegeregerena. Ita itaia vadaeni, lagani ta ta ibounai lalonai mauri ena heau helulu dekenai taunimanima tausen momo idia heau hamatamaia. Idia hanai vadaeni lagani 5 lalonai, taunimanima 1,336,429 be gwauhamata bona ranu bapatiso idia karaia neganai unai heau helulu dekenai idia vareai. Unai bamona idia heau hamatamaia mai goada ida be ita ia hagoadaia. To, gau badana be, unai heau helulu dekenai oi noho ela bona dokona oi davaria. Unai oi karaia, a?
Mauri Ena Heau Helulu
3, 4. (a) Paulo be edena dala ai ia hahedinaraia gau badana be ita heau noho? (b) Haida be edena dala ai Paulo ena sisiba idia badinaia lasi?
3 Unai heau helulu dekenai ita heau noho be gau badana dainai, Paulo ena sisiba be inai bamona: “Umui diba, ani, heau helulu dekenai idia heau taudia ibounai idia heau noho, to tau tamona sibona ese kwalimu ahuna ia abia. Unai bamona do umui heau goadagoada, kwalimu ahuna do umui abia totona.”—1 Korinto 9:24.
4 Momokani, idau negai idia gadara neganai, tamona sibona ese davana ia abia diba. To, mauri ena heau helulu dekenai, taunimanima iboudiai be davana do idia abia diba. Unai anina be heau helulu lalonai oi heau noho ela bona dokona sibona! Ita moale badina momo be aposetolo Paulo bamona unai heau helulu dekenai idia heau noho mai abidadama ida ela bona edia mauri ena dokona. Bona taunimanima milion momo idia do heau noho. To, haida be heau ena dokona dekenai idia heau lasi. Idia be ma gau haida idia koua lasi dainai heau helulu idia rakatania eiava ma dala ta dekenai idia hegeregere lasi idia heau noho totona. (Galatia 5:7) Unai dainai namona be ita ibounai be sibona eda kara ita tahua bena ita diba mauri ena heau helulu dekenai edena bamona ita heau noho.
5. Paulo be mauri ena heau helulu be gadara helulu ta ida ia hahegeregerea, a? Oi gwauraia hedinarai.
5 Reana inai henanadai ita henia diba: Paulo ia gwau “tau tamona sibona ese kwalimu ahuna ia abia” neganai dahaka ia laloa? Ita itaia vadaeni bamona, ia gwau lasi mauri ena heau helulu taudia iboudiai amo tamona sibona be mauri hanaihanai ena davana do ia abia. Ita itaia unai be ia momokani diba lasi, badina nega momo ia gwauraia hedinarai namonamo Dirava ena ura be taunimanima idauidau momo be mauri do idia abia. (Roma 5:18; 1 Timoteo 2:3, 4; 4:10; Tito 2:11) Ia gwau lasi mauri ena heau helulu dekenai heau taudia ta ta iboudiai idia helulu heheni idia ta sibona ia kwalimu totona. Korinto taudia idia diba momokani Isthmia Gadara dekenai, gadara taudia idia helulu heheni bada, unai negana ai unai gadara idia laloa be bada to Olympic Gadara idia laloa be gadara maragina. Unai dainai, Paulo ese dahaka ia laloa?
6. Paulo be heau tauna bona heau helulu ia herevalaidia neganai unai karoa ena siri ma haida be dahaka idia hahedinaraia?
6 Heau helulu tauna ena haheitalai ia karaia neganai, Paulo be sibona ena hahemauri dalana ia herevalaia bada. Badina siri haida gunanai, ia hereva ia be edena dala ai ia gaukara bona ia hekwarahi bada. (1 Korinto 9:19-22) Bena, 1 Korinto 9 siri 23 lalonai, ia gwau: “Sivarai Namona dainai inai kara ibounai lau karaia, iena mauri namona lalonai hanamoa do lau abia totona.” Ia diba ia be hahemauri do ia abia lasi idia abia hidi ia be aposetolo tauna dainai, eiava ia be lagani momo lalonai ia haroro dainai. Sivarai namona ena hahenamo ia abia totona, namona be sivarai namona dainai mai ena goada ibounai ida ia gaukara noho. Namona be ia heau mai ura bada danu do ia kwalimu totona, do ia gaukara bada ia be hegeregere Isthmia Gadara dekenai ia heau helulu bamona, unai heau dekenai “tau tamona sibona ese kwalimu ahuna ia abia.”—1 Korinto 9:24a.
