-
Iehova be “Hunia Gaudia Hedinaraia Diravana”Gima Kohorona—2012 | June 15
-
-
Iehova be “Hunia Gaudia Hedinaraia Diravana”
“Momokani, momokani, lau diba oiemu Dirava be dirava ibounai edia Dirava, hereadae momokani, bona king ibounai edia Lohiabada. Ia be hunia gaudia hedinaraia Diravana.”—DAN. 2:47.
EMU HAERE BE DAHAKA?
Nega vaira totona Iehova be ita dekenai dahaka gaudia ia hahedinaraia?
Dagedage animal ena kwarana namba 1 ia lao namba 6 be dahaka idia laulaulaia?
Dagedage animal ena kwarana 1 ia lao 6 bona kaivakuku ena kahana ta ta be gau tamona idia laulaulaia. Mani oi hahegeregeredia bona idia laulaulaia gaudia oi gwauraia.
1, 2. Iehova be ita dekenai dahaka ia hahedinaraia? Dahaka dainai unai bamona ia karaia?
DIRAVA ena Basileia ese kahirakahira tanobada gavamani ibounai ia haorea gwauraia neganai, edena gavamani be mai edia goada? Haere ita diba badina, Iehova Dirava, “hunia gaudia hedinaraia Diravana,” ese peroveta tauna Daniela bona aposetolo Ioane amo unai ia hahedinaraia.
2 Daniela bona Ioane ese Iehova amo idia abia matahanai lalonai, dagedage animal haida idia itaia. Iehova ese Daniela dekenai king Nebukanesa ena nihi ai ia itaia kaivakuku badana ena anina ia gwauraia hedinarai. Iehova ese Daniela bona Ioane ia hasiahua dainai, unai gaudia idia torea ita duahia totona. (Roma 15:4) Iehova ia ura eda helaro ia hagoadaia, bona do ita abia dae momokani, kahirakahira iena Basileia ese gavamani ibounai do ia haorea.—Dan. 2:44.
3. Peroveta herevadia edia anina ita diba totona, dahaka ita lalopararalaia guna be namo?Dahaka dainai?
3 Daniela bona Ioane edia peroveta herevadia ese gavamani 8, bona edia lohia negadia idia gwauraia. To, unai peroveta herevadia edia anina ita diba totona, namona be Baibel ena peroveta hereva ginigunana ita lalopararalaia. Dahaka dainai? Badina Baibel ena hereva bona peroveta herevadia ibounai, be unai peroveta herevana idia durua.
GAIGAI ENA GARANA BONA DAGEDAGE ANIMAL
4. Hahine ena garana ena kahana rua be daidia? Bona unai garana be dahaka do ia karaia?
4 Eden ai gwau-edeede ia vara murinai, Iehova ia peroveta “hahine” ese “garana” ta do ia havaraia.a Bona unai garana ese gaigai o Satani ena kwarana do ia “haberoa.” (Genese 3:15 duahia, BHğ.b) Gabeai, Iehova ia hahedinaraia unai garana be Aberahamo ena bese amo do ia vara. Ia be Israela tauna, Iuda iduhuna amo bona King Davida ena tubuna ta. (Gen. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luka 1:30-33) Iesu Keriso be unai garana ena kahana ginigunana, bona horoa Keristani taudia be kahana iharuana. (Gal. 3:16, 26-29) Iesu bona horoa taudia be Dirava ena Basileia ai do idia lohia. Dirava ese ena Basileia do ia gaukaralaia Satani ia hadikaia ore totona.—Luka 12:32; Roma 16:20.
5, 6. (a) Daniela bona Ioane ese basileia hida idia perovetalaia? (b) Dagedage animal ena kwarana ta ta be dahaka idia laulaulaia?
5 Iehova be unai peroveta hereva ginigunana ia gwauraia neganai, ia gwau Satani danu be “garana” ta do ia havaraia, bona unai garana ese hahine ena garana do ia inai henia. Vadaeni, gaigai ena garana be daidia? Idia be Satani bamona, Dirava bona ena taunimanima idia inai henia taudia. Danu, Satani ena garana taudia ma haida be tomadiho oreadia, tuari oreadia, bona gavamani o basileia idauidau. (Luka 4:5, 6) Unai basileia haida sibona ese Dirava ena taunimanima—idaunegai Israela besena bona horoa Keristani taudia unai—idia tuari henidia. Unai dainai, ena be basileia ma haida idia lohia danu, to Daniela bona Ioane edia matahanai lalonai tanobada ena basileia badadia 8 sibona idia herevalaia, badina idia ese Iehova ena taunimanima idia dagedage henia bada.
6 Lagani 96 C.E. bamona ai, Iesu ese aposetolo Ioane dekenai matahanai haida ia henia. (Apok. 1:1) Matahanai ta lalonai, Ioane ese huala ta ia itaia, davara ena kone dekenai ia gini; unai huala be Diabolo. (Apokalupo 13:1, 2 duahia.) Danu, ia itaia dagedage animal idauna ta be davara amo ia daekau. Iena kwarana be 7 bona Diabolo amo siahu bada ia abia. Gabeai, Ioane ese dagedage animal kakakakana mai ena kwarana 7 ia itaia. Unai be Apokalupo 13:1 ese ia herevalaia dagedage animal. Aneru ta ese Ioane ia hamaoroa animal kakakakana ena kwarana 7 be, “king 7” o gavamani 7 idia laulaulaia. (Apok. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Ioane ese Apokalupo bukana ia torea neganai, king 5 be idia moru vadaeni, ta be ia lohia noho bona “ma ta be ia do ginidae lasi.” Unai basileia badadia be daidia? Inai stadi ai, Apokalupo karoa 13 ese ia herevalaia dagedage animal ena kwarana ta ta do ita herevalaia. Danu, Daniela bukana amo unai basileia ta ta edia sivarai ma haida do ita itaia. Ena be unai basileia haida idia noho lasi, to lagani handred gunanai, Daniela ese ia perovetalaidia vadaeni.
