Инчи масин һишергу Исус Навины?
ЕГОВЫН астав: «Им дзар̄ӓс Маисейы мер̄ав. Һими тун Израил азгин һед онҵи Иар̄дан кеды һыну кына ын хеҳы, вейнор ес ҵези гудом» (Иисус Навин 1:2). Инч зор кор̄дзи ар̄ач гойнадзер Исус Навины. Ын модиг 40 дари Маисейин дзар̄ынер, ыну яр̄думджинер. Ама һими ур диречы деҳы, ын доноҳер Хоск дыввывадз хеҳы израилцец, верекнор шад инадейны.
Епор Исус Навины миткы гынер, инч ыну бидуӓ ынуш, бӓлкит ыну миды кыйнейны ур онҵуцадз зорутиннин. Ын, инч-ор һишергу Исус Навины, ыну һомар медз яр̄думер. Һымӓл ӓд гайна яр̄дум ынил һимигвон христианнун.
Дзар̄а ыллушын минчев панагин медзы ыллушы
Исус Навины һӓлбӓт һишергу ур дзар̄а ыллушы Египтин (Исход 1:13, 14; 2:23). Менк гайнонк садӓ баткераҵынил, инч ыну кылхын онцадзӓ ӓд сырын, қони-ор Аствадзашынчин нес ӓду масин инчиг кырвадз чӓ. Геревна тӓ ӓд жаманаг Исус Навины ҵер̄к перав газмагерпуши лав ынтунагутин. Соҳнӓл бӓлкит яр̄дум ӓрав, һынор еврейнин һыну уриш азгӓ маштик газмагерпвадз гинӓ тус эллин Египтын (Исход 12:38).
Исус Навины Ефремин цеҳынер. Ыну бабы, Елишамы, ур цеҳин медзнер һыну геревна тӓ унер 108 100 зинвор. Ӓд Израилин панагин маснер, верин несы мыднейныгу 3 цеҳ (Числа 1:4, 10, 16; 2:18—24; 1 Летопись 7:20, 26, 27). Египтын эладзнун еткы шад чонцадз, һар̄цагвеҵон амаликитяннин. Израилцец баштпануши һомар Маисейы нышанагец Исус Навинин (Исход 17:8, 9а). Ама ори ыну, воч тӓ ыну бабун гам һоры? Мег кыркимы гастыви: «Маисейы геревна тӓ ворошец, һынор бинд лавы, вев гайна ындр̄ил зинвор һыну гыр̄ив донил ынец, ӓд Исус Навиннӓ. Ори? Ыну һомар-ор ын Ефремин цеҳин медзнер, вейнор медз аздецутин унер. Исусин вырын гивынмиш гыллейны һыну кидейны инчпес лав газмагерпуши ынтунагутин онноҳ машт».
Нышанагвадзын еткы, Исус Навины аллай ӓрав ымун, инчпес-ор Маисейы ыну ҭӓмбӓ ыҳадзунер. Израилцик гыр̄ви ԥор̄ц чунейны. Ама Исус Навины һамозвадзер, һынор Аствадз яр̄дум гынӓ ынец. Ынди, епор Маисейы астав: «Экуц ес гойнимгу сыр̄тин вырын, ҵер̄кисӓл гылли искаган Астыдзун пиры», Исусин һомар ӓд һерикер. Ын һӓлбӓт һишергу, инчпес Еговын ҷайтец египтаҵец, ын сырвон ымына ужеҳ панагы. Етки оры Маисейы ҵер̄вин вир ӓрав һыну минчев аревин мӓр мыднушы инчеҵуц һеч. Израилтяннин вераҵуцин амаликитяннун охчуг панагы. Ӓдти еткы Еговын Маисейин ҭӓмбӓ ӓрав кыруш ӓд депкин масин, һыну асуш Исусин: «Ес вераҵыноҳым амаликитяннун, ынец масин ӓл увек һишоҳ чӓ» (Исход 17:9б—14). Еговын ымунӓл ымун ыноҳер ур астадзы.
Маисейин дзар̄аёҳы
Гыр̄ивы амаликитяннун һед ӓл шад модгыҵуц Исус Навинин һыну Маисейин. Исус Навинин һомар медз бадивер модиг 40 дари ыллуш Маисейин ымына модиг яр̄думджин, гам «дзар̄аёҳы» (Числа 11:28).