7. Dahaka umui karaia be namo “do umui heau goadagoada, kwalimu ahuna do umui abia totona”?
7 Unai sivarai amo diba momo ita abia. Ena be heau helulu dekenai idia vareai taudia iboudiai idia ura idia kwalimu, to idia ura momokani do idia kwalimu taudia sibodia be do idia kwalimu diba. Unai dainai, namo lasi ita laloa heau helulu dekenai ita vareai sibona dainai do ita kwalimu. Namo lasi ita laloa ita be ‘hereva momokani lalonai ita vareai dainai gau iboudiai do idia namo.’ Reana ita be unai ladana Keristen ita abia, to ita hegeregere ita hamomokania ita be Keristen taudia momokanidia? Hegeregere, ita diba Keristen tauna ena kara be dahaka to unai kara do ita karaia, a? Keristen hebou dekenai ita lao, haroro gaukara ita karaia, bona unai bamona gaudia ita karaia, a? Bema unai bamona ita karaia unai be gau namo herea, bona namona be ita gaukara bada unai kara namodia dekenai ita haheauka noho totona. To, momokani ita karaia gaudia amo namo ma haida ita davaria diba, a? Hegeregere, nega ibounai ita hegaegae hebou dekenai ita haere totona, a? Ita diba gaudia be iseda mauri lalonai ita karaia, a? Iseda gaukara ita hanamoa toho ita be haroro gaukara dekenai ita idia koua gaudia ita hanaia bona ita haroro namonamo totona, a? Ita giroa lao kamonai taudia dekenai bona idia dekenai Bible stadi ita karaia, a? Paulo ese ita ia hagoadaia, ia gwau: “Do umui heau goadagoada, kwalimu ahuna do umui abia totona.”—1 Korinto 9:24b.
Gau Iboudiai Dekenai Oi Boga-Auka
8. Reana dahaka dainai Paulo ese iena Keristen turadia ia hagoadaia idia be ‘gau ibounai dekenai idia boga-auka’?
8 Iena mauri lalonai, Paulo be momo ia itaia, idia heau metaira, idia heau oho sisina sisina, eiava mauri ena heau helulu idia rakatania. (1 Timoteo 1:19, 20; Heberu 2:1) Unai dainai, nega hanaihanai iena Keristen turadia ia hadibaia loulou idia be heau helulu aukana bona daudauna lalonai idia noho. (Efeso 6:12; 1 Timoteo 6:12) Ia be heau helulu tauna ena haheitalai ia gwauraia noho, bona ma ia gwau: “Gadara helulu do idia uini totona, heau helulu taudia ese edia tauanina ena ura idia atoa diho, idia tereini goadagoada.” (1 Korinto 9:25a) Unai ia gwauraia neganai, Paulo ese Korinto Keristen taudia idia diba momo gauna ta ia herevalaia, unai be Isthmia Gadara lalonai gadara taudia idia karaia goadagoada tereini karana.
9, 10. (a) Tau ta be edena dala ai Isthmia Gadara idia karaia taudia ia herevalaia? (b) Unai gadara herevalaia herevana dekenai dahaka ita laloa bada?
9 Inai be gadara taudia edia tereini karana dalana: “Mai moale ida bona maumau lasi dekenai ia be hua ten lalonai tereini karana ena taravatu bona koua daladia ia badinaia, bema ia karaia lasi neganai do ia gadara be anina lasi. . . . Iena hekwarahi, bona hesiku, bona koua gaudia, ia heagilaia, bona bema ia laloa gau maragina ta ese iena kwalimu dalana ia koua diba, ia negea bona unai ia moalelaia diba. Ia itaia tataudia haida be hitolo dainai idia aniani, ia hekwarahi noho neganai idia laga-ani, digudigu idia moalelaia noho, mauri idia moalelaia noho; to ia be idia dekenai ia mama lasi, badina iena kudouna lalonai kwalimu davana ia laloa, bona tereini goadagoada gauna be gau badana. Ia diba bema ia ese tereini ena hekwarahi ia rakatania ia kwalimu diba lasi.”—The Expositor’s Bible, Volume 5, rau 674.