KWARANA NAMBA 1 BONA 2 —AIGUPITO BONA ASURIA
7. Kwarana namba 1 be dahaka ia laulaulaia? Dahaka dainai unai bamona oi haere?
7 Dagedage animal ena kwarana namba 1 be Aigupito, badina Aigupito be Dirava ena taunimanima ia inai henia basileia badana ginigunana. Dirava be Aberahamo dekenai ia gwauhamata, hahine ena garana be iena bese amo do ia vara. Israela besena be Aberahamo ena tubudia. Idia be Aigupito ai idia noho neganai, idia hutuma idia lao dainai Aigupito taudia ese idia dagedage henidia. Satani ia ura Dirava ena taunimanima ia hadikaia ore toho, badina ia ura lasi hahine ena garana do ia vara. Unai dainai, Farao ia gaukaralaia idia vara Israela memero maragidia ibounai ia alaia totona. To, Iehova ese unai ia koua, bona ena taunimanima be Aigupito amo ia ruhadia. (Eso. 1:15-20; 14:13) Gabeai, Israela taudia dekenai Gwauhamata Tanona ia henia.
8. Kwarana namba 2 be dahaka ia laulaulaia? Bona ia ura dahaka ia karaia?
8 Dagedage animal ena kwarana namba 2 be Asuria. Unai basileia badana ia ura Dirava ena taunimanima ia hadikaia ore danu. Matamanai, Israela taudia be Dirava idia gwau-edeede henia bona kaivakuku idia tomadiho henidia dainai, Iehova ese Asuria ia gaukaralaia Israela ena iduhu 10 ia panisia totona. To, gabeai Asuria ia ura Ierusalema ia hadikaia. Reana, Satani ia ura Ierusalema ai idia noho king taudia edia bese ia hamasedia ore, badina Iesu be unai bese amo do ia vara. To, Iehova ia ura lasi Ierusalema do idia hadikaia ore, unai dainai iena taunimanima ia hamauridia bona Asuria tuari taudia ia hamasedia ore.—2 Kin. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15.
KWARANA NAMBA 3—BABULONIA
9, 10. (a) Babulonia be dahaka ia karaia? (b) Peroveta herevadia haida idia guguru totona, dahaka ia vara guna be namo?
9 Dagedage animal ena kwarana namba 3 be Babulonia. Babulonia ese Ierusalema ia hadikaia bona Israela taudia be igui hesiai taudia bamona ia abidia lao neganai, Iehova ese unai ia koua lasi. To, unai ia do vara lasi neganai, Iehova ese do idia vara gaudia be gwau-edeede Israela taudia dekenai ia gwauraia vadaeni. (2 Kin. 20:16-18) Danu, Iehova ese ia hamaorodia edia king ta be Ierusalema ai iena “terona” latanai do idia helai lou lasi. (1 Siv. 29:23) To Iehova ia gwauhamata, King Davida ena bese amo ta do ia mai bona ia sibona be mai ena maoro king dagina ia abia totona.—Ese. 21:25-27.
10 Peroveta herevana ma ta ia hahedinaraia, Israela taudia be Ierusalema ena dubu helaga ai do idia tomadiho lalonai, Mesia do ia ginidae. (Dan. 9:24-27) Danu, Israela taudia be Babulonia dekenai idia do lao lasi neganai, peroveta herevana ma ta ese ia hahedinaraia Mesia be Betelehema ai do ia vara. (Mika 5:2) Unai peroveta herevadia idia guguru totona, namona be Israela taudia be Babulonia idia rakatania, edia tano dekenai idia giroa, bona dubu helaga idia haginia lou. To, Babulonia taudia be edia igui hesiai taudia idia ruhaia diba lasi. Vadaeni, edena dala ai Israela taudia be edia tano dekenai idia giroa lou diba? Iehova ese ena peroveta taudia dekenai unai ia hahedinaraia.—Amo. 3:7.
11. Daniela bona Ioane edia peroveta herevadia lalonai, dahaka ese Babulonia idia laulaulaia? (Futnout itaia.)
11 Babulonia dekenai ia lao igui hesiai tauna ta be Daniela. (Dan. 1:1-6) Iehova ese Daniela dekenai ia hahedinaraia, Babulonia ia moru murinai basileia badadia ma haida do idia lohia. Unai ia hahedinaraia totona, Iehova ese Babulonia ena King Nebukanesa dekenai nihi ta amo kaivakuku badana ta ia hahedinaraia. (Daniela 2:1, 19, 31-38 duahia.) Iehova ese Daniela amo unai kaivakuku ena kahana ta ta edia anina ia hahedinaraia. Kaivakuku ena golo kwarana be Babulonia.c Kaivakuku ena imana bona kemena be siliva, bona ia be Babulonia murinai do ia lohia basileiana ia laulaulaia. Unai basileia badana be daika? Bona edena dala ai Dirava ena taunimanima ia kara henidia?
