“Guaguapa Ka nga Babay”

AGGA-TADDAG si Sara ta tangnga na baleda tapus i-innanna i pallevu. Nonopan i tadday nga babay nga taga Middle East nga kakkasta i mata-matana. Masingan kari ta matana i daddam? Nu wan, malippawa tam yatun. Aru ngana i nesimmu taw nga balay. Magayaya yaya anna i meddu nga atawana nga si Abraham nga naddian taw tu nabayag.a Komportable ira dua nga makkavulu taw.

Naddian ira ta Ur, mariku nga siudad nga aru i gumappadday anna mallaku. Yari tu siguradu nga aru i pakkukuada. Ngem kani Sara, yaw nga balay ay ari laman tu basta pangipappannanna tu pakkukuana ira. Aru i nappasadda taw na atawana tu pagayaya anna problema. Taw ira nga namikkaru nakimallo ta ideddukadda nga Dios, si Jehova. Aru i rason nu ngatta kakayà ni Sara yaw nga lugar.

Ngem sigga-paran lagapa si Sara nga panawan yatun nga lugar. Maski nu 60 anios ngana yaya, umay yaya ta lugar nga arianna ammu anna mattolay yaya ta ziga anna peligro, nga arianna ngana iddanaman i manoli. Anni i rason nu ngatta dakal i manguli ta pattolena? Anna anni i magigiammu tam ta pangurugna?

“PANAWAM-MU I . . . ILIM”

Posible tu ziminakal si Sara ta Ur. Nadaral ngana sangawe yatun nga siudad. Ngem ta tiempo ni Sara, aru nga bapor i maddalan ta danum anna kanal na Bannag Eufrates tapenu mallaku taw nga progresibo nga siudad. Napannu tu totolay i dalan ira na Ur, maddarafung i bapor ira ta pantalan, anna kitakkaru i magatang. Nonopan nga ziminakal si Sara ta kunnatun nga siudad, nga ammammuna i totolay. Siguradu nga ammammuda gapa yaya, megafu ta guaguapa yaya nga babay. Dakal gapa i familiada tatun nga lugar.

Kilala si Sara ta Biblia megafu ta dakal nga pangurugna​—ngem ari tu pangurug ta dios na vulan nga dayarayawadda ta Ur, nga egga dakal nga torre natun nga dios ta siudad. Ngem i kurug nga Dios, si Jehova, i zinayaw ni Sara. Ari nakagi ta Biblia nu kunnasi yaya napeggan tu kunnatun nga pangurug. Egga tiempo nga maddayarayaw bi ta idolo i yamana. Maski nu kunnatun, nakitawa lagapa yaya kani Abraham, nga mafulu ragun i pakkakana sa.b (Genesis 17:17) Turi kua, nakilala si Abraham nga “yama na ngamin nga mangurug ta Dios.” (Roma 4:11) Makkavulu ira nga nagangngua tu makasta anna maladda nga pagatawa, nga egga respeto, makasta nga komunikasion, anna pakka-uffun ta tiempo ira na problema. Ngem mas nakilala i pagatawada megafu ta ayada ta Dios.

Kuruga ideddukan ni Sara i atawana, anna nabbalay ira kavulu i kafamiliada ta Ur. Ari nabbayag, neparubang ira ta problema. Kagian na Biblia nga si Sara ay “baug; awan tu anana.” (Genesis 11:30) Tatun nga kultura anna tiempo, talaga mariga i situasion ni Sara. Ngem sigga-matalo lagapa si Sara ta Diosna anna ta atawana. Nabbalin tu kagitta na anada i ulila nga kanakadda nga si Lot. Normal i pattoleda​—adde ta tadday aggaw nga nanguli i ngamin.

