KAROA 10
Tomadiho Goevana Ia Gimaia
1, 2. (a) Edena dala ai Elia ena taunimanima be hisihisi idia davaria? (b) Karamele Ororona ai Elia dekenai dahaka ia vara?
ELIA ia itaia taunimanima momo be mai hekwarahi ida Karamele Ororona dekenai idia raka daekau noho. Daba momokani ena diari sisina amo, Elia ese taunimanima edia hitolo toana ia itaia diba. Lagani toi mai kahana lalonai medu be lasi dainai, taunimanima edia mauri be ia auka.
2 Idia raka daekau taudia huanai be Bala ena hekokoroku peroveta taudia 450, idia be Iehova ena peroveta tauna Elia idia inai henia dikadika. Ena be Kwini Iesebele ese Iehova ena hesiai taudia momo ia hamasea, to Elia be ia gini goada bona Bala ia tomadiho henia lasi. To ela bona edena negai do ia gini goada? Reana Bala ena peroveta taudia idia laloa Elia be sibona dainai, do ia gari bona idia do ia badinaia. (1 Ki. 18:4, 19, 20) King Ahaba danu be ena kariota amo ia mai. Ia be Elia ia inai henia danu.
3, 4. (a) Daba ia rere neganai, dahaka dainai Elia ia gari? (b) Dahaka henanadai do ita herevalaia?
3 Unai dina ai do ia vara gauna be guna Elia ena mauri dekenai ia vara lasi. Bona ia totona unai be nega aukana. Karamele Ororona idia daekau taudia ia raraia noho lalonai, ia diba daudau lasi unai taudia do idia itaia, daika ena siahu be bada, Dirava eiava kara dika taudia. Dina ia daekau lalonai Elia ena hemami be edena bamona? Reana ia gari badina ia be taunimanima sibona, “mai ena hemami ita hegeregerena.” (Iamesi 5:17 duahia.) Ita diba gauna be inai: Abidadama lasi taudia, edia aposteit king, bona taunimanima idia hamasea pris taudia ese Elia idia hagegea, bona ia mamia ia be sibona.—1 Ki. 18:22.
4 To, dahaka dainai Israela besena lalonai unai hekwakwanai ia vara? Bona dahaka dainai oi dekenai inai sivarai be mai anina bada? Mani Elia ena abidadama karana bona ita ia durua dalana ita itaia.
Nega Daudau Lalonai Idia Vara Hekwakwanai
5, 6. (a) Israela taudia be dahaka kara dika badana idia karaia? (b) Edena dala ai King Ahaba ese Iehova ia habadua?
5 Elia ena mauri ibounai lalonai, ia itaia Israela taudia ese Iehova tomadiho henia karana idia dadaraia bona hadikaia. Lagani daudau lalonai Israela taudia momo be tomadiho koikoi idia abia dae, bona tomadiho momokanina idia dadaraia. Idia ese idau besedia edia dirava koikoi idia tomadiho henia, bona Iehova Dirava idia tomadiho henia lasi. Elia ena nega ai, kaivakuku tomadiho henia karana be ia bada momokani.
6 King Ahaba ese Iehova ia habadua. Ia ese Sidono ena king ena natuna kekenina, Iesebele ia adavaia. Iesebele ia ura Israela tanona ai Bala tomadiho henia karana do ia habadaia bona Iehova tomadiho henia karana do ia kokia. Iesebele ese Ahaba ia biagua. Unai dainai Ahaba be Bala ena dubu ta bona boubou patana ta ia haginia bona Bala tomadiho henia karana ia gunalaia.—1 Ki. 16:30-33.
7. (a) Dahaka dainai Bala tomadiho henia karana ese Iehova ia habadua? (b) Dahaka dainai ita diba, Elia ena nega ai medu ia diho lasi negana idia herevalaia Baibel siridia be momokani? (Maua itaia danu.)
