‘Փիմը’ փաստում է Աստվածաշնչի պատմականությունը

ՍԱՎՈՒՂ թագավորի օրերում իսրայելացիներն իրենց մետաղյա գործիքները սրել էին տալիս փղշտացի դարբինների մոտ։ «Խոփերը, բրիչները, եռաժանի գործիքները, կացինները սրելու և խթանները ամրացնելու դիմաց վճարվող գինը կազմում էր մեկ փիմ» (Ա Թագաւորաց 13։21, ՆԱ)։ Այս համարում օգտագործված «փիմ» բառը «Սուրբ Գրությունների նոր աշխարհ թարգմանության» մեջ հանդիպում է միայն մեկ անգամ։

Իսկ ի՞նչ է փիմը։ Այս հարցի պատասխանը անհայտ մնաց մինչև 1907 թվականը, երբ հնագույն Գազեր քաղաքի պեղումների ժամանակ առաջին անգամ հայտնաբերվեց փիմի կշռաքար։ Հնում Աստվածաշնչի թարգմանիչները «փիմ» բառի թարգմանության հետ կապված դժվարություններ են ունեցել։ Օրինակ՝ «Արարատ» թարգմանության մեջ Ա Թագաւորաց 13։21 համարն այսպես է ձևակերպված. «Երբոր լինում էր որ բրիչների, խոփերի, եռաժանի գործիքների եւ տապարների բերանը կոտրվում էր, խթանները սրելու համար խարտոց ունէին»։

Այսօր գիտնականներին հայտնի է, որ փիմը կշռի միավոր էր և միջին հաշվով հավասար էր 7, 82 գրամի, կամ՝ սիկղի (եբրայական կշռի միավոր) մոտ երկու երրորդին։ Մեկ փիմ արծաթն այն գինն էր, որ փղշտացիները վերցնում էին իսրայելացիներից նրանց գործիքները սրելու դիմաց։ Սիկղերով կշռելու համակարգը դուրս եկավ գործածությունից, երբ մ.թ.ա. 607թ.–ին Հուդայի թագավորությունն ու նրա մայրաքաղաք Երուսաղեմը կործանվեցին։ Այդ դեպքում փիմն ինչպե՞ս է փաստում Աստվածաշնչի եբրայերեն տեքստի պատմականությունը։

Եբրայերեն Գրությունները, այդ թվում նաև «Ա Թագաւորաց» գիրքը գիտնականներից ոմանք վերագրում են հունա–հռոմեական ժամանակաշրջանին, նույնիսկ մ.թ.ա. առաջինից երկրորդ դարերին։ Հետևաբար նրանք պնդում են, որ «դրանք.... «պատմական չեն», գրեթե չեն օգնում վերականգնել «աստվածաշնչյան», կամ՝ «հին Իսրայելի» պատմությունը, որը պարզապես ժամանակակից հրեաների ու քրիստոնյաների հորինվածքն է»։

Սակայն, պրոֆեսոր Ուիլյամ Դեվերը, որը զբաղվում է Մերձավոր Արևելքի հնէաբանության ու մարդաբանության ուսումնասիրությամբ, Ա Թագաւորաց 13։21 համարում հանդիպող «փիմ» բառի վերաբերյալ գրում է. «[Այդ բառը] չէր կարող «տեքստի մեջ մտցվել» այն գրողների կողմից, որոնք ապրել են հունա–հռոմեական ժամանակաշրջանում, երբ կշռի այդ միավորը արդեն մի քանի դար դուրս էր եկել գործածությունից ու մոռացության մատնվել։ Փաստն այն է, որ աստվածաշնչյան տեքստի այս փոքրիկ հատվածը.... անհնար էր մեկնաբանել, մինչև որ մ. թ. 20–րդ դարի սկզբում հայտնաբերվեցին առաջին փաստացի հնագիտական նմուշները, որոնց վրա եբրայերենով գրված էր «փիմ» բառը»։ Այս պրոֆեսորը շարունակում է. «Եթե աստվածաշնչյան պատմությունները հունա–հռոմեական շրջանի հորինվածքներ են, ինչպե՞ս է ուրեմն այս տեղեկությունը հայտնվել Աստվածաշնչի եբրայերեն տեքստում։ Ինչ խոսք, գուցե որևէ մեկն առարկի՝ ասելով. ««Փիմ» բառն «ընդամենը մանրամասնություն» է։ Իրոք այդպես է։ Բայց ինչպես հայտնի է, «պատմությունը կերտվում է մանրամասնություններից»։

[նկար 29–րդ էջի վրա]

Փիմը մոտավորապես հավասար էր սիկղի երկու երրորդին