Եպոր մեզի խըրադ գուդոն...

1. Ի՞նչը յառդում գընա̈ մեզի խելացի որոշումնի ընտունուշ հընու հասնուշ միր մըտկին տըրաձին (Առակներ 13։10; 15։22)։

ՄԵՆԿ ալլայկըս կուզինկ խելացի որոշումնի ընտունուշ։ Հընու եպոր մըտկերուս տընինկկու ինչիմը ընուշ, մենկ կուզինկ, հընոր հաջողուտին օննոնկ։ Աստվաձաշընչին գաստըվի, հընոր ա̈դ նըբադագնուն հասնուշի հոմար մեզի բիդուին լավ խըրադնի։ (Գաշտըցեկ Առակներ 13։10; 15։22։)

2. Ի՞նչ խոսկ գուդա մեզի Եգովըն։

² Հա̈լբա̈տ, ըմընա լավ խըրադ դըվողը՝ ա̈դ երգընկին ըլլող միր խելացի Հա̈յնա̈, Եգովըն։ Ըհըն ինչ ըն խոսկ գուդա. «Խըրադ գուդոմ հընու աչկըս քու վըրա̈դ գըլլի» (Սաղ. 32։8)։ Ա̈դ նըշանագա̈գու, հընոր Եգովըն խոսկ գուդա ըմըն մեգիս դըվուշ ըն խըրադը, վեյնոր մեզի բիդուա̈ հընու յառդում գընա̈ պոնեծընուշ ա̈դ։

3. Ի՞նչ մենկ գիմընոնկ ա̈ս տասին։

³ Ա̈ս տասը յառդում գընա̈ մեզի միտկ ընուշ Աստվաձաշընչին պրինցիպնուն մասին հընու բադասխանուշ չեյս հառցերուն՝ 1) Վե՞ր հադգուտիննին յառդում գընին ինձի ընտունուշ լավ խըրադ։ 2) Վե՞վ գայնա դալ ինձի լավ խըրադ։ 3) Ի՞նչպես էրեվծընիմ, հընոր հազըրիմ ընտունուշ խըրադնի։ 4) Օ՞րի բիդու չա̈ ասուշ միգա̈լնացը, հընոր իմ դեղըս որոշում ընտունին։

ՎԵ՞Ր ՀԱԴԳՈՒՏԻՆՆԻՆ ՅԱՌԴՈՒՄ ԳԸՆԻՆ ԸՆՏՈՒՆՈՒՇ ԽԸՐԱԴԸ

4. Ի՞նչ հադգուտիննի մեզի բիդուա̈ օննուշ, հընոր խըրադը մեզի օկուտ պերա̈։

⁴ Ըմընա լավ խըրադը բիլա̈ մեզի օկուտ պերիլ չի, ետե մենկ ըն ընտունինկ հեչ։ Ընդի գարեվորա̈ ըլլուշ մազլում հընու համեստ։ Բազի մենկ ըմուն դըրուտինի նես կըյնինկ, եպոր միր կիդուտինը հընու փոռցը հերկիլ չի։ Ա̈դ ժամանագ մեզի բիդուա̈ հասկըննուշ, հընոր մենկ միգա̈լնացը յառդումին գարիկը ունինկ։ Ետե մենկ մազլում հընու համեստ չինկ, Եգովըն չի գայնի մեզի յառդում ընիլ։ Ինչա̈լ մենկ ա̈դ սըրըն գաշտոնկ Աստվաձաշընչին նես, ա̈դ մեզի օկուտ պերիլ չի (Միք. 6։8; 1 Պետ. 5։5)։ Ամա ետե մենկ ունինկ ա̈դ հադգուտիննին, մենկ ուշադիրմը լըսինկկու, ինչ գասա̈ Եգովըն հընու մեգընա̈ մեգ պոնեծընինկկու միր գյանկին։