7 Dahaka dainai Bala tomadiho henia karana ese Iehova ia habadua? Badina unai ese Israela taudia momo edia lalona ia veria Dirava momokanina idia rakatania totona. Unai tomadiho lalonai kara dika rohoroho idia vara. Dubu lalonai tatau bona hahine be matabodaga karadia idia karaia, bona matabodaga karadia be edia tomadiho ena kahana ta bamona idia badinaia, danu natudia idia bouboulaia. Unai dainai, Iehova ese Elia ia siaia Ahaba dekenai bona ia do ia hamaoroa medu be do ia diho lasi ela bona Dirava ena peroveta tauna Elia ese medu do ia mai negana ia gwauraia. (1 Ki. 17:1) Lagani haida idia hanaia bena Elia be Ahaba dekenai ia giroa lou, bona ia hamaoroa taunimanima bona Bala ena peroveta taudia be Karamele Ororona ai do ia haboua.a
Hari idia vara karadia momo be Bala tomadiho henia karadia hegeregerena
8. Bala tomadiho ena sivarai amo dahaka ita dibaia?
8 Hari inai negai unai bamona hekwakwanai idia vara danu, a? Reana haida idia gwau, hari Bala tomadiho karana ena sivarai be anina lasi, badina Bala ena dubu bona boubou patadia ita itaia lasi. To, unai sivarai be mai anina bada. (Roma 15:4) Inai hereva “Bala” ena anina be “biaguna.” Iehova ese ena taunimanima ia hamaoroa namona be ia do idia abia hidi edia “bala,” eiava edia adavana bamona. (Isa. 54:5) Oi abia dae taunimanima ese Siahu Ibounai Diravana sibona idia hesiai henia lasi, to biaguna idauidau idia hesiai henia noho, a? Oibe, badina taunimanima edia mauri lalonai Iehova idia abia hidi lasi to idia ese moni, dagi bada, moale karadia, matabodaga karadia, eiava dirava idaudia be edia biaguna ai idia halaoa. (Mat. 6:24; Roma 6:16 duahia.) Unai dainai, ita gwau diba Bala tomadiho henia karana be hari ia noho danu. Iehova bona Bala huanai ia vara sivarai ese ita ia durua diba, mai aonega ida do ita abia hidi, daika do ita hesiai henia.
Idia “Laloa Rua”—Edena Dala Ai?
9. (a) Bala tomadiho koikoi hahedinaraia totona, dahaka dainai Karamele Ororona be gabu maorona? (Futnout itaia danu.) (b) Elia be taunimanima dekenai dahaka hereva ia gwauraia?
9 Karamele Ororona ena atai amo oi be Israela tanona ibounai oi itaia namonamo diba—Kisona Sinavai, Davara Badana (Meditereinien Davarana), bona Lebanona ena not kahanai idia noho ororo.b To daba ai dina ia daekau neganai, gabu ena toana be ia kakoro. Guna unai tano namona be Iehova ese Aberahamo ena natudia dekenai ia henia, to hari unai tano ai gau ta ia tubu lasi. Dina ena siahu be bada dainai tano ia kaukau momokani, bona Dirava ena taunimanima edia kara dikadia ese unai dika bada idia havaraia! Taunimanima idia haboua neganai, Elia be idia dekenai ia lao bona ia gwau: “Laloa rua dekenai do umui raka noho ela bona edena negai? Bema Iehova be Dirava momokanina, ia umui badinaia, to bema Bala be Dirava momokanina, ia umui badinaia!”—1 Ki. 18:21.
10. Edena dala ai Elia ena taunimanima be ‘laloa rua dekenai idia raka noho,’ bona edena hereva momokani badana idia laloaboio?
10 Dahaka dainai Elia ia gwau, “laloa rua dekenai do umui raka noho ela bona edena negai?” Namona be unai taunimanima ese abia hidi do idia karaia Iehova eiava Bala do idia tomadiho henia, to unai idia lalopararalaia lasi. Idia laloa dirava ruaosi idia tomadiho henia karana be kerere lasi, anina be edia matabodaga karadia amo Bala idia hamoalea diba, bona Iehova Dirava ena heduru idia noia diba. Reana idia laloa Bala be edia aniani bona animal do ia hanamoa, bona “tuari oreadia edia Iehova” ese tuari lalonai idia do ia gimaia. (1 Sam. 17:45) Idia ese hereva momokani badana ta idia laloaboio—hari inai negai danu, momo be unai idia lalopararalaia lasi. Iehova ia ura lasi taunimanima ese ia bona dirava ma ta be nega tamona do idia tomadiho henia. To ia ura ia sibona do ita tomadiho henia bona ia be mai ena maoro unai hanamoa ia abia totona. Bema Iehova tomadiho henia karana be tomadiho karadia ma haida ida ita mikisia, unai do ia abia dae lasi bona do ia moale lasi!—Esodo 20:5 duahia.