Firmi ayaya ni Abraham turi minaranni kani Sara. Arianna makapangurug ta nesimmu. Nakiyuvovug sa i Dios nga dayarayawadda​—nga nappasingan paga sa gukaban na anghel! Nonopan si Sara, nga nakadulang i makakkasta nga matana ta atawana, nga maggudu-gudu nga nakkiavu: “Anni kinagina nikaw? Fabor bi tu kagiammu niakan!” Posible nga nagitubang labbi si Abraham tapenu nonopan i kagianna; tapus kinagina sa i kinagi ni Jehova: “Panawam-mu i familiam tuange ta ilim anna umay ka ta lugar nga ipasingak-ku noka nikaw.” (Kingngua 7:2, 3) Kabalin natun, pinanonoda tu mapia i annungan nga niyawa ni Jehova nira. Panawadda i makasta anna komportable nga pattoleda, tapus mattolay ira bilang dayu! Anni tamma i kuan ni Sara? Siguradu nga agga-sinnan yaya tu mapia ni Abraham. Sigga-paran kari yaya nga suportan i atawana ta kunnatun kadakal nga panguli ta pattoleda?

Awayyana nga ari gapa tu kunnatun i situasiottam nga gitta ni Sara. Baka nonopattam, ‘Ari gapa vuluvuga nikiddaw na Dios niakan onu ta atawà i kunnatun!’ Ngem ari kari tu para-parehu i pappiliattam? Mattolay ittam ta materialistiko nga mundo, nga posible nga manenta nittam nga pagolluan i komportable nga pattolay, material nga pakkukua, onu i seguridad tam. Ngem ipagaram nittam na Biblia nga tanakuan i piliattam​—pagolluattam i espiritual ira nga gannug, tapenu mapagayaya tam i Dios, ari tu i baggi tam. (Mateo 6:33) Durante nga pannonopattam tu mapia i kingngua ni Sara, iyavu ta baggi tam, ‘Anni i piliakku ta pattolè?’

‘PINANAWADDA GAFU I DAVVUN’

Ta pagimpake ni Sara, narigatan yaya mappili nu anni i mevulu anna mabattang nga gamit. Arianna awayya mangivulu tu darakal nga gamit nga ari makkasya ta takay nga guggunan na asno anna kamelio, gamit nga ari praktikal para ta magala-ali. Siguradu nga aru nga gamitda i melaku onu meyawa. Mawawan gapa ngana i kombiniente nga pattolay ta siudad​—i malogon nga paggangay ta palengke onu pallakuan ira tapenu gumatang tu vuku-vukal, karne, frutas, sinnun, anna tanakuan paga nga kawagan.

Posible nga mas mariga kani Sara nga panawan i balena. Nu kagitta yatun na babalay nga nadiskubre na arkeologo ira ta Ur, mawawan ni Sara i talaga komportable nga pattolay. Maturu tu dose i kuarto na karuan tatun nga balay anna egga marenu nga danum anna sarilida nga grifo. Maski i simple ira nga balay ay maladda i atona, libag, anna mekandadu tu mapia. Kunnatun kari gapa i proteksion nga meyawa na tolda kontra ta makkoko ira? Onu ta leon, leopardo, oso, anna lobo ira​—nga gagangay ta lugar ta Biblia tatun nga tiempo?

Kunnasi gapa ta familia? Sinni ira i panawan ni Sara? Posible nga mariga para sa i bilin na Dios nga “panawam-mu i familiam tuange ta ilim.” Megafu ta masippo anna meddu yaya nga babay, awayyana tu madukko i relasionna ta wawwaragi, kakkanakan, tiya, anna tiyuna ira anna posible nga arianna ngana ira masingan uli. Ngem nituloy lagapa ni Sara i badda-baddi nga papprepara durante nga i-innagganna i pappanoda.

Maski nu aru i pakavurunganna, naka-impake anna nakaprepara ngana si Sara ta aggaw na panoda. Bilang ulu na familia, maski nu dos sientos ngana dagunna, mawag tu vulungan ni Tera si Abraham anna Sara. (Genesis 11:31) Siguradu nga okupadu si Sara ta panangngaw ta lakay ngana nga yamana. Mevulu gapa nira si Lot bilang pattuppalda kani Jehova anna ‘pinanawadda gafu i davvun na Caldeo.’​—Kingngua 7:4.

