Ճարպակալում. ո՞րն է լուծումը

«ԱՐԹՆԱՑԵ՛Ք»–Ի թղթակիցը հարցազրույց անցկացրեց մասնագիտությամբ դիետոլոգ Դայանի և բուժքույր Էլենի հետ, որոնք մասնագիտացված են ավել քաշ ունեցող և ճարպակալված հիվանդներին օգնելու հարցում։ Նրանք երկուսն էլ այն կարծիքին են, որ որոշ սննդակարգեր, որոնք բացառում են ածխաջրածնով հարուստ սննդամթերք և հիմնականում ընդգրկում են սպիտակուց պարունակող կերակուրներ (մսեղեն), նպաստում են քաշի պակասեցմանը։ Այնուամենայնիվ, նրանք ասում են, որ երկար ժամանակ նման սննդակարգեր պահպանելու դեպքում կարող են նկատվել կողմնակի բացասական ազդեցություններ։a Դա հաստատվում է բժշկական մի աղյուսակով, որը կոչվում է «Ինչպես պահպանել առողջ քաշը»։ Այնտեղ ասվում է. «Քիչ ածխաջրածին պարունակող սննդակարգերը, հատկապես երբ դրանք բժշկական վերահսկողությունից դուրս են, կարող են վտանգավոր լինել»։ Շարունակության մեջ կարդում ենք. «Դրանց նպատակն է արագ նվազեցնել քաշը՝ անցանկալիորեն ավելացնելով կետոնային մարմնիկների (ճարպերի ոչ լրիվ այրման նյութեր) պարունակությունը» («Maintaining a Healthy Weight»)։ Եթե մտածում եք քիչ ածխաջրածին պարունակող սննդամթերքով սննդակարգ պահպանել, ապա նախևառաջ դիմեք բժշկի։

Եթե նիհարելու նպատակ ունեք, մի հուսահատվեք։ «Քաշը վերահսկելը անհնարին բան չէ, ոչ էլ ձեզ զրկանքներ պատճառելու կամ ձանձրացուցիչ ու կրկնվող սննդակարգեր պահպանելու անհրաժեշտությունը կա»,— ասում է դոկտոր Ուոլտեր Ուիլեթը։ «Գիտակից ջանքերի և հնարամտության շնորհիվ շատ մարդկանց հաջողվում է երկար ժամանակով վերահսկել իրենց քաշը՝ հաճելի և խելամիտ սննդակարգերի հետևելով և գրեթե ամեն օր ֆիզիկական վարժություններ կատարելով։ Երկար և առողջ կյանք վարելու համար իրոք որ արժե ջանքեր թափել»b (ընդգծումը մերն է)։

Որքա՞ն կարևոր են ֆիզիկական վարժությունները

Դոկտոր Ուիլեթն ասում է. «Չծխելուց բացի, ֆիզիկական վարժությունները միակ լավագույն բանն են, որ կարող եք անել ինչպես առողջ լինելու, այնպես էլ առողջ մնալու և քրոնիկական հիվանդություններից խուսափելու համար»։ Որքա՞ն հաճախ պետք է վարժություններ կատարել, և ի՞նչ օգուտներ են դրանք բերում։

Որոշ մասնագետներ խորհուրդ են տալիս, որ օրական ընդամենը 30 րոպե վարժություններ անելը կարող է շատ օգտակար լինել։ Բայց նույնիսկ շաբաթական երեք անգամ դրանով զբաղվելը կօգնի խուսափել ապագայում լուրջ խնդիրներ ունենալուց։ Վարժությունների շնորհիվ օրգանիզմում ծախսվում են կալորիաները, և այն անհատը, ով նիհարելու ցանկություն ունի, պետք է նախևառաջ ինքն իրեն հարց տա. «Արդյոք ամեն օր ես ավելի շատ կալորիա ծախսո՞ւմ եմ, թե՞ ստանում»։ Եթե իրականում դու ավելի շատ ստանում ես, քան ծախսում, ապա, ինչ խոսք, քաշդ կավելանա։ Ուստի, մեքենա վարելու փոխարեն, աշխատիր քայլել կամ հեծանիվ քշել։ Աստիճաններով բարձրացիր և ոչ թե՝ վերելակով։ Վարժություններ կատարիր։ Ծախսի՛ր կալորիաներդ։