Ӓд аллай Исус Навинин бадив перергу, ама ынканӓл ҳолай чер. Оринаг, епор Маисейы, Аар̄оны, Аар̄онин мончеры һыну израилтяннун несын 70 ириц элон Синай сыр̄ты һыну десон Еговин ԥар̄кы, Исус Навиннӓл ынец һеднер. Ыллелов Маисейин дзар̄аёҳы, Исусы ыну һед ӓл вир пайсыцав. Геревна тӓ ын һер̄вонц сейры гынер, инчпес Маисейы мыдав мыр̄ӓлин нес, Еговин һед хосуши дей. Һедақыркирӓ, һынор Исусы 40 ор һыну 40 кишер сыр̄тин вырын бед гынер Маисейин. Епор Маисейы қарӓ дахтагнин ҵер̄кин гишнер сыр̄тын, Исус Навины ыну һеднер (Исход 24:1, 2, 9—18; 32:15—17).
Һедо израилтяннин мехки нес ынгон, ынер нӓйрецин дзундр̄ ынуш алтунӓ ԥуджигин. Ама Исус Навины һавадаример Астыдзун. Ӓд депкын соҳы ын шарунагец дзар̄аюш Маисейин мегдеҳвуши палаткин, вейнор лагерын туснер. Ындех Еговын Маисейин һед хосергу тем тимац. Ама епор Маисейы ед кукӓр лагеры, «Исус Навины һер̄ынал чер палаткин модын», бӓлкит һедевуши һомар, һынор макур чыллоҳ израилтяннин мыднун һеч палаткын. Гайнонк баткераҵынил, инчкан һавадарим Исус Навины верапервергу ӓд кор̄дзин (Исход 33:7, 11).
Иосиф Флавиин асушов, Маисейы 35 дарвов медзер Исус Навинын. Ынец ынгерутины шад ужеҳҵуц Исусин һаваткы. Кыркимы нес гастыви, һынор Маисейы һыну Исусы ынгерутин гынейны инчпес «вар̄жабед у ашагер̄т, гянки ԥор̄ц онноҳ һыну ҷаһел». Ӓду хатер Исусы тар̄цав ымун машт, «вум вырын гарелиер гивынмиш ыллуш». Ӓкынсвон оры Маисейин бес пр̄ар̄ок чика. Ама Еговин дзар̄аёҳнун нес гон дариков қур һыну ахпӓр, вум гянки ԥор̄цы һыну һаваткы гужеҳҵынин һыну сид гудон мези. Ҭонг һашвекку тӓ тунк ынец? Ӓмӓҳ гынек тӓ ынец һед ынгерутин ынуш?
Р̄азветчиг ыллушы
Израилин норын дыввывадзер оренкы, епор Исус Навинин гянкин гаревор депкмы бадаһецав. Ыну ындр̄ецин Ефремин цеҳын Хоск дыввывадз хеҳы ашуши һомар. Ӓд һишвадз депкӓ. 12 р̄азветчигнин аллайкы ырази ыҳон, һынор хеҳы, вейнор Аствадз хоск дывадзунер, искабес-ор лавӓ, һун «гат у меҳры лыхагу». Ама 10 р̄азветчигнин ҭул һаватк эревҵуцин һыну вахецин, һынор чайноҳын һетты ынил ындеху абр̄оҳ миллӓтин. Садӓ Исус Навины һыну Халевы сид гудӓйны миллӓтин, һынор вахин һеч, һыну Астыдзун кар̄шу эллин һеч. Ынер һамозвадзейны, һынор Еговын ымунӓл ымун ынец яр̄дум гынӓ. Миллӓтин ӓд дур эгав һеч, ынер узецин қаров споннуш Исусин у Халевин. Ама Еговын хар̄ывецав, эревҵынелов ур ԥар̄кы. Израилцец һаватк чоннушнун һомар Аствадз астав, һынор ынецмын һич мегы, вев 20 дарегонын вирӓ, мыдноҳ чӓ Хоск дыввывадз хеҳы, анапатинӓл мер̄ноҳӓ. Саҳ мынцин садӓ Исус Навины, Халевы һыну левитнин (Числа 12:16—13:15, 13:24—28; 14:6—10, 26—30).