11. Edena dala ai Karamele Ororona ai Elia ese ia gwauraia herevana ese ita ia durua iseda tomadiho karana bona ita laloa bada gaudia ita tahua namonamo totona?
11 Israela taudia be “laloa rua” ai idia raka, unai be hegeregere tau ta be ia ura nega tamona ai dala rua dekenai do ia raka. Hari inai negai, momo be unai kerere idia karaia, hegeregere edia mauri ai “bala” bamona gaudia idia atoa guna, bona Iehova tomadiho henia karana be murina dekenai idia doria lao. Unai dainai Elia ia gwauraia herevana, laloa rua karana do ita hadokoa, ese ita do ia durua iseda tomadiho karana bona ita laloa bada gaudia ita tahua namonamo totona.
Iehova Eiava Bala be Dirava Momokanina
12, 13. (a) Elia ese dahaka hereva ia gwauraia? (b) Edena dala ai do ita hahedinaraia ita be Elia hegeregerena ita lalogoada?
12 Vadaeni Elia ese Bala ena hahelaga taudia ia hamaoroa boubou patana ta do idia haginia bona boubou gauna ta do idia atoa; bena edia dirava do idia noia lahi ia gabua totona. Elia danu be unai bamona do ia karaia. Ia gwau: “Vadaeni edena Dirava ese lahi ia siaia, ia be Dirava momokani.” Elia ia diba vadaeni daika be Dirava momokanina. Ena abidadama ia goada dainai, Bala ena peroveta taudia ese idia karaia boubou dalana ia koua lasi. Bona ia hamaorodia edia boubou do idia karaia guna. Do idia bouboulaia boromakau idia abia hidi bona Bala idia noinoi henia.c—1 Ki. 18:24, 25.
13 Hari inai negai, ita be hoa karadia ita itaia lasi. To, Iehova be ena kara ia haidaua lasi. Elia bamona, Iehova ita abidadama henia diba. Hegeregere, haida be Baibel ena hahediba herevadia dekenai idia lalotamona lasi dainai, edia lalohadai idia gwauraia neganai, ita kamonai guna bona ita gari lasi. Elia bamona, ita abia dae Dirava momokanina ese unai do ia hamaoromaoroa. Unai ita karaia totona, sibona dekenai ita tabekau lasi, to Dirava ena Hereva helagana dekenai ita tabekau, badina unai ese “gau idauidau [ia] hamaoromaoroa” diba.—2 Tim. 3:16.
Elia ia itaia Bala tomadiho be koikoi, bona ia ura Dirava ena taunimanima ese unai do idia lalopararalaia
14. Edena dala ai Elia be Bala ena peroveta taudia ia hevaseha henia bona dahaka dainai?
14 Bala ena peroveta taudia be boubou patana latanai boubou gaudia idia atoa, bona edia dirava dekenai idia boiboi. Idia taitai loulou idia gwau, “Bala e, ai oi haere henia!” Hora momo lalonai unai bamona idia boiboi noho. Baibel ia gwau: “To haere ta be lasi.” Dina tubua ai Elia be idia dekenai ia hevaseha bona ia gwau; Bala be reana ia bisi bada dainai ia be nega lasi umui ia haere henia totona. Sedira mei rumana dekenai ia lao. Eiava ia mahuta bona ta ese ia hanogaia be namo. Bona peroveta koikoi taudia ia hamaoroa, “Umui boiboi badabada!” Elia ia itaia Bala tomadiho be koikoi, bona ia ura Dirava ena taunimanima ese unai idia lalopararalaia.—1 Ki. 18:26, 27.
15. Bala ena hahelaga taudia dekenai ia vara gauna ese edena dala ai ia hahedinaraia biaguna ma ta abia hidi bona Iehova dadaraia be aonega karana lasi?
15 Elia ena hereva dainai, Bala ena hahelaga taudia be idia kavakava bamona, “idia boiboi badabada bona edia kastom hegeregerena kaia bona io amo edia tauanina idia utua ela bona rara ia bubua.” To “ta ia haere lasi bona ta ia kamonai lasi.” (1 Ki. 18:28, 29) Momokani, Bala be ia noho lasi. Satani ese unai tomadiho koikoina ia gaukaralaia taunimanima be Iehova amo ia abia siri totona. Hereva momokani be, taunimanima ese biaguna idauna idia abia hidi bona Iehova idia dadaraia neganai, idia sibona dekenai lalohisihisi bona hemarai idia mailaia.—Salamo 25:3; 115:4-8 duahia.