KWARANA NAMBA 4—MEDE-PARASA
12, 13. (a) Iehova be edena dala ai Babulonia do ia hadarerea basileia badana ia hahedinaraia? (b) Dahaka dainai ita gwau Mede-Parasa be dagedage animal ena kwarana namba 4?
12 Lagani handred gunanai, Daniela ia do vara lasi neganai, peroveta tauna Isaia ese Babulonia do ia hadarerea basileia badana ia perovetalaia. Unai basileia ena ami ese Babulonia ena siti do idia vareai dalana, bona ami do ia gunalaia tauna ena ladana ia gwauraia danu. Ia be Parasa tauna, Kurese. (Isa. 44:28–45:2) Danu, Iehova ese Daniela dekenai Mede-Parasa idia hahedinaraia matahanai ma rua ia henia. Matahanai ginigunana ai, Daniela ese bea ta ia itaia, ia be ena murina aena dekenai ia gini bona “vamu momo” ia ania gwauraia. (Dan. 7:5) Bona matahanai iharuana ai, Daniela ese mamoe tau mai ena doana rua ia itaia.—Dan. 8:3, 20.
13 Iehova ena hereva hegeregerena, Mede-Parasa ia gaukaralaia Babulonia ia hadarerea totona. Unai amo Israela taudia be edia tano korikori dekenai idia giroa lou. (2 Siv. 36:22, 23) To gabeai, Mede-Parasa ia ura Dirava ena taunimanima ia hamasedia ore. Eseta bukana ese ia hahedinaraia, Hamana, Parasa ena praiminista ia ura ena basileia henunai idia noho Israela taudia ibounai ia hamasedia. Unai dainai, oda ia henia ia abia hidi dinana ai, Israela taudia ibounai do idia hamasea. To, Iehova ese ena taunimanima ia gimaia dainai, Satani ena garana ese ia hadikadia lasi. (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Unai dainai, ita gwau diba Mede-Parasa be Apokalupo bukana ese ia herevalaia dagedage animal ena kwarana namba 4.
KWARANA NAMBA 5—GREECE
14, 15. Daniela ese idaunegai Greece be edena bamona ia perovetalaia?
14 Dagedage animal ena kwarana namba 5 be Greece. Bona Nebukanesa ena nihi ai ia itaia kaivakuku ena bogana bona mamuna be kopa amo idia karaia, be Greece basileia badana ia laulaulaia danu. Iehova ese Daniela dekenai matahanai ma rua ia henia, idia ese Greece bona ena king badana edia sivarai ma haida idia hahedinaraia.
15 Matahanai ginigunana ai, Daniela ese lepadi ta mai ena hanina 4 ia itaia. Unai lepadi be Greece, bona ia ese bese ma haida ia hadarerea haraga. (Dan. 7:6) Matahanai iharuana ai, nanigosi tau mai ena doana badana ia itaia. Ia ese mamoe tau mai ena doana rua, Mede-Parasa unai, ia hadarerea haraga. Iehova ese Daniela ia hamaoroa nanigosi be Greece, bona ena doana badana be Greece ena king ta. Daniela ma ia gwau, unai doana badana be do ia makohi, bona ena gabu ai doana maragidia 4 do idia tubu. Ena be lagani handred momo gunanai unai peroveta herevadia ia torea, to unai hereva ibounai idia guguru bona Greece be basileia badana ta ai ia lao. Unai doana badana be idaunegai Greece ena king Alesana Badana. Ia ese ena ami ia gunalaia Mede-Parasa idia tuari henia. Ena be king Alesana be mai ena goada, to ena mauri lagani be 32 sibona neganai ia mase. Unai neganai doana badana ia makohi. Bena ena ami jeneral 4 ese iena basileia idia haria, bona kahana ta ta idia lohiaia.—Daniela 8:20-22 duahia.
16. King Antiochus Namba 4 be dahaka ia karaia?
16 Greece ese Parasa ia hadarerea murinai, Israela ia lohiaia. Unai negai, Israela taudia be Ierusalema dekenai idia giroa lou, bona dubu helaga idia haginia lou vadaeni. Idia be Dirava ena taunimanima, bona Dirava ia ura dubu helaga ai ia do idia tomadiho henia noho. To, lagani 168 B.C.E. ai, Alesana ena jeneral ta ena natuna, King Antiochus Namba 4, ese Ierusalema ena dubu helaga ai kaivakuku boubou patana ta ia haginia. Ia gwau, bema ta be Israela taudia edia tomadiho ia badinaia, do idia hamasea. Momokani, Satani ena garana ena kahana ta ese Dirava ena taunimanima ia dagedage henidia unai. To, daudau lasi murinai basileia badana ma ta ese Greece ia hadarerea. Unai dagedage animal ena kwarana namba 6 be daika?