Аллай израилтяннин десадзунейны Еговин ужы Египет. Ама ори Исус Навины һавдӓргу, һынор Аствадз ынец яр̄дум ыноҳӓ, ама шадеры чейны һавдал? Исус Навины мыдин бӓһадзунер аллай, инч-ор Еговын хоск дывадзунер ынуш һыну инч ын ыҳадзунер, һыну херы миткы гынер ӓду масин. Шад дари еткы ын гайнӓр асил, һынор «Егова Астыдзун хоск дывадзын һич инчиг ыр̄онц гадарвуши мынац һеч. Аллай ыҳав» (Иисус Навин 23:14). Инчпес деснункку, Исус Навины һавдӓргу, һынор Еговын аллай, инч-ор хоск дывадзуни ынуш ыллеликин, ымунӓл ымун ыноҳӓ (Евреям 11:6). Исусин оринагы дир̄тмоҳӓ ымын мегис митк ынуш исмун һар̄церун вырын: инч гарелиӓ асуш им масис? Аствадзашунчы херы қыркырушис хатер һамозвадзим тӓ ес, һынор Еговин хоск дывадзин гарелиӓ гивынмиш ыллуш? Һавдомгу тӓ ес, һынор Аствадз гайна индзи баштпанил медз неҳутинин сырын?
Исус Навины унер ужеҳ һаватк һыну вахил чер асуш ыну масин, инчин һавдӓргу. Садӓ ын Халевин һед ыҳон Еговин ҭарафы, чашадз-ор аллайкы кузейны ынец қаров споннуш. Инч тун гызгӓйд, ынец деҳы ыллейдна? Вахыцадз гыллейд тӓ? Исус Навины вахец һеч. Ын һыну Халевы қадж гинӓ гасейны ыну масин, инчин һавдӓйныгу. Гайна ымун ыллил-ор мезиӓл бидвына ынец бес қадж ыллуш Еговин һавадарим мынуши дей.
Р̄азветчигнун һед бадаһадз депкын еткы, Маисейы ԥохец Исус Навинин онуны. Ыну ар̄ачвон онуны О́сияер, вейнор нышанагергу «халысуш». Маисейы Осиин онунин авелҵуц Астыдзун онунын масмы, һыну онуны ыҳав Исус, вейнор нышанагӓгу «Еговынӓ халысоҳы». Ӓд онуны ԥес келлӓ Септуагинтин нес, ама еврейски лизвов ӓд онуны гаштыцвигу Иегошуа гам Иешуа (Числа 13:8, 16). Исус Навинин һомар медз бадивер ӓдҵой онун оннуш. Ын қадж гинӓ гасер, һынор халысоҳы — Еговынӓ. Исусин онуны ԥохушов Маисейы эревҵуц ыну қадж ыллушы. Һымӓл ӓд онуны уймиш кукӓр ын кор̄дзин, вейнор Исусы ыноҳер, ын мыдҵыноҳер израилтяннун нер серунды Хоск дыввывадз хеҳы.
Израилтяннин 40 дари анапатин нын-нӓс гештӓйны. Ӓд жаманаг ынец һӓреры ирар эдвонц мер̄он. Инч гынер ӓд жаманаг Исус Навины, менк чидинк, ама гайнонк һамозвадз ыллил, һынор ын шад пон сорвецав ын жаманаг бадаһадз депкерын. Ын десадз гылли, инчпес Аствадз баджец ԥунд һоноҳнун: Карейин, Дафанин, Авир̄амин һыну ынец ҭарафы ыллоҳнун. Һымӓл Исусы десадзунер, инчпес Еговын вераҵуц Ваалин дзундр̄ы ыноҳнун. Һыну Исусин сиды шад цавецав, епор имац, һынор Маисейы мыдноҳ чӓ хоск дыввывадз хеҳы, ыну һомар-ор ԥар̄к дывав һеч Еговин Мерива ҷырерун мод (Числа 16:1—50; 20:9—13; 25:1—9).
Маисейин деҳы ыллушы
Ур мер̄нушын ар̄ач Маисейы узец, һынор Аствадз ыну деҳы маштмы нышанагӓ израилцец ар̄ач донуши һомар. Инч ӓрав Еговын? Ын ҭӓмбӓ ӓрав, һынор нышанагин Исус Навинин. Израилцец бидуер ыну лысуш. Еговын деснергу Исус Навинин һаваткы һыну ынтунагутиннин. Ыну бес ӓд кор̄дзин уймиш эгоҳ машт израилцец нес чикӓр (Числа 27:15—20). Ама Маисейы кидер, һынор Исусы шад зорутини һед р̄аст эгоҳӓ, ындиӓл ыну сид дывав аселов: «Қадж ыҳи һыну ужеҳ! Еговын қу һедыд гылли» (Второзаконие 31:7, 8).