Դոկտոր Ուիլեթը բացատրում է. «Շատերի համար ֆիզիկական ակտիվության տարբեր ձևերի մեջ ամենահիանալի միջոցը քայլելն է, քանի որ դրա համար հատուկ սարքավորումների կարիք չկա, այն կարելի է անել ցանկացած ժամանակ, ցանկացած վայրում և մեծամասամբ անվտանգ է»։ Իհարկե, այս խորհուրդը վերաբերում է ոչ թե պարզապես զբոսնելուն, այլ արագ քայլքին։ Նա առաջարկում է հնարավորության դեպքում ամեն օր 30 րոպե ֆիզիկապես ակտիվ վիճակում լինել։

Վիրաբուժությունը լավագույն ե՞լքն է

Նիհարելու և ապագայում քաշը կրկին չավելացնելու նպատակով սաստիկ ճարպակալված որոշ հիվանդներ հետևում են համապատասխան մասնագետների խորհուրդներին, որոնք առաջարկում են ճարպից ձերբազատվելու համար տարբեր ձևերով վիրաբուժական գործողություններ կատարել։ Սակայն ո՞վ է իրավասու նման որոշումներ կայացնելու համար։ «Մեյոյի հիվանդանոցը՝ առողջ քաշի մասին» գրքի հեղինակները հետևյալ խորհուրդն են տալիս. «Եթե ձեր ՄԶՑ–ն գերազանցում է 40–ին, ինչը ցույց է տալիս, որ դուք չափազանց գեր եք, ձեր բժիշկը թերևս ձեզ վիրահատություն առաջարկի» (տե՛ս 5–րդ էջի աղյուսակը)։ Նույն հիվանդանոցի տեղեկագրում նշվում է. «Ճարպերը հեռացնելու համար վիրահատությունը հիմնականում առաջարկվում է միայն 18–65 տարեկան այն մարդկանց, որոնց ՄԶՑ–ն 40–ից բարձր է և որոնց ճարպակալումը առողջությանը լուրջ վտանգ է սպառնում» (ընդգծումը մերն է)։

Որո՞նք են այդ վիրաբուժական մեթոդներից մի քանիսը։ Կարճ աղիքի շունտավորում, ստամոքսի փոքրացման վիրահատություն, ինչպես նաև գաստրոպլաստիկա։ Թվարկված մեթոդներից վերջինը կայանում է նրանում, որ ստամոքսի վերին մասը առանձնացնում են՝ թողնելով մի փոքրիկ կտոր, որն ի վիճակի է ընդունել ընդամենը 15 գրամ սնունդ։ Այնուհետև կտրում են բարակ աղիքը ու միացնում ստամոքսի այդ փոքրիկ հատվածին։ Այդպիսով՝ սնունդը չի անցնում ոչ ստամոքսի մեծ մասի, ոչ էլ տասներկումատնյա աղիքի միջով։

Իսկ ի՞նչ կարելի է ասել այն մարդկանց մասին, ում հաջողվել է զգալի քաշ գցել։ Արժե՞ր արդյոք այդքան ջանք թափել։

[Ծանոթագրություններ]

[Շրջանակ/նկար 7–րդ էջի վար]

Սննդային «սանդղակ» նրանց համար, ովքեր ցանկանում են առողջ լինել

Քաղցրավենիք Մեծ քանակությամբ շաքար պարունակող սննդամթերք (հազվադեպ. սահմանափակվեք օրական 75 կալորիայով)

Ճարպեր Ձիթապտղի յուղ, տարբեր տեսակի ընկույզներ, ծնեբեկի ձեթ, ավոկադո (օրական 3–5 բաժին. 1 բաժինը՝ մեկ թեյի գդալ ձեթ կամ երկու ճաշի գդալ ընկույզներ)

Սպիտակուցներ և կաթնամթերք Բակլազգիներ, ձկնեղեն, ոչ յուղալի միս, ձու, ցածր յուղայնությամբ կաթնամթերք, պանիր (օրական 3–7 բաժին. 1 բաժինը՝ մոտ 80 գրամ պատրաստի միս կամ ձուկ)

