Հիսուսի հարությունը՝ հետաքննության տակ
«Կարող եմ անկեղծորեն ասել, որ թեև մենք լիովին համոզված ենք, որ Հիսուսն իրականում ապրել է...., սակայն նույնպիսի համոզվածությամբ չենք կարող խոսել այն մասին, որ Աստված Նրան մեռելներից հարություն է տվել»։ Այսպես արտահայտվեց Անգլիկան եկեղեցու բարձրաստիճան պրելատը՝ Քենտըրբերիի արքեպիսկոպոսը։
Քրիստոնյա Պողոս առաքյալը նման կասկածներ չուներ։ Հին Կորնթոսում բնակվող իր հավատակիցներին ուղղված, ներշնչյալ առաջին նամակի 15–րդ գլխում նա գրել է. «Ես ձեզ աւանդեցի նախ այն, ինչը ես ինքս ընդունեցի. թէ՝ Քրիստոս մեռաւ մեր մեղքերի համար՝ ըստ Գրքերի եւ թէ՝ թաղուեց եւ թէ՝ յարութիւն առաւ երրորդ օրը՝ ըստ Գրքերի» (Ա Կորնթացիս 15։3, 4)։
Հիսուս Քրիստոսի հարության հանդեպ հավատն էր, որ մղում էր նրա աշակերտներին ավետիսը քարոզել հունա–հռոմեական աշխարհին՝ «երկնքի տակ գտնուող բոլոր արարածներին» (Կողոսացիս 1։23)։ Իրականում, Հիսուսի հարությունը քրիստոնեական հավատի հիմքն է հանդիսանում։
Սակայն, սկզբից ևեթ շատերի համար Հիսուսի հարությունը կասկածելի և անհավատալի է եղել։ Հրեաների համար Աստծո դեմ հայհոյություն էր այն, որ Հիսուսի հետևորդները ցիցը հանված այդ մարդուն Մեսիա էին կոչում։ Իսկ կրթված հույների մեծամասնության համար, որոնք հավատում էին հոգու անմահությանը, հարության գաղափարը անհեթեթություն էր (Գործք 17։32–34)։
Մերօրյա սկեպտիկները
Վերջին տարիներին քրիստոնեությունը դավանող աստվածաբաններից ոմանք հրատարակել են Հիսուսի հարությունը հերքող գրքեր ու հոդվածներ՝ ներկայացնելով այն որպես առասպել, որը թեժ վիճաբանությունների պատճառ է դարձել։ «Պատմական Հիսուսին» փնտրելով՝ տարբեր աստվածաբաններ պնդում են, որ դատարկ գերեզմանի և հարությունից հետո Հիսուսի երևալու մասին Ավետարանների հաղորդագրությունները առասպելներ են, որոնք հորինվել են նրա մահից շատ ժամանակ անց՝ որպես հաստատում այն բանի, որ Հիսուսը օժտված է եղել աստվածային զորությամբ։
Օրինակ՝ նկատի առնենք գերմանացի աստվածաբան Գերդ Լյուդեմանի տեսակետը։ Նա Նոր Կտակարանի հետազոտությամբ զբաղվող պրոֆեսոր է և «Ի՞նչ է իրականում պատահել Հիսուս Քրիստոսին. հարությունը պատմության տեսակետից» գրքի հեղինակը («What Really Happened to Jesus—A Historical Approach to the Resurrection»)։ Նա պնդում է, որ Հիսուսի հարությունը «անհիմն դոգմա է», և դա պետք է հերքի ամեն ոք, ով «աշխարհին գիտական տեսանկյունից» է նայում։
Ըստ պրոֆեսոր Լյուդեմանի՝ այն, որ հարություն առած Հիսուսը երևացել էր Պետրոսին, ընդամենը տեսիլք էր և Պետրոսի մեծ վշտի ու Հիսուսին ուրանալու պատճառով նրա ապրած մեղավորության զգացումի հետևանք։ Նրա կարծիքով, մի առիթով Հիսուսի՝ 500–ից ավելի հետևորդներին հայտնվելը կարելի է դիտել որպես զուտ «զանգվածային էքստազ» (Ա Կորնթացիս 15։5, 6)։ Սեղմ ասած՝ շատ աստվածաբաններ Հիսուսի հարության վերաբերյալ Աստվածաշնչի հաղորդագրությունները դասում են մարդկային երևակայությունների շարքին, որոնք աշակերտների մեջ համոզվածություն արթնացրին և քարոզելու մեծ եռանդ հաղորդեցին նրանց։
Անշուշտ, շատերին, ընդհանուր առմամբ, այնքան էլ չեն հետաքրքրում աստվածաբանների վիճաբանությունները։ Սակայն Հիսուսի հարությանը վերաբերող վիճաբանությունները պետք է որ բոլորիս մտահոգեն։ Ինչո՞ւ. քանի որ, եթե նա հարություն չի առել, ուրեմն քրիստոնեությունը սխալ հիմքերի վրա է հաստատված։ Եվ հակառակը՝ եթե Հիսուսի հարությունը իրոք պատմական փաստ է, ապա քրիստոնեությունը ճիշտ հիմքերի վրա է դրված։ Այդ դեպքում կասկածից դուրս են մնում ոչ միայն Հիսուսի ուսուցումները, այլ նաև նրա խոստումները։ Դեռ ավելին, եթե հարությունը հնարավոր է, ուրեմն մահը ոչ թե մեծ հաղթող է, այլ՝ թշնամի, որին հնարավոր է հաղթել (Ա Կորնթացիս 15։56)։
[նկար 3–րդ էջի վրա. թույլտվությամբ]
From the Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, containing the King James and the Revised versions.