5. Ի՞նչի հոմար Դավիդը գայնա̈ր հըբայդնալ։

⁵ Միտկ ընինկ, ինչ մեզի սորվեծընա̈գու Դավիդ թակավորին օրինագը։ Չաշաձ-օր ըն ա̈րավ շադ մեձ կոռձեր, ըն ա̈դու հոմար հըբայդցավ հեչ։ Մինչեվ թակավոր ըլլուշը, ըն օնուն օննող չալգուջիեր։ Ըն չալգու չալերգու թակավորին հոմար բիլա̈ (1 Սամ. 16։18, 19)։ Ըն օրվոնըն, եպոր Դավիդին նըշոն տըրին, հընոր թակավոր ըլլի, Եգովին սուրպ ուժը ընու վըրըներ (1 Սամ. 16։11—13)։ Մաշտիկ մա̈տեյնըգու ընու, հընոր ըն սպոններգու ընեց դուշմոննուն, օրինագ, զոռլի մաշտումը, Գալիաֆին (1 Սամ. 17։37, 50; 18։7)։ Դավիդին դեղը հըբայդ մաշտը գայնա̈ր միտկ ընիլ, հընոր ետե ըն ա̈դկան հըրաշալի կոռձեր ըղաձունի, ըն հիսկիտ խըրադի գարիկ չունի։ Ամա Դավիդը մազլում մաշտեր։

6. Վո՞ւստի մենկ կիդինկ, հընոր Դավիդը թոնգ հաշվերգու խըրադնին։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

⁶ Եպոր Դավիդը թակավոր տառցավ, ըն ընդռեց ուր դեյ ըմուն ընգեր, վերեկնոր գայնա̈յնը խելացի խըրադնի դալ (1 Տար. 27։32—34)։ Ա̈դ մեզի զարմըծընիլ չի, քոնի-օր Դավիդին գյանկը գերեվծընա̈, հընոր ըն թոնգ հաշվերգու լավ խըրադնին։ Ըն մեգ դըղամաշտկացը լըսիլ չեր, ամա գընդացնա̈լ լըսերգու, օրինագ, Ավիգեին։ Ավիգեին մաշտը, Նավալը, շադ գոբիդ, անշընորագալ հընու ինկը ուրինը հազ ընող մաշտմըներ։ Դավիդը էրեվծուց ուր մազլում ըլլուշը հընու լըսեց Ավիգեին դըվաձ խըրադը։ Ա̈դու խատեր ըն յոն դըվավ մեձ սըխալ ընուշըն (1 Սամ. 25։2, 3, 21—25, 32—34)։

7. Ի՞նչ մենկ սորվինկկու Դավիդին օրինագըն (Ժողովող 4։13)։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգայնին։)

⁷ Ի՞նչ մենկ սորվինկկու Դավիդին օրինագըն։ Բա̈լկիտ, վերմը պոն մենկ լավ հասկըննոնկկու գամա̈լ միգա̈լնացը վըրըն ունինկ իշխանուտին։ Ամա ա̈դ սըրընա̈լ մեզի բիդու չա̈ միտկ ընուշ, հընոր մենկ ալլայ կիդինկ հընու գարիկ չունինկ, հընոր մեգը մեզի խըրադ դա։ Հըմա̈լ գարեվոր չա̈, վեվ գուդա խըրադը։ Ետե ա̈դ լավ խըրադա̈, առժա̈ ըն լըսուշ։ (Գաշտըցեկ Ժողովող 4։13։) Ընչաղ մենկ գայնոնկ յոն դալ մեձ սըխալներըն, վերեկնոր գայնոն զարար պերիլ մեզի գամա̈լ միգա̈լնացը։

