Հնարավո՞ր է արդյոք անդասակարգ հասարակություն

ՄԻԱՑՅԱԼ ՆԱՀԱՆԳՆԵՐԻ երկրորդ պրեզիդենտ Ջոն Ադամսը պատմական «Անկախության դեկլարացիան» ստորագրողներից մեկն էր։ Այնտեղ այսպիսի վեհ խոսքեր էին ասվում. «Մենք գտնում ենք, որ հետևյալ ճշմարտություններն ակնհայտ են, այն է՝ բոլոր մարդիկ հավասար են ստեղծված...»։ Սակայն նույն Ջոն Ադամսը ըստ երևույթին համոզված չէր դրանում, քանի որ գրեց. «Ամենակարողը մարդկանց ստեղծել է մտավոր և ֆիզիկական տվյալների այնպիսի անհավասարությամբ, որ ոչ մի հմտորեն մշակված նախագծով կամ քաղաքականությամբ երբեք հնարավոր չի լինի հավասարություն հաստատել նրանց միջև»։ Ի տարբերություն նրա՝ բրիտանացի պատմաբան Հ. Ուելսը կարողանում էր պատկերացնել իրավահավասար հասարակություն, որի հիմքում ընկած էին լինելու երեք սկզբունքներ՝ ընդհանուր, բայց մաքուր ու անարատ համաշխարհային կրոն, համընդհանուր կրթություն և զինված ուժերի բացակայություն։

Սակայն Ուելսի պատկերացրած իրավահավասար հասարակությունը դեռևս իրականություն չի դարձել։ Մարդկանց միջև հավասարություն, ինչ խոսք, գոյություն չունի, իսկ դասակարգային խտրականությունը շարունակում է մնալ հասարակության բնորոշ գիծը։ Արդյո՞ք դասակարգային բաժանումը ընդհանուր առմամբ որևէ օգուտ բերել է հասարակությանը։ Ո՛չ։ Այն պառակտել է մարդկանց՝ առաջացնելով նախանձ, ատելություն, տառապանք և արյունահեղություն։ Աֆրիկայում, Ավստրալիայում և Հյուսիսային Ամերիկայում մի ժամանակ տարածված այն տեսակետը, թե սպիտակ ռասան առավելություն ունի մյուս ռասաների նկատմամբ, տառապանքների պատճառ դարձավ (օրինակ՝ բնիկների ի սպառ ոչնչացումը Վան Դիմենի երկրում, այժմ՝ Տասմանիա)։ Եվրոպայում ցածր խավի ներկայացուցիչներ էին համարվում հրեաները. որպես հետևանք՝ տեղի ունեցավ Հոլոքոստը։ Իսկ արիստոկրատիայի հարստությունը և ցածր ու միջին խավերի դժգոհությունը հանգեցրին ֆրանսիական հեղափոխությանը (18–րդ դար) և Ռուսաստանում բոլշևիկյան հեղափոխությանը (20–րդ դար)։

Անցյալում ապրած մի իմաստուն գրել է. «Մարդ մարդի վերայ իշխում է իր վնասի համար» (Ժողովող 8։9)։ Նրա խոսքերի ճշմարտացիությունը ապացուցվեց ինչպես առանձին անհատների, այնպես էլ դասակարգերի առնչությամբ։ Երբ մարդկային որևիցե խումբ իրեն բարձր է դասում մյուս խմբերից, դա անխուսափելիորեն բերում է տառապանքի ու դժբախտության։

Աստծո առջև բոլորն էլ հավասար են

Իսկ հնարավո՞ր է արդյոք, որ մարդկային որոշ խմբեր ի ծնե առավելություն ունենան մյուսների նկատմամբ։ Աստծո տեսանկյունից՝ ոչ։ Աստվածաշունչն ասում է. «[Աստված] մէկ արիւնից ստեղծեց մարդկանց բոլոր ազգերը, որ բնակուեն ամբողջ երկրի վրայ» (Գործք 17։26)։ Դեռ ավելին՝ Արարիչը «իշխաններին աչառութիւն չի անիլ, եւ հարուստին աւելի ուշադրութիւն չի անիլ աղքատիցը, որովհետեւ ամենքն էլ նորա ձեռքի գործն են» (Յոբ 34։19)։ Բոլոր մարդկանց միջև գոյություն ունի ազգակցական կապ, և ծնվելիս նրանք հավասար են Աստծո առջև։

