Dagiti Bunga ti Didigra
ANIAT’ rikna ti maysa nga agbakuit? Darepdepem man a sitatalnaka nga agbibiag, ngem kellaat nga agbalbaliw ti intero a biagmo. Iti agpatnag, agbalin a kabusor dagiti kaarruba. Sumungsungaden dagiti soldado a mangsamsam ken mangpuorto iti balaymo. Addaanka iti sangapulo a minuto nga agempake ken agtalaw tapno maispal ta biagmo. Bassit la a bag ti maitugotmo, tangay awitemto dayta iti adu a kilometro. Anianto ti ikargam iti dayta?
Pumanawka iti tengnga dagiti kanalbuong ken pumarakapak nga uni dagiti paltog. Makikaduaka iti dadduma nga agtaltalaw met. Aglabas dagiti aldaw; agal-aludaidkan gaput’ bisin, waw, ken nakaro a bannog. Tapno makalasat, masapul a pilitem ti bagim nga agapura a magna uray pay nabannogkan. Daga ti pagturogam. Agsawarka iti tay-ak iti mabalinmo a kanen.
Nakadanonkan iti natalged a pagilian, ngem dagiti guardia iti ketegan didaka palubosan a sumrek. Sukisokenda ti bagmo ken alaenda amin nga il-ilalaem. Masarakam ti sabali pay a checkpoint ket sumrekkan iti ketegan. Ipandaka iti nagrugit a bakuitan, a naaladan iti barut. Nupay adda iti aglikmutmo ti dadduma a kapadam ti kasasaadda, mariknam nga agmaymaysaka ken mariribukan.
Kailiwmo ti pannakikaduam iti pamiliam ken gagayyemmo. Masarakam ti bagim a naan-anay nga agpannurayen iti makinruar a tulong. Awan panggedan ken matrabaho. Gebgebam ti kinaawan namnama, pannakaupay, ken pungtot. Madanaganka maipapan iti masakbayam, tangay ammom a mabalinto a temporario laeng ti panaggianmo iti bakuitan. Ngamin, saan a pagtaengan ti bakuitan—daytat’ kasla siled a pagurayan wenno bodega ti tattao a di tarigagayan ti asinoman. Pampanunotem no pilitendakanto nga agsubli iti naggapuam.
Kastoy ti kasasaad ti minilion ita. Sigun iti United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), 27 a milion a tattao iti sangalubongan ti nangtalaw iti gubat wenno pannakaidadanes. Nawarawara ti 23 a milion pay a tattao iti uneg dagiti bukodda a pagilian. No madagup, 1 iti kada 115 a tattao ditoy daga ti napilitan a pumanaw. Babbai ken ubbing ti kaaduan. Kas bunga ti gubat ken kalamidad, dagiti nagbakuit ti agur-uray lattan iti kaasi ti lubong a di mangayat kadakuada, iti lubong a mangilaksid kadakuada, saan a gapu iti kinasiasinoda, no di ket gapu ta isuda dagiti nagbakuit.
Ti kaaddada ti mangipamatmat iti nakaro a kinariribuk iti intero a lubong. Kuna ti UNHCR: “Dagiti nagbakuit ti kamaudianan a sintoma ti pannakasinasina ti kagimongan. Isuda ti kauudian, kalalawagan, a kasilpo ti agkakanaig a makagapu ken epekto a mangtanda iti kasaknap ti pannakadadael ti kagimongan ken politika ti pagilian. No sapasap ti panangmatmat, isuda ti mangipasimudaag iti agdama a kasasaad ti natauan a sibilisasion.”
Kuna dagiti eksperto nga awan ti pakaipadaan ti kinakaro ti problema ken kumarkaro nga awan makita a patinggana. Aniat’ nangituggod iti kasta a kasasaad? Adda kadi aniaman a solusion? Dagitoy a saludsod ti usigen dagiti sumaganad nga artikulo.
[Picture Credit Lines iti panid 3]
Retrato ti U.S. Navy
Ubing iti kannigid: RETRATO ti UN 159243/J. Isaac