KWARANA NAMBA 6—ROMA, “GARI GAUNA MOMOKANI BONA GOADA DIKADIKA”
17. Edena dala ai dagedage animal ena kwarana namba 6 ese Genese 3:15 ena kahana ta ia hagugurua?
17 Roma basileia badana ia lohia lalonai, Ioane ese dagedage animal ena matahanai ia itaia. (Apok. 17:10) Roma be unai dagedage animal ena kwarana namba 6, bona ia ese Genese 3:15 ena peroveta hereva ena kahana ta ia hagugurua. Satani be Roma basileia ia gaukaralaia hahine garana ena “aena geduna” ia haberoa totona. Roma taudia idia gwau Iesu be edia gavamani ia gwau-edeede henia dainai, idia kota henia bona hamasea. (Mat. 27:26) To unai bero ia namo haraga, badina Iehova ese Iesu ia hatorea isi lou.
18. (a) Iehova be edena bese matamatana ia abia hidi, bona dahaka dainai? (b) Gaigai ena garana be edena dala ai hahine ena garana ia do inai henia noho?
18 Israela ena tomadiho gunalaia taudia ese Roma idia durua bona Iesu idia hamasea. Danu, Israela taudia momo idia abia dae lasi Iesu be Mesia, unai dainai Iehova ese Israela besena ia dadaraia. Bona ia ese bese matamatana, “Dirava ena Israela” unai, ia abia hidi. (Mat. 23:38; Kara 2:22, 23; Gal. 3:26-29; 6:16) Unai bese matamatana be horoa Keristani taudia, idia be Israela bona Idau Bese amo ia abidia hidi. (Efe. 2:11-18) Iesu ia mase bona ia toreisi lou murinai, gaigai ena garana be hahine ena garana ia do inai henia noho. Nega momo Roma ia ura horoa Keristani taudia, hahine garana ena kahana iharuana unai, ia hadikadia ore.d
19. (a) Daniela ese basileia badana namba 6 be edena dala ai ia perovetalaia? (b) Wiki vaira ena stadi ai edena henanadai do ita herevalaidia?
19 Daniela ese Nebukanesa ena nihi ia gwauraia hedinarai neganai, ia gwau kaivakuku ena aena be auri; unai be Roma. (Dan. 2:33) Danu, Daniela ese matahanai ma ta ia itaia, bona unai ese Roma bona ia amo do ia tubu daekau basileia badana ia hahedinaraia. (Daniela 7:7, 8 duahia.) Unai hegeregerena, lagani momo lalodiai, Roma be “gari gauna momokani bona goada dikadika” animal ta bamona. To, Roma amo ‘doana 10’ do idia tubu, bena ‘doa maragina ta be unai doa 10 edia huanai dekena amo do ia tubu daekau,’ bona ena goada ese ibounai edia goada do ia hanaia. Unai doana 10 bona doana maragina be daidia idia laulaulaia? Edena dala ai doana maragina bona kaivakuku badana ena kahana ta be gau tamona idia laulaulaia? Wiki vaira ena stadi ese unai do ia haerelaia.
[Footnotes]
a Hahine be guba ai idia noho Iehova ena hesiai taudia ibounai ia laulaulaia, idia be Iehova ena adavana bamona.—Isa. 54:1; Gal. 4:26; Apok. 12:1, 2.
b “Lau ese oi bona hahine huanai badu do lau havaraia, emu garana bona iena garana huanai badu do lau havaraia. Ia ese emu kwarana do ia haberoa bona oi ese iena aena geduna do oi haberoa.”
c Daniela bukana ese ia herevalaia kaivakuku ena kwarana, bona Apokalupo bukana ese ia herevalaia dagedage animal ena kwarana namba 3 be, Babulonia. Rau 12-13 itaia.
d Ena be lagani 70 C.E. ai, Roma taudia ese Ierusalema idia hadikaia, to unai be hahine ena garana inai henia karana lasi, bona Genese 3:15 ena peroveta herevana ia hagugurua lasi. Badina unai nega ai Dirava be Israela besena ia dadaraia vadaeni.
-
-
Iehova ese “Kahirakahira Do Idia Vara Gaudia” Ia HahedinaraiaGima Kohorona—2012 | June 15
-
-
Iehova ese “Kahirakahira Do Idia Vara Gaudia” Ia Hahedinaraia
“Iesu Keriso ese hunia herevana ia hahedinaraia, unai be Dirava ese ia dekenai ia henia gauna, kahirakahira do idia vara gaudia be ena igui hesiai taudia dekenai ia hahedinaraia totona.”—APOK. 1:1.
EDENA BAMONA DO OI HAERE?
Kaivakuku ena peroveta herevana lalonai, edena kahana be Anglo-America Basileia Badana ia laulaulaia?
Ioane ena matahanai lalonai, dahaka ese ia hahedinaraia United Nations ena siahu be Anglo-America Basileia Badana amo ia abia?
Edena dala ai Daniela bona Ioane edia matahanai ese idia hahedinaraia, tanobada basileiadia ibounai be do idia ore?
1, 2. (a) Daniela bona Ioane edia peroveta herevadia ita hahegeregerea neganai, dahaka ita dibaia? (b) Dagedage animal ena kwarana namba 1 ia lao 6 be daidia?
DANIELA bona Ioane edia peroveta herevadia ita hahegeregerea neganai, hari bona vaira nega ai do idia vara gaudia momo ita lalopararalaia. Dagedage animal mai ena kwarana 7, dagedage animal mai ena doana 10, bona kaivakuku badana amo dahaka ita dibaia? Unai peroveta herevadia edia anina ita diba dainai, dahaka ita karaia be namo?
