Ունե՞ք արդյոք անմահ ոգի

«ԱՍՏԾՈՒ շնչով գրուած ամէն գիրք օգտակար է ուսուցման, յանդիմանութեան, ուղղելու եւ արդարութեան մէջ խրատելու համար»,— գրել է Պողոս առաքյալը (Բ Տիմոթէոս 3։16)։ Այո, Աստվածաշունչը ճշմարտության գիրք է, որը գալիս է ճշմարիտ Աստծուց՝ Եհովայից (Սաղմոս 83։18)։

Քանի որ Եհովան ամեն ինչի, այդ թվում նաև մարդու Արարիչն է, նա լավ գիտի, թե ինչ է տեղի ունենում, երբ մարդը մահանում է (Եբրայեցիս 3։4; Յայտնութիւն 4։11)։ Եվ նա՝ իր ներշնչմամբ գրված գրքում՝ Աստվածաշնչում, հանդերձյալ կյանքին վերաբերող հարցերին ճշմարիտ և բավարար պատասխաններ է տվել։

Ի՞նչ է ոգին

Աստվածաշնչում բնագրից «ոգի» թարգմանված բառերի հիմնական նշանակությունը «շունչն» է։ Սակայն այս բառն ավելին է ընդգրկում, քան միայն շնչառության պրոցեսը։ Օրինակ՝ Աստվածաշնչի գրքերից մեկի գրողը՝ Հակոբոսը, գրում է, որ «մեռած է մարմինը առանց հոգու [«ոգու», ՆԱ]» (Յակոբոս 2։26)։ Հետևաբար, ոգին այն է, ինչը կյանք է տալիս մարմնին։

Կյանք տվող այս ուժը չի կարող լինել պարզապես շունչ կամ օդ, որով լցվում են թոքերը։ Ինչո՞ւ։ Քանի որ, ինչպես նշվում է «Համաշխարհային հանրագիտարանում», շնչառությունը կանգ առնելուց հետո դեռ մի փոքր ժամանակ՝ «մի քանի րոպեներ», մարմնի բջիջները կենդանի են մնում (The World Book Encyclopedia)։ Դրա շնորհիվ է, որ մարդուն վերակենդանացնելու ջանքերը հաջողության են հասնում։ Բայց հենց որ կյանքի կայծը մարում է մարմնի բջիջներում, ցանկացած ջանք՝ վերականգնելու կյանքը, ապարդյուն է անցնում։ Ցանկացած քանակությամբ շունչ կամ օդ չի կարող վերածնել գեթ մեկ բջիջ։ Ուստի՝ ոգին կյանքի անտեսանելի ուժն է՝ կյանքի կայծը, որի շնորհիվ պահպանվում է կյանքը բջիջներում և մարդու մեջ։ Կյանքի այս ուժը պահպանվում է շնչառությամբ (Յոբ 34։14, 15)։

Արդյո՞ք այդ ոգին գործում է միայն մարդկանց մեջ։ Աստվածաշունչը մեզ օգնում է գտնել այս հարցի ճիշտ պատասխանը։ Սողոմոն իմաստուն թագավորը գիտեր, որ թե՛ մարդկանց և թե՛ կենդանիների՝ «ամենքի շունչը մէկ է», ուստի նա այսպիսի հարց ուղղեց. «Ո՞վ գիտէ թէ մարդկանց որդիների հոգին [«ոգին», ՆԱ] վերեւ է գնում, եւ անասունի ոգին ցած է գնում գետինը» (Ժողովող 3։19–21)։ Այսպիսով՝ նա ասաց, որ ինչպես մարդիկ, այնպես էլ կենդանիները ոգի ունեն։ Ինչպե՞ս կարող է դա լինել։