ՎԵ՞Վ ԳԱՅՆԱ ԴԱԼ ԻՆՁԻ ԼԱՎ ԽԸՐԱԴ

8. Օ՞րի իլլա̈ Իանաֆանը գայնա̈ր դալ Դավիդին լավ խըրադ։

⁸ Ըհըն ա̈լ ինչ մենկ գայնոնկ սորվիլ Դավիդին օրինագըն։ Դավիդը լըսերգու ըն մաշտկացը խըրադնին, վերեկնոր ունեյնը մոդիգ հարաբերուտին Եգովին հեդ։ Ա̈դտի ղաիր, ընու հոմար գարեվորեր, հընոր ըն մաշտիկը, վերեկնոր խըրադ գուդա̈յնը ընու, հասկըննա̈յնը բելըն, վերին հեդ-օր ըն ռաստ էգաձա̈։ Օրինագ, եպոր Դավիդը կուզեր Սաուլին հեդ ա̈լի խաղաղուտին օննուշ, ըն յառդումի կոռաց ընու մոնչուն Իանաֆանին։ Օ՞րի իլլա̈ Իանաֆանը գայնա̈ր Դավիդին դալ բինդ լավ խըրադը։ Քոնի-օր ըն ուներ մոդիգ հարաբերուտին Եգովին հեդ հընու լավ կիդեր ուր հորը Սաուլին (1 Սամ. 20։9—13)։ Ի՞նչպես մենկա̈լ գայնոնկ ընդի օրինագ առնուլ։

9. Վե՞վ գայնա դալ մեզի լավ խըրադ։ Պերեկ օրինագմը (Առակներ 13։20)։

⁹ Ետե մեզի բիդուա̈ խըրադ, խելացի գըլլի խոսուշ ընու հեդ, վեվ ունի մոդիգ հարաբերուտին Եգովին հեդ հընու փոռց ա̈դ հառցը որոշուշի հոմարa։ (Գաշտըցեկ Առակներ 13։20։) Օրինագ, ճահել ախպա̈րմը կուզա̈ լավ գընիգմը կըդնուշ։ Վե՞վ գայնա ընու լավ խըրադմը դալ։ Ա̈դ գայնա ըլլիլ ըն մաշտը բիլա̈, վեյնոր ինկը գարկըվաձ չա̈, ետե ընու խըրադը առըվաձա̈ Աստվաձաշընչըն։ Ամա ետե ախպա̈րը խըրադ ուզա̈ հոկեվոր ուժեղ մաշտ ու գընեչմըն, վերեկնոր ընու լավ կիդին հընու ընտանիկին նես բախտավերին, գերեվնա տա̈, ըներ գայնոն ըմուն խըրադմը դալ, վեյնոր ընու ավելի շադ օկուտ պերա̈գու։

10. Ի՞նչ մենկ օսնողընկ հեդկըշի աբզացնուն։

¹⁰ Ա̈սմունով, մենկ քըննեցակ վեր հադգուտիննին մեզի բիդուին հընու վեվ մեզի գայնա դալ օկուտ պերող խըրադ։ Հիմիա̈լ էգեկ իմընոնկ, օրի գարեվորա̈ հազըր ըլլուշ ընտունուշ խըրադնի հընու բիդուա̈ տա̈ ասուշ միգա̈լնացը, հընոր միր դեղը որոշում ընտունին։

Ի՞ՆՉՊԵՍ ԷՐԵՎԾԸՆԻՄ, ՀԸՆՈՐ ՀԱԶԸՐԻՄ ԸՆՏՈՒՆՈՒՇ ԽԸՐԱԴՆԻ

11, 12. ա) Ի՞նչըն մենկ յոն դըվողընկ։ բ) Ի՞նչ ա̈րավ Ռավաամը, եպոր ընու բիդուեր որոշում ընտունուշ։

¹¹ Բազի մաշտը կիդիս տա̈ մոն կուկա խըրադ, ամա շիդագով, մինչեվ հայծընուշը, ըն ինկը ուր որոշումը ըղաձունի հընու կուզա̈-օր միգա̈լնեկը ասին-օր ըն շիդագա̈։ Ըն չի ուզիլ լըսուշ խըրադնին, վերեկնոր ույմիշ կալ չին ընու որոշաձին հեդ։ Ա̈դմուն մաշտը գայնա մեձ բելի նես ըյնիլ, քոնի-օր ընու հեդ գայնա բադահիլ ըն, ինչ-օր ըղավ Ռավաամ թակավորին հեդ։