Հիշեք նաև, որ երբ մարդ մահանում է, անհետանում է ուրիշների նկատմամբ առավելություն ունենալու նրա հավակնությունը։ Հին եգիպտացիները չէին հավատում դրան։ Երբ փարավոն էր մահանում, նրանք մեծարժեք իրեր էին դնում նրա գերեզմանի մեջ, որպեսզի նա կարողանար վայելել դրանք հանդերձյալ աշխարհում, որտեղ շարունակելու էր գրավել իր բարձր դիրքը։ Մի՞թե նա օգտվում էր դրանցից։ Իհարկե, ո՛չ։ Ի վերջո՝ այդ գանձերի մեծ մասն ընկավ գերեզմանոցները թալանող մարդկանց ձեռքը, ինչ էլ որ մնաց՝ այսօր հիմնականում թանգարաններում է։

Փարավոնն իհարկե չէր կարող օգտվել բոլոր այդ թանկարժեք իրերից, քանի որ մահացած էր։ Իսկ մահացածները չեն բաժանվում բարձր կամ ցածր խավերի, հարուստների կամ աղքատների։ Աստվածաշունչն ասում է. «Իմաստունները մեռնում են ինչպէս որ յիմարներն ու անմիտներն են կորչում։ Բայց մարդս... նման է անասուններին որ կորչում են» (Սաղմոս 49։10, 12)։ Անկախ այն բանից՝ մենք թագավորներ ենք, թե ստրուկներ՝ հետևյալ ներշնչված խոսքերը վերաբերում են բոլորիս. «Մեռելները մի բան չ’գիտեն եւ վարձք էլ չ’ունին.... Գործք, խորհուրդ, գիտութիւն եւ իմաստութիւն չ’կայ միւս աշխարհքումը, ուր որ դու պիտի գնաս» (Ժողովող 9։5, 10)։

Աստծո առջև բոլորս էլ հավասար ենք ծնվում և նույն վախճանն ենք ունենում՝ մահանում ենք։ Որքան ուրեմն անիմաստ է մեր կարճատև կյանքի ընթացքում նախապատվություն տալ մարդկային որևիցե խմբի։

Անդասակարգ հասարակություն. ինչպե՞ս

Սակայն երբևէ կլինի՞ այնպիսի մի հասարակություն, որում ոչ մի նշանակություն չի տրվի դասակարգային պատկանելությանը։ Այո՛, կլինի։ Այդ հասարակության հիմքը դրվել է մոտ 2 000 տարի առաջ, երբ Հիսուսը երկրի վրա էր։ Նա որպես փրկագին տվեց իր կյանքը, որպեսզի «ով նրան հաւատում է, չկորչի, այլ ընդունի յաւիտենական կեանքը» (Յովհաննէս 3։16)։

Ցույց տալու համար, որ իր հետևորդներից ոչ մեկը չպետք է իրեն հավատակիցներից բարձր դասի, Հիսուսն ասաց. «Դուք որեւէ մէկին ուսուցիչ մի՛ կոչէք, որովհետեւ ձեր ուսուցիչը մէկ է, եւ դուք բոլորդ եղբայրներ էք։ Եւ երկրի վրայ ոչ մէկին ձեզ հայր մի՛ կոչէք, որովհետեւ մէ՛կ է ձեր Հայրը, որ երկնքում է։ Եւ ուսուցիչներ չկոչուէք, որովհետեւ Քրիստոս է ձեր ուսուցիչը։ Եւ ձեզնից մեծը ձեր սպասաւորը պիտի լինի։ Ով իր անձը բարձրացնում է, կը խոնարհուի» (Մատթէոս 23։8–12)։ Աստված Հիսուսի բոլոր ճշմարիտ աշակերտներին հավասար է համարում. ճշմարիտ երկրպագության մեջ բոլորն էլ հավասար են։

