AJUMTALÁB 39
¿Janti in chuˈtal an xichʼ na Jehová?
An xichʼ jaˈich lej uluts. Kom max yab i koˈol i xichʼ, yab i ejtowal ku kʼwajay ejat. Kom an Okʼoxláb tu tʼajám, jaxtám ti jajáˈ in tomnál kin uluw xanti koˈol ka éyná. ¿Janéy in uluw kʼal jechéˈ? ¿I ejtowal ki kʼapu o ki baltsi ti xichʼ ni tʼuˈúl? ¿Ani janéy neˈech ti tolmiy ka takuy ka tʼajaˈ xowaˈ mas alwaˈ?
1. ¿Janti in chuˈtal an xichʼ an Okʼoxláb?
Ti wejeˈ na Jehová in utsaˈ nin tʼojnáliltsik: «Ejtal an ejattaláb kʼwajat ejat kʼal an xichʼ» (Levítico 17:14). Abal na Jehová an xichʼ jaˈich an ejattaláb. Ani kom ni ejattal tu pidhámal na Jehová ani jaˈich tʼokat jaxtám ti an xichʼ jaˈich jeye tʼokat.
2. ¿Janéy in uluw an Okʼoxláb abal yab koˈol ki tʼajaˈ kʼal an xichʼ?
Tayíl tam ti watʼey an pubénib, na Jehová in utsaˈ nin tʼojnáliltsik abal yab kin kʼapu i xichʼ (ka ajay Génesis 9:4 ani Levítico 17:10). Ani jeye in utsaˈ an israelitas. Ani mas tayíl na Jehová in pidhaˈ jeché i abatnaxtaláb an belomtsik, kʼal nin tolmixtal an abatwálejtsik ani an okʼnomtsik xi in beletnál an junkuntaláb: «Kej yab ka kʼaputsik i xichʼ» (ka ajay Hechos 15:28, 29).
Ka chalpay, max an ilálix ti utsaˈ yab ka uchʼaˈ an bók, yab neˈech ka uchʼaˈ, ¿yab aniˈ? Por ¿neˈech ka kʼapu i kʼapnél xin koˈol i yajtsik uxnél o neˈech ka kʼwajbaˈ ba na anúch? Yabaˈ, ¿yab aniˈ? Jayéch u watʼel kʼal an abatnaxtaláb yab ki baltsi ti xichʼ ni tʼuˈúl. Nibal ki kʼapu i xichʼ, nibal ki kʼapu i tʼuˈlek xi yab káldhantsidh tin xichʼál. Yab jeye koˈol ki kʼapu i kʼapnél xi kʼwajbantsidh ti xichʼ.
¿Ani janti in éynál an ilálixtsik an xichʼ? Juntsik i iláltsik ani xanti in eyendhál an xichʼ, an Okʼoxláb yab in kulbetnál, jun jaˈich tam jun i atikláb in jilál ka kʼwajbantsat ti xichʼ o ti glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas ani plasma. Waˈach jeye juntsik xanéy xi yab tejwaˈ lej watʼats max an Okʼoxláb in kulbetnál o yabaˈ. Juntsik jaˈich tam juntsik i ilál in koˈol wetsik i xichʼ. O juntsikíl abal ka jeldhá jun i atikláb u eyendháb in xichʼál. Tayíl tam ki exbay ejtal an ilál xi waˈach, cada jun koˈol ki takuy janéy ki tʼajaˈ (Gálatas 6:5).a
ABAL KI EXÓBNAˈ MÁS
Ki chuˈuw janéy koˈol ki tʼajaˈ ti kwentaj tam koˈol ki takuy jun i ilál.
3. Ka tʼajaˈ xowaˈ na Jehová in kulbetnál
¿Janéy a ejtowal ka tʼajaˈ abal ka takuy xowaˈ in kulbetnál na Jehová kʼal tin kwentaj an xichʼ? Ka chuˈutsik an VIDEO ani ki tʼilmáchtsik abal jantʼó ti lej exbadh ki tʼajaˈ ti kwentaj an takʼixtalábtsik xu ólnáb chaˈat:
Ki olách abal ka konoy i chalpadhtaláb (Santiago 1:5).
Ka aliy i takʼixtalábtsik xi kʼwajat ban Biblia ani ka chuˈuw janti a ejtowal ka éynaˈ (Proverbios 13:16).
Ka exlaˈ jantʼom iláltsik waˈach xonti tatáˈ i kʼwajíl.
Ka tʼajaˈ ti kwentaj jantʼom iláltsik yab neˈech ka bachʼuw.
Kʼal xowaˈ ka takuy ka tʼaja, ka tʼajaˈ ti kwentaj abal ki jilkʼon tsububudh a itsích (Hechos 24:16).b
Ka tʼajaˈ ti kwentaj abal nibal na tomtal, nibal jun i okʼnom, nibal xi ti okʼtsal koˈol ti utsaˈ janéy ka tʼajaˈ (Romanos 14:12).
Ka jilaˈ dhutsadh xowaˈ a chalpayámal ka tʼajaˈ.