Аствадз инкы ӓдмун хоскеров сид дывав Исусин һыну авелҵуц: «Һедевӓ аллай Оренкы, вейнор қези дывав им дзар̄ӓс, Маисейы. Ӓдти ён эштал ми, нӓ ачиг, нӓ солах, һынор аллай, инч-ор ынис, хелаци ылли. Оренкин ӓс киркы қезмын һер̄ына һечтоҳ. Гашта ын цадзы ҵынов зор у кишер, һынор деҳы деҳин ынис аллай, инч-ор несы кырвадзӓ. Ынчаҳ тун һаджоҳутин гоннас һыну хелаци гыллис. Ес қези ҭӓмбӓ ӓри: „Ыҳи қадж һыну шад ужеҳ“. Ми вахил һыну ми аһыр̄ил, ыну һомар-ор қу Аствадзыд Еговын һедыд гылли, нерӓл тун эштас һеч» (Иисус Навин 1:7—9).
Ӓд хоскерын еткы, гайнӓр тӓ Исус Навины һамозвадз чыллил, һынор Ханаан хеҳы ар̄ывоҳӓ? Ханаан хоҳун һар̄цы ворошвадзер. Һӓлбӓт-ор зорутинни ыллоҳейны. Оринаг, ынец бидуер оснуш Иар̄дан кеды, епор ыну ҷыреры шад пайсыцадзейны. Ама Еговын инкы астав: «Онҵи Иар̄дан кеды». Гайнӓр тӓ ӓду инчимы хангарил? (Иисус Навин 1:2).
Исус Навины ымын сыра һишергу, инҵой Еговын ӓрав аллай ур хоск дывадзы, һынор Ерихоны ар̄ывоҳер, душмоннин вераҵывоҳейны һыну хеҳы ԥай ыллывоҳер. Мер̄нушын ар̄ач, Исус Навины жоҳвец израилтяннун һыну һишеҵуц, инчпес Аствадз ынец һед верапервергу, һыну дир̄тмец дзар̄аюш ыну һоков у сыйдов. Ӓдти еткы израилцик мемӓл хоск дывин Еговин, һынор һавадарим ыллоҳын ыну. Ынец дей Исусы лав оринагер. «Израил азгы дзар̄аергу Еговин аллай ын ореры инч саҳер Исус Навины» (Иисус Навин 24:16, 31).
Исус Навины шад лав оринагӓ һимигвон христианнун һомар, верекнор р̄аст кукон дарпер ԥор̄цутини һед. Мезиӓл ымунӓл ымун бидуӓ мир ԥор̄цутиннун ар̄ачы ар̄нуш, һынор дур конк Еговин һыну деснунк ыну ор̄тнутиннин. Исус Навины һаджоҳутин онныцав ужеҳ һаваткин хатер. Һӓлбӓт менк десадз чунинк Астыдзун ыҳадз медз кор̄дзеры, верекнор Исус Навины десадзунер. Ама менк һавдонкку, қони-ор Иисус Навин киркы кырадзуни Исусы инкы, вейнор ур ачкеров аллай десадзуни. Менкӓл Исусин бес ымын ор гаштонк һыну ӓмӓҳ ынинкна мир гянкин нес понеҵынуш Астыдзун хоскы, хелаци гыллинк һыну һаджоҳутини һаснинкку.
Ыҳадзӓ тӓ ымун, һынор қези неҳвеҵуцадзуни Еговин дзар̄аёҳнун мегы? Ыҳадзӓна, һишӓ Исус Навинин, вейнор ур һаватк чонноҳ ахпыйдацы эресын 40 дари гойсуц анапатин, чашадз-ор инкы һавадаример Астыдзун. Бази қези зор гылли тӓ баштпануш қу һаваткыд? Һишӓ Исус Навинин у Халевин, верекнор уринц һаваткин һыну лысуг ыллушнун һомар ар̄ин һырашали пашхиш. Исус Навины һавдӓргу, һынор Еговын аллай ур хоск дывадзы гынӓ. Мезиӓл бидуӓ ӓдмун һаватк оннуш (Иисус Навин 23:14).
[Ныгары]
Исус Навины һыну Халевы һамозвадзейны, һынор Еговин ужеҳӓ
[Ныгары]
Маисейин һед ынгерутины ужеҳҵуц Исус Навинин һаваткы
[Ныгары]
Исус Навины дир̄тмергу миллӓтин ыллуш һавадарим Еговин