10 Ita laloa bada gauna be inai: ia tereini noho tauna be sibona ena ura gaudia momo ia negea dainai “unai ia moalelaia diba.” Momokani, ma haida be hekwarahi lasi bona noho namo idia moalelaia neganai “idia dekenai ia mama lasi.” Unai dekena amo gau ta ita diba, a? Oibe.
11. Mauri ena heau helulu lalonai dahaka lalohadai kererena dainai ita naria namonamo?
11 Iesu ena hereva oi laloatao, ia gwau: “Iduara maragina dekenai do umui raka vareai. Badina be lahi gabuna ia lao dalana ena iduara ia bada bona ena dala danu bada herea. Bona taunimanima momo herea be unai dala dekenai idia raka vareai.” (Mataio 7:13, 14) ‘Dala maragina’ dekenai oi raka lao neganai, oi be ma dala ta dekenai idia raka namonamo bona idia moale noho taudia edia kara dainai oi mama, a? Oi laloa ma haida ese idia karaia gaudia, reana unai gaudia be idia namo, oi karaia lasi dainai gau ta oi reaia, a? Bema ita karaia dalana ena badina ita laloaboio neganai unai bamona mamina do ita abia haraga. Paulo ia gwau: “Inai bamona idia karaia be do ia dika haraga kwalimu ahuna abia totona. To ita ese unai bamona do ita karaia be, noho hanaihanai kwalimu ahuna do ita abia totona.”—1 Korinto 9:25b.
12. Dahaka dainai ita gwau diba taunimanima ese idia tahua hanamoa bona ladana badana karadia be Isthmia Gadara dekenai idia henia bona ia dika diba kwalimu ahuna bamona?
12 Isthmia Gadara dekenai ia kwalimu tauna ena davana be Isthmia ena pine au amo eiava ma tubutubu gauna ta amo idia karaia korona ia abia, bona reana dina haida eiava wiki haida murinai ia marai. Momokani, heau helulu taudia idia gadara lasi ia mase diba tubutubu korona ta idia abia totona, to hanamoa, dagi badana, bona ladana badana idia abia totona idia karaia. Sivarai ta ia gwau kwalimu tauna be iena gabu dekenai ia giroa neganai, idia abia dae ia be kwalimu tauna badana ta bamona. Nega momo, hanua ena magu haida idia hamorudia ia ida idia lao giroa taudia idia hanai lao totona, bona ia idia abia isi totona nadi laulaudia idia haginia. Ena be unai ibounai idia karaia, to iena dagi badana ia dika diba. Hari inai negai, taunimanima haida sibona idia diba, guna idia kwalimu tau badadia be daidia, bona taunimanima momo be unai taudia idia laloa bada lasi. Tanobada dekenai siahu, ladana bada, bona taga idia tahua totona edia nega, edia goada, edia tauanina ena goada, bona edia ruma bese moalena idia negea to Dirava dekenai idia taga lasi taudia, be do idia davaria idia abia tanobada ena “kwalimu ahuna” be do ia ore, edia mauri bamona, ia be hari inai nega gauna sibona.—Mataio 6:19, 20; Luka 12:16-21.
13. Mauri ena heau helulu ia karaia tauna ena mauri dalana bona spot gadara tauna ena mauri dalana edia idau be dahaka?
13 Reana spot gadara dekenai idia helulu heheni taudia idia ura nega sisina lalonai, atai dekenai ai gwauraia bamona, tereini auka dalana idia badinaia. Gadara idia ore neganai, edia mauri dalana gunana dekenai idia giroa. Reana nega haida edia tauanina ena goada bona diba unai gadara dekenai idia laloaboio lasi totona idia tereini, to idia be guna bamona sibodia edia ura idia dadaraia momo karana idia karaia lasi, eiava idia karaia lasi ela bona gadara helulu ena nega ma ta ia ginidae. Mauri ena heau helulu dekenai idia vareai taudia be unai bamona lasi. Edia mauri ibounai lalonai idia tereini karaia noho bona sibodia edia ura do idia dadaraia momo.—1 Timoteo 6:6-8.
14, 15. Badina be dahaka mauri ena heau helulu tauna be nega ibounai ia boga-auka be namo?