2 Stadi gunana ai Apokalupo karoa 13 ai Ioane ena matahanai lalonai ia itaia dagedage animal ena anina ita herevalaia. Unai dagedage animal ena kwarana namba 1 ia lao 6 be Aigupito, Asuria, Babulonia, Mede-Parasa, Greece, bona Roma. Satani be hahine ena garana ia inai henia dainai, unai basileia goadadia ia gaukaralaia Dirava ena taunimanima ia dagedage henia totona. (Gen. 3:15) Ioane ena matahanai ia torea neganai, Roma be tanobada ena basileia badana. Roma be lagani momo ia lohia, to kwarana namba 7 ese ena gabu do ia abia. Unai kwarana namba 7 ese edena basileia ia laulaulaia, bona edena dala ai hahine ena garana ia kara henia?
BRITAIN BONA UNITED STATES
3. Dagedage animal mai ena doana 10 be daika? Bona ena doana 10 be dahaka?
3 Apokalupo karoa 13 ai Ioane ese ia herevalaia dagedage animal, bona Daniela ese ia herevalaia dagedage animal mai ena doana 10 ita hahegeregerea neganai, kwarana namba 7 ese ia laulaulaia basileiana do ita diba.a (Daniela 7:7, 8, 23, 24 duahia.) Dagedage animal mai ena doana 10 be Roma. (Rau 12-13 itaia.) To, lagani 400 C.E. ai, Roma ia parara matamaia. Daniela ese ia itaia dagedage animal ena doana 10 be Roma amo idia mai basileia idauidau.
4, 5. (a) Doana maragina be dahaka ia karaia? (b) Dagedage animal ena kwarana namba 7 be daika?
4 Daniela be dagedage animal mai ena doana 10 ia perovetalaia neganai, ia gwau unai doana 10 huanai, doana maragina ta ia tubu, bona doana toi ia kokia. Edena bamona unai ia vara? Guna, Britain be Roma ena kahana maragina ta, to gabeai ia be basileia ta ai ia lao. Spain, Netherlands, bona France danu be Roma ese ia biagudia. To, lagani 1600 lalodiai, idia be Britain ena goada idia hanaia bona basileia badadia ai idia lao. Gabeai, Britain ese unai basileia ta ta ia tuari henidia, bona lagani 1700 lalodiai ia be basileia badana bona goadana ai ia lao. To, ia be dagedage animal ena kwarana namba 7 lasi.
5 Ena be Britain be basileia goadana ai ia lao, to ia biagudia North America tanodia be ia idia gwau-edeede henia. Idia ese sibodia edia gavamani idia haginia bona United States ai idia lao. United States be basileia badana ai ia lao neganai, Britain ese ia koua lasi. To, ena neivi ia gaukaralaia United States ia gimaia totona. Lagani 1914 ai, Lohiabada ena dina ia matamaia neganai, tanobada ibounai lalonai Britain be basileia badana, bona United States be mai ena faktori bona bisinesi badadia momo.b Tanobada Tuari Ginigunana ai, United States be Britain ida ia gaukara hebou. Unai dala amo idia ruaosi be Anglo-America Basileia Badana ai idia lao. Idia be dagedage animal ena kwarana namba 7. Unai basileia ese hahine ena garana be edena bamona ia kara henia?
6. Kwarana namba 7 ese Dirava ena taunimanima dekenai dahaka ia karaia?
6 Lohiabada ena dina ia matamaia murinai, kwarana namba 7 ia hedinarai bona Dirava ena taunimanima, Keriso ena tadikaka orena taudia unai, ia dagedage henidia matamaia. (Mat. 25:40) Iesu ena hereva amo ita diba, Lohiabada ena dina matamanai hahine ena garana taudia haida be tanobada ai do idia noho, bona Iesu ena gaukara do idia karaia noho. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Anglo-America Basileia Badana be unai helaga taudia ia inai henidia. (Apok. 13:3, 7) Tanobada Tuari Ginigunana ai, ia dagedage henidia, edia buka bona magasin ia taravatudia, bona edia gunalaia taudia haida be dibura ruma ai ia atodia. Unai dainai kahirakahira edia haroro gaukara idia hadokoa. Matahanai ta amo Iehova ese Ioane ia hamaoroa unai do ia vara. To, Dirava ma ia gwau unai helaga taudia, hahine ena garana ena kahana iharuana unai, be haroro gaukara do idia hamatamaia lou. (Apok. 11:3, 7-11) Iehova ena hereva hegeregerena, hahine ena garana orena taudia be haroro gaukara idia goadalaia lou.
ANGLO-AMERICA BONA KAIVAKUKU ENA AURI BONA RARO AENA PALAPALA
7. Kaivakuku ena aena palapala bona dagedage animal ena kwarana namba 7 be dahaka?
7 Kaivakuku badana ena aena palapala bona dagedage animal ena kwarana namba 7 be gau tamona idia laulaulaia—unai be Anglo-America Basileia Badana. Britain be Roma amo ia mai, bona United States be Britain amo ia mai. Unai dainai, ita gwau diba United States danu be Roma amo ia mai. Anina be kaivakuku ena aena palapala be auri sibona lasi, to raro danu idia mikisia. (Daniela 2:41-43 duahia.) Daniela ese ia herevalaia kaivakuku ena aena bona dagedage animal ena kwarana namba 7 be gau tamona idia laulaulaia. Unai be Anglo-America Basileia Badana ena lohia negana ia hahedinaraia. Oibe, auri sibona amo idia karaia gauna ena goada ese auri bona raro amo idia karaia gauna ena goada ia hanaia. Unai hegeregerena, Anglo-America Basileia Badana ena goada be Roma bamona lasi. Dahaka dainai Anglo-America Basileia Badana be ia goada lasi?