¹² Եպոր Սալամոնը մեռավ, ընու դեղը թակավոր ըղավ ընու մոնչը Ռավաամը։ Սալամոնին թակավորաձ սըրըն մաշտիկը ըմըն ինչը ունեյնը, ամա ըներ միտկը գընեյնը տա̈ թակավորը շադ կոռձ ընեց գուդա։ Ըներ էգոն Ռավաամին մոդ հընու աստին-օր քիչմը ղոլայծընա̈ ընեց աշխադանկը։ Ըն աստավ, հընոր մեմը միտկը գընա̈ հընու սողը գուդա ընեց բադասխանը։ Մեմը ըն կընաց իրիցնուն մոդ, վերեկնոր ձառաեյնըգու ուր հորը, հընոր ընեցմըն խըրադ ուզա̈։ Ա̈դ շիդագեր (1 Թագ. 12։2—7)։ Ամա Ռավաամը ընտունեց հեչ ընեց խըրադը։ Օ՞րի ըն ա̈դմուն ա̈րավ։ Բա̈լկիտ, ընու հոմար-օր ըն ուր որոշումը ըղաձուներ հընու ումուդ ուներ տա̈ իրիցնուն որոշումնա̈լ ույմիշ կուկա ընու որոշումին հեդ։ Քոնի-օր ա̈դ ըղավ հեչ, ըն կընաց ուր ընգեյդացը մոդ, վերեկնոր ուր հեդ մեգ դարեցեյնը։ Ընեց դըվաձ խըրադը ուր սըյդովեր։ Ընդի ընեց աստաձը դուր էգավ Ռավաամին (1 Թագ. 12։8—14)։ Ըն աստավ մաշտկացը, ինչ-օր ուր ընգեյդա̈կը աստին։ Վեռչը վեռչով միլլա̈տը գըստըվեցավ հընու ա̈դ օրվոնըն նա̈յրաձ Ռավաամը շադ բելընի ուներ (1 Թագ. 12։16—19)։

13. Ի՞նչպես հասկըննոնկ, հազըրինկ տա̈ մենկ ընտունուշ միգա̈լնացը դըվաձ խըրադնին։

¹³ Ի՞նչ սորվինկկու Ռավաամին օրինագըն։ Եպոր մենկ խըրադ կուզինկ, մենկ հազըր ըլլողընկ ընտունուշ ըն։ Ա̈դ նըշանագա̈գու, հընոր հայծուցաձնուս առաչ մենկ որոշում ընտունող չինկ։ Ի՞նչպես հասկըննոնկ, հազըրինկ տա̈ մենկ ընտունուշ միգա̈լնացը դըվաձ խըրադնին։ Ըհըն ինկեյս մեզի քըննուշի հոմար լավ հառցմը. «Գըլլի՞ տա̈ ըմուն, հընոր ես խըրադ կուզիմ, ամա ընտունիլ չիմ ըն, քոնի-օր ա̈դ խըրադը իմ ուզաձիս բես չա̈»։

14. Ի՞նչի մասին մեզի բիդուա̈ հիշուշ, եպոր մեզի խըրադ գուդոն։ Պերեկ օրինագմը։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

¹⁴ Աշինկ իսմուն օրինագմը։ Մեգ ախպորմը գասին-օր կուզին դըվուշ լավ աշխադանկմը։ Մինչեվ ա̈դ աշխադանկը ընտունուշը, ըն գեշտա իրիցին մոդ, հընոր խըրադ ուզա̈։ Ախպա̈րը բադմա̈գու, հընոր ներ աշխադանկը ընտունվինա ընու բիդվընագու էրգըն ժամանագով էշտուշ ուրիշ քաղակնի։ Իրիցը հիշեծընա̈գու ախպորը, ինչ Աստվաձաշընչին կըրվաձա̈ ա̈դու մասին։ Հուն գաստըվի, հընոր դըղամաշտուն հոմար ըմընա գարեվոր կոռձը՝ ընտանիկին հոկեվոր գարիկնուն մասին միտկ ընուշնա̈ (Եփես. 6։4; 1 Տիմոթ. 5։8)։ Ախպա̈րը չի ընտունիլ իրիցին դըվաձ խըրադը հընու գեշտա միգա̈լ քուրեյդացը հընու ախպըյդացը մոդ խըրադ ուզուշ, մինչեվ-օր ընեցմըն մեգը ասա̈ ըն, ինչ-օր ինկը կուզա̈ լըսուշ։ Ա̈դ ախպա̈րը սաի հազըրա̈ տա̈ խըրադ ընտունուշ, չա̈նա ըն բեդ գընա̈, հընոր մեգը ասա̈-օր ընու որոշումը շիդագա̈։ Մեզի բիդուա̈ հիշուշ, հընոր միր սիդը շադ կեյշա̈ (Երեմ. 17։9)։ Գայնա ըլլիլ ըմուն, հընոր մեզի դուր կալ չի խըրադը։ Ամա, բա̈լկիտ, ա̈դ ըն խըրադնա̈, վեյնոր մեզի բինդ շադը բիդուա̈։