Dirava Momokanina Ia Haere
16. (a) Elia ese Karamele Ororona ai Iehova ena boubou patana ia hanamoa lou karana ese taunimanima dekenai dahaka ia hadibaia? (b) Edena dala ma haida amo Elia ia hahedinaraia iena Dirava ia abidadama henia?
16 Adorahi kahanai, Elia ese boubou do ia karaia ena nega ia ginidae. Ia ese Iehova ena boubou patana ia hanamoa lou, unai be guna tomadiho momokanina idia inai henia taudia ese idia hadikaia gauna. Bona nadi 12 ia gaukaralaia, reana ia ura Israela ena iduhu 10 lalonai idia noho taudia momo ia hadibaia, idia be Iehova ese Israela ena iduhu 12 dekenai ia henia Taravatu henunai idia do noho. Bena unai boubou patana latanai ena boubou gauna ia atoa bona ranu amo ia haparia, reana unai ranu be Meditereinien Davara amo ia abia. Boubou patana ena badinai be guri ia geia hagegea bena ranu amo ia hahonua. Elia be Bala ena peroveta taudia ese idia karaia boubou dalana ia koua lasi, to Elia sibona ese ia karaia boubou dalana be reana do ia auka Iehova ese ia gabua totona—unai ese ia hahedinaraia ena Dirava ia abidadama henia momokani.—1 Ki. 18:30-35.
Elia ena guriguri ese taunimanima laloa bada karana ia hahedinaraia, badina ia ura Iehova ese idia ia durua “idia giroa lou totona”
17. Edena dala ai Elia ena guriguri ese mai anina bada gaudia idia hahedinaraia, bona edena dala ai ia ita tohotohoa diba?
17 Elia be gau ibounai ia hegaegaelaia murinai ia guriguri. Ena guriguri be kwadogi, to ia gwauraia herevadia ese ia laloa bada gaudia idia hahedinaraia goevagoeva. Ia laloa bada gauna ginigunana be, ia ura taunimanima do idia diba, Iehova be “Israela edia Dirava,” to Bala lasi. Iharuana be, taunimanima do idia diba ia be Iehova ena hesiai tauna, bona idia ese Iehova idia hanamoa be namo. Ihatoina be, taunimanima laloa bada karana ia hahedinaraia, badina ia ura Iehova ese idia ia durua “idia giroa lou totona.” (1 Ki. 18:36, 37) Herevana Israela taudia be Iehova idia abidadama henia lasi, to Elia be idia ia lalokau henia bada. Elia bamona, namona be Dirava ita guriguri henia neganai ita hahedinaraia ita manau, Dirava ena ladana ita laloa bada, bona heduru idia ura taudia ita hebogahisi henia.
18, 19. (a) Edena dala ai Iehova ese Elia ena guriguri ia haerelaia? (b) Elia be taunimanima ia oda henia dahaka idia karaia totona, bona dahaka dainai Bala ena hahelaga taudia ia hebogahisi henia lasi?
18 Elia be ia do guriguri lasi neganai, reana taunimanima idia laloa Iehova be Bala hegeregerena, gau ta do ia karaia lasi. To ia guriguri murinai, daradara karana ia ore. Baibel ia gwau: “Unai nega ai Iehova ese guba amo lahi ia hadihoa bona unai gabua boubou, au, nadi, bona kahu ia araia ore bona guri lalonai ia noho ranu ibounai ia hakaukaua.” (1 Ki. 18:38) Unai guriguri ena haere be idau momokani! Bona taunimanima be dahaka idia karaia?