8, 9. (a) Edena dala ai basileia badana namba 7 be auri bamona ia goada? (b) Raro be dahaka ia laulaulaia?
8 Nega haida, Anglo-America Basileia Badana be auri bamona ia goada. Hegeregere, Tanobada Tuari Ginigunana bona Iharuana ai ia kwalimu, bona ia hamomokania ia be auri bamona.c To, Anglo-America Basileia Badana ia lohia matamaia negana amo, auri be raro ida ia mikisi vadaeni.
9 Nega daudau lalonai, Iehova ena hesiai taudia idia ura kaivakuku ena aena ese ia laulaulaia gauna ena anina idia diba. Daniela 2:41 ese ia hahedinaraia, auri bona raro amo idia karaia kaivakuku ena aena palapala be “basileia” tamona sibona; basileia momo ia laulaulaia lasi. Unai dainai, ita laloparara “raro” ena anina be, gau ta ese Anglo-America Basileia Badana ena goada do ia hamaragia. Unai amo ena goada be Roma, kaivakuku ena auri aena ena goada bamona lasi. Daniela ia hahedinaraia raro be “taunimanima ena natudia” ia laulaulaia. (Dan. 2:43, NWd) Hari, taunimanima edia civil rights, labor union oreadia, bona idia ura sibodia edia gavamani idia haginia tanodia be Anglo-America Basileia Badana idia gwau-edeede henia noho. Unai dainai, Anglo-America Basileia Badana be ia goada lasi. Danu, gavamani taudia edia politikol lalohadai be idauidau. Unai dainai, ena be eleksen ai memba ta ia kwalimu, to ia be hegeregere lasi ia gwauhamatalaia gaudia ibounai ia hagugurua totona. Daniela ia gwau: “Unai basileia be mai ena goada, bona mai ena manoka.”—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.
10, 11. (a) Kaivakuku ena aena dekenai dahaka do ia vara? (b) Kaivakuku ena aena kwakikwaki be gau haida idia laulaulaia, a?
10 Iseda negai, Britain bona United States be nega momo mai anina bada gaudia dekenai idia gaukara hebou. Kaivakuku badana ena peroveta herevana ai, kaivakuku ena aena be kahana ginigabena. Bona dagedage animal ena peroveta herevana lalonai, ena kwarana namba 7 be kahana ginigabena. Anina be Anglo-America Basileia Badana be tanobada ena basileia ginigabena, bona basileia badana ma ta ese do ia hadarerea lasi. Ena be Roma bamona ia goada lasi, to ia be sibona do ia manoka lasi, eiava basileia badadia ma haida ese ena gabu do idia abia lasi.
11 Kaivakuku ena aena kwakikwaki be gau haida idia laulaulaia, a? Daniela ena matahanai haida lalonai, namba haida ia gwauraia hedinarai. Hegeregere, dagedage animal haida edia kwarana ai idia noho doana edia namba ia herevalaia, badina unai namba be mai edia anina. To, Daniela ese kaivakuku ena aena kwakikwaki edia namba ia gwauraia lasi. Unai ese ia hahedinaraia idia be gau ta idia laulaulaia lasi. Unai hegeregerena, kaivakuku ena imana, imana kwakikwaki bona aena edia namba ese gau ta idia laulaulaia lasi. To, Daniela ia gwau kaivakuku ena aena be auri bona raro amo idia karaia. Unai amo ita diba, Anglo-America Basileia Badana ia lohia noho lalonai, “nadi,” Dirava ena Basileia unai, ese kaivakuku ena aena do ia botaia.—Dan. 2:45.
ANGLO-AMERICA BONA DAGEDAGE ANIMAL MAI ENA DOANA RUA
12, 13. Dagedage animal mai ena doana rua be dahaka ia laulaulaia? Bona dahaka ia karaia?
12 Iesu ese Ioane dekenai ia henia matahanai ese ia hahedinaraia, ena be Anglo-America Basileia Badana be auri bona raro amo idia karaia, to dina gabediai ia ese gau idauna ta do ia karaia. Ioane ese ia itaia dagedage animal ta mai ena doana rua be huala badana ta bamona ia hereva. Unai dagedage animal be daika? Unai dagedage animal be mai ena doana rua dainai, ia ese idia gaukara hebou namonamo gavamani rua ia laulaulaia. Unai dagedage animal be Anglo-America Basileia Badana bona ia be gau idauna ta do ia karaia.—Apokalupo 13:11-15 duahia.