Ածխաջրեր Անմշակ հացահատիկից պատրաստված մթերքներ՝ մակարոնեղեն, հաց, շիլաներ, ինչպես նաև բրինձ (օրական 4–8 բաժին. 1 բաժինը՝ մեկ կտոր հաց)

Մրգեր և բանջարեղեն Ամեն տեսակի (օրական անսահմանափակ քանակությամբ. 3 հատից ոչ պակաս)

«Արթնացե՛ք»–ը թիկունք չի կանգնում որևէ կոնկրետ սննդակարգի և քաշը կարգավորող մեթոդների։ Այն ընդամենը իր ընթերցողներին ներկայացնում է որոշ տարբերակներ։ Յուրաքանչյուր անհատ, նախքան որևէ սննդակարգի կամ վարժությունների ռեժիմի անցնելը, պետք է խորհրդակցի իր բժշկի հետ։

[Թույլտվությամբ]

Առաջարկվում է Մեյոյի հիվանդանոցի կողմից

[Շրջանակ/նկար 8–րդ և 9–րդ էջերի վրա]

Քաշը գցելու համար ոմանք հետևել են այս խորհուրդներին

1 Տեղեկացեք, թե ձեր օգտագործած սնունդն ու ըմպելիքները որքան կալորիականություն են պարունակում։ Հիշեք. ըմպելիքները՝ հատկապես շաքար պարունակող հյութերը, ավելի հարուստ են կալորիաներով։ Նույնը կարելի է ասել նաև ալկոհոլային խմիչքների մասին։ Զգուշացեք ամենուրեք գովազդվող զովացուցիչ ըմպելիքներից։ Պիտակի վրա ստուգեք կալորիականության քանակը։ Թերևս դա ապշեցնի ձեզ։

2 Մի՛ գայթակղվեք։ Եթե չիփսերը, շոկոլադները կամ թխվածքեղենը միշտ ձեր աչքի առջևում են, ապա, ինչ խոսք, չեք կարողանա ինքներդ ձեզ զսպել։ Դրանց փոխարեն կերեք ցածր կալորիականությամբ թեթև սնունդ՝ խնձոր, գազար, անմշակ ցորենից պատրաստված վաֆլիներ։

3 Ճաշելուց առաջ ախորժալի որևէ բան կերեք։ Դրա շնորհիվ ձեր ախորժակը կփակվի, և դուք քիչ կուտեք։

4 Ձեր առջև դրված ամեն բան մի կերեք։ Եղեք ընտրողական։ Հրաժարվեք այն ամենից, ինչը մեծ կալորիականություն է պարունակում։

5 Շտապելու հարկ չկա։ Հաճույք ստացեք ձեր կերակուրից։ Փորձեք նկատել գույները, զգալ համերը, տարբեր ուտելիքների համակցությունը։ Ականջ դրեք ձեր ստամոքսի ազդանշաններին, որ ասում է. «Հերիք է։ Ես այլևս տեղ չունեմ»։

6 Դեռ չկշտացած՝ դադարեցրեք ուտելը։

7 Հայտնի է, որ որոշ երկրների ռեստորաններում կերակուրը մեծ բաժիններով են տալիս։ Նման դեպքերում կերեք միայն կեսը, կամ էլ կիսվեք մեկ ուրիշի հետ։

8 Անպայման չէ ճաշն ավարտել քաղցրավենիքով։ Ավելի լավ է վերջում ուտել միրգ կամ ցածր կալորիականությամբ մեկ այլ բան։

9 Սննդամթերք արտադրողները ցանկանում են, որ դուք շատ ուտեք։ Նրանց գլխավոր մտահոգությունը շահույթ ստանալն է։ Նրանք շահագործում են ձեր թուլությունը։ Մի՛ խաբվեք նրանց հնարամիտ գովազդներից և գունագեղ նկարներից։ Դուք կարո՛ղ եք ասել՝ ոչ։

[Թույլտվությամբ]

Այս խորհուրդները վերցված են «Կեր, խմիր և առողջ եղիր» գրքից (հեղինակ՝ դոկտոր Ուոլտեր Ուիլեթ)։

[Նկարազարդում 8–րդ և 9–րդ էջերի վրա]

Սպորտո՛վ զբաղվեք