Ta Haran i ollu nga biaheda, mga 600 milya (960 km) ta sigiran nga taggappan, nu tuttulan i dalan mappange ta Eufrates. Naddian ira tu manganannuan ta Haran. Posible nga nattaki si Tera tatun nga tiempo yari tu arianna ngana makabiahe tu arayyu. Naddian tatun i familia adde ta natay yaya ta edad nga 205 anios. Nakiyuvovug mana si Jehova kani Abraham nige na tumunug nga biaheda, nga kinagina uli tu panawadda yaw nga davvun anna umay ta lugar nga ipasinganna sa. Tatun kinagi na Dios i makapagaram nga promesana: “Pabbalinattaka tu dakal nga nasion.” (Genesis 12:2-4) Ngem 75 ngana si Abraham anna 65 si Sara turi ta nanaw ira ta Haran, anna awan tu anada. Kunnasi gafu mabbalin tu nasion si Abraham? Mangatawa pano yaya tu tanakuan? Gagangay i poligamia tatun nga tiempo, yari tu awayyana nga nanono yatun ni Sara.

Maski nu kunnatun, nanaw ira ta Haran anna nituloy i mabbiahe. Sifutan nu sinni ngana i kavuluda. Segun ta rekord, nanaw i familia ni Abraham kavulu i nonnugda nga pakkukua ira tuange ta “totolay nga nalada ta Haran.” (Genesis 12:5) Sinni danatun nga totolay? Posible nga aripan ira. Siguradu nga kinagi da Abraham anna Sara i pangurugda turi ira ta sigga-paran nga magginna. Kagian na dana nga Judio nga komentario ira nga i natukoy taw nga teksto ay proselita ira, totolay nga nevulu kada Abraham anna Sara ta paddayarayaw kani Jehova. Siguradu nga makakumbinsi i monag nga pangurug ni Sara turi kinagina ta tanakuan i meyannung ta Diosna anna ta iddanamana. Dakal i meyuffun natun nu mannonono ittam, megafu ta egga ittam ta tiempo nga mariga masingan i pangurug anna iddanama. Nu egga makasta nga nagigiammum ta Biblia, kagiammu kari yatun ta tanakuan?

“ZIMINAGU . . . TA EHIPTO”

Kabalidda nga nakadaki ta Eufrates, posible nga turi ta Nisan 14, 1943 B.C.E., nappa-zita ira ta davvun nga nipromesa ni Jehova nira. (Exodo 12:40, 41) Nonopan si Sara nga makalipi-lipay megafu ta kasta anna lannaw na klima ta lugar. Nappasingan mana si Jehova kani Abraham ta biko na darakal nga kayu na More, nga aranni ta Sekem, nga kinagina: “Ta gakam ay iyawa ku yaw nga davvun.” Dakal i kebalinan na termino nga ‘gaka’ para kani Abraham! Siguradu nga nanonona uli i hardin na Eden, nu sitaw nga niprofesiya ni Jehova nga duttal i aggaw nga tadday nga gaka i mamatay kani Satanas. Dati ngana kinagi ni Jehova kani Abraham nga i nasion nga maggafu sa i mangirattal tu bendision ta interu davvun.​—Genesis 3:15; 12:2, 3, 6, 7.

Ngem meparubang lagapa i familia ta problema ira taw nga mundo. Nabbisin ta lugar na Canaan, yari tu naddesision si Abraham nga iyangay i familiana ta zita, ta Ehipto. Ngem nakatageno yaya tu peligro tatun nga lugar. Yari tu kinagina kani Sara: “Fabor bi tu magginna ka! Ammù nga guaguapa ka nga babay. Sonu masingan naka na Ehipsio ira, siguradu nga kagiadda, ‘Yaw i atawana.’ Tapus patayaddà ngem pattalupaddianaddaka nga matolay. Fabor bi tu kagiammu nga wagi taka, tapenu mapia i paddia-paddiakku megafu nikaw, anna mepaliag i inango ku.” (Genesis 12:10-13) Ngatta kunnatun i nikiddaw ni Abraham?

