TITO
Maysa a Griego a Kristiano a nakipagbannog ken apostol Pablo. Idi tiempo a ti isyu maipapan iti pannakakugit ket timmaud idiay Antioquia (a. 49 K.P.), agparang a ni Tito kimmuyog kada Pablo ken Bernabe a napan idiay Jerusalem. (Ara 15:1, 2; Ga 2:1-3) Idi agarup 55 K.P., nagserbi ni Tito iti kongregasion idiay Corinto nga awan panagimbubukodanna, yantangay imbaon ni apostol Pablo idiay Corinto tapno tumulong iti panagur-or maipaay kadagiti agkasapulan a kakabsat idiay Judea ken nalabit tapno paliiwenna met ti tignay ti kongregasion mainaig iti umuna a surat ni Pablo kadakuada. (2Co 2:13; 8:1-6; 12:17, 18) Kalpasanna, idi a ni Tito ken ti apostol nagkitada idiay Macedonia, nakaipaay ni Tito iti nasayaat a damag maipapan iti kongregasion ti Corinto, damag a nangliwliwa ken nangparag-o ken Pablo. Napatanor a mismo ni Tito ti napalalo a panagayat kadagiti Kristiano a taga Corinto gapu iti kinatulnogda ken gapu ta ti makomendaran a kababalinda ket nangparegta ken nangparag-o kenkuana.—2Co 7:6, 7, 13-15.
Yantangay ni Tito ti nangirugi iti bambanag mainaig iti kontribusion, tinarigagayan ni Pablo nga an-anayen ni Tito dayta a naipaannong kenkuana, ket kinomendaranna iti imatang ti kongregasion ti Corinto kas daydiay “makiramraman kaniak ken katrabahuan a maipaay kadagiti pagimbaganyo.” Yantangay napasnek ti pannakaseknanna iti pagimbagan dagiti taga Corinto, ken pinaregta ti apostol a kasta ti aramidenna, sitatallugod ni Tito a nagluas a mapan idiay Corinto.—2Co 8:6, 16, 17, 23.
Kalpasan a naluk-atan ni Pablo iti umuna a pannakaibaludna idiay Roma, nalawag a nakipagtrabaho kenkuana da Tito ken Timoteo iti ministerio. Bayat ti kaaddana idiay Creta (nabatad nga iti maysa a tiempo iti nagbaetan ti 61 ken 64 K.P.), ni Pablo imbatina ni Tito sadiay tapno ‘mapalintegna ti bambanag nga addaan pakapilawan ken tapno makadutok kadagiti lallakay iti tunggal siudad.’ (Tit 1:4, 5) Mabalbalin a temporario nga annongen daytoy, ta kiniddaw ni Pablo nga ikagumaan ni Tito ti makikadua kenkuana idiay Nicopolis.—Tit 3:12.
Iti maysa a tiempo bayat ti maikadua a pannakaibalud ni Pablo idiay Roma (a. 65 K.P.), napan ni Tito idiay Dalmacia, nalabit maitunos iti pammilin ti apostol wenno buyogen ti pammalubosna.—2Ti 4:10; kitaenyo ti DALMACIA.