Իսկ առաջին քրիստոնյաները ընդունո՞ւմ էին, որ հավասար են։ Ովքեր հասկացել էին Հիսուսի ուսմունքների էությունը՝ այո՛. և նրանք ցույց էին տալիս այդ՝ միմյանց «եղբայր» անվանելով (Փիլիմոն 1, 7, 20)։ Ոչ ոք չէր խրախուսվում իրեն ուրիշներից վեր դասելու։ Օրինակի համար՝ տեսնեք, թե իր մասին որքան համեստ է արտահայտվում Պետրոսը իր երկրորդ նամակում. «Սիմոն Պետրոսը՝ ծառան եւ առաքեալը Յիսուս Քրիստոսի՝ ձե՛զ, որ մեզ հետ հասաք նոյն պատուական հաւատին» (Բ Պետրոս 1։1)։ Թեև Պետրոսը ուսուցանվել էր անձամբ Հիսուսի կողմից և որպես առաքյալ շատ պատասխանատու դիրք ուներ, սակայն ինքն իրեն ծառա էր համարում և գիտակցում էր, որ հավատի հարցում մյուս քրիստոնյաներն էլ նույն առանձնաշնորհումն ունեն։

Ոմանք ասում են, թե հավասարության սկզբունքը հակասում է այն իրողությանը, որ նախաքրիստոնեական շրջանում Աստված ընտրեց Իսրայելը՝ որպես հատուկ ժողովուրդ (Ելից 19։5, 6)։ Նրանք կարող են նույնիսկ պնդել, որ դա ռասայական խտրականության օրինակ է. սակայն դա այդպես չէ։ Իհարկե ճիշտ է, որ իսրայելացիները՝ որպես Աբրահամի հետնորդներ, հատուկ փոխհարաբերություն էին վայելում Աստծո հետ և հայտնություններ ստանում նրանից (Հռովմայեցիս 3։1, 2)։ Սակայն դրա նպատակը նրանց բարձրացնելը չէր. դա պարզապես մի միջոց էր, որով ‘բոլոր ազգերը օրհնվելու էին’ (Ծննդոց 22։18; Գաղատացիս 3։8)։

Այնպես պատահեց, որ իսրայելացիների մեծ մասը չընդօրինակեց իրենց նախահայր Աբրահամի հավատը։ Անհավատարիմ գտնվելով՝ նրանք չընդունեցին Հիսուսին որպես Մեսիա։ Այդ պատճառով էլ Աստված հրաժարվեց նրանցից (Մատթէոս 21։43)։ Այնուամենայնիվ, բոլոր ազգերի խոնարհ անհատները չկորցրին խոստացված օրհնության հույսը։ Մ.թ. 33 թ. Պենտեկոստեի օրը ծնվեց քրիստոնեական ժողովը։ Սուրբ ոգով օծված քրիստոնյաներից բաղկացած այս կազմակերպությունը կոչվեց «Աստծու Իսրայէլ» և դարձավ այն միջոցը, որով մարդիկ կստանային այդ օրհնությունները (Գաղատացիս 6։16)։

Անհրաժեշտ էր, որ այդ ժողովի որոշ անդամներ սովորեին հավասարության գաղափարը։ Օրինակ՝ Հակոբոս աշակերտը հանդիմանեց նրանց, ովքեր հարուստ քրիստոնյաների նկատմամբ ավելի հարգալից վերաբերմունք էին ցուցաբերում, քան աղքատների (Յակոբոս 2։1–4)։ Նման վարքը սխալ էր։ Պողոս առաքյալը ցույց տվեց, որ ոչ հրեաները անշուշտ ցածր չէին հրեա քրիստոնյաներից, իսկ քրիստոնյա կանայք՝ տղամարդկանցից։ Նա գրեց. «քանզի բոլորդ էլ Աստծու որդիներ էք հաւատով ի Յիսուս Քրիստոս։ Դուք բոլորդ, որ ի Քրիստոս մկրտուեցիք, Քրիստոսով զգեստաւորուեցիք. ուրեմն խտրութիւն չկայ ո՛չ հրեայի եւ ո՛չ հեթանոսի, ո՛չ ծառայի եւ ո՛չ ազատի, ո՛չ արուի եւ ո՛չ էգի. որովհետեւ դուք ամէնքդ մէկ էք ի Քրիստոս Յիսուս» (Գաղատացիս 3։26–28)։