Ոգին կամ կյանքի ուժը կարելի է համեմատել էլեկտրական հոսանքի հետ, որը սնուցանում է էլեկտրական սարքավորումը։ Անտեսանելի էլեկտրականությունը կարող է զանազան գործողություններ կատարել՝ կախված նրանից, թե ինչ սարքավորման է այն սնուցանում։ Օրինակ՝ նրա շնորհիվ վառարանը կարող է տաքացնել, համակարգիչը՝ ինֆորմացիա վերարտադրել, իսկ հեռուստացույցը՝ պատկերներ և ձայներ։ Սակայն, էլեկտրական հոսանքը երբեք չի ստանում այս սարքավորումներին բնորոշ առանձնահատկությունները։ Այն պարզապես մնում է ուժ։ Նմանապես, կյանքի ուժն էլ ձեռք չի բերում այն էակների առանձնահատկությունները, որոնց որ կյանքով է ապահովում։ Այն չունի անհատականություն և մտածելու ունակություն։ Մարդկանց և կենդանիների «շունչը [«ոգին», ՆԱ] մէկ է» (Ժողովող 3։19)։ Ուստի, երբ մարդ մահանում է, նրա ոգին չի շարունակում գոյություն ունենալ կյանքի մեկ այլ ոլորտում որպես ոգեղեն արարած։

Ուրեմն՝ ի՞նչ վիճակում են գտնվում մահացածները։ Եվ ի՞նչ է պատահում ոգուն, երբ մարդ մահանում է։

«Դէպի հողը դառնաս»

Երբ առաջին մարդը՝ Ադամը, գիտակցաբար չհնազանդվեց Աստծո պատվերին, Եհովան ասաց նրան. «Երեսիդ քրտինքովը հաց ուտես, մինչեւ որ ետ դառնաս դէպի երկիրը, որովհետեւ նորանից առնուեցար. նորա համար որ հող էիր դու, եւ դէպի հողը դառնաս» (Ծննդոց 3։19)։ Որտե՞ղ էր Ադամը մինչ Եհովայի՝ նրան հողի փոշուց ստեղծելը։ Դե իհարկե, ոչ մի տեղ։ Նա պարզապես գոյություն չուներ։ Ուստի, երբ Եհովա Աստված ասաց Ադամին, որ նա պետք է «դէպի հողը դառնա», նա ի նկատի ուներ, որ Ադամը մահանալու էր և հողի տարրերի էր վերածվելու։ Ադամը չէր փոխադրվելու հոգևոր ոլորտ։ Մահանալով Ադամը կրկին չգոյության վիճակին էր վերադառնալու։ Նրա պատիժը մահն էր՝ կյանքի բացակայությունը, ոչ թե գոյության մեկ այլ ոլորտ տեղափոխվելը (Հռովմայեցիս 6։23)։

Իսկ ի՞նչ վիճակում են գտնվում մահացածները։ Դա պարզորոշ նկարագրված է Ժողովող 9։5, 10 խոսքերում, որտեղ կարդում ենք. «Մեռածները ոչինչ չգիտեն.... գերեզմանի մեջ, ուր պիտի գնաս, ո՛չ գործ կայ, ո՛չ խորհուրդ, ո՛չ գիտութիւն եւ ո՛չ էլ իմաստութիւն» (ԷԹ)։ Հետևաբար՝ մահը չգոյության վիճակ է։ Սաղմոսերգուն գրեց այն մասին, որ մարդը մահանալիս «նորա հոգին [«ոգին», ՆԱ] դուրս կ’գայ, նա դէպի իր հողը կ’դառնայ, նոյն օրը կը կորչեն նորա խորհուրդները» (Սաղմոս 146։4)։

Պարզ է, ուրեմն, որ մահացածները գոյություն չունեն։ Նրանք ոչինչ չեն կարող իմանալ, չեն կարող տեսնել, լսել կամ խոսել ձեզ հետ։ Ոչ էլ կարող են օգնել կամ վնասել։ Ինչ խոսք, պետք չէ վախենալ նրանցից։ Բայց ինչպե՞ս հասկանալ այն, որ ոգին ‘դուրս է գալիս’ մարդու միջից, երբ նա մահանում է։