14 Iesu Keriso be hahediba taudia bona ma haida dekenai ia gwau: “Bema tau ta ia ura lauegu murinai ia raka, ia sibona kopina ena namo ia laloa lasi (eiava, “sibona ena ura dekenai ia gwau ‘Lasi’,” Charles B. Williams) iena satauro ia abia isi, bona lauegu murinai ia mai.” (Mareko 8:34) Unai boiboi ita badinaia neganai, namona be ita hegaegae, ‘hanaihanai’ do ita karaia totona, badina ita gwau lasi ita karaia sibona eda ura dadaraia karana amo ita heagilaia totona, to ita karaia badina bema nega tamona sibona ita aonega lasi, eiava nega tamona sibona ita laloa namonamo lasi, ita karaia gaukarana ibounai ia hadikaia diba, reana iseda mauri hanaihanai abia dalana ia hadikaia diba. Reana lauma dalanai ita tubu dalana be metairametaira, to bema nega ibounai ita naria namonamo lasi iseda tubu dalana ia dika haraga!
15 Ma danu, Paulo ese ita ia hagoadaia ‘gau iboudiai dekenai ita boga-auka totona’ anina be mauri daladia ibounai lalonai ita karaia hanaihanai. Unai be maoro badina bema tereini ia karaia tauna be sibona ena ura ia karaia momo eiava mata-bodaga karadia ia karaia, ia haheaukalaia tauanina hisihisina bona hesikuna be anina lasi, ani? Unai hegeregerena, iseda mauri ena heau helulu dekenai, namona be gau iboudiai dekenai ita boga-auka. Reana tau ta be sibona ia biagua ia inuinu kekero lasi bona ia sihari kava lasi totona, to bema ia be hekokoroku bona hepapahuahu tauna unai kara ese ena namo haida ia hamaragia bamona. Eiava bema haida dekenai ia be mai ena boga-auka bona ia hebogahisi henidia, to hehuni dekenai iena mauri lalonai kara dika ta ia hunia, be edena bamona? Boga-auka ese ita ia hanamoa momokani totona, namona be ‘gau iboudiai dekenai’ ita karaia.—Iakobo 2:10, 11 itaia danu.
Heau “Maoromaoro”
16. Heau “maoromaoro” ena anina be dahaka?
16 Mauri ena heau helulu dekenai idia hekwarahi bada dainai Paulo ia gwau: “Lau heau maoromaoro, mai laloa tamona danu, lauegu heau dokona do lau abia totona. Lau be boksini tauna bamona lau paisi goadagoada, do lau uini totona. Hodahoda lau paisia lasi.” (1 Korinto 9:26) Unai hereva ena anina be itaia taudia iboudiai do idia diba heau tauna be edeseniai ia lao. The Anchor Bible ese ia hahanaia “ia gageva lasi dalana dekenai.” Bema kone dekenai oi itaia tau ta ena aena gabudia be idia lao, idia mai, nega haida idia giroa, bona nega haida ia raka muri, do oi laloa lasi unai tauna ia heau helulu, eiava do oi laloa ia diba lasi edeseniai ia lao. To bema oi itaia aena gabudia be laini maoromaorona ai idia lao daudau, bona aena gabudia ta ta be gabu maoromaoronai idia lao, do oi laloa unai tauna ia diba maoromaoro edeseniai ia lao.
17. (a) Paulo be edena dala ai ia hahedinaraia ia heau “maoromaoro”? (b) Unai dekenai edena dala ai Paulo ita tohotohoa diba?
17 Paulo ena mauri dalana ia hahedinaraia namonamo ia heau “maoromaoro.” Gau momo amo ia hamomokania diba ia be Keristen hesiai tauna bona aposetolo tauna ta. Ia tahua gauna be tamona, bona iena mauri lalonai ia gaukara goadagoada unai gauna ia abia totona. Ladana bada, siahu, taga, eiava mauri namona ese iena lalona ia veria lasi, ena be unai gaudia iboudiai ia abia diba. (Kara 20:24; 1 Korinto 9:2; 2 Korinto 3:2, 3; Filipi 3:8, 13, 14) Oiemu mauri dalana oi laloa neganai, oiemu heau dalana ena toana be edena bamona? Dala maorona, gabu tamona ai ia lao henia dalana oi rakalaia eiava gagevagageva dalana ta ai oi raka? Ia hedinarai momokani oi be mauri dalana ena heau helulu dekenai oi heau, a? Laloaboio lasi unai heau helulu ita karaia kava lasi, to ita karaia dokona dekenai ita ginidae totona.
18. (a) Edena bamona “hodahoda [ita] paisia” diba? (b) Badina be dahaka unai be dala dikana?