Ari tu laddug onu minagganassing si Abraham, kagitta na kagian na karuan. Kurug tu wagina ta yama si Sara. Anna rasonable yatun nga pagimmugug ni Abraham. Ammu ni Abraham anni Sara nga pinaka-importante i gakkag na Dios nga maggafu i espesial nga gaka anna nasion kani Abraham, yari tu talaga importante nga memmuguran si Abraham. Kunne na paga, ipasingan na arkeolohikal nga ebidensia nga gagangay laman ta panakallan ira ta Ehipto i manga tu atawa na tanakuan tapus patayadda i lalaki. Yari tu masirib i kingngua ni Abraham, anna sipapakalinno nga nakikoopera si Sara ta desisionna.

Ari tu nabbayag, napakurug na nesissimmu nga fustu i ikassing ni Abraham; nasita na prinsipe ira ni Faraon i kaguapa ni Sara—nerumu-ruma i kaguapana ta edadna. Kinagida yatun kani Faraon, anna zinogna ira nga apan yatun nga babay! Ari tam makagi nu kunnasi i vurung ni Abraham onu i anassing ni Sara. Ngem tinratuda si Sara bilang marayaw nga bisita, ari tu gitta na presu. Posible nga pinlano ni Faraon nga ipasingan i kinarikuna kani Sara tapenu magustuanna yaya anna makittratu ta “wagina” nga apanna yaya bilang atawana.​—Genesis 12:14-16.

Nonopan si Sara nga izizipana ta benta onu ta balkonahe na palasio i pallevu na Ehipto. Anni tamma i matagenona megafu ta naddian mana uli yaya ta balay nga egga pader anna atona, anna masingngo ira nga makan nga netunnag sa? Natenta kari yaya na magarbo nga pattolay​—nga posible tu mas makasta paga anne ta pattolena ta Ur? Nonopan i pagayaya ni Satanas nu pinili ni Sara nga panawan si Abraham anna makitawa taw nga Faraon! Ngem ari yatun kingngua ni Sara. Matalo yaya ta atawana, ta pagatawada, anna ta Diosna. Kunnatun gapa nakuan i kinamatalo na kada natawan taw nga imoral nga mundo ta kaggawattam! Maparigammu kari i kinamatalo ni Sara ta pakilallammu ta kokkofun anna ideddukammu ira?

Nakialam si Jehova tapenu protektan yaw nga meddu nga babay, gukaban na pangirattal tu tulagan ira kani Faraon tuange ta kabbalayanna. Turi ta nammuan ni Faraon nga atawa ni Abraham si Sara, pinanolina si Sara ta atawana anna kinagina nga manaw ira ta Ehipto tuange ta ngamin nga kakavvuluda. (Genesis 12:17-20) Kuruga nagayaya si Abraham nga netoli sa i ideddukanna nga atawa! Daddamman nga napafutuan nga kinagina sa: “Ammù nga guaguapa ka nga babay.” Ngem mas inappresiana i tadday paga nga kualidad ni Sara​—kinaguapa nga mas anne paga ta pisikal nga itsurana. Egga kani Sara i kurug nga kinaguapa ta affutu-futuan, nga yatun i mabalor kani Jehova. (1 Pedro 3:1-5) Awayya tam ngamin mapeggan tu kunnatun nga kinaguapa. Nu pagolluattam i espiritual anne ta material ira nga gannug, nu ikagi ta tanakuan i pakannammu tam ta Dios, anna nu matalo nga tuttulan i moral nga estandarte ira na Dios ta arubang na tentasion ira, maparigattam i pangurug ni Sara.