Անդասակարգ ժողովուրդ՝ այսօր

Այսօր Աստվածաշնչի չափանիշներով փորձում են ապրել Եհովայի վկաները։ Հասկանալով, որ դասակարգային պատկանելիությունը Աստծո համար ոչ մի արժեք չի ներկայացնում ՝ նրանք չեն բաժանվում հոգևորականների և աշխարհիկների, ինչպես նաև՝ ըստ մաշկի գույնի կամ նյութական վիճակի։ Թեև նրանցից ոմանք հարուստ են, սակայն չեն հպարտանում իրենց հարստությամբ՝ գիտակցելով, որ նման բաները անցողիկ են (Ա Յովհաննէս 2։15–17, ԱՆԹ)։ Ընդհակառակը՝ նրանք բոլորը միասնաբար երկրպագում են տիեզերքի գերիշխան Եհովա Աստծուն։

Յուրաքանչյուր Եհովայի վկա գիտակցում է, որ պարտավոր է իր մերձավորին քարոզել Թագավորության բարի լուրը։ Հիսուսի նման նրանք իրենց գնահատանքն են դրսևորում ճնշված ու անտեսված մարդկանց նկատմամբ՝ այցելելով նրանց և Աստծո Խոսքի ուսումնասիրություն առաջարկելով։ Հասարակության մեջ ցածր դիրք ունեցող մարդիկ ուս ուսի համագործակցում են բարձր դասի ներկայացուցիչ համարվող անհատների հետ։ Բարձր է գնահատվում ոչ թե դասակարգային պատկանելիությունը, այլ՝ հոգևոր հատկությունները։ Ինչպես առաջին դարում, այնպես էլ այսօր բոլոր ճշմարիտ երկրպագուները համարվում են եղբայրներ և քույրեր։

Հավասարությունը չի խոչընդոտում բազմազանությանը

Հավասարություն՝ իհարկե չի նշանակում միօրինակություն։ Քրիստոնեական ժողով են այցելում բոլորը՝ կին թե տղամարդ, ծեր թե երիտասարդ. ընդ որում՝ բազում տարբեր ռասաների, լեզվական խմբերի, ազգերի և խավերի։ Անհատապես նրանք տարբեր մտավոր ու ֆիզիկական ունակություններ ունեն։ Սակայն այդ տարբերությունները նրանց բարձր կամ ցածր չեն դարձնում. ընդհակառակը՝ դրանց շնորհիվ ստեղծվում է մի սքանչելի բազմազանություն։ Այդ քրիստոնյաները հասկանում են, որ ցանկացած տաղանդ Աստծո պարգև է. ուստի՝ պատճառ չկա իրենց ուրիշներից վեր դասելու։

Դասակարգային բաժանումը հանգեցրեց այն բանին, որ մարդիկ, Աստծո առաջնորդությանը հետևելու փոխարեն, իրենք սկսեցին իշխել։ Շուտով, սակայն, երկրի կառավարումն իր ձեռքը կվերցնի Աստծո Թագավորությունը, որը վերջ կդնի մարդկանց կողմից ստեղծված դասակարգային խտրականությանը և այն ամենին, ինչը դարեր շարունակ տառապանք է պատճառել մարդկությանը։ Այնուհետև, բառիս բուն իմաստով՝ «խոնարհները երկիրը կ’ժառանգեն» (Սաղմոս 37։11)։ Այլևս ոչ ոք ուրիշների նկատմամբ ունեցած իր կարծեցյալ առավելությունների մասին գլուխ գովելու պատճառ չի ունենա։ Երբեք չի թույլատրվի, որ մարդկանց համաշխարհային եղբայրությունը պառակտվի՝ բաժանվելով դասակարգերի։

[մեջբերում 5–րդ էջի վրա]

Արարիչը «հարուստին աւելի ուշադրութիւն չի անիլ աղքատիցը, որովհետեւ ամենքն էլ նորա ձեռքի գործն են» (Յոբ 34։19)

[նկար 6–րդ էջի վրա]

Եհովայի վկաները դրսևորում են իրենց գնահատանքը մերձավորի հանդեպ

[նկարներ 7–րդ էջի վրա]

Ճշմարիտ քրիստոնյաները հոգևոր հատկություններն են գնահատում