4. An óltsixtsik kʼal a Jehová i aliyal i ilálixtsik xi tu iláliy alwaˈ
Wawáˈ yab i bachʼwal ku kʼwajbantsat i xichʼ kom an Okʼoxláb yab in léˈ ki tʼajaˈ, pero bélkʼi ayal i ilálixtsik xi tu iláliy alwaˈ. Ka chuˈutsik an VIDEO.
Ka ajaytsik Tito 3:2 ani ki tʼilmáchtsik kʼal tin kwentaj jechéˈ:
¿Jantʼókʼi koˈol ki káwin kʼal i chaˈataláb ani kʼakʼnaxtaláb kʼal an ilálixtsik?
Yab i bachʼwal |
Xowaˈ awich ki bachʼuw |
---|---|
A. Plasma sanguíneo |
Xowaˈ u kalel ban plasma |
B. Glóbulos blancos |
Xowaˈ u kalel ban glóbulos blancos |
C. Plaquetas |
Xowaˈ u kalel ban plaquetas |
D. Glóbulos rojos |
Xowaˈ u kalel ban glóbulos rojos |
5. Xowaˈ u kalel ban xichʼ
Ban xichʼ u kalel: i glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas ani plasma. Por aníl jeye kʼal jechéˈ u káldháb yan xanéy más tsʼitsik xu exláb ti fracciones sanguíneas.c Juntsik kʼal jechéˈ i fracciones u éynáb ti ilál abal yab ka wakʼlá yan i xichʼ ani jeye u éynáb abal ka jeldhá i yawˈláchtsik.
Tam jún neˈech ti ilálnal, ejtal koˈol ki tʼajaˈ ti kwentaj max neˈech ki bachʼuw an iláltsik xi u káldháb ban xichʼ, koˈol ki tʼajaˈ ti kwentaj ni chalápil xi okʼtsidh kʼal an Biblia. Awich ka waˈchin juntsik xi neˈech kin bachʼuw i iláltsik xi káldhats ban xichʼ ani kʼeˈettsik yabaˈ.
Tam neˈech ka takuy ka tʼajaˈ jun xataˈ, ka konówiy ta báˈ:
¿Janti neˈech ku wiltsi an ilálix jantʼó tu bachʼwal o yab u bachʼwal juntsik i ilál xi káldhats ban xichʼ?
XOWAˈ JUNTSIK IN KONIAL: «Max an xichʼ in ejtowal kin loˈo juntsik i atiklábtsik, ¿jantʼó ti yab alwaˈ ka kʼwajbaˈ i xichʼ ba tʼuˈúl?».
¿Janéy a chalpayal tatáˈ?
XOWAˈ I EXOBNÁMICH
Na Jehová yab in léˈ ki éynaˈ i xichʼ.
Ki chalpay xowaˈ i exobnámal
¿Jantʼó tin chuˈtal na Jehová abal an xichʼ jaˈich lej tʼokat?
¿Jantʼó ti choˈób abal an abatnaxtaláb xin pidhnaˈ na Jehová abal yab ka kʼapat i xichʼ in léˈ kin uluw abal yab koˈol ki kʼwajbaˈ i xichʼ ti tʼuˈúl?
¿Janéy neˈech ti tolmiy tam ki kʼale ta ilálnal abal ka takuy xowaˈ in kulbetnál na Jehová kʼal tin kwentaj an xichʼ?
KA EXLAˈ JUN XATAˈ MÁS
Okʼox ti ka takuy janti neˈech ki iláliyat ani janti neˈech ki éynantsat ta xichʼál, ¿janéy koˈol ka tʼajaˈ ti kwentaj?
«Konowixtaláb xin tʼajámal an ajumtsik» (La Atalaya, 15 de octubre de 2000)
Okʼox ti ka takuy max neˈech ka bachʼuw i iláltsik xi in koˈol wéˈ i xichʼ, ¿janéy koˈol ka tʼajaˈ ti kwentaj?
«Konowixtaláb xin tʼajámal an ajumtsik» (La Atalaya, 15 de junio de 2004)
¿Jantʼó tin belaˈ jun i ilálix abal alwaˈ xowaˈ tu kontsal na Jehová kʼal tin kwentaj an xichʼ?
«U bachʼuw xowaˈ in ulal na Jehová kʼal tin kwentaj an xichʼ» (¡Despertad!, 8 de diciembre de 2003)
Ka chuˈuw janti an okʼnomtsik xi u tolmix ban Comités de Enlace kʼal an Hospitales in tolmiyal an kidháblábtsik.
a Ka chuˈuw an ajumtaláb 35, «¿Janéy i ejtowal ki tʼajaˈ abal ki takuy xowaˈ alwaˈ?».
b Ka chuˈutsik an punto 5, «Xowaˈ u kalel ban xichʼ» ani an oltsixtaláb 3, «Xanti in éynál an ilálixtsik ni xichʼál».
c Abal juntsik i ilálix in ulal abal an glóbulos blancos, glóbulos rojos, plaquetas ani an plasma jaˈich i fracciones. Jaxtám tatáˈ yejat ka wiltsi jantʼó ti yab neˈech ka bachʼuw i glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas ani an plasma xi jaˈich i tʼokat xichʼ.