Ոգին «Աստուծոյ պիտի դառնայ»

Աստվածաշունչն ասում է, որ երբ մարդ մահանա «հոգին [«ոգին», ՆԱ] Աստուծոյ պիտի դառնայ, որ զանիկա տուաւ» (Ժողովող 12։7, Արևմտ. Աստ.)։ Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ ոգին, կտրել–​անցնելով դատարկ տարածությունը, ուղևորվում է Աստծո մոտ։ Բոլորովին էլ ոչ։ Աստվածաշնչում «ետ դառնալ» բառը պարտադիր չէ, որ օգտագործվի մի վայրից մյուսը տեղափոխվելու իմաստով։ Օրինակ՝ անհավատարիմ իսրայելացիներին ասվել էր. «Ետ դարձէք դէպի ինձ, եւ ես էլ կ’դառնամ դէպի ձեզ, ասում է Զօրաց Տէրը» (Մաղաքիա 3։7)։ Իսրայելի ‘ետ դառնալը’ Եհովային նշանակում էր թողնել կյանքի սխալ ընթացքը և կրկին Աստծո արդար ճանապարհների համաձայն ապրել։ Իսկ Եհովայի ‘դառնալը’ դեպի Իսրայելը նշանակում էր, որ մեկ անգամ ևս նա հաճությամբ կընդուներ իր ժողովրդին։ Երկու դեպքում էլ «ետ դառնալը» վերաբերում էր վերաբերմունքին, ոչ թե աշխարհագրական մի վայրից մյուսը բառացի փոխադրմանը։

Այդպես էլ մահանալիս, երբ ոգին ‘ետ է դառնում’ Աստծու մոտ, ոչ մի տեղափոխություն երկրից դեպի երկնային ոլորտ տեղի չի ունենում։ Եթե կյանքի ուժը լքել է մարդուն, միայն Աստված կարող է այն վերադարձնել։ Ուստի՝ ոգին «Աստուծոյ պիտի դառնայ» այն իմաստով, որ մահացածի համար ապագա կյանքի հույսն ամբողջովին կախված է Աստծուց։

Նկատի առեք, օրինակ, թե Գրություններում ինչ է ասվում Հիսուս Քրիստոսի մահվան մասին։ Ավետարանագիր Ղուկասը գրում է. «Յիսուս բարձրաձայն աղաղակեց եւ ասաց. «Հա՛յր, քո ձեռքն եմ աւանդում իմ հոգին [«ոգին», ՆԱ]»»։ Այնուհետև նա մահացավ (Ղուկաս 23։46)։ Երբ Հիսուսի ոգին դուրս եկավ նրանից, նա դեպի երկինք չճանապարհվեց։ Հիսուսը միայն երրորդ օրը հարություն առավ և քառասուն օր հետո էր, որ նա երկինք համբարձվեց (Գործք 1։3, 9)։ Մահանալիս, սակայն, Հիսուսը վստահորեն իր ոգին իր Հոր ձեռքը հանձնեց՝ լինելով համոզված, որ Եհովան կարող է իրեն ետ կյանքի վերադարձնել։

Այո, Աստված կարո՛ղ է մարդուն ետ կյանքի բերել (Սաղմոս 104։30)։ Ինչպիսի՜ հիասքանչ հեռանկար։