18 Ma gadara ta ida ia hahegeregerea neganai, Paulo be ma ia gwau: “Lau be boksini tauna bamona lau paisi goadagoada, do lau uini totona. Hodahoda lau paisia lasi.” (1 Korinto 9:26b) Mauri ena heau helulu dekenai, iseda inai taudia be momo, unai be Satana, tanobada, bona iseda goevadae lasi karana. Gunaguna boksini taudia bamona, namona be aonega dalana amo idia ita botaia bona ita kwalimu henidia. Ita moale badina unai tuari dekenai Iehova Dirava ese ita ia hadibaia bona ita ia durua. Iena Hereva amo, Bible bukadia amo, bona Keristen heboudia dekenai ita ia hadibaia. To, bema Bible, buka bona magasin ita duahidia bona hebou ita lao henia, to ita diba gaudia ita badinaia lasi, ita hekwarahi kava, “hodahoda [ita] paisia,” ani? Unai bamona ita karaia neganai, ita be dika ita davaria diba. Ita laloa ita tuari maoro bona unai dainai ita laloa do ita hegeregere dika do ia mai neganai, to iseda inai taudia ita kwalimu henidia lasi. Unai dainai hahediba tauna Iakobo ia sisiba, ia gwau: “Inai hereva do umui badinaia danu: Umui kamonaia kava lasi. Bema umui kamonai kava, umui sibona umui koia noho.” “Hodahoda [ita] paisia” ese iseda inai taudia do ia koua lasi. Unai hegeregerena, bema ita be “kamonaia kava” taudia sibona ita be Dirava ena ura do ita karaia diba lasi.—Iakobo 1:22; 1 Samuel 15:22; Mataio 7:24, 25.
19. Dahaka ita karaia diba iseda mauri ita haboioa garina?
19 Ma hereva dokona be, Paulo be ena kwalimu dalana ia gwauraia: “Lauegu tauanina lau botaia momokani, bona iena ura lau karaia lasi, do ia goada totona. Inai bamona lau karaia, badina be haida lau haroro henidia, to gabeai lau sibona lauegu mauri lau halusia garina.” (1 Korinto 9:27) Paulo bamona, namona be ita danu be iseda goevadae lasi tauanina ita biagua, namo lasi ita ia biagua. Namona be tauanina ena kara, ena ura, bona ena hegahusi ita negea. (Roma 8:5-8; Iakobo 1:14, 15) Unai bamona ita karaia totona hisihisi ita abia diba, badina unai hereva “botaia” ena anina be ‘matana henunai botaia’ (Kingdom Interlinear). Matana hisihisi ita abia bona ita mauri be namo, to kara dika tauanina ena ura ita karaia bona ita mase be namo lasi, ani?—Mataio 5:28, 29; 18:9; 1 Ioane 2:15-17 itaia danu.
20. Badina be dahaka hari inai negai mauri ena heau helulu dekenai iseda heau dalana ita tahua be namo?
20 Hari inai negai, ita be heau helulu ena dokona ai ita heau henia. Kwalimu ahuna henia negana be ia kahirakahira. Horoa Keristen taudia dekenai, unai ahuna be “guba dekenai mauri matamata, Dirava ese [idia] ia boiria totona gauna, Keriso Iesu dainai.” (Filipi 3:14) Hutuma bada taudia do idia abia ahuna be mauri hanaihanai tanobada paradaisona dekenai. Unai ibounai ita haboioa garina, namona be Paulo bamona iseda lalona ita hadaia, ‘iseda mauri ita haboioa garina.’ Namona be ita ta ta ibounai be iseda kudouna lalonai inai sisiba ita abia dae: “Unai bamona do umui heau goadagoada, kwalimu ahuna do umui abia totona.”—1 Korinto 9:24, 27.
Oi Laloatao, A?
◻ Badina be dahaka Keristen ena mauri dalana be heau helulu ida ita hahegeregerea be namo?
◻ Mauri ena heau helulu be gadara ena heau helulu amo edena bamona ia idau?
◻ Badina be dahaka nega ibounai lalonai bona ‘gau ibounai dekenai’ ita sibona ita biagua be namo?
◻ Ta be edena dala ai ia heau “maoromaoro”?
◻ Badina be dahaka “hodahoda [ita] paisia” neganai dika do ita abia diba?
[Picture on page 16]
Kwalimu tauna ena korona, iena hairai bona ladana bada danu, be do ia dika diba gauna