Asideg Kadin ti Panungpalan Dagiti Relihion ti Lubong?
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY SWEDEN
TIGNAYENNAKAY kadi daytoy a paulo a mangyimtuod iti: ‘Kasano a kasta? Saan kadi a nakabilbileg ken dakkel ti impluensia dagiti relihion ti lubong iti intero a daga ita?’
Wen, nupay aglaslasat iti taaw ti riribuk, kasla agparang a kasta. Iti daytoy maika-20 a siglo, nayebkas ti panagduadua iti relihion ken naibutaktak nga ad-adda pay ngem idi iti pakasaritaan ti tao. Sinukimaten dagiti astronomo ti uniberso babaen kadagiti dadakkel a teleskopioda, ket dagiti astronaut binallaballasiwdan ti law-ang; ket kas inyebkas ti maysa a cosmonaut iti Soviet, saanda a nakita “ti Dios wenno dagiti anghel.” Nabingayen dagiti pisiko ti materia (matter) a pinagbalin a babbabassit a partikulo a dida man la nakasarak iti aniaman a nadiosan a puersa a mabalin a nangirugi iti biag. Kunaen dagiti biologo ken paleontologo a naibangonda manen ti atiddog a panagkakawing ti ebolusion ti biag, manipud amoeba agingga iti tao, a saanda a nakasarak iti uray bassiusit a pammaneknek ti maysa a namarsua iti sadinoman a paset dayta a panagkakawing.
Nupay kasta, saan a nabaelan a pinukaw ti kinasirib ti lubong ken ti materialistiko a pilosopia ti kinarelihioso manipud iti daytoy a planeta, ket saan met a nabalballigi dagiti ateistiko a napolitikaan a pannakabalin ken pilosopia. Iti nasuroken a 70 a tawen, pinanaganan ti totalitariano, ateistiko a Komunismo ti relihion a kas an-anito ken “ti opium ti tattao,” inikkatda dagiti relihioso a pangulo iti saadda ket pinaritanda ida kadagiti aramidda, dinadael wenno tinakawanda dagiti simbaan ken templo, ken inallilaw ken pinapatayda dagiti managdaydayaw. Ngem di pinukaw dagita a tignay ti kinarelihiosoda. Apaman a naituang dagidiay a gobierno, rimsua manen ti relihion a kasla napabaro ti bilegna. Kadagiti lugar a dati a Komunista, mapmapan manen dagiti tao kadagiti dati a temploda, nga agparintumengda a sipapasnek nga agdayaw a kas ti inaramid idi dagiti kapuonanda.
Nakaro pay laeng ti kinarelihioso iti dadduma a paset ti lubong. Tinawen a sangailien ti siudad ti Mecca, iti Saudi Arabia, ti riniwriw a Muslim a peregrino manipud iti intero a daga. Masansan a mapusek agingga a din makalaon ti St. Peter’s Square iti Vatican ti bunggoy dagiti Katoliko a manamati nga agtarigagay a mangkita iti papa ken manginanama a mangawat iti bendisionna. Agtultuloy a mapan ti riniwriw a Hindu iti ginasut a lugar a pappapananda kas peregrino iti takdang dagiti “nasantuan” a karayan idiay India. Agdudupudop dagiti napasnek a Judio iti Wailing Wall idiay Jerusalem tapno agkararag ken agibati kadagiti naisurat a kararagda kadagiti rengngat iti pader.
Wen, kasla imposible a mapukaw ti relihion iti sangatauan. “Ti tao, gapu iti pannakabukelna, maysa a relihioso nga ayup,” kinuna ti naipasngay idiay Ireland nga estadista a ni Edmund Burke. Sigun iti estadistika, 5 iti 6 nga indibidual ditoy daga ti ad-adda a naikameng iti relihion. Sigun iti nabiit pay a bilang, adda agarup 4.9 bilion a pasurot dagiti kadawyanen a relihion iti lubong, idinto ta adda laeng agarup 842 a milion a saan a relihioso a tattao.a
Gapu itoy, nainkalintegan kadi a patien nga asidegen ti panungpalan dagiti relihion ti lubong? Ket no agpatinggadan, kaano ken kasano a mapadasanda dayta? Addanto kadi mabati a relihion? Usigentayo dagitoy a saludsod iti sumaganad a dua nga artikulo.
[Footnote]
a Iraman “dagiti saan a relihioso” dagiti: “Tattao nga agkunkuna nga awan ti relihionda, di manamati, agnostiko, awan dasdasiganna a relihion, awanan relihion a laksidenna ti amin a relihion.”
[Ladawan iti panid 3]
Ti St. Peter’s Square, Vatican City