13 Dagedage animal mai ena doana rua ese taunimanima ia “hamaoroa,” dagedage animal mai ena kwarana 7 ena laulau ta do idia karaia. Ioane ia gwau, unai dagedage animal ena laulau be nega sisina lalonai do ia hedinarai, bena do ia boio to ma gabeai do ia hedinarai lou. Tanobada Tuari Ginigunana murinai idia haginia orea ta dekenai unai ia vara. Britain bona United States ese bese haida idia doria unai orea lalonai do idia vareai. Unai orea ese bese ibounai do ia hatamonaia bona idia totona do ia hereva.e Unai orea be League of Nations. To, Tanobada Tuari Iharuana ai League of Nations ia boio. Unai tuari lalonai, Dirava ena taunimanima idia gwau Apokalupo ena peroveta herevana hegeregerena, unai orea be ma do ia hedinarai lou. Unai hereva ia momokani bona hari unai orea idia gwauraia United Nations.—Apok. 17:8.
14. Dahaka dainai Ioane ia gwau dagedage animal ena laulau be “king namba 8”?
14 Ioane ese dagedage animal mai ena kwarana 7 ena laulau ia gwauraia “king namba 8.” Dahaka dainai ia gwauraia “king”? Badina ia be dagedage animal ena kwarana namba 8 bamona ia vara lasi, to ia be laulau sibona. Ia be United Nations ena memba tanodia amo iena siahu ia abia, to Anglo-America Basileia Badana amo siahu bada ia abia. (Apok. 17:10, 11) Unai dainai, Ioane ese dagedage animal ena laulau ia gwauraia “king,” badina gwaumaoro ia abia kara ta do ia karaia, bona unai ese tanobada do ia haidaua.
DAGEDAGE ANIMAL ENA LAULAU ESE ARIARA HAHINENA IA HADIKAIA
15, 16. Ariara hahinena be dahaka ia laulaulaia? Hari, tomadiho momo dekenai dahaka ia vara noho?
15 Ioane ia gwau ariara hahine ta be dagedage animal kakakakana latanai ia helai. Unai dagedage animal kakakakana be dagedage animal mai ena kwarana 7 ena toana hegeregerena. Ariara hahinena ena ladana be “Babulonia Badana.” (Apok. 17:1-6) Ia be tomadiho koikoi oreadia ibounai ia laulaulaia. Kerisendom ena tomadiho koikoidia ibounai be Babulonia Badana ena kahana ta. Tomadiho koikoi oreadia iboudiai ese dagedage animal ena laulau, unai be League of Nations bona United Nations, idia durua bona idia biagua toho.
16 Baibel ia gwau Babulonia Badana be “ranu momo” latanai ia helai. “Ranu” be Babulonia Badana idia durua taudia ia laulaulaia. To, Lohiabada ena dina ai, taunimanima be Babulonia Badana idia durua lasi, guna bamona. Unai be hegeregere “ranu ia kaukau.” (Apok. 16:12; 17:15) Oibe, dagedage animal ena laulau be nega ginigunana ia hedinarai neganai, Kerisendom tomadiho oreadia ese tano momo idia biagua. To hari, momo be unai tomadiho oreadia bona edia gunalaia taudia idia matauraia lasi. Momo idia abia dae hekwakwanai momo be tomadiho oreadia ese idia havaraia. Bona ma haida idia gwau, tanobada gavamanidia ese tomadiho ibounai idia kokia be namo.
17. Kahirakahira tomadiho koikoi oreadia dekenai dahaka do ia vara, bona dahaka dainai?
17 Tomadiho koikoi oreadia edia siahu be metairametaira do ia ore lasi. Ariara hahinena be mai ena siahu ida king momo do ia biagua, bona ena ura do idia karaia noho. To, kahirakahira “Dirava ese iena palani be edia kudouna dekenai [do] ia atoa, iena ura idia hagugurua totona.” (Apokalupo 17:16, 17 duahia.) Anina be Iehova ese tanobada gavamanidia, anina be United Nations unai, do ia gaukaralaia tomadiho koikoi oreadia idia haorea totona. Ariara hahinena be unai gavamani do ia biagudia lou lasi, bona ena dava bada kohudia do ia haboioa. Lagani 20 o 30 gunanai, momo idia laloa taunimanima be tomadiho do idia matauraia bona do ia goada noho. To hari, unai ia idau. Oibe, ariara hahinena ena siahu be metairametaira do ia ore lasi, to karaharaga gavamani ese do idia haorea.—Apok. 18:7, 8, 15-19.
DAGEDAGE ANIMAL DO IDIA HAOREDIA
18. (a) Dagedage animal be dahaka do ia karaia? Bona dahaka do ia vara? (b) Dirava ena Basileia ese edena gavamani do ia haoredia? (Rau 17 ena maua itaia.)
18 Tomadiho koikoi oreadia idia ore murinai, dagedage animal, Satani ese ia biagudia tanobada gavamanidia, ese Dirava ena Basileia do idia tuari henia. To, tanobada ena lohia taudia be guba dekenai idia daekau diba lasi dainai, tanobada ai Dirava ena Basileia idia durua taudia do idia tuari henia. Unai neganai, Dirava ena tuari ginigabena do ia matamaia. (Apok. 16:13-16; 17:12-14) Unai tuari be Daniela ese ia perovetalaia. (Daniela 2:44 duahia BHğ.) Apokalupo 13:1 ese ia herevalaia dagedage animal, iena laulau, bona dagedage animal mai ena doana rua be do idia ore.