“Unai nega ai Iehova ese guba amo lahi ia hadihoa”
19 Ibounai idia boiboi badabada: “Iehova be Dirava momokanina! Iehova be Dirava momokanina!” (1 Ki. 18:39) Oibe, hari idia laloparara. To, Iehova dekenai edia abidadama idia do hahedinaraia lasi. Ena be Elia ena guriguri dainai guba amo lahi ia diho karana idia itaia, bona idia gwau Iehova be Dirava momokanina, to unai ese edia abidadama ia hahedinaraia lasi. Unai dainai, Elia ese idia ia noia, kara ta amo edia abidadama do idia hahedinaraia. Lagani momo lalonai Iehova ena Taravatu idia badinaia lasi, to hari Elia ese ia hamaorodia, unai Taravatu idia badinaia be namo. Dirava ena Taravatu ia gwau, peroveta koikoi taudia bona kaivakuku idia tomadiho henia taudia do idia hamasea. (Deu. 13:5-9) Bala ena hahelaga taudia be Iehova Dirava ena inai taudia bona mai ura ida Iena dala maorona idia hadikaia. Idia do ia hebogahisi henia, a? Unai hahelaga taudia ese mai hebogahisi lasi ida Bala ena boubou patana latanai natudia maragidia idia bouboulaia dainai, do idia hebogahisi henia lasi be namo, ani? (Aonega Herevadia 21:13 duahia; Ier. 19:5) Unai tatau do ia hebogahisi henia lasi! Unai dainai, Elia be oda ia henia idia ibounai hamasea totona, bona ibounai idia hamasea.—1 Ki. 18:40.
20. Dahaka dainai hari inai negai diba bada taudia haida ese Elia ia karaia karana idia gwauraia dika?
20 Hari inai negai, diba bada taudia haida be Karamele Ororona ai ia vara karana idia gwauraia dika. Haida idia gari, dika edia tomadiho idia badinaia goada taudia be unai sivarai dainai do idia gwau idia be mai edia maoro tomadiho ma haida idia dagedage henia totona. Momokani, hari inai negai, dagedage tomadiho idia badinaia taudia momo idia noho. To, Elia be unai bamona tauna lasi. Ia be Iehova totona hahemaoro maorona ia karaia. Danu, Keristani taudia momokanidia idia diba, idia be Elia bamona do idia karaia lasi, hegeregere tuari kaia amo kara dika taudia do idia alaia mase lasi. Iesu ese Petero dekenai ia gwauraia taravatu be Iesu ena hahediba taudia ibounai ese do idia badinaia. Iesu ia gwau: “Emu tuari kaia be ena gabu dekenai oi atoa lou, badina tuari kaia idia gaukaralaia taudia ibounai be tuari kaia amo do idia mase.” (Mat. 26:52) Vaira nega ai, Iehova ese ena Natuna do ia gaukaralaia Iena hahemaoro goevana ia karaia totona.
21. Edena dala ai hari inai negai Keristani taudia momokanidia ese Elia ena haheitalai idia tohotohoa diba?
21 Keristani tauna momokanina ese ena mauri dalana amo ena abidadama ia hahedinaraia. (Ioa. 3:16) Unai ia karaia dalana ta be, abidadama tauna Elia do ia tohotohoa. Elia be Iehova sibona ia tomadiho henia bona ma haida ia hagoadaia unai idia karaia totona. Ia be mai gari lasi ida ia hahedinaraia Satani ese tomadiho koikoi ia gaukaralaia Iehova amo taunimanima ia veria oho totona. Danu, Elia be sibona ena ura o diba dekenai ia tabekau lasi, to Iehova ese hekwakwanai ibounai do ia hamaoromaoroa karana ia abidadama henia. Momokani, Elia be tomadiho goevana ia gimaia. Namona be ita ta ta ese iena abidadama karana ita tohotohoa!
a Maua ladana “Elia Ena Nega ai Medu ia Diho Lasi ela Bona Edena Nega?” itaia.
b Nega momo Karamele Ororona dekenai tubutubu gaudia momo idia tubu, badina davara kahana amo lai ese medu ia mailaia bona tano ia haparia. Taunimanima idia gwau, Bala ese medu ia mailaia dainai, Karamele Ororona be Bala tomadiho henia gabuna badana ai idia halaoa. Unai dainai, Bala tomadiho be koikoi tomadihona hahedinaraia totona, Karamele Ororo ena tano kaukauna be gabu maorona.
c Elia ese ia hamaorodia: Boubou dekenai “lahi umui karaia lasi.” Diba bada taudia haida idia gwau, nega haida kaivakuku tomadiho henia taudia be boubou patana ena henunai, hunia ai matu ta idia karaia, unai amo lahi ia hedinarai neganai taunimanima do idia laloa dirava ese lahi ia havaraia.