Panangidaton kadagiti Ub-ubbing—Saan a Naggapu iti Dios
ITI ruar dagiti bakud ti Jerusalem, adda idi ugma ti maysa a lugar a maaw-awagan Tofet. Sadiay, dagiti apostata nga Israelita, agraman dagiti ar-ari nga Acaz ken Manases, al-alagadenda idi ti nakaal-alingek a kustombre a panagidaton ti ubing. Kamaudiananna, ni matalek nga ari Josias pinasardengna ti ugali a panamagbalin iti Tofet a lugar a di maiyanatup a maipaay kadagiti narelihiusuan a seremonia.—2 Ar-ari 23:10; 2 Cronicas 28:1-4; 33:1, 6.
Apay a ti lugar ket naawagan Tofet? Ti namunganayan ti sao ket mapagsusuppiatan, ngem makapainteres nga ammuen ti makuna ti maysa a Judio nga eskolar a ni David Kimhi (c. 1160-c. 1235) maipapan iti lugar. Iti panangsalaysayna iti 2 Ar-ari 23:10, a nakadakamatan ti Tofet, insuratna: “Ti nagan ti lugar a pangpalasatanda kadagiti annakda [iti apuy] ken ni Moloc. Ti nagan ti lugar ket kunada a naawagan a kasta gapu ta iti tiempo ti panagdaydayaw agsalsalada ken agpagunida kadagiti pandereta [Hebreo, tup·pimʹ] tapno ti ama dinanto mangngegen ti panagikkis ti anakna inton palasatendan iti apuy ken tapno ti pusona saan nga agpulkok gapu kenkuana ket alaennanto manipud im-imada. Ket daytoy a lugar isut’ maysa a ginget a kukua iti maysa a lalaki nga agnagan Hinnom, ket daytat naawagan ‘Ginget ti Hinnom’ ken ‘Ginget ti Anak ni Hinnom’ . . . Rinugitan ni Josias dayta a lugar a pinagbalinna a narugit a lugar, nga ibelleng sadiay dagiti bangkay ken amin a kinarugit, tapno nikaanoman dinton agsubli manen iti puso ti tao a palasaten ti anakna a lalaki wenno babai iti apuy nga agpaay ken ni Moloc.”
Kadagiti moderno a tiempo, ti didiosen a Moloc ket maysa laengen a historikal a pagusiusuan, ket awan duadua masarakan dagiti adu a narigat a maawatan no apay a papatayen dagiti tattao ti annakda a maipaay kenkuana. Kaskasdi, itatta dagiti natataengan sisasaganada a mangpapatay kadagiti annakda no maibagay kadagiti pagkasapulanda. Kabayatan daytoy a siglo, minilmilion nga agtutubo nga ubbing ti naidaton iti altar ti gubat. Kada tawen, ti di mabilangen a mano milion a di pay naipasngay a maladaga ti gaggagaraenda a pappapatayen kadagiti aborsion, gapu ta adu kadakuada ti nainginaw kas resulta laeng ti derrep wenno gapu ta ti pannakaiyanakda ti mangsinga ti estilo ti panagbiag dagiti nagannak kadakuada. Gapuna, dagitoy nga ubbing nagbalinda a daton kadagiti didiosen ti seksual a wayawaya ken materialismo.
Kuna ni Jehova a ti panangpuor kadagiti annak ken ni Moloc ket makarimon. (Jeremias 7:31) Naiduma aya ti panangmatmatna iti aglaplapusanan a panangpapatay kadagiti agtutubo a tattao iti kaputotantayo?
[Dagiti ladawan iti panid 31]
Panagdaton ti ubing iti ulbod a didiosen a Moloc, kas nailadawan 75 a tawen ti napalabasen idiay “Photo-Drama of Creation”
Ti agdama-aldaw a Ginget ti Hinnom, no kumita iti daya