ԲԻԴՈՒ՞Ա̈ ՏԱ̈ ԱՍՈՒՇ ՄԻԳԱ̈ԼՆԱՑԸ, ՀԸՆՈՐ ԻՄ ԴԵՂԸՍ ՈՐՈՇՈՒՄ ԸՆՏՈՒՆԻՆ

15. Ի՞նչ մեզի չի գարելի ընուշ հընու օ՞րի։

¹⁵ Եգովըն բեդ գընա̈, հընոր ըմըն մեգըս ինկը որոշում ընտունողա̈ (Գաղ. 6։4, 5)։ Եպոր մենկ գոննոնկ հառցմը, խելացի գըլլի քըրկըրուշ, ինչ ա̈դու մասին գաստըվի Աստվաձաշընչին հընու խըրադ ուզուշ հոկեվոր ուժեղ քուրեյդացմըն հընու ախպըյդացմըն։ Մեզի բիդուա̈ զգուշ ըլլուշ հընու չասուշ միգա̈լնացը, հընոր ըներ միր դեղը որոշում ընտունին։ Ի՞նչպես ա̈դ գայնա ըլլիլ։ Վերմը քա̈սա̈ հայծընինգու քուրեյդացը հընու ախպըյդացը. «Տուն իմ դեղըս ըլլեյդնա, ի՞նչ գընեյդ»։ Միգա̈լնեկնա̈լ ուրիշ դեսագ գընին։ Ըներ չին ուզիլ խորգըն միտկ ընուշ հընու անջա գընին ըն, ինչ-օր միգա̈լնեկը գընին։

16. Ի՞նչ որոշում ընողեյնը Կարինֆ աբռող խրիստիաննին իդըլնուն ղուրբոն պերվաձ մըսին հեդ գաբվաձ, հընու վե՞վ որոշողեր, գարելիա̈ ընեց ուդուշ ա̈դ միսը տա̈ չա̈ (1 Կորնթացիներ 8։7; 10։25, 26)։

¹⁶ Էգեկ դեղափոխվինկ մ. թ. առաչին դարը, Կարինֆ քաղակը։ Հուն գինող ըմըն մեգ խրիստիանինին բիդուեր որոշուշ, ուդողա̈ իդըլնուն ղուրբոն դըվվըվաձ միսը տա̈ չա̈։ Պավելը կըրեց հուն աբռող խրիստիաննուն. «Մենկ կիդինկ-օր, իդըլը ինչիգ չա̈ հընու գա սադա̈ մեգ Աստվաձմը» (1 Կորնթ. 8։4)։ Վերմը խրիստիաննին հանգիստմը կընեյնը հընու գուդեյնը ա̈դմուն միսը։ Միգա̈լնացը խիղջը չեր թողուլ ա̈դ ընուշ։ (Գաշտըցեկ 1 Կորնթացիներ 8։7; 10։25, 26։) Ըմըն մեգ խրիստիանինը ա̈դ հառցը ինկը որոշողեր։ Պավելը չեր ուզիլ, հընոր Կարինֆ գինող խրիստիաննին միգա̈լնացը դեղը որոշում ընտունին։ Հըմա̈լ ըն չեր ուզիլ, հընոր ըներ, միգա̈լնացը վըրըն աշելով, որոշում ընտունին։ Քոնի-օր «ըմըն մեգըս ուր դեղը բադասխան դըվողա̈ Աստըձուն» (Հռոմ. 14։10—12)։

