MADARAL KARI I PLANETA TAM?

MENUM NGA DANUM

IMPOSIBLE nga mattolay ittam ta planeta tam nu awan tu danum, mas ngana yari menum nga danum. I kurug, kakawagan na ngamin nga matolay nga pinaratu i danum. Maggafu ta weg, bannag, anna ta karuan paga nga danum ta davvun i inu-inumattam anna na ayam ira anna i usu-usattam para ta mula tam ira.

I Mamappeligro ta Menum nga Danum

Napannu tu danum i planeta tam. Ngem segun ta World Meteorological Organization, “0.5% laman na danum ta planeta tam i awayya tam nga usan anna inuman.” Maski nu gitta na balabaddi yatun, makalanno ngana yatun tapenu masustini i inango ira ta planeta nga Davvun. Ngem megafu ta umara-aru nga pakawagan anna panguli-uli na klima, aru ta danum tam i sisinu nga makontamina onu momofu ngana. Tinantia na eksperto ira nga ta unag na 30 nga dagun, makkurang ngana saw i danum nga inuman na five billion nga totolay.

Nadisenio i Planeta Tam nga Ari tu Madaral

Egga ira i natural nga proseso ta planeta tam nga manuffun tapenu ari nga mofu i danum. Madduruffun gapa i davvun, i ayam anna mula ta danum, anna i andag na bilag tapenu mapakarenuan i danum. Danaw i karuan nga ebidensia nga mamakurug nga ari nga madaral i planeta tam.

Napakurug ngana nga kayang-kaya na davvun nga pakarenuan i kontaminadu nga danum. Egga gapa ira i klase na mula nga makalsa tu nitrogen, phosphorus, anna pesticide nga egga ta danum.
Egga ira i nadiskubre na sientista ira tu natural ira nga proseso ta planeta tam nga mappakarenu ta maritta nga danum. Angngarigan na, passirinan na umaga-agi nga danum i ritta ira tapus kanan yatun na bakteria ira.
Mawayya na asisi anna beldat onu tahong nga mala ta bannag nga alsan i delikadu ira nga kemikal ta danum ta piga laman nga aggaw—posible paga lagu nga mas malalaki ira anne ta planta ira nga mappakarenu tu danum.
Ari nga momofu i danum ta planeta tam megafu ta makagi nga water cycle. Yatun nga siklo, anna i karuan paga nga natural nga proseso, i makagafu tapenu ari nga mofu anna ari nga makalawan i danum ta atmosfera tam.

AMMUM KARI?

Mawayya na Davvun nga Taran i Danum

Napakurug nga makalsa i davvun tu metal, makalason ira nga kemikal, mavunno nga basura, anna ritta ira ta danum nga tullo tatun. Oras tu makadde i danum ta unu-unag nga parte na davvun, awayya ngana yatun nga inuman.

Pisikal nga Panara

Kagitta na strainer i daga anna batu nga manara ta ritta ira.

Biological nga Panara

Mawayya na bakteria ira ta davvun nga alsan i substance ira nga makalason ta totolay. Mawayya paga lagu na karuan nga bakteria nga passinan i carbon dioxide anna danum nga egga ta makalason nga langis.

Kemikal nga Panara

Nu egga i baddi nga electric charge na davvun, dikke tatun i makalason ira nga kemikal nga opposite i charge na. Angngarigan na, malsa na pila nga negative i charge na i delikadu nga ammonium nga positive i charge na nga nekivu ta danum.

I Solusion na Totolay

Letratu ira: 1. Pakappian na lalaki i manuru nga langis ta takena. Nangipay yayya tu panurukan na langis. 2. Niyangay na lalaki i awan tu lugan na nga container ira na kemikal ta recycling center tapenu ari tu kokkomforme i ketabbokan na. — Nu pakappiattam i takay tam nga egga i manuru nga langis na anna nu fustu i pangitabbokattam ta delikadu ira nga kemikal, maprotektattam i paggafuanan na danum nga inu-inumattam

Irekomenda na eksperto ira nga immugurattam i pangusa tu danum tapenu awan tu makakenga. Tapenu ari kuruga nga makontamina i danum tam, kagiadda nga mawag nga pakappiattam i takay tam nu egga i manuru nga langis na anna ari ittam nakuan mangi-flush tu medisina ta kasilyas onu mangivuru tu delikadu nga kemikal ta lababo.

Nakadiskubre i engineer ira tu bagu ira nga metodo nga makalsa ta asin ta bebay tapenu umaru i menum nga danum.

Ngem aru paga i mawag nga makua. I kurug, magastu yatun nga metodo anna aru nga enerhia i kawagan na. Ta report ta 2021 meyannung ta papprotekta ta menum nga danum, kinagi na tadday nga source na United Nations: “Mawag nga madoble i pappursigi nga kukukuattam ta interu mundo.”

Ari tu Madaral i Planeta Tam—I Kagian na Biblia

“Unnugan [na Dios] pa-utun i turu na danum; mabbuu yatun tu kunam anna mabbalin tu urang; ivuru yatun na kunam; anna moranan i ngamin nga totolay.”—Job 36:26-28.

Nagangngua i Dios tu natural ira nga siklo tapenu maprotektan i danum ta planeta tam.—Eclesiastes 1:7.

Nonoppammu: Nu nagangngua lagu i Namaratu tu proseso ira tapenu mapakarenuan i danum, ari kari nga mawayya na gapa anna kakayà na nga solban i problema ira nga resulta na kiningngua na totolay? Innammu i artikulo nga “Nipromesa na Dios nga Ari tu Madaral i Planeta Tam,” ta pahina 15.