Անսասան հույս

Աստվածաշունչն ասում է. «Կը գայ ժամանակ, երբ բոլոր նրանք, որ գերեզմաններում են [«հիշատակի դամբաններում», ՆԱ], կը լսեն [Հիսուսի] ձայնը եւ դուրս կը գան» (Յովհաննէս 5։28, 29)։ Հիսուս Քրիստոսը խոստանում է, որ բոլոր նրանք, ովքեր Եհովայի հիշողության մեջ են, հարություն կառնեն, այսինքն՝ կյանք կվերստանան։ Ինչ խոսք, նրանց մեջ կլինեն նրանք, ովքեր ծառայել են Եհովային և քայլել արդարության ճանապարհով։ Բայց միլիոնավոր մարդիկ մահացել են՝ այդպես էլ ցույց չտալով, թե արդյոք կուզեի՞ն ապրել Աստծո արդար չափանիշների համաձայն։ Նրանք կամ անտեղյակ են եղել Եհովայի պահանջներին, կամ էլ չեն հասցրել կյանքում անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարել։ Աստված այդ անհատներին նույնպես հիշում է, և նրանք ևս հարություն կառնեն, քանի որ Աստվածաշունչն ասում է. «Յարութիւն է լինելու արդարների եւ մեղաւորների» (Գործք 24։15)։

Այսօր երկիրը լի է ատելությամբ ու կռիվներով, բռնությամբ ու արյունահեղությամբ, աղտոտվածությամբ ու համաճարակներով։ Եթե մահացածները այսպիսի երկրի վրա հարություն առնեն, կարող ենք համոզված լինել, որ նրանց երջանկությունը երկար չի տևի։ Սակայն Արարիչը խոստացել է, որ շուտով վերջ է դնելու Սատանայի իշխանության տակ գտնվող աշխարհի ներկայիս հասարակությանը (Առակաց 2։21, 22; Դանիէլ 2։44; Ա Յովհաննէս 5։19)։ Մարդկային մի արդար հասարակություն՝ «նոր երկիր», այնժամ հիանալի իրականություն կդառնա (Բ Պետրոս 3։13)։

Այդ ժամանակ «այնտեղի բնակիչը չէ ասելու թէ ես տկար եմ» (Եսայիա 33։24)։ Նույնիսկ մահվան պատճառած ցավն այլևս չի լինի, քանի որ Աստված «պիտի սրբի նրանց աչքերից ամէն արտասուք. եւ այլեւս մահ չկայ. ո՛չ սուգ, ո՛չ աղաղակ, ո՛չ ցաւ եւ ո՛չ չարչարանք, քանի որ առաջինն անցաւ» (Յայտնութիւն 21։4)։ Ինչպիսի՜ հեռանկար բոլոր նրանց համար, ովքեր գտնվում են «հիշատակի դամբաններում»։

Երբ Եհովան երկիրը մաքրի չարերից, նա արդարներին չի կործանի չարերի հետ միասին (Սաղմոս 37։10, 11; 145։20)։ Իրականում, մարդկանց «մի մեծ բազմութիւն»՝ «բոլոր հեթանոսներից եւ բոլոր ազգերից, բոլոր լեզուներից եւ բոլոր ժողովուրդներից», կվերապրի «մեծ նեղությունը», որը ոչնչացնելու է ներկա չար համակարգը (Յայտնութիւն 7։9–14)։ Ուստի՝ մարդկանց մի մեծ բազմություն պատրաստ կլինի ընդունելու հարություն առնող մեռելներին։

Ցանկանո՞ւմ եք ձեր մահացած սիրելիներին նորից կենդանի տեսնել։ Կամենո՞ւմ եք ապրել երկրային դրախտում հավիտյան։ Այդ դեպքում պետք է Աստծո կամքի և նպատակների մասին գիտություն ձեռք բերեք (Յովհաննէս 17։3)։ Եհովայի ցանկությունն է, որ «բոլոր մարդիկ փրկուեն եւ հասնեն ճշմարտութեան գիտութեանը» (Ա Տիմոթէոս 2։3, 4)։

[նկար 4–րդ էջի վրա]

«Հող էիր դու, եւ դէպի հողը դառնաս»

[նկար 5–րդ էջի վրա]

Ոգին կարելի է համեմատել էլեկտրական հոսանքի հետ

[նկար 7–րդ էջի վրա]

Հարությունը հարատև ուրախություն կբերի