AJUMTALÁB 03
¿I ejtowal ki belaˈ xowaˈ in ulal an Biblia?
Ban Biblia i elál yan xataˈ xi na Jehová in ulúmal neˈech kin tʼajaˈ ani jeye i elál i takʼixtalábtsik. Ani tatáˈ teye xónaˈ a léˈ ka exóbnaˈ xowaˈ in okʼtsixnál an Biblia, por awich xónaˈ a konówiyal max tsubax xowaˈ in ulal. ¿Tsubax i ejtowal ki belaˈ xowaˈ in ulal jun i dhutslab xi lej wejeˈich? ¿Tsubax i ejtowal ki belaˈ abal neˈech ku kʼwajay kʼijidh xoˈ ani ban kʼij xi taˈtál? Yan in chalpayal abal anchanáˈ. Ani tu kanialtsik ka exóbnaˈ an Biblia abal ka chuˈuw jantʼó tin chalpayaltsik anchanˈ ani tám ta kwetémtal neˈech ka chuˈuw max neˈech ka belaˈ.
1. ¿Tsubax lejtal watʼey xowaˈ in ulal an Biblia?
An Biblia in ulal abal in koˈol «i káw xi tsubax kom dhutsan kʼal i tajaxtaláb» (Eclesiastés 12:10). In tʼilál xowaˈ tsubax watʼenek ani i atiklábtsik xi tsubax kʼwajinek (ka ajay Lukas 1:3 ani 3:1, 2). Yan i chalpadh iniktsik jelti an historiadores an arqueólogos in ulaltsik lej tajax, jowkʼi, jonti ani jitaˈ in tʼajámal juntsik xanéy xin ulal an Biblia.
2. ¿Jantʼó ti belál xowaˈ in ulal an Biblia aunque wejeˈich tʼajat?
Tin nakíl an kʼij, an Biblia yab in junwal kʼal xowaˈ in ulal kʼeˈet i dhutslabtsik. Aunque an chalpadh iniktsik in chalpayalak kʼeˈetich kʼeˈetich xanéy tam ti dhutsan an Biblia, por kʼejkʼij in ulalakich xowaˈ an chalpadh iniktsik yab in chuˈúmal. Por xowéˈ ba jechéˈ i kʼij an chalpadh iniktsik in chuˈúmal abal lej tsubax xowaˈ in ulal an Biblia. Nin káwintal «echʼekʼij jaˈich tsubax, xowéˈ ani abal malilíl i kʼij» (Salmo 111:8).
3. ¿Jantʼó ti belál xowaˈ in ulal an Biblia kʼal an kʼij xi taˈtál?
An Biblia in koˈol i wejeˈ káwa «xi yabél kidhenek» (Isaías 46:10). Kʼal yan i kʼij okʼox ti ka watʼey xanéy, an Biblia kʼejkʼij in ulúmich ani in ulal kʼal yan i tajaxtaláb xowaˈ u watʼel ba jechéˈ i kʼij. Ba jechéˈ i ajumtaláb neˈech ki chuˈuw juntsik i wejeˈ káw xin ulal an Biblia ani neˈech jeye ki chuˈuw janti an Biblia echʼekʼij in ulal an tsubaxtaláb.
ABAL KI EXÓBNAˈ MÁS
Neˈech ki chuˈuw abal xowaˈ in elámal an chalpadh iniktsik in junwal kʼal xowaˈ in ulal an Biblia, ani jeye neˈech ki chuˈuw kʼeˈet i wejeˈ káwtsik.
4. An chalpadh iniktsik in ulal abal tsubax xowaˈ in ulal an Biblia
Wejeˈich tʼajat an atiklábtsik in chalpayalak abal an Chabál kʼwajat tin éb ba yan i koˈnéltsik. Ka chuˈutsik an VIDEO.
Ka chuˈuw xowaˈ in dhutsaˈ na Job awich 3.500 i tamub. Ka ajaytsik Job 26:7 ani ki tʼilmáchtsik kʼal tin kwentaj jechéˈ:
¿Jantʼó tu labandhál abal an Biblia in ulal abal an Chabál yab teykómte «kʼal ni jun xataˈ»?
An Biblia wejeˈich tin ólnám janti tu ulel an áb, tu óltsal abal tam u ábnal, an jaˈ xu kwajlanal chabál u witsél juní tʼekʼat ti tokow, ani tayíl u ábnal ti ít. Xowaˈ in ulal an Biblia tin kwentaj an jaˈ owenekich tʼajat tin ólnám, por an atiklábtsik in koˈol xónaˈ 200 i tamub tin exbayám. Ka chuˈuw xowaˈ an Biblia in uluw kʼal yan i kʼij más okʼox. Ka ajaytsik Job 36:27, 28 ani ki tʼilmáchtsik kʼal tin kwentaj jechéˈ:
¿Janéy a chalpayal kʼal xowaˈ in ulal an Biblia abal janti tu ulel an áb?
