Բեղաոտանի խեցգետնակերպերի սոսնձանյութը

Կենդանաբանները երկար ժամանակ ուսումնասիրել են բեղաոտանի խեցգետնակերպերի (կամ՝ թելոտանիների)՝ ժայռերին, կառանատեղերին և նավերի հատակին կպչելու ունակությունը։ Կարծիք կա, որ բեղաոտանի խեցգետնակերպերի արտազատած սոսնձանյութը սինթետիկ սոսինձներից անհամեմատ ավելի կպչուն է։ Մինչև վերջերս առեղծված էր, թե ինչպես են բեղաոտանի խեցգետնակերպերը կպչում թաց մակերևույթներին։

Նկատի առնենք հետևյալը։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ բեղաոտանի խեցգետնակերպի ազատ լողացող թրթուրը տարբեր մակերևույթներ է հետազոտում, որպեսզի ընտրի, թե որ մակերևույթին կպչի։ Գիտնականներն ասում են, որ երբ թրթուրը հարմար տեղ է գտնում, արտազատում է երկու նյութ։ Առաջինը յուղալի նյութ է, որը հեռացնում է ջուրը նրա ընտրած մակերևույթից։ Այն նաև համապատասխան միջավայր է ստեղծում երկրորդ նյութը քսելու համար, որը բաղկացած է ֆոսֆոպրոտեիններ կոչվող սպիտակուցներից։

Այդ երկու նյութերը միասին կազմում են ամուր կպչունություն ունեցող շերտ, որն անգամ մանրէները չեն կարող քայքայել։ Դրա ամրությունն ու դիմացկունությունը կարևոր են, քանի որ բեղաոտանի խեցգետնակերպը իր կյանքի մնացած մասը այդ մակերևույթին կպած է անցկացնելու։

Բեղաոտանի խեցգետնակերպերի՝ սոսինձ պատրաստելու պրոցեսը շատ ավելի բարդ է, քան նախկինում գիտնականները կարծում էին։ Հետազոտող խմբի անդամներից մեկը, ով հայտնաբերել է, թե ինչպես է կատարվում այդ պրոցեսը, ասում է. «Դա մակերևույթի վրայից ջուրը հեռացնելու չափազանց խելամիտ բնական միջոց է»։ Այս բացահայտումը կարող է օգնել հետազոտողներին ստեղծելու այնպիսի սոսինձներ, որոնք կարելի է օգտագործել ջրի տակ, ինչպես նաև կենսաբանական ծագում ունեցող սինթետիկ սոսինձներ՝ էլեկտրոնային սարքերի և իմպլանտանտների համար։

Ի՞նչ եք կարծում։ Բեղաոտանի խեցգետնակերպերի սոսնձանյութը էվոլյուցիայի՞ արդյունք է, թե՞ ծրագրված է եղել։