19. Ita diba kahirakahira dahaka do ia vara? Bona dahaka ita karaia be namo?
19 Hari, ita be Apokalupo karoa 13 ese ia herevalaia dagedage animal ena kwarana namba 7 ena lohia negana ai ita noho. Unai dagedage animal dekenai kwara matamata ma haida do idia vara lasi. Anglo-America Basileia Badana ena lohia neganai, tomadiho koikoi oreadia do idia haoredia. Daniela bona Ioane ese idia perovetalaia herevadia be idia guguru noho. Ita diba, kahirakahira tomadiho koikoi oreadia do idia ore, bona Aramagedono tuarina do ia vara. Oibe, Dirava ese do idia vara gaudia be ita dekenai ia hadibaia vadaeni. To, ita be unai peroveta herevadia edia hahegani ibounai do ita badinaia, a? (2 Pet. 1:19) Hari be nega namona Iehova ita kamonai henia, bona ena Basileia ita durua.—Apok. 14:6, 7.
[Footnotes]
a Baibel ai, namba 10 be orea ta ena kahana ibounai ia guguru karana ia laulaulaia. Unai dainai, doana 10 be Roma amo idia mai basileia ibounai idia laulaulaia.
b Britain bona United States be lagani 1700 amo ema bona hari idia do lohia noho. To, Ioane ena matahanai ese ia hahedinaraia Lohiabada ena dina matamanai, idia be basileia badana tamona ai do idia lao. Apokalupo bukana ai idia noho matahanai idauidau be “Lohiabada ena dina” idia hahedinaraia. (Apok. 1:10) Tanobada Tuari Ginigunana ai, Britain bona United States be tanobada basileia badana tamona bamona idia gaukara hebou.
c Daniela ia peroveta bamona, Tanobada Tuari Iharuana ai, Anglo-America Basileia Badana be dika bada ia havaraia. (Dan. 8:24) Hegeregere, United States ese atom bomu badadia rua be Anglo-America Basileia Badana ia inai henia besena ta dekenai ia negea. Unai bomu ese dika bada idia havaraia.
d “To oi itaia auri be raro manokana danu idia mikisi hegeregerena, idia be taunimanima ena natudia ida do idia mikisi; to ta be ma ta dekenai do ia kamokau lasi, auri bona raro idia mikisi tamona lasi hegeregerena.”
e Apokalupo Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira! bukana rau 240, 241, 253 itaia.
[Box on page 17]
DANIELA 2:44 ESE IA HEREVALAIA “UNAI BASILEIA IBOUNAI” BE DAIDIA?
Daniela 2:44 (BHğ) ia gwau, Dirava ena Basileia ese “unai basileia ibounai do ia hamakohia, bona haorea momokani.” Unai siri be kaivakuku ese ia laulaulaia basileiadia sibona ia herevalaia.
Daniela 2:44 be tanobada ena basileia ma haida dekenai do ia vara gauna ia herevalaia lasi. To, Apokalupo bukana ese unai ia hahedinaraia namonamo. Ia gwau “tanobada ibounai edia king taudia” be do idia haboua, “Siahu Ibounai Diravana ena dina badana ena tuari totona.” (Apok. 16:14; 19:19-21) Anina be kaivakuku ese ia laulaulaia basileiadia, bona tanobada ena basileia ma haida be Aramagedono ai Iehova ese do ia haoredia.
-
-
Basileia 8 Idia HedinaraiGima Kohorona—2012 | June 15
-
-
Basileia 8 Idia Hedinarai
Daniela bona Apokalupo bukana ese king o tanobada basileia ibounai 8 idia herevalaia, bona edia lohia negadia idia gwauraia danu. Bema Baibel ena peroveta hereva ginigunana ita lalopararalaia, unai peroveta herevadia edia anina do ita diba.
Histori ese ia hahedinaraia, Satani ena garana taudia be taunimanima edia basileia idauidau. (Luka 4:5, 6) Unai basileia haida be Dirava ena taunimanima, idaunegai Israela besena bona horoa Keristani taudia unai, idia tuari henia. Daniela bona Ioane edia matahanai be basileia badadia 8 sibona idia herevalaia, badina idia be Dirava ena taunimanima idia inai henidia.
[Chart/Pictures on pages 12, 13]
(For fully formatted text, see publication)
DANIELA ENA PEROVETA APOKALUPO ENA
HEREVADIA PEROVETA HEREVADIA
1. Aigupito
2. Asuria
3. Babulonia
4. Mede- Parasa
5. Greece
6. Roma
7. Britain bona
U.S.A.a
8. League of Nations
bona United Nationsb
DIRAVA ENA TAUNIMANIMA
2000 B.C.E.
Aberahamo
1500
Israela Besena
1000
Daniela 500
B.C.E./C.E.
Ioane
Dirava Ena Israela 500
1000
1500
2000 C.E.
[Footnote]
[Pictures]
Kaivakuku badana (Dan. 2:31-45)
Davara amo idia daekau dagedage gaudia 4 (Dan. 7:3-8, 17, 25)
Mamoe tau bona nanigosi tau (Daniela karoa 8)
Dagedage animal mai ena kwarana 7 (Apok. 13:1-10, 16-18)
Dagedage animal mai ena doana rua ese taunimanima ia “hamaoroa” dagedage animal ena laulau do idia karaia (Apok. 13:11-15)
[Credit Lines]
Photo credits: Egypt and Rome: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Medo-Persia: Musée du Louvre, Paris
-