An textos xa ajyámich, ¿ti tolmiyal ka belaˈ más xowaˈ in ulal an Biblia?
5. An Biblia in uluw kʼal yan i kʼij xowaˈ neˈechak ka watʼey más tayíl
Ka ajaytsik Isaías 44:27-45:2 ani ki tʼilmáchtsik kʼal tin kwentaj jechéˈ:
200 i tamub okʼox ti ka watʼey, ¿janéy in uluw an Biblia abal neˈechak kin tamu Babilonia?
An wejeˈ dhutslabtsik in ulal abal ban tamub 539 okʼox ti ka waˈchin na Jesús, an púlek takʼix xi ti Persia xin bij ta Ciro ani nin tolmiwáltsik in ochaˈ an bitsow xi ti Babilonia, okʼox in chaˈkaˈ an jaˈ xi in wilintsal an bitsow ani tayíl kom an wiˈleb jilnék japidh nibaltsik tʼojlin abal ka ochich xonti kʼwajattsik. In koˈolich más ti 2.500 i tamub ti watʼenek jechéˈ ani Babilonia in ojontsal mapal i tʼujub. Ka chuˈuw xowéˈ xowaˈ in uluw an Biblia.
Ka ajaytsik Isaías 13:19, 20 ani ki tʼilmáchtsik kʼal tin kwentaj jechéˈ:
¿Janti kidhey an káw xin in uluw an Biblia?
Anchanáˈ ti kʼwajat a Babilonia, ti Irak
6. An Biblia in uluw xowaˈ neˈechak ka watʼey jechéˈ i kʼij
An Biblia in ulal abal u kʼwajatich tu kʼwajíl tin «okʼontalich jechéˈ an kʼij» (2 Timoteo 3:1). Ka chuˈuw xowaˈ in uluw abal neˈechak ka watʼey ba jechéˈ i kʼij.
Ka ajaytsik Mateo 24:6, 7 ani ki tʼilmáchtsik kʼal tin kwentaj jechéˈ:
¿Janéy in ulal an Biblia abal neˈechak ka watʼey ba nin okʼontal an kʼij?
Ka ajaytsik 2 Timoteo 3:1-5 ani ki tʼilmáchtsik kʼal tin kwentaj jechéˈ:
¿Janéy in ulal an Biblia abal neˈechak kin tʼajaˈ an atiklábtsik ba nin okʼontal an kʼij?
Xowaˈ xin ulal an Biblia, ¿jowaˈ jáˈ a chuˈtal exom ti kidhel?
XOWAˈ JUNTSIK IN ULAL: «An Biblia in ulal i kʼambix tʼilab».
¿Janéy ti tʼajál ka belaˈ tʼajat xowaˈ in ulal an Biblia?
XOWAˈ I EXOBNÁMICH
An ciencia ani xowaˈ in dhutsámal an chalpadh iniktsik in tejwaˈmedhál kej xowaˈ in ulal an Biblia i ejtowal ki belaˈ.
Ki chalpay xowaˈ i exobnámal
¿Tsubax xowaˈ in ulal an Biblia o tokot i aniˈ tʼilabtsik?
¿Janti in tejwaˈmedhámal an ciencia abal tsubax xowaˈ in ulal an Biblia?
¿Jantʼó ta belál xowaˈ in ulal an Biblia kʼal an kʼij xi taˈtál? ¿Jantʼó ta chalpayal anchanáˈ?
KA EXLAˈ JUN XATAˈ MÁS
Kʼal xowaˈ in ulal an chalpadh iniktsik, ¿jaˈich tsubax xowaˈ in ulal an Biblia?
«¿In junwal xowaˈ in ulal an Biblia kʼal xowaˈ in ulal an ciencia?» (Artículo de jw.org)
¿Janéy in tejwaˈmedhál abal u kʼwajatich ba nin «okʼontalich an kʼij»?
«Akak i wejeˈ káw xin ulal an Biblia kʼwajatich ti kidhel» (La Atalaya, 1 de mayo de 2011)
Ka chuˈuw xanti kidhey xowaˈ in ulal an Biblia kʼal tin kwentaj an bitsow griego.
Ka chuˈuw janti tolmiyat jun i inik kʼal xowaˈ in ulal an Biblia.
a An wejeˈ káw, jaˈich in káwintal an Okʼoxláb xi xowéy neˈech ka watʼey.