17. Ի՞նչ գայնա ըլլիլ, ետե մենկ միգա̈լնացը վըրըն աշելով որոշում ընտունինկ։ Պերեկ օրինագմը։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգայնին։)

¹⁷ Գա՞յնա տա̈ ա̈կընսա̈լ ա̈դմուն բադահիլ։ Հա։ Օրինագ, ըմըն մեգ խրիստիանինը ինկը որոշողա̈ ըրազիա̈ տա̈, հընոր ընու բետկըծընուշի հոմար պոնեծընին արունին ֆռակցիընինb։ Բա̈լկիտ ընկանա̈լ ղոլայ չա̈ ա̈դ որոշումը ընուշ, ամա գարեվորա̈ ա̈մա̈ղ ընուշ հասկըննուշ, վեր որոշումը շիդագ գըլլի։ Ընու հոմար-օր մենկ ինկեյս որոշողընկ միր առոխչուտինին հեդ գաբվաձ հառցերը (Հռոմ. 14։4)։ Ետե մենկ, միգա̈լնացը վըրըն աշելով, որոշում գընինկ, մենկ խելացի մաշտ չինկ ըլլիլ։ Հընու հագառագը, ետե մենկ ինկեյս որոշում ընտունինկ հընու մոն կոնկ այչեվուտին Աստվաձաշընչին նեսըն, մենկ ա̈լ շադ կիդուտին գոննոնկ հընու խելացի մաշտ գըլլինկ (Եբր. 5։14)։ Ամա ի՞նչ բիդուա̈ ընուշ, ետե խրիստիանինը խերը քըրկըրաձունի ուր հառցը, ամա ա̈լիա̈լ չի հասկըննալ, ինչպես պոնեծընուշ Աստվաձաշընչին պրինցիպնին ուր դըրուտինին նես։ Ա̈դ սըրըն ընու բիդուա̈ յառդում ուզուշ ընդի, վեվ հոկեվոր ուժեղա̈։

ՄԻԿ ՎԱԶ ՕՍՆԻԼ ԽԸՐԱԴ ՈՒԶՈՒՇ

18. Ի՞նչպես Եգովըն միտկը գընա̈ միր մասին։

¹⁸ Եգովըն կուզա̈, հընոր ըմըն մեգը ուր որոշումը ընտունա̈։ Ա̈դով ըն գերեվծընա̈, հընոր գիվընմիշ գըլլի միր վըրըն։ Ըն մեզի պաշխաձունի ուր Խոսկը, Աստվաձաշունչը։ Հըմա̈լ ըն դըվաձունի մեզի խելացի ընգեր, վերեկնոր յառդում գընին մեզի հասկըննուշ Աստվաձաշընչին պրինցիպնին։ Ինչպես դեսնունկկու, Եգովըն, միր Հա̈րը, հազ ընուշով միտկը գընա̈ միր մասին (Առակ. 3։21—23)։ Ի՞նչպես մենկ գայնոնկ էրեվծընիլ ընու միր շընորագալ ըլլուշը։

19. Ի՞նչով մենկ գայնոնկ ուրախծընիլ Եգովին։

¹⁹ Միտկ ա̈րեկ իսմուն օրինագիմը վըրըն։ Ձընողնին գուրախնոն դեսնելով, ինչպես ընեց դըղա̈կը մեձընոնգու, տառնոնգու խելացի, ձառաինգու Աստըձուն հընու ընեց դուր կուկա յառդում ընուշ միգա̈լնացը։ Ա̈դմունա̈լ Եգովըն գուրախնա, դեսնելով, ինչպես մենկ հոկեվոր մեձընոնկկու։ Ընու դուր կուկա, եպոր մենկ միգա̈լնացմըն խըրադ կուզինկ հընու գընտունինկ որոշումնի, վերեկնոր գերեվծընին հընոր մենկ հազ գընինկ ընու։